Τ.Σ. Έλιοτ, «Δυσκολίες πολιτευόμενου»

Α34

Τ.Σ. Έλιοτ

ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΟΛΙΤΕΥΟΜΕΝΟΥ

Φώναξε τι να φωνάξω; Χορτάρι η κάθε σάρκα: συμπεριλαμβανόμενων των Εταίρων του Λουτρού, των Ιπποτών της Βρετανικής Αυτοκρατορίας,
	των Ιπποτών,
ω Ιππότες! της Λεγεώνος της Τιμής, του Τάγματος του Μέλανος Αετού (α' και β' τάξεως), και του Τάγματος του Ανατέλλοντος Ηλίου. Φώναξε φώναξε τι να φωνάξω; Εκείνο που πρέπει να γίνει πρώτα είναι να σχηματιστούν οι επιτροπές: Τα γνωμοδοτικά συμβούλια, διαρκείς επιτροπές, ειδικές επιτροπές και
	υποεπιτροπές.
Ένας γραμματέας φτάνει για πολλές επιτροπές. Τι να φωνάξω; Ο Άρθουρ Έντουαρ Κύριλ Πάρκερ διορίστηκε τηλεφωνητής με μισθό μιάμιση λίρα τη βδομάδα που με πέντε σελίνια ετήσια αύξηση γίνεται δυόμισι λίρες τη βδομάδα· κι ένα επίδομα τριάντα σελίνια τα Χριστούγεννα και μια βδομάδα το χρόνο άδεια. Μια επιτροπή έχει διοριστεί για να υποδείξει ένα συμβούλιο μηχανικών να εξετάσει την Ύδρευση. Μια επιτροπή έχει διοριστεί για τα Δημόσια Έργα, πρωτίστως για την ανοικοδόμηση των οχυρωματικών. Μια επιτροπή έχει διοριστεί να διαπραγματευτεί με μια Βολσκιανή επιτροπή την αιωνία ειρήνη· οι βιομήχανοι βελών και ακοντίων κι οι σιδηρουργοί όρισαν μια μικτή επιτροπή να διαμαρτυρηθεί για τη μείωση των παραγγελιών. Ωστόσο οι φύλακες στα σύνορα παίζουνε ζάρια και στους βάλτους (ω Μαντοβάνε) κοάζουν τα βατράχια. Πυγολαμπίδες λάμπουν πάνω στις ανήμπορες απανωτές αστραπές της νύχτας
	του Ιουλίου.
Τι να φωνάξω; Μάνα μάνα να τα οικογενειακά πορτρέτα γραμμή, σκούρες προτομές, όλες μ’ ένα ύφος
	αξιοπρόσεχτα ρωμαϊκό,
όλες αξιοπρόσεχτα ίδιες φωτισμένες διαδοχικά από την ανταύγεια ενός ιδρωμένου λαμπαδοφόρου, που χασμουριέται. Ω, χωμένοι κάτω από... Χωμένοι κάτω από... Εκεί που το πόδι του περιστεριού
	πάτησε με μια σύσπαση μια στιγμή,
μια ακίνητη στιγμή, μεσημερνή ανάπαυλα, βολεμένη κάτω από τα ψηλότερα
	κλωνάρια του πλατύτερου δέντρου του μεσημεριού
κάτω από τα φτερά του στήθους που έπαιξαν με τ’ αγεράκι τ’ απογεματινό η κυκλαμιά εκεί πέρα ανοίγει τα φτερούγια, εκεί τ’ αγιόκλημα σκύβει στ’ ανώφλι. Ω μάνα (όχι κάποια προτομή από τούτες με την επιγραφή της την αξιοπρεπή) εγώ ένα κουρασμένο κεφάλι ανάμεσα σε τούτα τα κεφάλια γεροί τράχηλοι για να τα βαστάζουν γερές μύτες για να σκίζουν τον άνεμο μάνα
	Μάνα
δε θα μπορούσαμε κάποτε, ίσως τώρα, να ήμασταν μαζί, αν οι θυσίες, παιδεμοί, ασκητισμοί, εξιλασμοί έχουν τώρα τηρηθεί δε θα μπορούσαμε τάχα να ήμασταν ω χωμένοι χωμένοι μέσα στη γαλήνη του μεσημεριού, μέσα στη σιωπή της νύχτας που
	κοάζει.
Έλα με το φτερούγισμα της μικρής νυχτερίδας, με το φτωχό λαμπύρισμα της
	πυγολαμπίδας ή κωλοφωτιάς,
«πετώντας, πέφτοντας, στεφανωμένα σκόνη», τα μικρά πλάσματα, τα μικρά πλάσματα τσιρίζουν αχαμνά μέσα στη σκόνη, μέσα στη νύχτα. Ω μάνα τι να φωνάξω; Απαιτούμεν μίαν επιτροπήν, μίαν αντιπροσωπευτικήν επιτροπήν, μίαν επιτροπήν
	ελέγχου
ΠΑΡΑΙΤΗΣΙΣ! ΠΑΡΑΙΤΗΣΙΣ! ΠΑΡΑΙΤΗΣΙΣ!

		μτφρ. Γιώργος Σεφέρης (1900-1971)

χορτάρι η κάθε σάρκα: Η φράση αναπαράγει τη γνωστή παρομοίωση του Ησαΐα: «Άνθρωπος ωσεί χόρτος οι ημέραι αυτού, ως άνθος του αγρού ούτως εξανθήσει».
Μαντοβάνε: αναφέρεται στον Λατίνο ποιητή Βιργίλιο (70-19 π.Χ.). Η γενέτειρά του, η Μάντοβα, είχε χτιστεί πάνω σε βάλτους.
εξιλασμός: εξιλέωση, ο καθαρμός της ψυχής από τα αμαρτήματα με αυτοτιμωρία.

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

ΣΧΟΛΙΟ

Όπως η Έρημη Χώρα, το σημαντικότερο ποίημα του Έλιοτ και το πλέον αντιπροσωπευτικό της ποίησης του Μοντερνισμού, έτσι και το «Δυσκολίες πολιτευομένου» έχει θέμα του την αναζήτηση της εσωτερικής γαλήνης πέρα από τους περισπασμούς και τον θόρυβο της εξωτερικής και επιφανειακής ζωής. Όμως, ενώ μ’ εκείνο ο ποιητής εξέφραζε την κρίση ενός ολόκληρου πολιτισμού, του δυτικού, μ’ αυτό απεικονίζει τον ψυχικό διχασμό ενός δημόσιου προσώπου. Συνθέτοντας, μαζί με το δίδυμό του «Πορεία θριάμβου», το δίπτυχο ποιημάτων που επιγράφεται «Κοριολανός», το οποίο αποτελεί στοιχείο της μετάβασης του Έλιοτ προς την ποίηση ενός λυτρωτικού θρησκευτικού οράματος, το ποίημα εκφέρεται με τη μορφή ενός εσωτερικού μονολόγου του πρωταγωνιστή του, ο οποίος εμφανίζεται εδώ ως το αντίθετο του γνωστού ιστορικού προσώπου. Αντί για τη σκληρή και υπερήφανη μορφή του Ρωμαίου στρατηγού, έχουμε την περιγραφή ενός αγχοτικού πολιτικού της εποχής μας, που, μέσα στον κυκεώνα των δημόσιων ευθυνών και συναλλαγών, λαχταρά μιαν επιστροφή στην αμεριμνησία της παιδικής ηλικίας, η οποία συμβολίζεται με την εικόνα του δέντρου του μεσημεριού και με την επίκληση στη μητέρα του. Ο αφηγητής κατά βάθος επιθυμεί να απαλλαγεί από τις φροντίδες της διακυβέρνησης και τη γραφειοκρατική της ρουτίνα, τις ασήμαντες υποθέσεις της οποίας καθιστά αστεία η επίσημη φρασεολογία της. Η επίγνωση ότι είναι συνεχιστής μιας αριστοκρατικής οικογενειακής παράδοσης, του προκαλεί αισθήματα μονοτονίας (γραμμή σκούρες προτομές... όλες αξιοπρόσεχτα ίδιες) και ανίας (ενός ιδρωμένου λαμπαδοφόρου που χασμουριέται). Προβληματική είναι και η σχέση του με τα πλήθη (τα μικρά πλάσματα), τα οποία, απογοητευμένα από την έλλειψη ουσιαστικής ανταπόκρισης προς τα αιτήματά τους, ζητούν την παραίτησή του.

Ποίημα με δραματικό περιεχόμενο, το «Δυσκολίες πολιτευομένου», αποτελεί περίτεχνη εφαρμογή της μυθικής μεθόδου του Έλιοτ, ποιητικού τρόπου χαρακτηριστικού της μοντερνιστικής χρήσης του μύθου και της ιστορίας. Σύμφωνα με τον τρόπο αυτόν, παρόν και παρελθόν συγχωνεύονται σε μια μοναδική παροντική στιγμή: μια επιτροπή αξιωματούχων της Βρετανικής Αυτοκρατορίας θα συναντηθεί με τους απεσταλμένους των Βόλσκων (αρχαίου λαού της Ιταλίας), δίπλα στους βιομηχάνους βελών και ακοντίων εμφανίζεται ένας Άγγλος του εικοστού αιώνα (ο Άρθουρ Έντουαρ Κύριλ Πάρκερ). Συναιρώντας εικόνες της σύγχρονής του ζωής με εικόνες του ιστορικού παρελθόντος, ο Έλιοτ κατορθώνει να δώσει διαχρονικό χαρακτήρα στα συναισθήματα και στις πράξεις των ποιητικών ηρώων του.

Η μυθική μέθοδος του ποιήματος μπορεί να παραβληθεί με τη χρήση του μύθου στην «Κίχλη» του Σεφέρη.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Εντοπίστε τις αναφορές του ποιήματος στο ιστορικό παρελθόν και σχολιάστε τη λειτουργία τους.
Πώς κλιμακώνεται η ψυχολογική κατάσταση του ήρωα του ποιήματος ;
Διακρίνετε τις αναφορές του ποιήματος στο δημόσιο και τον ιδιωτικό χώρο. Σχολιάστε τη γλώσσα αυτών των αναφορών.

«Τ.Σ. Έλιοτ» Πίνακας του Ουΰνταμ Λιούις
«Τ.Σ. Έλιοτ»
Πίνακας του Ουΰνταμ Λιούις

THOMAS STERN ΕLIΟΤ (Σαιντ Λιούις 1888 – Λονδίνο 1965). Αμερικανός μοντερνιστής ποιητής και κριτικός. Το 1915 εγκατέλειψε την Αμερική και εγκαταστάθηκε στην Αγγλία. Πήρε την αγγλική υπηκοότητα το 1927 και ασπάστηκε το αγγλικανικό δόγμα. Από ευκατάστατη οικογένεια, σπούδασε φιλολογία και φιλοσοφία στο Χάρβαρντ και αργότερα στη Σορβόννη και στην Οξφόρδη. Εκεί γνωρίζεται με τον επίσης Αμερικανό ποιητή Έζρα Πάουντ, χάρη στον οποίο έρχεται σε επαφή με τους λογοτεχνικούς κύκλους και τα νεοτερικά κινήματα της εποχής. Το 1922 εξέδωσε το περιοδικό The Criterion, με το οποίο συνέβαλε καθοριστικά στην εξέλιξη της αγγλικής ποίησης. Το 1922, επίσης, δημοσίευσε το σημαντικότατο ποιητικό του έργο Η Έρημη Χώρα.

Άλλα ποιητικά έργα του: Το ερωτικό τραγούδι του Τζ. Άλφρεντ Προύφροκ (1917), Κούφιοι άνθρωποι (1927), Τετάρτη των τεφρών (1930), Τέσσερα κουαρτέτα (1943). Έγραψε επίσης θεατρικά δράματα και δοκίμια λογοτεχνικής κριτικής. Το 1948 του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ.