Βιογραφικό Σημείωμα
α) Τα γεγονότα και τα σχόλια σε ένα βιογραφικό σημείωμα
Να μελετήσεις το βιογραφικό σημείωμα του Παπαδιαμάντη και να υπογραμμίσεις τα γεγονότα και τα σχόλια που σχετίζονται με τη ζωή και το έργο του βιογραφούμενου. |
(1)
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911)
Ήταν γιος φτωχού ιερέα και γεννήθηκε στη Σκιάθο, όπου έμαθε και τα πρώτα γράμματα· έπειτα φοίτησε, με διακοπές, σε γυμνάσια της Χαλκίδας, του Πειραιά και της Αθήνας. Τελείωσε τη Μέση Εκπαίδευση το 1874, σε ηλικία 23 ετών, και την ίδια χρονιά γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου. Παράλληλα μελετούσε μόνος του ξένες γλώσσες. Οι οικονομικές δυσκολίες τον ανάγκασαν να διακόψει τις σπουδές του και να στραφεί στο βιοπορισμό· εργάστηκε κυρίως ως μεταφραστής (από τα αγγλικά και γαλλικά) σε εφημερίδες. Έζησε με πολλές στερήσεις και πέθανε στη Σκιάθο. Ήταν άνθρωπος βαθύτατα θρησκευόμενος, ταπεινός και μοναχικός. |
|
|
Άρχισε το συγγραφικό του έργο με ιστορικά μυθιστορήματα, περιπετειώδη και ρομαντικά. (Η Μετανάστις, Οι Έμποροι των Εθνών, Η Γυφτοπούλα), αλλά αργότερα στράφηκε στο διήγημα, όπου και διέπρεψε. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Νεοέλληνες πεζογράφους και ο κυριότερος εκπρόσωπος του ηθογραφικού διηγήματος. |
Α. Παπαδιαμάντης. Φωτογραφία του Γ. Χατζόπουλου, 1908 (πρώτη στάση). |
Από τα 200 περίπου διηγήματα του τα πιο πολλά αναφέρονται στη ζωή των απλών ανθρώπων της Σκιάθου, ενώ ένας δεύτερος μικρότερος κύκλος αντλεί θέματα από τη ζωή στις φτωχογειτονιές της Αθήνας. Το γνήσιο αφηγηματικό υλικό του Παπαδιαμάντη, η αίσθηση της φύσης, η χριστιανική ευλάβεια κι ένα αίσθημα νοσταλγίας που διατρέχει την αφήγησή του συνθέτουν ένα κλίμα ιδιότυπης γοητείας, που είναι από τα κύρια χαρακτηριστικά της πεζογραφίας του. Γλώσσα του είναι η καθαρεύουσα, διάσπαρτη όμως από φράσεις και λέξεις των εκκλησιαστικών βιβλίων, καθώς και από λέξεις της δημοτικής· στη δημοτική εξάλλου (και συνήθως στο ιδίωμα της Σκιάθου) είναι γραμμένοι και οι διάλογοι. Η σύνθεση των διηγημάτων του μερικές φορές είναι χαλαρή (πράγμα, για το οποίο κατηγορήθηκε από μερικούς κριτικούς), αλλά η έλλειψη αυτή αναπληρώνεται από τη φυσικότητα στην αφήγηση. Από τα εκτενέστερα διηγήματα, του σημαντικότερο θεωρείται η Φόνισσα.
Ο Παπαδιαμάντης δεν μπόρεσε να εκδώσει ο ίδιος κανένα βιβλίο όσο ζούσε· τα έργα του τα δημοσίευε σε εφημερίδες και περιοδικά. Μετά το θάνατο του έγιναν διάφορες εκδόσεις.
Πρόσφατα έγινε η κριτική έκδοση των Απάντων του (εκδ. Δόμος) με την επιμέλεια του φιλολόγου Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλου. |
β) Η δομή και το περιεχόμενο ενός βιογραφικού σημειώματος
Ακολουθεί το διάγραμμα του βιογραφικού σημειώματος που μελέτησες. Σ' αυτό μπορείς:
- να παρατηρήσεις τους δυο βασικούς σπονδύλους από τους οποίους αρθρώνεται το βιογραφικό σημείωμα και να διακρίνεις τα μέρη τους·
- να αναζητήσεις την πορεία της σκέψης του βιογράφου και να προσδιορίσεις τον άξονα πάνω στον οποίο αυτή οικοδομείται, ανιχνεύοντας μαζί και τον τρόπο με τον οποίο (ο βιογράφος) επέλεξε και οργάνωσε το υλικό του.
Α. Η ΖΩΗ
α. Καταγωγή |
Πρώτα γράμματα |
Ήταν γιος φτωχού ιερέα και γεννήθηκε στη Σκιάθο, όπου έμαθε και τα πρώτα του γράμματα. |
β. Σπουδές |
1. Γυμνάσιο
2. Πανεπιστήμιο
3. Ξένες γλώσσες |
Έπειτα φοίτησε, με διακοπές, σε γυμνάσια της Χαλκίδας, του Πειραιά και της Αθήνας.
Τελείωσε τη Μέση Εκπαίδευση το 1874, σε ηλικία 23 ετών, και την ίδια χρονιά γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου.
Παράλληλα μελετούσε μόνος του ξένες γλώσσες. |
γ. Βιοπορισμός |
Θάνατος |
Οι οικονομικές δυσκολίες τον ανάγκασαν να διακόψει τις σπουδές του και να στραφεί στο βιοπορισμό· εργάστηκε κυρίως ως μεταφραστής (από τα αγγλικά και γαλλικά) σε εφημερίδες. Έζησε με πολλές στερήσεις και πέθανε στη Σκιάθο. |
δ. Γνωρίσματα του χαρακτήρα του |
|
Ήταν άνθρωπος βαθύτατα θρησκευόμενος, ταπεινός και μοναχικός. |
Β. TO ΕΡΓΟ
α.
Γενικός
χαρακτηρισμός
του |
μυθιστόρημα
διήγημα |
Άρχισε το συγγραφικό του έργο με ιστορικά μυθιστορήματα, περιπετειώδη και ρομαντικά (Η Μετανάστις, Οι Έμποροι των Εθνών, Η Γυφτοπούλα), αλλά αργότερα στράφηκε στο διήγημα, όπου και διέπρεψε. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Νεοέλληνες πεζογράφους και ο κυριότερος εκπρόσωπος του ηθογραφικού διηγήματος. |
|
τα θέματα του (τους)
το κλίμα του (τους) |
Από τα 200 περίπου διηγήματά του τα πιο πολλά αναφέρονται στη ζωή των απλών ανθρώπων της Σκιάθου, ενώ ένας δεύτερος μικρότερος κύκλος αντλεί θέματα από τη ζωή στις φτωχογειτονιές της Αθήνας. Το γνήσιο αφηγηματικό υλικό του Παπαδιαμάντη, η αίσθηση της φύσης, η χριστιανική ευλάβεια κι ένα αίσθημα νοσταλγίας που διατρέχει την αφήγησή του συνθέτουν ένα κλίμα ιδιότυπης γοητείας, που είναι από τα κύρια χαρακτηριστικά της πεζογραφίας του. |
β.
Η ποιότητα του |
η γλώσσα του (τους)
η σύνθεσή του (τους) |
Γλώσσα του είναι η καθαρεύουσα, διάσπαρτη όμως από λέξεις και φράσεις των εκκλησιαστικών βιβλίων, καθώς και από λέξεις της δημοτικής· στη δημοτική εξάλλου (και ιδίως στο ιδίωμα της Σκιάθου) είναι γραμμένοι και οι διάλογοι. Η σύνθεση των διηγημάτων του μερικές φορές είναι χαλαρή (πράγμα για το οποίο κατηγορήθηκε από μερικούς κριτικούς), αλλά η έλλειψη αυτή αναπληρώνεται από τη φυσικότητα στην αφήγηση. Από τα εκτενέστερα διηγήματά του σημαντικότερο θεωρείται η Φόνισσα. |
γ.
Η έκδοση
του έργου του |
πριν
πρόσφατα |
Ο Παπαδιαμάντης δεν μπόρεσε να εκδώσει ο ίδιος κανένα βιβλίο όσο ζούσε· τα έργα του τα δημοσίευε σε εφημερίδες και περιοδικά. Μετά το θάνατο του έγιναν διάφορες εκδόσεις.
Πρόσφατα έγινε η κριτική έκδοση των Απάντων του (εκδ. Δόμος) με την επιμέλεια του φιλολόγου Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλου. |
Τα δύο τμήματα του βιογραφικού σημειώματος (η ζωή και το έργο του Παπαδιαμάντη) βρίσκονται σε κάποια, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο, φανερή ανταπόκριση μεταξύ τους. |
Έτσι π.χ. στο δεύτερο τμήμα (Β) του βιογραφικού σημειώματος δηλώνονται τα κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα της πεζογραφίας του Παπαδιαμάντη. Μπορείς να ερμηνεύσεις κάποια από αυτά συσχετίζοντάς τα με βιογραφικά στοιχεία του πρώτου τμήματος (Α). |
γ) Το διάγραμμα ενός βιογραφικού σημειώματος
Το βιογραφικό σημείωμα (2) αναφέρεται κι αυτό στον Παπαδιαμάντη. Να το μελετήσεις και να αποτυπώσεις το διάγραμμά του, έχοντας ως οδηγό το διάγραμμα του αντίστοιχου βιογραφικού σημειώματος (1). |
(2)
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911)
Κορυφαίος διηγηματογράφος. Γεννήθηκε και πέθανε στη Σκιάθο, όπου έμαθε και τα πρώτα γράμματα. Φοίτησε, έπειτα, σε γυμνάσια της Χαλκίδας, του Πειραιά, και της Αθήνας. Μεγάλος, το 1874, τελείωσε τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου, όπου και φοίτησε χωρίς ποτέ να πάρει πτυχίο· αναγκάστηκε νωρίς να στραφεί στο βιοπορισμό. Έτσι εργάστηκε ως δημοσιογράφος μεταφραστής σε διάφορες εφημερίδες. |
Αη Σώστης |
Χρονικά, ανήκει στη γενιά, του 1880, αν και έμεινε έξω από τους αγώνες και τις αγωνίες αυτής της γενιάς, στην οποία, πολλά, οφείλει η λογοτεχνία μας. Κρατήθηκε μακριά, από τις φιλολογικές ζυμώσεις της εποχής του: φιλολογικοί καβγάδες, γλωσσικό ζήτημα, νέοι φιλολογικοί προσανατολισμοί φαίνεται να τον αφήνουν ασυγκίνητο. Αυτό όμως είναι εντελώς εξωτερικό. Ο Παπαδιαμάντης έχει το δικό του κόσμο, και σύμφωνα μ' αυτόν πλάθει το δικό του έργο. Στα μεγάλα, φιλολογικά, προβλήματα του καιρού του δίνει τις προσωπικές του λύσεις. Γι 'αυτό και μένει μόνος στα γράμματα χωρίς εταίρους και απογόνους. Όπως μόνος έμεινε και στη ζωή· μόνος και ιδιότυπος.
Το ίδιο ιδιότυπο είναι και το έργο του· είναι επηρεασμένο από τη ζωή του: Ο Παπαδιαμάντης καταγόταν από φτωχή οικογένεια· ήταν γιος ιερέα· το περιβάλλον του σπιτιού του ήταν θρησκευτικό· του ίδιου η ζωή υπήρξε ασκητική· ήταν ο κοσμοκαλόγερος, όπως τον είπαν, ο άγιος των ελληνικών γραμμάτων. Αυτή λοιπόν η μυστική ζωή του σφραγίζει το έργο του, που είναι εμπνευσμένο από τη Σκιάθο: οι ήρωές του, απλοί ναυτικοί, ευσεβείς χριστιανοί, γυναίκες, παιδιά, γέροι, ιερείς, κινούνται στο χώρο του νησιού, όπου κινήθηκε και ο ίδιος, όταν ήταν παιδί. Τα διηγήματα του δεν έχουν πάντα πλοκή και δέσιμο. Είναι αφηγήσεις απλές.
Η γλώσσα του είναι κι αυτή ιδιότυπη· είναι η γλώσσα του Παπαδιαμάντη· μια γλωσσική ποικιλία, που συναιρεί και ζωντανεύει μέσα της γλωσσικά στοιχεία παρμένα από τη δημοτική, την καθαρεύουσα, τα εκκλησιαστικά βιβλία και από το ιδίωμα της Σκιάθου. Ωστόσο έχει μουσικότητα και γοητεία. |
|
Έργα του: “Οι Έμποροι των εθνών” (μυθιστόρημα), “Η Φόνισσα” (νουβέλα), “Όνειρο στο κύμα” (διήγημα), “Υπό την βασιλικήν δρυν” (διήγημα), “Φτωχός άγιος” (διήγημα), “Σταχτομαζώχτρα” (διήγημα), “Στο Χριστό στο κάστρο” (διήγημα) και άλλα πολλά διηγήματα, περίπου διακόσια.
|
δ) Σύγκριση δύο βιογραφικών σημειωμάτων
Σύγκρινε τώρα τα βιογραφικά σημειώματα (1) και (2) μεταξύ τους:
  |
- ως προς τον τρόπο με τον οποίο αρχίζει το καθένα τους: αρχή του (1): “Ήταν γιος φτωχού ιερέα και γεννήθηκε...” αρχή του (2): “Κορυφαίος διηγηματογράφος. Γεννήθηκε...” Μπορείς να πεις ποιος από τους δύο τρόπους είναι περισσότερο πιστός στη γραφή ενός συνηθισμένου βιογραφικού σημειώματος, ποιος είναι περισσότερο ασυνήθιστος αλλά και περισσότερο δεμένος με ένα από τα κυρίαρχα γνωρίσματα του έργου·
- ως προς τον τρόπο με τον οποίο τελειώνει το καθένα τους: ποιος από τους δύο τρόπους παρουσιάζει για σένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον και ποιος είναι περισσότερο σύμφωνος με την ορθόδοξη γραφή ενός βιογραφικού σημειώματος· ποιος από τους δύο βιογράφους φαίνεται περισσότερο ενημερωμένος·
(Σημείωσε ότι ένα βιογραφικό σημείωμα μπορεί να τελειώνει με πολλούς τρόπους: με αναφορά του τελευταίου σημαντικού γεγονότος της ζωής του βιογραφουμένου, με σύντομη παρουσίαση του έργου του, με ανακοίνωση των μελλοντικών σχεδίων του βιογραφουμένου –εφόσον αυτός ζει– με αναφορά σχετική με την τύχη του έργου του κτλ.)·
- γενικότερα ως προς τις ομοιότητες και τις διαφορές που παρουσιάζουν τόσο στο περιεχόμενο όσο και στη δομή τους.
|
Από τη σύγκριση που έκανες πιο πάνω, διατύπωσε την άποψη σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο είναι δυνατόν να γραφεί ένα βιογραφικό σημείωμα. |
Μίλησε λ.χ. για τη δομή του, για τα σταθερά και τα μεταβλητά συστατικά στοιχεία του, για τη δυνατότητα που έχει ο βιογράφος να συνθέτει με περισσότερη ή με λιγότερη ελευθερία ένα βιογραφικό σημείωμα, παρά τους περιορισμούς που του επιβάλλει αυτό το είδος του λόγου. |
|
Βασίσου σε περισσότερες από μία πηγές και προσπάθησε να συνθέσεις το βιογραφικό σημείωμα ενός συγγραφέα της προτίμησής σου, ακολουθώντας στις γενικές του γραμμές το προηγούμενο διάγραμμα. Αξιοποίησε και το παρακάτω λεξιλόγιο.
 |
|
