Άννα ντε Νοάιγ, «Οι σκιές»

Α30

Άννα ντε Νοάιγ

ΟΙ ΣΚΙΕΣ

Όταν πια θα ’μαι κουρασμένη εδώ να ζω μόνη και ξένη
		χρόνους αβίωτους,
θα πάω να δω τη χώρα που ’ναι οι ποιητές και καρτερούνε
		με το βιβλίο τους.

Φρανσουά Βιγιόν, σκιά μου φίλη, που ταπεινά καθώς οι γρύλοι
		ετραγουδούσες,
πόσο η ψυχή μου θα σ’ επόνει, όταν σ’ επρόσμενε η αγχόνη
		κι έκλαιαν οι Μούσες!

Τάχα τρεκλίζοντας ακόμα, Βερλαίν, κρατάς αυλό στο στόμα,
		δεύτερος Παν,
πάντα είσαι απλός και θείος εσύ, μεθώντας με οίστρο, με κρασί,
		pauvre Lélian;

Και τέτοιο αν είχες ριζικό, που άλλο δεν είναι πιο φριχτό,
		Ερίκε Χάινε,
ούτ’ έτσι ωραίο σαν το δικό σου, στα χέρια μου το μέτωπό σου
		γείρε και πράυνε.

Εμένα διάβηκε η ζωή όλη ένα δάκρυ, απ’ το πρωί
		έως την εσπέρα.
Κι άλλο πια τώρα δε μου μένει, παρά, θεοί μου αγαπημένοι,
		νά ’ρθω εκεί πέρα.

		μτφρ. Κ.Γ. Καρυωτάκης (1896-1928)

Φρανσουά Βιγιόν: Γάλλος ποιητής (1430-1480;· βλ. A3)
pauvre Lélian: Αναγραμματισμός του ονοματεπώνυμου Paul Verlain· τον χρησιμοποιούσε ο ίδιος ο Βερλαίν.
Ερίκος Χάινε: Γερμανός ποιητής (1797-1796).

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

ΣΧΟΛΙΟ

Από την εορταστική εξύμνηση των δυνάμεων της φύσης και την επιθυμία μιας μυστηριακής ένωσης με τα πράγματα, η οποία εκφραζόταν με μια ρητορική διάχυση που έκανε τους στίχους της να φαίνονται εκτός μόδας την εποχή του ύστερου συμβολισμού, η Νοάιγ στράφηκε βαθμιαία προς μια ποίηση στοχαστικότερη, που αντικρίζει την πραγματικότητα μέσα από το πρίσμα της φθοράς και του θανάτου. Η ιδέα του αιώνιου τίποτε της υποβάλλει το αίσθημα μιας ματαιότητας, από το οποίο δεν διαφεύγουν παρά μόνο ο έρωτας και η ποίηση.

Στις «Σκιές» το θέμα της ποίησης διαπλέκεται με το βίωμα του θανάτου. Το αίσθημα του αναπόφευκτου τέλους, που φαίνεται να εκφράζει το ποίημα, μετριάζεται, θα έλεγε κανείς, ανατρέπεται, καθώς η ποιήτρια νιώθει ότι με την έξοδό της από τη θνητή ζωή θα συναντήσει τους αγαπημένους της ποιητές, τον Βιγιόν, τον Χάινε και τον Πωλ Βερλαίν (τον «φτωχό Λελιάν»). Αισθάνεται κανείς ότι η συνάντηση την οποία φαντάζεται (για την ακρίβεια, οραματίζεται) η Νοάιγ είναι μεταφορική· ότι πρόκειται να τελεστεί όχι στο βασίλειο των νεκρών αλλά στον κόσμο των ζωντανών, αφού η «χώρα των ποιητών» δεν φαίνεται να είναι άλλη από τη χώρα της τέχνης· και ότι η συνάντηση αυτή δεν θα είναι συνάντηση ψυχών αλλά συνάντηση ποιητικών έργων, η οποία θα πραγματοποιηθεί όταν, μετά τον θάνατο της Νοάιγ, η ποίηση της —υπερβαίνοντας τη σωματική θνητότητα της δημιουργού της— θα προστεθεί οριστικά δίπλα στην ποίηση των τριών επιφανών ομοτέχνων της.

Το ποίημα μπορεί να διαβαστεί παράλληλα με το ποίημα του Μορεάς (Α24) και κατ’ αντιδιαστολή με το ποίημα του Κορμπιέρ (Α22).

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Πώς περιγράφεται σ’ αυτό το ποίημα το όραμα του ποιητικού παραδείσου;
Ποια βιογραφικά στοιχεία των τριών ποιητών υπογραμμίζει η Νοάιγ και γιατί;

eikona

ANNE DE NOAILLES (Παρίσι 1876 – Παρίσι 1933). Γαλλίδα ποιήτρια. Πλήρες όνομα: Άννα-Ελιζαμπέτ ντε Νοάιγ, πριγκίπισσα Μπρανκοβάν, κόμισσα Ματιέ. Από πατέρα Ρουμάνο και Ελληνίδα μητέρα (τη Ραλλού Μουσούρου), μεγάλωσε σε αριστοκρατικό περιβάλλον, έζησε κοσμική ζωή και ταξίδεψε πολύ. Με επιδράσεις από τον Χάινε, τους παρνασσικούς ποιητές και τον Ουγκώ, έγραψε αρκετές ποιητικές συλλογές και μυθιστορήματα με αυτοβιογραφικά στοιχεία. Το 1912 λόγοι υγείας την ανάγκασαν να περιοριστεί στο αρχοντικό της, όπου με την καλλιέργεια και την ευγλωττία της εντυπωσίαζε τους φίλους επισκέπτες της (Μαρσέλ Προυστ, Πωλ Βαλερύ, Ζαν Κοκτώ).

Έργα της: Η αμέτρητη καρδιά (1901), Σκιερές μέρες (1902), Θάμπη (1907), Η τιμή να πονάς (1927), κ.ά.

eikona