Φιλίππο Τομμάζο Μαρινέττι, «Στον Πήγασό μου»

Α31

Φιλίππο Τομμάζο Μαρινέττι

ΣΤΟΝ ΠΗΓΑΣΟ ΜΟΥ

Ορμητικέ θεέ, μιας ατσάλινης φυλής, μεθυσμένο αυτοκίνητο του διαστήματος που ποδοκροτείς και τρέμεις από αγωνία ροκανίζοντας το χαλινάρι με τα δόντια να τρίζουν... Φοβερό γιαπωνέζικο θεριό, με μάτια σιδηρουργείου, θρεμμένο με φλόγα και λάδια ανθρακικά που δεν χορταίνεις τους ορίζοντες, τις αστρικές λεηλασίες... Ελευθερώνω την καρδιά σου που βροντά διαβολικά ελευθερώνω τις γιγάντιες σαμπρέλες σου, για το χορό που εσύ ξέρεις να χορεύεις διασχίζοντας τους λευκούς δρόμους όλου του κόσμου!... Χαλαρώνω επιτέλους τα μεταλλικά σου ηνία, κι εσύ ορμάς με ηδονή μέσα στο Άπειρο, τον ελευθερωτή! Στο ουρλιαχτό της δυνατής φωνής σου ο ήλιος σ’ ακολουθεί στη δύση του επιταχύνοντας στον ορίζοντα, το αιμόφυρτο καρδιοχτύπι του... Κοίταξε, πώς καλπάζει, πέρα, στα βάθη των δασών!... Τι σημασία έχει, όμορφέ μου δαίμονα; Εγώ είμαι στην εξουσία σου!... Πάρε με!... Πάρε με!... Πάνω στην εκκωφαντική γη, κι ας δονείται σύγκορμη από πολυφωνικούς ήχους· κάτω απ’ τον τυφλωμένο ουρανό, κι ας είν’ γεμάτος άστρα, πηγαίνω, ερεθίζοντας τον πόθο και τον πυρετό μου, μαστιγώνοντάς τους με δυνατά σπαθίσματα. Και κάπου κάπου σηκώνω το κεφάλι και νιώθω στο λαιμό μαλακά να με σφίγγουν τα χέρια χέρια έξαλλα στον άνεμο, δροσερά και βελούδινα... Είναι τα χέρια τα δικά σου, μαγευτικά και μακρινά που με τραβούν, κι ο άνεμος είναι η πνοή σου, της αβύσσου η πνοή, ω Άπειρο δίχως βυθό, που με χαρά μ’ απορροφάς!... Α! Α! βλέπω ξάφνου ανεμόμυλους μαύρους, βραδυκίνητους, που μοιάζουν να τρέχουν στα πάνινα σπονδυλωτά φτερά τους σαν σε μακριά πόδια...

Τα βουνά ετοιμάζονται να πετάξουν στη φυγή μου μανδύες αργοσάλευτης δροσιάς, εκεί, σ’ εκείνη την αποτρόπαια στροφή... Βουνά! Τερατώδη αγέλη από Μαμούθ βαριά καλπάζετε, σκύβοντας τις πελώριες κορυφές σας, προσπερνάτε, τυλιγμένα στο γκρίζο κουβάρι της ομίχλης! Κι ακούω ν’ αντηχεί ακαθόριστος ο θόρυβος που αποτυπώνουν στους δρόμους οι μυθικές εφτά λεύγες μπότες των κολοσσιαίων ποδιών σας... Ω βουνά με τους δροσερούς γαλάζιους μανδύες !... Ω ποτάμια όμορφα που αναπνέετε ευτυχισμένα στο σεληνόφως ! Ω σκοτεινές πεδιάδες!... Σας προσπερνώ τρέχοντας!... Πάνω στο ξέφρενο θεριό μου! Αστέρια! αστέρια μου! ακούτε τη βιασύνη των βημάτων του;... Ακούτε τη φωνή του, που θρυμματίζει η οργή... την εκρηκτική φωνή του, που ουρλιάζει, ουρλιάζει... και τη βροντή των σιδερένιων πνευμόνων του που καταρρέουν ορμητικά ατέλειωτα;... Δέχομαι την πρόκληση, ω άστρα μου!... Πιο γρήγορα!... Ακόμη πιο γρήγορα!... Χωρίς σταματημό, μήτε ανάπαυση!... Άφησε τα φρένα! Δεν μπορείς; Σπάστα, λοιπόν, ώστε ο σφυγμός της μηχανής να εκατονταπλασιάσει την ορμή του!
	Ζήτω! Μακριά απ’ αυτή την ακάθαρτη γη! Ξεφεύγω, τέλος, κι ευκίνητα πετώ, πάνω απ’ το μεθυστικό ποτάμι των άστρων που πλημμυρίζει το μεγάλο κρεβάτι τ’ ουρανού!
	μτφρ. Μαρία Στεφανοπούλου (γενν. 1958)

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

ΣΧΟΛΙΟ

Πιστός στη φουτουριστική πεποίθηση ότι «ένα αγωνιστικό αυτοκίνητο με καπό στολισμένο με χοντρούς σωλήνες όμοιους με φίδια που βγάζουν εκρηκτικό χνώτο είναι πιο όμορφο από τη Νίκη της Σαμοθράκης ο Μαρινέττι υμνεί στο ποίημα αυτό το αεροπλάνο ως το υψηλότερο επίτευγμα της τεχνολογίας της εποχής του. Έκφραση, όπως υποδηλώνει και ο τίτλος του, ενός από τους μεγάλους φουτουριστικούς μύθους, του μύθου της μηχανής και της ταχύτητας, το ποίημα αποτυπώνει με ενάργεια τη λατρεία του δυναμισμού, που βρίσκεται στον πυρήνα της φουτουριστικής αναζήτησης.

Ο παραλληλισμός με τον Πήγασο είναι εύγλωττος. Το αεροπλάνο είναι το φτερωτό άλογο της μοντέρνας εποχής, το οποίο προσφέρει στον άνθρωπο, χάρη στην ταχύτητά του, κάτι πολύ περισσότερο από εκείνο που συμβόλιζε το αρχαίο του αντίστοιχο: την ηδονή του Απείρου, η οποία αποτελεί την υπέρτατη ελευθερία. Το πάθος με το οποίο εξυμνείται ο σιδερένιος Πήγασος, η αστρική του περιπλάνηση και οι λεπτομέρειες αρκετών εικόνων, που δίνουν στους στίχους του την ένταση του ερωτικού ποιήματος, μας επιτρέπουν να διαβάζουμε το ποίημα ως μια φουτουριστική εκδοχή του μύθου του Περσέα και της Ανδρομέδας.

Μπορεί να διαβαστεί σε αντιπαραβολή με το «Άπειρο» του Λεοπάρντι (Α 18), την «Ανδρομέδα» του Ερεντιά (Α21) και με την «Ωδή στο σιδηρόδρομο» του Λαρμπώ (Α35).

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Ποια είναι η σχέση που δημιουργείται ανάμεσα στον άνθρωπο που μιλάει στο ποίημα και στον «Πήγασό» του;
Εντοπίστε τις μυθολογικές και πρωτογονικές αναφορές στο ποίημα και σχολιάστε τη λειτουργία τους.
Πώς σχετίζεται ο ρυθμός του ποιήματος με το περιεχόμενό του;

Φίλιππο Τομμάζο Μαρινάττι σχέδιο του Πιερ-Λουΐ Φλουκέ
Φίλιππο Τομμάζο Μαρινάττι
σχέδιο του Πιερ-Λουΐ Φλουκέ

FILIPPO TOMMASO MARINETTI (Αλεξάνδρεια 1874 – Μπελλάτζιο 1944). Ιταλός ποιητής, πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Ιδρυτής του φουτουρισμού. Σπούδασε νομικά στο Παρίσι, την Παβία, τη Γένοβα και την Ελβετία. Έγραψε τα πρώτα ποιήματά του στα γαλλικά, ενώ το 1909 δημοσίευσε σε γαλλική εφημερίδα το Φουτουριστικό μανιφέστο. Το 1919 προσχώρησε στο ιταλικό φασιστικό κόμμα. Το 1929 έγινε μέλος της Ακαδημίας της Ιταλίας.

Σημαντικά έργα του: Μαφάρκα ο φουτουριστής (μυθιστόρημα, 1910), και τα θεατρικά Το πύρινο ταμπούρλο (1922), Φυλακισμένοι (1927).

Ουμπέρτο Μποτσιόνι «Ενιαίες μορφές στη συνέχεια του χώρου»