Εαυτός ο: 1 (με άρθρο και τους αδύν. τ. της γεν. της προσωπ. αντων.) α. (ως αυτοπαθής αντων.) δηλώνει κπ που ο ίδιος ενεργεί και παθαίνει: Τον ~ του βλάπτει με τις πράξεις του. Μόνο ο ~ του τον νοιάζει! Μην κρίνεις τους άλλους από τον ~ σου. β. η προσωπικότητα κάθε ανθρώπου: Βρήκε τον παλιό καλό του ~. 2 αφ’ εαυτού μου: με δική μου πρωτοβουλία, χωρίς να μεσολαβήσουν άλλοι. εκτός εαυτού: έξω φρενών: Ήταν ~, φώναζε και έβριζε. αντωνυμία - Πίνακα χρήσης αντωνυμιών.

(ε)βδομάδα η: 1 χρονική περίοδος επτά ημερών. 2 περίοδος επτά διαδοχικών ημερών, από Δευτέρα έως και Κυριακή. εβδομαδιαίος -α -ο: 1 αυτός που γίνεται μία φορά την εβδομάδα ή κάθε εβδομάδα: Οι ~ εφημερίδες βγαίνουν συνήθως την Κυριακή. 2 αυτός που διαρκεί ή υπολογίζεται με βάση μία εβδομάδα: ~ πρόγραμμα μαθημάτων. εβδομαδιαία & -ως (επίρρ.).

έγγαμος -η -ο: [επίσ.] 1 αυτός που έχει παντρευτεί=παντρεμένος ≠ άγαμος, ανύπαντρος: Οι ~ υπάλληλοι δικαιούνται επίδομα γάμου. 2 αυτός που αναφέρεται στους παντρεμένους: Δε συνήθισε ακόμα στον ~ βίο. έγγαμος ο, η.

έγγειος -α & -ος -ο: αυτός που αναφέρεται ή που σχετίζεται με τη γη: έγγειες βελτιώσεις.

εγγενής -ής -ές: αυτός που υπάρχει μέσα σε κτ από την εμφάνισή του ≠ επίκτητος: Υπάρχουν εγγενή προβλήματα στη λειτουργία των νέων κρατών. σχ. αγενής. εγγενώς (επίρρ.).

έγγραφος -η -ο: αυτός που είναι σε γραπτή μορφή=γραπτός ≠ προφορικός, άγραφος: ~ συμφωνία. εγγράφως (επίρρ.). έγγραφο το: επίσημο γραπτό κείμενο. εγγράφω -ομαι • αόρ. [επίσ.] ενέγραψα, παθ. αόρ. εγγράφηκα & [επίσ.] ενεγράφην, μππ. εγγεγραμμένος στις σημ. 1 και 2: (μτβ.) 1 γράφω σε κατάλογο, βιβλίο κτλ.: Φέτος στο σχολείο εγγράφονται τα παιδιά του 2000. 2 ΓΕΩΜ (για επίπεδο ή στερεό σχήμα) περικλείω επίπεδο ή στερεό σχήμα σε άλλο, έτσι ώστε να έχουν κοινά σημεία. 3 γράφω ήχο ή εικόνα σε αποθηκευτικό μέσο. εγγραφή η.

εγγύηση η: 1 διαβεβαίωση για την τήρηση υπόσχεσης, δέσμευσης κτλ.: προϊόν με πενταετή ~. 2 (μτφ.) οτιδήποτε εξασφαλίζει την πραγματοποίηση κπ πράγματος. εγγυώμαι: (μτβ.) 1 παρέχω εγγυήσεις για κτ. 2 διαβεβαιώνω ότι κτ θα γίνει: Σας ~ σίγουρη επιτυχία. εγγυητής ο, -ήτρια η. εγγυητικός -ή -ό. εγγυητικά (επίρρ.). εγγυημένος -η -ο (μππ. ως επίθ.): αυτός που είναι επιβεβαιωμένα καλής ποιότητας. εγγυημένα (επίρρ.).

εγγύς¹ (επίθ.) • άκλ.: αυτός που είναι σε μικρή απόσταση τοπικά ή χρονικά=κοντινός: Δεν προβλέπονται αλλαγές στο ~ μέλλον. ~ Ανατολή: η Μικρά Ασία και τα Νότ. Βαλκάνια ≠ Άπω Ανατολή. εγγύς² (επίρρ.): [επίσ.] σε μικρή απόσταση=κοντά, πλησίον: Βρίσκεται εγγύτερα στην αλήθεια. εγγύτητα η.   άνω.

εγείρω -ομαι • πρτ. & αόρ. ήγειρα, παθ. αόρ. εγέρθηκα: (μτβ.) 1 ΣΤΡΑΤ προστ. εγέρθητι/εγέρθητε: ως παράγγελμα (σήκω /σηκωθείτε). 2 [επίσ.] ~ αξιώσεις: διεκδικώ. ~ απαιτήσεις: απαιτώ. ~ αγωγή: κάνω αγωγή. έγερση η: 1 ξύπνημα. 2 η ενέργεια του εγείρω. εγερτήριος -α -ο. εγερτήριο το: 1 πρωινό σάλπισμα για το ξύπνημα στον στρατό. 2 αναγκαστικό πρωινό ξύπνημα.

εγκαθιστώ -ίσταμαι • αόρ. εγκατέστησα & [σπάν.] -άστησα, παθ. αόρ. εγκαταστάθηκα, μππ. εγκατεστημένος & -αστημένος: (μτβ.) 1 α. παθ. πηγαίνω κάπου για διαμονή: Εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Παρίσι. β. τοποθετώ κτ ή κπ κάπου για μακρύ χρονικό διάστημα ή μόνιμα: Ο δήμος εγκατέστησε σταθμό αιολικής ενέργειας. 2 θέτω σε ισχύ καθεστώς ή πολίτευμα=εγκαθιδρύω: Στη χώρα έχει εγκατασταθεί αριστερή κυβέρνηση. εγκατάσταση η.

εγκαίνια τα: επίσημη τελετή που γίνεται πριν αρχίσει να λειτουργεί κπ κατάστημα, ίδρυμα, έκθεση κτλ. ή μόλις τελειώνει κπ τεχνικό έργο: Τα ~ της εταιρείας έγιναν με λαμπρότητα. εγκαινιάζω -ομαι: (μτβ.) 1 κάνω εγκαίνια. 2 (μτφ.) χρησιμοποιώ ή βάζω σε εφαρμογή κτ για πρώτη φορά: Εγκαινίασε τον νέο του υπολογιστή. εγκαινίαση η.   σχ. καινός.

εγκαταλείπω -ομαι • αόρ. εγκατέλειψα, παθ. αόρ. εγκαταλείφθηκα • μππ. εγκαταλελειμμένος & (σπάν.) εγκαταλειμμένος: (μτβ.) 1 α. αφήνω κπ ή κτ κάπου, αδιαφορώντας για την τύχη του=παρατώ: Εγκατέλειψε την τραυματισμένη κοπέλα αβοήθητη κι έφυγε. β. φεύγω από κάπου οριστικά: Οι ένοικοι εγκατέλειψαν τη φλεγόμενη πολυκατοικία. 2 παραιτούμαι από σκέψη ή ενέργεια: Εγκατέλειψε την προσπάθεια. εγκατάλειψη η.

έγκαυμα το: ΙΑΤΡ βλάβη των ιστών και του δέρματος που προκαλείται από την επίδραση υψηλής θερμοκρασίας (από φωτιά, χημικές ουσίες κτλ.): Είχε εγκαύματα σε όλο του το σώμα.

έγκειται • πρτ. έγκειτο: [επίσ.] τριτοπρ. (για καταστάσεις ή ιδιότητες) βρίσκεται, υπάρχει: Πού ~ η διαφορά των δύο κειμένων;

εγκέφαλος ο: 1 ΑΝΑΤ το ανώτερο τμήμα του νευρικού συστήματος που βρίσκεται στο κρανίο των σπονδυλωτών ζώων και του ανθρώπου και ελέγχει τις ζωτικές τους λειτουργίες=μυαλό. 2 ο νους, το κέντρο σκέψης του ανθρώπου. 3 (μτφ.) πρόσωπο που οργανώνει και κατευθύνει μια ενέργεια: Είναι ο ~ της ληστείας. εγκεφαλικός -ή -ό: 1 αυτός πού αναφέρεται στον εγκέφαλο. 2 αυτός που κατευθύνεται ή χαρακτηρίζεται από τη σκέψη και τη λογική, και όχι από τα συναισθήματα: ~ παίκτης. εγκεφαλικά (επίρρ. με τη σημ. 2). εγκεφαλικό το: ΙΑΤΡ διακοπή της ροής του αίματος στον εγκέφαλο.

έγκλημα το: 1 σοβαρή παράνομη πράξη ή δράση: Η ληστεία και ο φόνος είναι εγκλήματα. οργανωμένο ~: η παράνομη δράση των ανθρώπων του υπόκοσμου. 2 (μτφ.) πράξη που θεωρείται πολύ άδικη ή επιζήμια: Η αδιαφορία για την καταστροφή του περιβάλλοντος είναι ~. εγκληματώ (αμτβ.). εγκληματίας ο, η. εγκληματικός -ή -ό. εγκληματικά (επίρρ.). εγκληματικότητα η.   σχ. εγκλιματίζω & καλώ.

εγκλιματίζω -ομαι: (μτβ.) 1 κάνω έναν ζωντανό οργανισμό να συνηθίσει σε ξένο περιβάλλον: Οι επιστήμονες προσπαθούν να εγκλιματίσουν τροπικά φυτά στο μεσογειακό κλίμα. 2 παθ. (για πρόσ.) συνηθίζω σε ένα νέο περιβάλλον, νέες συνθήκες ζωής: Μετά την καλοκαιρινή άδεια, δύσκολα εγκλιματίστηκα στην εργασία μου.

έγκλιση η: 1 ΓΛΩΣΣ μορφολογική κατηγορία του ρήματος, η οποία εκφράζει τη διάθεση του ομιλητή απέναντι σε αυτό που δηλώνει το ρήμα: οριστική/υποτακτική/προστακτική ~. 2 έγκλιση τόνου: ΓΛΩΣΣ φαινόμενο κατά το οποίο δύο λέξεις προφέρονται τόσο στενά μαζί, ώστε ο τόνος της δεύτερης ή χάνεται εντελώς (π.χ. ζωή μου) ή μετακινείται στη λήγουσα της πρώτης (π.χ. τριαντάφυλλό της). εγκλιτικός -ή -ό. εγκλιτικό το.

εγκλωβίζω -ομαι: (μτβ.) 1 κλείνω κπ σε πολύ μικρό χώρο, από τον οποίο δεν μπορεί να φύγει: Εγκλωβίστηκε στο αυτοκίνητο και τυλίχτηκε στις φλόγες. 2 (μτφ.) φέρνω κπ σε κατάσταση από την οποία δεν μπορεί να ξεφύγει: Είναι εγκλωβισμένος στις απαιτήσεις της δουλειάς και δε χαίρεται τη ζωή. εγκλωβισμός ο.

εγκρίνω -ομαι • πρτ. & αόρ. ενέκρινα, παθ. αόρ. εγκρίθηκα, μππ. εγκεκριμένος: (μτβ.) 1 θεωρώ κτ σωστό, συμφωνώ=επιδοκιμάζω, επικροτώ ≠ αποδοκιμάζω, κατακρίνω: Δεν ~ τη συμπεριφορά του. 2 επιτρέπω κτ, δίνω την άδεια να γίνει ≠ ακυρώνω, απορρίπτω: Ο διευθυντής ενέκρινε την άδεια. έγκριση η.

εγκυκλοπαίδεια η: 1 έργο που παρουσιάζει συστηματικά, συνοπτικά και με αλφαβητική σειρά το σύνολο της ανθρώπινης γνώσης ή τις γνώσεις ορισμένης επιστήμης: γενική / ιατρική ~. 2 Εγκυκλοπαίδεια η: ΙΣΤ γαλλικό εγκυκλοπαιδικό έργο του 18ου αι. Εγκυκλοπαιδιστής ο: ΙΣΤ συντάκτης της Εγκυκλοπαίδειας. εγκυκλοπαιδικός -ή -ό: 1 αυτός που αναφέρεται στις γενικές γνώσεις: παιχνίδι ~ γνώσεων. 2 αυτός που αναφέρεται στην εγκυκλοπαίδεια: ~ λεξικό. εγκυκλοπαιδικά (επίρρ. στη σημ. 1).

έγκυος η: γυναίκα ή θηλυκό ζώο που έχει έμβρυο στην κοιλιά: Eίναι πέντε μηνών ~. (& ως επίθ.) η ~ γυναίκα. εγκυμοσύνη η. εγκυμονώ: (αμτβ.) είμαι έγκυος. ~ κινδύνους: κρύβω κτ δυσάρεστο ή επικίνδυνο που πρόκειται να εκδηλωθεί.  σχ. έγγειος.

εγκώμιο το: ιδιαιτέρως επαινετικός λόγος για πρόσωπο ή πράξη: Μόνο εγκώμια είχε ο καθηγητής για τον γιο μου. ψάλλω / πλέκω το ~ κπ: εγκωμιάζω κπ. εγκωμιάζω -ομαι (μτβ.). εγκωμιαστικός -ή -ό. εγκωμιαστικά (επίρρ.).

εγχείρημα το: ενέργεια που απαιτεί τόλμη=τόλμημα: Η ανάβαση στα Ιμαλάια είναι δύσκολο ~.

εγχειρίδιο το: 1 βιβλίο με τις βασικές γνώσεις μιας επιστήμης: ~ μαθηματικών. 2 μαχαίρι σε μικρό μέγεθος, που χρησιμοποιείται ως όπλο=στιλέτο.

εγχειρίζω¹ -ομαι: (μτβ.) κάνω τομή σε ασθενή και αφαιρώ ή θεραπεύω όργανο που δε λειτουργεί καλά=χειρουργώ: Ο ασθενής εγχειρίστηκε το πρωί. εγχείρηση & εγχείριση¹ η: ΙΑΤΡ χειρουργική επέμβαση. εγχειρητικός -ή -ό.

εγχειρίζω² -ομαι • αόρ. ενεχείρισα: [επίσ.] (μτβ.) δίνω κτ σε κπ=επιδίδω: Του ~ την επιστολή. εγχείριση² η.

εγώ (αντων.) • εν. γεν. (ε)μένα & μου, αιτ. (ε)μένα & με, πληθ. ον. εμείς, γεν. & αιτ. εμάς & μας: χρησιμοποιείται από τον ομιλητή για να αναφερθεί 1 (προσωπ., α΄προσ.) στον εαυτό του: Έφυγα κι ~ μαζί με τους άλλους. Εμένα φώναξες; Δείξε μου το βιβλίο!   αυτός. 2 (οι αδύν. τύποι της γεν. ως κτητ. αντων.) στον εαυτό του ως ιδιοκτήτη πράγματος, ή πρόσωπο που σχετίζεται με κπ: το βιβλίο μου. οι γονείς μου.  δικός & αντωνυμία - Πίνακα χρήσης αντωνυμιών. εγώ το • άκλ.: 1 ΨΥΧΟΛ η συνείδηση κπ για τον εαυτό του: Το ~ του καλλιτέχνη καθρεφτίζεται στο δημιούργημά του. 2 αίσθημα υπερβολικής αυτοεκτίμησης κπ=εγωισμός: Είναι τόσο μεγάλο το ~ του, που αδιαφορεί για τους άλλους.

έδαφος το: 1 η επιφάνεια της γης: Το ~ εδώ είναι ανώμαλο. 2 γεωγραφική έκταση μιας περιοχής: Οι στρατιώτες υπερασπίστηκαν τα εδάφη μας. 3 (μτφ.) συνθήκες για την ανάπτυξη δράσης: Το ~ ήταν ευνοϊκό για ανταλλαγή απόψεων. εδαφικός -ή -ό. εδαφικά (επίρρ.).

έδρα η: 1 υπερυψωμένο βάθρο με γραφείο και κάθισμα: Ο δάσκαλος ανέβηκε στην ~. 2 τόπος κύριας εγκατάστασης και λειτουργίας επιχειρήσεων, δημόσιων φορέων κτλ.: εταιρεία με ~ στην Αθήνα. 3 α. ανώτερη θέση, αξίωμα: Έχει την ~ της φιλολογίας στο πανεπιστήμιο. β. θέση βουλευτή που κερδίζει ένα κόμμα σε μια εκλογική περιφέρεια. 4 κέντρο λειτουργίας ή δράσης: Ο εγκέφαλος είναι η ~ των διανοητικών λειτουργιών. 5 ΓΕΩΜ καθεμιά από τις επιφάνειες στερεού σώματος. 6 ΑΘΛ γήπεδο ομάδας: Παίζουμε στην ~ μας. εδρεύω: (αμτβ.) έχω κάπου την έδρα μου με τις σημ. 2 και 4: Η εταιρεία ~ στην Αθήνα.

εδώ & [προφ.] δω (επίρρ.): ≠ εκεί 1 στον τόπο όπου βρίσκομαι ή δείχνω: Kάθισε ~ και περίμενέ μας. ~ κι εκεί: σκόρπια. ~ και τώρα: αμέσως. 2 σε αυτό το σημείο: ~ τελειώνει η εκπομπή μας. ~ που τα λέμε: παρενθετική έκφρ. με την οποία ο ομιλητής λέει την αλήθεια για κτ. 3 το χρονικό σημείο στο οποίο βρίσκομαι ή αναφέρομαι=τώρα: Μέχρις ~ ήσουν πολύ καλή. από ~ και μπρος / πέρα: από τώρα και στο εξής. ~ και: για κτ που άρχισε στο παρελθόν και διαρκεί έως τώρα. 4 το ανώτερο όριο, συνήθ. σε εκφρ.: είμαι ως /μέχρι ~: δεν ανέχομαι τίποτε παραπάνω. φέρνω κπ ως /μέχρι ~: νευριάζω κπ πολύ. 5 (επίθ.) αυτός που ισχύει σε έναν χώρο, περιβάλλον κτλ.: Oι ~ συνθήκες είναι ευνοϊκές.

εδώλιο το: κάθισμα, συνήθως σε δημόσιο χώρο: τα εδώλια των υπουργών=έδρανο, έδρα. σχ. ίζημα.

εθελοντής ο, εθελόντρια η: πρόσωπο που προσφέρει έργο με τη θέλησή του, χωρίς υλική αμοιβή: Στους Ολυμπιακούς Αγώνες βοήθησαν πολλοί ~. Παρουσιάστηκε στο στρατό ως ~. εθελοντικός -ή -ό. εθελοντικά (επίρρ.). εθελοντισμός ο.

εθίζω -ομαι: (μτβ.) συνηθίζω κπ σε κτ: Έχει εθιστεί στα ναρκωτικά /στο κάπνισμα. εθισμός ο. εθιστικός -ή -ό. εθιστικά (επίρρ.).   σχ. έθιμο.

έθιμο το: συνήθεια κοινωνικής ομάδας, που διαμορφώθηκε και παγιώθηκε από μακρά παράδοση: Το βάψιμο των κόκκινων αυγών είναι πασχαλινό ~. εθιμικός -ή -ό. εθιμικά (επίρρ.).

εθνικισμός ο: [κακόσ.] η υπερβολική προσήλωση στην ιδέα του έθνους, που φτάνει ως την αντίληψη ότι τα άλλα έθνη είναι κατώτερα. εθνικιστής ο, -ίστρια η. εθνικιστικός -ή -ό. εθνικιστικά (επίρρ.).

έθνος το: σύνολο ανθρώπων με κοινή καταγωγή, ιστορικό παρελθόν και πολιτιστικά στοιχεία. εθνότητα η: σύνολο ανθρώπων με χαρακτηριστικά έθνους, που δεν αναγνωρίζεται πάντα ως ανεξάρτητο κράτος. εθνικός -ή -ό. εθνικά & -ώς (επίρρ.) εθνικότητα η: η καταγωγή κπ από ένα έθνος.   σχ. έθιμο.

ειδάλλως & [προφ.] ειδαλλιώς (επίρρ.): στην αντίθετη περίπτωση=αλλιώς, διαφορετικά: Κάτσε φρόνιμα, ~ θα σε τιμωρήσω!

είδηση η: 1 καθετί που πληροφορείται κπ=νέο: Μας ανήγγειλε την ευχάριστη ~ του γάμου του. παίρνω ~: αντιλαμβάνομαι κπ ή κτ. 2 α. πληθ. παρουσίαση από τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα των γεγονότων της ημέρας: Βλέπω ειδήσεις. β. πληροφορία που κρίνεται σημαντική ή πρωτότυπη και παρουσιάζεται στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης: Η απόλυσή του έγινε ~.

ειδοποιώ -ούμαι: (μτβ.) πληροφορώ κπ για κτ, συνήθως για να ενεργήσει ανάλογα=ενημερώνω: Μόλις είδε τη φωτιά, ειδοποίησε την Πυροσβεστική. ειδοποίηση η.

είδος το: 1 μέρος ενός συνόλου ατόμων ή πραγμάτων με κοινά γνωρίσματα, με βάση τα οποία κατατάσσεται σε επιμέρους κατηγορία: Ακούει διάφορα είδη μουσικής. 2 συνήθ. πληθ. σύνολο πραγμάτων με κοινά χαρακτηριστικά, ίδια χρήση, προορισμό, προέλευση κτλ.: είδη οικιακής χρήσης. 3 α. μορφή: Κάθε είδους βοήθεια είναι ευπρόσδεκτη. β. η ποιότητα που έχει κπ ή κτ: Tι είδους συμπεριφορά είναι αυτή; 4 ΒΙΟΛ η κατώτερη μονάδα ταξινόμησης οργανισμών με τα ίδια χαρακτηριστικά γνωρίσματα: σπάνιο ~ ζώου. ειδικός -ή -ό: 1 αυτός που ανήκει ή αναφέρεται σε ορισμένο είδος, περίπτωση ή σκοπό ≠ γενικός: Απαιτούνται ~ γνώσεις για τη λύση του προβλήματος. Ο μαθητής αυτός χρειάζεται ~ μεταχείριση. 2 αυτός που έχει γνώσεις και εμπειρία σε έναν τομέα=εξειδικευμένος ≠ ανειδίκευτος: Είναι τεχνίτης ~ στα δίκτυα. ειδικά & -ώς (επίρρ.). ειδικός ο, η. ειδικότητα η. ειδικεύω -ομαι (μτβ.). ειδίκευση η.

ειδώλιο το: ΙΣΤ μικρό ομοίωμα ανθρώπου, ζώου, φυτού ή αντικειμένου=αγαλματίδιο: μινωικό πήλινο ~ γυναικείας μορφής.

είδωλο το: 1 λατρευτικό ομοίωμα ή απεικόνιση θεότητας. 2 (μτφ.) πρόσωπο που αποτελεί αντικείμενο υπερβολικής λατρείας=ίνδαλμα. 3 ΦΥΣ εικόνα αντικειμένου, η οποία σχηματίζεται από ανάκλαση, διάθλαση κτλ.: Παρατηρούσα το ~ μου στην απέναντι τζαμαρία.

ειδωλολατρία η: η λατρεία ειδώλων με τη σημ. 1. ειδωλολάτρης ο, -ισσα η. ειδωλολατρικός -ή -ό. ειδωλολατρικά (επίρρ.).

εικάζω -εται • μόνο ενστ., παθ. μόνο στο γ΄ πρόσ.: (μτβ.) 1 καταλήγω σε συμπέρασμα: Απ’ όσα ακούω, ~ ότι το δίκιο είναι με το μέρος σου. 2 διατυπώνω υπόθεση για κτ: ~ ότι η αποτυχία του οφείλεται στην έλλειψη προετοιμασίας. εικάζεται: απρόσ. υπάρχει η υπόθεση για κτ: ~ ότι θα γίνουν διώξεις. εικασία η.

εικαστικός -ή -ό: αυτός που έχει την ικανότητα να δίνει μορφή, να απεικονίζει την ύλη. ει καστικές τέχνες: οι καλές τέχνες που απεικονίζουν όντα και απευθύνονται στην όραση (γλυπτική, διακοσμητική, ζωγραφική κτλ.).

εικόνα η: 1 απεικόνιση μορφής με ζωγραφική, φωτογραφία κτλ.: Του αρέσουν τα βιβλία με ~. 2 ΕΚΚΛ ζωγραφική αναπαράσταση αγίων και ιερών προσώπων ή σκηνών της χριστιανικής παράδοσης=εικόνισμα, αγιογραφία. 3 α. αναπαράσταση προσώπου, πράγματος ή γεγονότος στον νου: Στο μυαλό της ήρθαν ~ από το παρελθόν. β. ζωηρή περιγραφή προσώπου, πράγματος ή γεγονότος με λόγια: Μας έδωσε μια ζοφερή ~ της καταστροφής. 4 σχηματισμός ειδώλου: Είδα την ~ της στον καθρέφτη. 5 άποψη που σχηματίζει κπ για κτ: Δεν έχω την πλήρη ~ της κατάστασης. εικονικός -ή -ό: 1 ψεύτικος, πλασματικός: Έκαναν ~ γάμο για να πάρουν την περιουσία. 2 αυτός που αναφέρεται στην εικόνα. εικονικά (επίρρ.).

ειλικρινής -ής -ές: αυτός που εκφράζει πραγματικές σκέψεις και συναισθήματα: Ήταν ~ μαζί μου, παρόλο που με πλήγωσε η άρνησή του. Δείχνει ~ ενδιαφέρον.   αγενής. ειλικρινά & -ώς (επίρρ.). ειλικρίνεια η.

είμαι • είσαι, είναι, είμαστε, είστε & είσαστε, είναι • πρτ. & αόρ. ήμουν, ήσουν, ήταν, ήμαστε, ήσαστε, ήταν: 1 έχω κπ ιδιότητα, μόνιμη ή προσωρινή: ~ δάσκαλος / μελαχρινός / άρρωστος. 2 βρίσκομαι σε κπ θέση, κατάσταση κτλ.: ~ στο γραφείο / ευτυχισμένος. 3 υπάρχω: Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας βασιλιάς. 4 κατάγομαι ή προέρχομαι από κάπου: ~ από τη Δράμα. 5 ανήκω σε κπ ή με έχει δημιουργήσει κπ: Το βιβλίο ~ του Γιάννη. Το ποίημα ~ δικό μου. 6 προορίζομαι για κάπου, κπ ή κτ: Το δέμα ~ για Καβάλα. 7 χρησιμεύω για κπ σκοπό ή ταιριάζω, αξίζω για κτ: Το μαχαίρι ~ για να κόβουμε. ~ για τα σκουπίδια. 8 σχεδιάζω να κάνω κτ: Ήταν να φύγουμε. 9 πιστεύω ή υποστηρίζω κτ ή κπ: ~ αριστερός / Χριστιανός / Παναθηναϊκός. 10 με μππ. για να σχηματίσουμε τον παρακείμενο και τον υπερσυντέλικο: ~ βαμμένο. είναι το • άκλ.: 1 ΦΙΛΟΣ η ύπαρξη: το ~ και το γίγνεσθαι. 2 η ψυχή, το εσωτερικό κπ: Τον αγαπώ με όλο μου το ~. 3 (μτφ.) ό,τι σημαντικότερο, πολυτιμότερο έχουμε: Τα παιδιά μου είναι το ~ μου.

ειρήνη η: 1 κατάσταση κατά την οποία δεν υπάρχουν συγκρούσεις μεταξύ κρατών, λαών κτλ. ≠ πόλεμος: Αγωνίζεται για την παγκόσμια ~. 2 ψυχική ηρεμία, απουσία εντάσεων και συγκρούσεων: Έζησε τη ζωή του με ~. ειρηνικός -ή -ό. ειρηνικά (επίρρ.). ειρηνιστής ο, -ίστρια η: πρόσωπο που αγωνίζεται για την ειρήνη. ειρηνιστικός -ή -ό. ειρηνεύω (μτβ. & αμτβ.). ειρήνευση η. ειρηνευτικός -ή -ό. ειρηνευτικά (επίρρ.).

ειρμός ο: λογική σειρά νοημάτων: Από την κούραση, τα λόγια του δεν είχαν ~.

ειρωνεία η: 1 χρήση του λόγου από κπ με τέτοιον τρόπο, ώστε να λέει κτ διαφορετικό ή αντίθετο από την πραγματικότητα, για να κοροϊδέψει ή να προσβάλλει κπ άλλο: Με φανερή ~ χαρακτήρισε αριστούργημα τη γεμάτη λάθη εργασία. 2 κοροϊδευτική διάθεση: χαμόγελο γεμάτο ~. ειρωνικός -ή -ό. ειρωνικά (επίρρ.) ειρωνεύομαι (μτβ.). είρωνας & [επίσ.] είρων ο.

εισαγγελέας ο, η: δικαστικός λειτουργός που εποπτεύει την τήρηση των νόμων και ασκεί ποινική δίωξη για αξιόποινες πράξεις. εισαγγελία η: το λειτούργημα και η υπηρεσία του εισαγγελέα, καθώς και το κτίριο στο οποίο στεγάζεται. εισαγγελικός -ή -ό. εισαγγελικά (επίρρ.).

εισάγω -ομαι • πρτ. εισήγα, αόρ. εισήγαγα, παθ. αόρ. εισάχθηκα & [επίσ.] εισήχθην, μππ. εισηγμένος: (μτβ.) 1 (για προϊόντα, εμπορεύματα κτλ.) φέρνω κτ σε μια χώρα από το εξωτερικό ≠ εξάγω: Συχνά ~ προϊόντα, ενώ τα παράγουμε και εδώ. 2 κάνω κπ να γνωρίσει κτ για πρώτη φορά=μυώ, διδάσκω: Μας εισήγαγε στην ποίηση. 3 κάνω κτ πρώτος και ενεργώ ώστε να καθιερωθεί: Εισήγαγε την κοντή φούστα στη χώρα μας. 4 παθ. γίνομαι δεκτός σε νοσοκομείο, εκπαιδευτικό ή άλλο ίδρυμα. εισαγωγή η. εισαγωγικός -ή -ό. εισαγωγικά (επίρρ.). εισαγωγικά τα: ΓΛΩΣΣ το σημείο στίξης « ». εισαγωγέας ο, η.

εισβάλλω • πρτ. εισέβαλλα. αόρ. εισέβαλα: (αμτβ.) 1 μπαίνω σε ξένο έδαφος ως εχθρός: Εχθρικά στρατεύματα εισέβαλαν από τα βόρεια σύνορα. 2 μπαίνω βίαια και ορμητικά κάπου: Η αστυνομία εισέβαλε στο κτίριο για να τους συλλάβει. εισβολή η. εισβολέας ο.

εισηγούμαι: (μτβ.) παρουσιάζω πρόταση προς έγκριση στους αρμόδιους=προτείνω: Θα εισηγηθώ την απόλυση του υπαίτιου. εισήγηση η. εισηγητής ο, -ήτρια η. εισηγητικός -ή -ό.

εισιτήριο το: 1 δελτίο που βεβαιώνει την καταβολή του απαιτούμενου ποσού για να επιτραπεί στον κάτοχό του η είσοδος σε συγκοινωνιακό μέσο, θέατρο κτλ.: Έβγαλα ~ για τη συναυλία. 2 (μτφ.) οτιδήποτε εξασφαλίζει σε κπ την επιτυχία: Η νίκη αυτή της Εθνικής ήταν το ~ για την πρόκριση.

εισόδημα το: το σύνολο των εσόδων κάποιου: Το ~ τους προέρχεται κυρίως από ενοίκια. εισοδηματικός -ή -ό. εισοδηματικά (επίρρ.). εισοδηματίας ο: άτομο που δεν εργάζεται και ζει από τα εισοδήματά του.

είσοδος η: ≠ έξοδος. 1 μετακίνηση κπ από έναν χώρο μέσα σε έναν άλλο, συνήθως κλειστό: Απαγορεύεται η ~ σε όσους δεν έχουν εργασία. 2 το μέρος μέσα από το οποίο μπαίνουμε κάπου: H ~ του σπιτιού ήταν ανοιχτή. 3 ένταξη σε οργανωμένο σύνολο: η ~ της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

εισπνέω -ομαι: (μτβ.) βάζω αέρα ή άλλα αέρια στους πνεύμονές μου ≠ εκπνέω: Καθημερινά ~ πολλά καυσαέρια. εισπνοή η.

εισπράττω -ομαι • αόρ. εισέπραξα, παθ. αόρ. εισπράχθηκα: (μτβ.) 1 παίρνω από κπ οφειλόμενο ποσό ≠ πληρώνω, καταβάλλω: Εισέπραξε την προκαταβολή. 2 (μτφ.) γίνομαι αποδέκτης: Εισέπραξα τα συγχαρητήρια όλων για την εργασία μου. είσπραξη η. εισπρακτικός -ή -ό. εισπρακτικά (επίρρ.). εισπράκτορας ο.

είτε (σύνδ.): (με επανάληψη) συνδέει δύο αντίθετες εναλλακτικές εκδοχές, κυρίως όταν θέλουμε να δείξουμε ότι τίποτα δεν επηρεάζει αυτό που αναφέρουμε=ή: ~ πλούσιος ~ φτωχός, εγώ το ίδιο τον αγαπώ! ~ του μίλησες ~ όχι, τελικά αυτός έκανε αυτό που ήθελε.

εκ- εξ- & έκ- έξ-: πρόθημα λόγιας προέλευσης (από την πρόθ. ἐκ) που δηλώνει 1 απομάκρυνση, κίνηση προς τα έξω: εκτοξεύω. 2 έξω από τα όρια: εκπρόθεσμος. 3 μεταβολή: εκλαϊκεύω. 4 αντίθεση με το β΄συνθ.: έκτακτος. 5 έμφαση: εξυβρίζω.

εκβάλλω • πρτ. εξέβαλλα, αόρ. εξέβαλα: (αμτβ., για ποταμούς κτλ.) χύνω τα νερά μου: Πολλές πηγές εκβάλλουν στη λίμνη. εκβολές οι: το σημείο όπου εκβάλλουν ποτάμια κτλ.

έκβαση η: κατάληξη μιας διαδικασίας: Η υπόθεση είχε αίσια ~.

εκβιάζω -ομαι • αόρ. εκβίασα & εξεβίασα: (μτβ.) 1 προσπαθώ με απειλές και πιέσεις να υποχρεώσω κπ να κάνει κτ που θέλω: Μας ~ να μην κάνουμε τίποτα. 2 προσπαθώ να πετύχω κτ με πιεστικό ή ανάρμοστο τρόπο: Εξεβίασε τη σύμφωνη γνώμη μου. εκβιασμός ο. εκβιαστής ο, -άστρια η. εκβιαστικός -ή -ό. εκβιαστικά (επίρρ.).

εκδίδω -ομαι • πρτ. εξέδιδα, αόρ. εξέδωσα, παθ. αόρ. εκδόθηκα: (μτβ.) 1 ενεργώ ώστε να γίνει έντυπο ένα κείμενο και να τεθεί σε κυκλοφορία: Εκδόθηκε το δεύτερο βιβλίο του. 2 (για δημόσια υπηρεσία) συντάσσω (και παραδίδω ή γνωστοποιώ) επίσημο έγγραφο: Ο δήμος ~ τα πιστοποιητικά. 3 (για χαρτονομίσματα κτλ.) τυπώνω σε πολλά αριθμημένα αντίτυπα και θέτω σε κυκλοφορία. 4 ΝΟΜ παραδίδω καταζητούμενο στις αρχές άλλης χώρας. έκδοση η. εκδότης ο, -τρια η. εκδοτικός -ή -ό. εκδοτικά (επίρρ.).

εκδικούμαι & [προφ.] -ιέμαι: (μτβ.) ανταποδίδω σε κπ το κακό που έκανε σε μένα ή σε άλλον. εκδίκηση η. εκδικητής ο, εκδικήτρια η. εκδικητικός -ή -ό. εκδικητικά (επίρρ.). εκδικητικότητα η.

εκδοχή η: διαφορετικός τρόπος παρουσίασης γεγονότος=άποψη, πλευρά: Στο δικαστήριο ακούστηκαν οι ~ των δύο αντιδίκων.

εκδρομή η: σύντομη μετακίνηση σε άλλον τόπο για λόγους αναψυχής. εκδρομικός -ή -ό. εκδρομικά (επίρρ.). εκδρομέας ο.

εκεί & [προφ.] κει (επίρρ.): 1 στον τόπο ή προς την κατεύθυνση που δείχνω ≠ εδώ: Το γραφείο του είναι ~. Έφυγε από ~.    εδώ. 2 στο χρονικό σημείο που αναφέρω: Κάπου ~ γύρω στις έξι έφυγε. ~ που: τη στιγμή που: Με διέκοψες ~ δούλευα. 3 (ως επίθ.) αυτός που ισχύει σε έναν άλλο χώρο, περιβάλλον κτλ. ≠ εδώ: οι ~ συνθήκες.

εκείνος -η -ο • εν. γεν. εκείνου -ης -ου & [προφ.] εκεινού -ής -ού, πληθ. γεν. εκείνων & [προφ.] εκεινών, αιτ. αρσ. εκείνους & [προφ.] εκεινούς & [προφ.] κείνος -η -ο (δεικτ.): 1 δηλώνει κπ ή κτ που είναι μακριά μας, τοπικά ή χρονικά, ή που έχει ήδη αναφερθεί ≠ αυτός, τούτος: Αυτό είναι δικό μου κι ~ είναι δικό σου. ~ εκεί το σπίτι. 2 χρησιμοποιείται για να εκφράσουμε έντονο θαυμασμό ή αποστροφή κτλ.: ~ ήταν ήρωες!    αυτός & αντωνυμία - Πίνακα χρήσης αντωνυμιών.

εκθέτω εκτίθεμαι & (σπάν.) -ομαι • αόρ. εξέθεσα, παθ. αόρ. εκτέθηκα, μππ εκτεθειμένος: (μτβ.) 1 παρουσιάζω κτ κάπου για να το δουν πολλοί: Εκτίθενται έργα του Φασιανού στην Πινακοθήκη. 2 παρουσιάζω σε κπ (κατάσταση, ιδέα κτλ.): ~ τα γεγονότα όπως έγιναν. 3 θέτω κπ ή κτ υπό την επίδραση ενός παράγοντα (συνήθως με αρνητικές συνέπειες): Το φιλμ χάλασε, γιατί εκτέθηκε στο φως. 4 γίνομαι αιτία να γίνει κπ αντικείμενο επικρίσεων: Η συμπεριφορά του μας ~.  θέτω. έκθεση η: 1 δημόσια παρουσίαση έργων, αντικειμένων κτλ. και ο χώρος όπου εκτίθενται. 2 α. επίσημο έγγραφο όπου παρουσιάζονται γεγονότα, κατάσταση κτλ.=αναφορά. β. γραπτό κείμενο μαθητή σε ορισμένο θέμα, καθώς και το σχετικό σχολικό μάθημα. 3 η πράξη του εκθέτω με τη σημ. 3. εκθέτης¹ ο, -τρια η: πρόσωπο που συμμετέχει σε έκθεση (σημ. 1): Στην έκθεση συμμετείχαν πολλοί ~ από τον χώρο του επίπλου. εκθέτης² ο: ΜΑΘ σύμβολο ή αριθμός που σημειώνεται πάνω και δεξιά από άλλο σύμβολο ή αριθμό και δηλώνει τη δύναμη στην οποία αυτό(ς) υψώνεται ≠ βάση. έκθεμα το: αντικείμενο που παρουσιάζεται δημόσια σε έκθεση (σημ. 1). εκθετήριο το: χώρος όπου εκτίθενται προϊόντα κτλ. έκθετος -η -ο: αυτός που έχει εκτεθεί χωρίς προστασία.

εκκεντρικός -ή -ό: αυτός που συμπεριφέρεται παράξενα, διαφορετικά από ό,τι συνηθίζεται. εκκεντρικά (επίρρ.). εκκεντρικότητα η.

εκκίνηση η: έναρξη κίνησης, λειτουργίας κτλ.: ~ των αθλητών /του υπολογιστή. εκκινώ (μτβ. & αμτβ.).

έκκληση η: έντονη και επείγουσα παράκληση προς κπ για κτ: Έκανε ~ για βοήθεια.  σχ. εκκλησία.

εκκλησία & [προφ., στη σημ. 1] εκκλησιά η: 1 κτίριο λατρείας της χριστιανικής θρησκείας. 2 Εκκλησία η: το σύνολο των πιστών ή των κληρικών της χριστιανικής θρησκείας ή, ειδικότερα, ορισμένου χριστιανικού δόγματος, και ο σχετικός θεσμός: Καθολική /Ορθόδοξη ~. ~ της Ελλάδος. εκκλησιαστικός -ή -ό. εκκλησιαστικά (επίρρ.) εκκλησιάζομαι: (αμτβ.) πηγαίνω στην εκκλησία για να παρακολουθήσω τη θεία λειτουργία. εκκλησιασμός ο.   σχ. κλήση.

εκκρεμής -ής -ές: αυτός που δεν έχει γίνει ακόμη, ενώ έπρεπε: Οι εκκρεμείς υποθέσεις θα επιλυθούν εντός της εβδομάδας.  αγενής. εκκρεμότητα η. εκκρεμές το: 1 ΦΥΣ σώμα που κρέμεται από σταθερό σημείο και εκτελεί ταλάντωση. 2 ρολόι τοίχου που λειτουργεί με ταλάντωση. εκκρεμώ • μόνο ενστ. & πρτ.: (αμτβ.).

εκκρίνω -ομαι • μόνο στον ενστ. & πρτ.: [επίσ.] (μτβ.) παράγω ουσία (σε υγρή ή ρευστή μορφή) και τη διοχετεύω προς τα έξω, μέσα σε κοιλότητα ή στο αίμα: Οι αδένες ~ ιδρώτα. Το δέντρο ~ ρετσίνι. έκκριση η.

εκλέγω -ομαι • αόρ. εξέλεξα, παθ. αόρ. εκλέχθηκα & -χτηκα & [επίσ.] εξελέγην, μππ. εκλεγμένος: (μτβ.) αναδεικνύω κπ σε επίσημη θέση με την ψήφο μου: Τον εξέλεξαν πρόεδρο της τάξης. εκλογή η: 1 το να εκλέγει κανείς κπ. 2 πληθ. η επίσημη διαδικασία ψηφοφορίας με σκοπό την εκλογή κπ: βουλευτικές /δημοτικές /φοιτητικές εκλογές. εκλογικός -ή -ό. εκλόγιμος -η -ο: αυτός που μπορεί να εκλεγεί. εκλέξιμος -η -ο: αυτός που έχει δικαίωμα να εκλεγεί. εκλογέας ο: αυτός που έχει δικαίωμα να εκλέγει.  σχ. εκλεκτός.

έκλειψη η: ΑΣΤΡΟΝ φαινόμενο κατά το οποίο ένα ουράνιο σώμα παύει να είναι ορατό προσωρινά, επειδή κπ άλλο μπαίνει ανάμεσα σε αυτό και αυτόν που το βλέπει ή αυτόν και το σώμα που το φωτίζει: ~ ηλίου /σελήνης.

εκλεκτός -ή -ό: αυτός που ξεχωρίζει από άλλους του είδους του=διαλεχτός, ξεχωριστός: Σας παρουσιάζω έναν ~ φίλο και συνεργάτη. εκλεκτικός -ή -ό: αυτός που ζητά ή επιλέγει το καλύτερο, ο δύσκολος στις προτιμήσεις του. εκλεκτικότητα η.

εκμαιεύω -ομαι: (μτβ.) καταφέρνω να πάρω πληροφορία ή δήλωση με έμμεσο τρόπο: Τους εκμαίευσε το μυστικό. εκμαίευση η.

Από τα ἐκ + μαιεύομαι «ξεγεννώ», με μτφ. κυρίως σημ. στη σωκρατική διαλεκτική για την εκμαίευση της αλήθειας. μαία.

εκμεταλλεύομαι: (μτβ.) 1 χρησιμοποιώ κπ ή κτ προς όφελός μου με τρόπο άδικο για τον άλλο: Kατηγορεί τη διοίκηση ότι ~ τους φιλάθλους. 2 χρησιμοποιώ κτ (υλικό, κατάσταση κτλ.) με σκοπό το κέρδος: ~ τουριστικά έναν χώρο. Δεν ~ σωστά τις ευκαιρίες που μου δίνονται.=αξιοποιώ. εκμετάλλευση η. εκμεταλλευτής ο, -εύτρια η: [μειωτ.] πρόσωπο που εκμεταλλεύεται κπ ή κτ.

εκνευρίζω -ομαι: (μτβ.) κάνω κπ να χάσει προσωρινά την ψυχραιμία ή την ηρεμία του=νευριάζω, θυμώνω. εκνευρισμός ο. εκνευριστικός -ή -ό. εκνευριστικά (επίρρ.).

εκπαιδεύω -ομαι: (μτβ.) μαθαίνω σε κπ κτ με τρόπο συστηματικό: ~ τους υπαλλήλους στα νέα μηχανήματα. εκπαίδευση η: 1 θεσμός που στοχεύει με συστηματική διδασκαλία σε ειδικά ιδρύματα (σχολεία κτλ.), στη μόρφωση και καλλιέργεια κυρίως των νέων και των παιδιών: δημόσια/ιδιωτική/ανώτερη ~. 2 το να εκπαιδεύει κανείς κπ. εκπαιδευτικός -ή -ό. εκπαιδευτικά (επίρρ.). εκπαιδευτικός ο, η: πρόσωπο που διδάσκει σε σχολείο. εκπαιδευτής ο, -εύτρια η: πρόσωπο που εκπαιδεύει κπ κυρίως σε συγκεκριμένο αντικείμενο ή εκπαιδεύει ζώα: ~ καταδύσεων.

εκπέμπω -ομαι • αόρ. εξέπεμψα, παθ. αόρ. εκπέμφθηκα: (μτβ.) 1 στέλνω κτ από μέσα μου προς τα έξω: Τα κινητά τηλέφωνα ~ ακτινοβολία. (και μτφ.) ~ γοητεία.=ακτινοβολώ. 2 στέλνω ήχο ή/και εικόνα με ηλεκτρομαγνητικά κύματα: Σε ποια συχνότητα ~ ο σταθμός αυτός; εκπομπή η: 1 το να εκπέμπει κπ κτ και αυτό που εκπέμπεται. 2 πρόγραμμα που εκπέμπεται στο ραδιόφωνο ή την τηλεόραση: ενημερωτική /ραδιοφωνική /τηλεοπτική ~.

εκπίπτω • αόρ. εξέπεσα: (μτβ.) 1 (για χρημ. ποσά) αφαιρούμαι από το τελικό ποσό: Οι δαπάνες για ασφάλειες ~ από το φορολογητέο εισόδημα / του φορολογητέου εισοδήματος. 2 [επίσ.] (+ γεν.) χάνω επίσημη θέση ή αξίωμα: ~ του βουλευτικού αξιώματος / από το … έκπτωση η: 1 μείωση της τιμής πώλησης προϊόντος ή παροχής υπηρεσίας: Μας έκανε ~ 10% στα εισιτήρια. 2 πληθ. περίοδος πώλησης προϊόντων με χαμηλές τιμές. 3 [επίσ.] απώλεια επίσημης θέσης ή αξιώματος. εκπτωτικός -ή -ό: αυτός που είναι σχετικός με την έκπτωση στη σημ. 1. εκπτωτικά (επίρρ.). έκπτωτος η -ο: αυτός που έχασε επίσημη θέση ή αξίωμα.

έκπληξη η: έντονο συναίσθημα που νιώθουμε όταν γίνεται κτ που δεν το περιμένουμε, και (συνεκδ.) αυτό που το προκαλεί: Ένιωσα μεγάλη ~, όταν τον είδα ξαφνικά. Στο πάρτι είχε πολλές εκπλήξεις. εκπλήττω & εκπλήσσω -ομαι • αόρ. εξέπληξα, παθ. αόρ. [επίσ.] εξεπλάγην: (μτβ.) προκαλώ έκπληξη σε κπ: Μας εξέπληξε ευχάριστα με την επιτυχία του. εκπληκτικός -ή -ό: αυτός που προκαλεί έκπληξη ή κυρίως θαυμασμό: ~ ηθοποιός. εκπληκτικά (επίρρ.). έκπληκτος -η -ο: αυτός που νιώθει ή φανερώνει έκπληξη: Κοιτούσαμε το παράξενο θέμα ~ / με μάτια ~.

εκπληρώνω -ομαι: (μτβ.) πραγματοποιώ κτ ως το τέλος: ~ υποσχέσεις/όνειρα. εκπλήρωση η.

εκπνέω • αόρ. εξέπνευσα: (αμτβ.) 1 βγάζω από τα πνευμόνια μου τον αέρα που έχω εισπνεύσει ≠ εισπνέω. 2 (για πρόσ.) πεθαίνω: Ο ασθενής εξέπνευσε. 3 (για χρονικό διάστημα) τελειώνω, λήγω: Η προθεσμία εξέπνευσε. εκπνοή η.

εκπροσωπώ -ούμαι: (μτβ.) 1 κάνω κτ ή βρίσκομαι κάπου για λογαριασμό άλλου=αντιπροσωπεύω: Τους εργαζόμενους εκπροσώπησε ο πρόεδρος του συνδικάτου. 2 εκφράζω θεωρία, ιδέα, άποψη κτλ.: Στο συνέδριο του κόμματος εκπροσωπήθηκαν όλα τα ρεύματα. εκπροσώπηση η. εκπρόσωπος ο, η.

έκρηξη η: 1 βίαιο και συνήθως ηχηρό σκάσιμο (λόγω μεγάλης εσωτερικής πίεσης): ~ ηφαιστείου /βόμβας. 2 απότομη εκδήλωση συναισθήματος ή βίαιης ενέργειας=ξέσπασμα: ~ χαράς / δακρύων / φωτιάς. εκρήγνυμαι • παθ. αόρ. εξερράγην: (αμτβ.) παθαίνω έκρηξη. εκρηκτικός -ή -ό: 1 αυτός που μπορεί να προκαλέσει έκρηξη: Πυροδότησαν τον ~ μηχανισμό από μακριά. Η ατμόσφαιρα στο συνέδριο ήταν ~. 2 αυτός που έχει ή εκφράζει έντονα συναισθήματα, έχει συχνές εκρήξεις συναισθημάτων: ~ χαρακτήρας, συνέχεια τσακώνεται με όλους! εκρηκτικά (επίρρ.). εκρηκτικό το: εκρηκτική ύλη. εκρηκτικότητα η.

έκσταση η: 1 πνευματική κατάσταση στην οποία κπ νιώθει ότι είναι έξω από τον εαυτό του και τον κόσμο των αισθήσεων: Πήρε ναρκωτικά κι έπεσε σε ~. 2 έντονο συναίσθημα μεγάλης χαράς: Ένιωσε ~ στη σκέψη ότι θα έκανε τον γύρο του κόσμου. εκστασιάζομαι: (αμτβ.) νιώθω έκσταση. εκστατικός -ή -ό: αυτός που νιώθει έκσταση με τη σημ. 2: Έμεινε ~ μπροστά στο θαύμα. εκστατικά (επίρρ.).

εκστρατεία η: 1 μετακίνηση στρατού εναντίον εχθρού: οι εκστρατείες των Περσών κατά των Ελλήνων. 2 οργανωμένη σειρά ενεργειών, συνήθως ομαδική, για κπ σκοπό: Κάνουν ~ κατά των ναρκωτικών. εκστρατεύω: (αμτβ.) κάνω εκστρατεία κυρ. με τη σημ. 1.

έκτακτος -η -ο: 1 αυτός που δεν είναι σύμφωνος με την τάξη, τον κανόνα ή το πρόγραμμα, που αποτελεί, δηλαδή, εξαίρεση: Έβαλαν ~ δρομολόγια λόγω της αυξημένης κίνησης. Είχαμε ~ έξοδα λόγω του γάμου. 2 αυτός που κάνει κτ για ορισμένο χρόνο=προσωρινός ≠ τακτικός, μόνιμος: Προσέλαβαν ~ υπαλλήλους για να εξυπηρετήσουν τον κόσμο. 3 αυτός που είναι πάρα πολύ καλός=εξαιρετικός, εξαίσιος, έξοχος: Ήταν ~ γιορτή, περάσαμε καταπληκτικά! έκτακτα (επίρρ. στη σημ. 3). εκτάκτως (επίρρ. στη σημ. 1).

έκταση η: 1 α. ο χώρος που καταλαμβάνει κτ: Η Ελλάδα έχει ~ 131.940 τετραγωνικά χιλιόμετρα. β. συνήθ. πληθ. ορισμένη επιφάνεια γης: Μεγάλες εκτάσεις δάσους καταστράφηκαν. 2 (μτφ.) το μέγεθος μιας κατάστασης: Πήρε μεγάλη ~ το θέμα, παρόλο που προσπάθησαν να το κρύψουν. 3 άπλωμα, τέντωμα: ~ χεριών. εκτείνω -ομαι • αόρ. εξέτεινα, παθ. αόρ. εκτάθηκα: (μτβ.) 1 παθ. (για κομμάτια γης) έχω έκταση: Το χωριό ~ ως τους πρόποδες του βουνού. 2 [επίσ.] απλώνω, τεντώνω. εκτεταμένος -η -ο (μππ. ως επίθ.): αυτός που καταλαμβάνει ή έχει πάρει μεγάλη έκταση=εκτενής: ~ καταστροφή /έρευνα. εκτεταμένα (επίρρ.). εκτενής -ής -ές.  αγενής. εκτενώς (επίρρ.).

εκτελώ -ούμαι • αόρ. εκτέλεσα & εξετέλεσα, παθ. αόρ. εκτελέστηκα & -θηκα, μππ. εκτελεσμένος: (μτβ.) 1 πραγματοποιώ κτ: Εκτέλεσε πιστά το σχέδιο. 2 θανατώνω κπ (συνήθως ως ποινή για έγκλημα): Εκτελέστηκε με απαγχονισμό. 3 ΜΟΥΣ ερμηνεύω μουσικό κομμάτι: Η ορχήστρα θα εκτελέσει έργα του Μπετόβεν. εκτελεστικός -ή -ό: 1 αυτός που εκτελεί εντολές, αποφάσεις κτλ. άλλου: Λειτουργεί ως ~ όργανο, ποτέ δεν παίρνει αποφάσεις ο ίδιος. 2 αυτός που αναφέρεται στην εκτέλεση με τη σημ. 2: ~ απόσπασμα. εκτέλεση η. εκτελεστής ο, -έστρια η.

εκτιμώ & -άω -ώμαι: (μτβ.) 1 έχω καλή γνώμη για κπ ή κτ: ~ τη φιλία του /τους δασκάλους μου. 2 σχηματίζω γνώμη: ~ ότι σύντομα θα έχουμε εκλογές.=κρίνω. 3 προσδιορίζω την τιμή, αξία ενός πράγματος: Εκτίμησε τον πίνακα στα 3.000 ευρώ. εκτίμηση η. εκτιμητής ο, ήτρια η: πρόσ. που εκτιμά κτ, κυρ. με τη σημ.3.

εκτονώνω -ομαι: (μτβ.) κάνω κτ να χάσει την ένταση ή τη δύναμη που έχει: Προσπάθησε να εκτονώσει την ατμόσφαιρα μετά τον καβγά. εκτόνωση η.

εκτοξεύω -ομαι: (μτβ.) 1 α. στέλνω (πύραυλο κτλ.) στον αέρα ή στο διάστημα: Ο πύραυλος εκτοξεύθηκε με επιτυχία. β. ρίχνω κτ μακριά και με δύναμη: Πάνω στον καβγά εκτόξευσε εναντίον του ένα βάζο. 2 (μτφ.) εκφράζω εναντίον κπ κτ με επιθετικότητα: ~ απειλές/βρισιές. 3 (μτφ.) αυξάνω απότομα: Οι τιμές πολλών προϊόντων εκτοξεύθηκαν στα ύψη με το ευρώ. εκτόξευση η.

εκτός¹ (πρόθ.): δηλώνει 1 (+ γεν.) τον τόπο, μία κατάσταση κτλ. στην οποία δε βρίσκεται κπ ή κτ ≠ εντός: ~ γραφείου / της χώρας / κινδύνου. (& μτφ.) ~ θέματος /τόπου και χρόνου. ~ εαυτού: έξαλλος, πολύ θυμωμένος=έξω φρενών. 2 (+ από /γεν.) εξαίρεση προσώπου ή πράγματος: Όλοι με χαιρέτησαν ~ από εσένα. Έρχεται κάθε μέρα ~ Κυριακής. 3 (+ από / γεν. / που): προσθήκη προσώπου, πράγματος, κατάστασης κτλ.: Εκτός ~ εμάς ήταν άλλοι δύο. ~ που είναι πολύ μελετηρός, είναι και πολύ έξυπνος. εκτός² (επίρρ.): έξω από τον τόπο στον οποίο βρίσκεται συνήθως κπ ≠ εντός: Είναι ~, έχει εξωτερικές δουλειές σήμερα.

εκτυπώνω -ομαι: (μτβ.) αναπαράγω σε χαρτί κείμενο ή εικόνα με τη χρήση ειδικών μηχανών. εκτυπωτής ο: 1 ΤΕΧΝΟΛ μηχάνημα που συνδέεται με υπολογιστή και εκτυπώνει. 2 τεχνίτης ειδικός στην εκτύπωση. εκτύπωση η. εκτυπωτικός -ή -ό.

εκφράζω -ομαι: (μτβ.) 1 παρουσιάζω με λόγια, κινήσεις κτλ. αυτό που σκέφτομαι ή νιώθω: ~ ελεύθερα τη γνώμη μου. 2 παθ. μιλώ, λέω κτ: Εκφράζεται πολύ καλά και κατανοητά. έκφραση η: 1 α. η πράξη και το αποτέλεσμα του εκφράζω. β. ο τρόπος με τον οποίο εκφράζει κπ κτ. 2 η εικόνα του προσώπου κπ: Έχει χαρούμενη ~ στο πρόσωπό του. 3 ΓΛΩΣΣ συγκεκριμένο σύνολο λέξεων με ορισμένη σημασία η οποία δεν προκύπτει άμεσα από τις σημασίες των λέξων που το αποτελούν: ιδιωματικές εκφράσεις. εκφραστικός -ή -ό: 1 αυτός που εκφράζει κτ: Χρησιμοποιεί όλα τα ~ μέσα που έχει, ακόμα και το σώμα του. 2 αυτός που μπορεί να εκφράζει κτ καλά: Έχει πολύ ~ πρόσωπο, αμέσως καταλαβαίνεις τι νιώθει. ≠ ανέκφραστος. εκφραστικά (επίρρ.). εκφραστικότητα η. εκφραστής ο: άτομο που εκφράζει κυρ. ιδέες, θεωρίες κτλ.

εκφωνώ -ούμαι: (μτβ.) διαβάζω κτ μεγαλόφωνα: Ποιος θα εκφωνήσει τον λόγο; εκφώνηση η. εκφωνητής ο, -ήτρια η: παρουσιαστής ειδήσεων στα ΜΜΕ.

έλαιο το: [επίσ.] λάδι.

ελαστικός -ή -ό: 1 α. (για στερεά) αυτός που μπορεί εύκολα να αλλάζει σχήμα και μέγεθος, όταν τον πιέζουν ή τον τραβούν, και μετά να ξαναγυρνά στο αρχικό του, όταν σταματά η πίεση: ~ επίδεσμος/τάπητας. β. αυτός που λυγίζει εύκολα, παίρνει εύκολα διάφορα σχήματα=ευλύγιστος: Χάρη στη γυμναστική που κάνει, έχει φοβερά ~ σώμα. 2 (μτφ.) αυτός που προσαρμόζεται ή αλλάζει εύκολα: Έχει ~ ωράριο, μπορεί να αργήσει κάποιες μέρες να πάει στο γραφείο. 3 (μτφ.) αυτός που είναι υποχωρητικός ή ήπιος ≠ αυστηρός: Είναι υπερβολικά ~, δεν τιμωρεί κανένα παιδί ό,τι κι αν κάνει. ελαστικά (επίρρ. στις σημ. 2 & 3). ελαστικό το: 1 υλικό (φυσικό ή τεχνητό) που χρησιμοποιείται σε διάφορα πράγματα λόγω της ελαστικότητάς του=καουτσούκ. 2 λάστιχο αυτοκινήτου. ελαστικότητα η.

ελάττωμα το: 1 ατέλεια σωματική, ηθική ή πνευματική: Το πρόσωπό της δεν έχει κανένα ~. Έχει το κακό ~ να λέει ψέματα.=[οικ.] κουσούρι ≠ προτέρημα. 2 ατέλεια στην κατασκευή: Δε στρώνει καλά η φούστα, έχει ~. ελαττωματικός -ή -ό: αυτός που έχει ελάττωμα. ελαττωματικά (επίρρ.).

ελαττώνω -ομαι: (μτβ.) κάνω κτ μικρότερο ή λιγότερο=μειώνω ≠ αυξάνω: Ελάττωσα τα γλυκά κι έχασα τρία κιλά. ελάττωση η.

ελαφρύς & ελαφρός -ιά & -ά -ύ & -ό ≠ βαρύς: 1 αυτός που έχει μικρό βάρος: Εύκολα κουβάλησε την ~ τσάντα. 2 αυτός που έχει μικρή ποσότητα, ένταση, δύναμη ή πάχος: ~ χαμόγελο=απαλός. ~ χειμώνας=ήπιος ≠ δριμύς. ~ άρωμα=απαλός. ~ ρούχα=λεπτός ≠ χοντρός. 3 αυτός που δεν απαιτεί μεγάλη προσπάθεια και δεν προκαλεί κούραση ή πόνο: Κάνει μόνο ~ εργασίες, γιατί τον πονά η μέση του. 4 (για λογοτεχνικά, καλλιτεχνικά κτλ. έργα) αυτός που έχει ως σκοπό να διασκεδάσει το κοινό στο οποίο απευθύνεται, χωρίς απαιτήσεις ή προβληματισμούς: Διάβασα κτ ~, για να με πάρει ο ύπνος. 5 (για τροφές) αυτός που χωνεύεται εύκολα: Έφαγα μια ~ σαλάτα χωρίς σάλτσες. ελαφρά & ελαφριά (επίρρ. με τις σημ. του επιθ.). ελαφρώς (επίρρ.): λίγο, κάπως: Ήταν ~ ειρωνικός. ελαφραίνω • αόρ. ελάφρυνα: = ελαφρώνω ≠ βαραίνω α. (αμτβ.) γίνομαι ελαφρύτερος. β. (μτβ.) κάνω κτ (συνήθως βάρος, φορτίο κτλ.) ελαφρύτερο. ελαφρύνω • πρτ. & αόρ. ελάφρυνα ≠ βαρύνω: α. (μτβ.) κάνω κτ λιγότερο βαρύ ή σοβαρό: Θα ελαφρύνει τη θέση του κατηγορουμένου η μαρτυρία σου. ≠ βαρύνω, επιβαρύνω. β. (αμτβ.) γίνομαι λιγότερο βαρύς ή σοβαρός: Η ατμόσφαιρα ελάφρυνε με το ανέκδοτο. ελαφρώνω • αόρ. ελάφρωσα: 1 ≠ βαραίνω α. (μτβ.) κάνω κτ ελαφρύτερο. β. (αμτβ.) γίνομαι ελαφρύτερος. 2 α. (μτβ.) απαλλάσσω κπ από το βάρος που έχει στην ψυχή: Ο χρόνος ~ τον πόνο.=ανακουφίζω. β. (αμτβ.) ανακουφίζομαι. ελαφρότητα η: ανεύθυνη ή ανέμελη στάση=επιπολαιότητα. ελαφράδα η: το να είναι κπ ή κτ ελαφρύ(ς). ελάφρυνση η &ελάφρωμα το: το να ελαφρώνει κπ κτ ή κπ. ελαφρυντικός -ή -ό: αυτός που ελαφρύνει. ελαφρυντικά & -ώς (επίρρ.). ελαφρυντικό το: στοιχείο που ελαφρύνει τη θέση κατηγορουμένου.

ελάχιστος -η -ο: πάρα πολύ μικρός ή λίγος: ~ άνθρωποι γνωρίζουν το μυστικό της. ελάχιστα (επίρρ.).

έλεγχος ο: 1 εξέταση που γίνεται προκειμένου να βεβαιωθούμε ότι κτ είναι σωστό, αληθινό, ικανό κτλ.: Έκανε ~ στη μηχανή, για να δει αν δουλεύει σωστά. 2 περιορισμός ενός φαινομένου ή κατάστασης στο επιθυμητό: Η μετάδοση της γρίπης τέθηκε υπό ~. 3 κυριαρχία πάνω σε συναισθήματα, κατάσταση κτλ.: Δεν έχει ~ του θυμού του. 4 χειρισμός προσώπου ή πράγματος κατά τρόπο ώστε να κάνει αυτό που θέλουμε εμείς: Έχασε τον ~ του αυτοκινήτου. Δεν έχει ~ στους μαθητές. 5 επίσημο έγγραφο με την πρόοδο ενός μαθητή: Πήρε τον ~ και είχε 10 σε όλα τα μαθήματα. ελέγχω -ομαι • αόρ. έλεγξα, παθ. αόρ. ελέγχθηκα, μππ. ελεγμένος: (μτβ.) 1 κάνω έλεγχο σε κτ: Ο έφορος έλεγξε τη δήλωση. 2 έχω κτ υπό έλεγχο: ~ τα συναισθήματά μου / μια περιοχή. ελεγκτής ο: υπάλληλος που κάνει έλεγχο. ελεγκτικός -ή -ό.

ελεεινός -ή -ό: 1 αυτός που λόγω της κακίας του προκαλεί περιφρόνηση=άθλιος: Η συμπεριφορά του ήταν ~, ούτε καν μας μίλησε!2 αυτός που προκαλεί οίκτο, έλεος=αξιολύπητος: Ζουν κάτω από ~ συνθήκες λόγω της φτώχειας τους. ελεεινά (επίρρ.).

έλεος το: 1 η αγάπη κπ προς αυτόν που έχει ανάγκη και η διάθεσή του να τον βοηθήσει = οίκτος, λύπη: Δε δείχνει ~ για τους συνανθρώπους του. Τον χτυπούσαν χωρίς ~. ελεήμονας & [επίσ.] -ων -ων -ον: αυτός που δείχνει έλεος=φιλεύσπλαχνος. ελεημοσύνη η: υλική βοήθεια σε αυτούς που έχουν ανάγκη.

ελεύθερος & [προφ.] λεύτερος -η -ο: 1 αυτός που μπορεί να ενεργήσει όπως θέλει, χωρίς να τον καθοδηγεί, ελέγχει, περιορίζει ή υποχρεώνει κπ άλλος ή κτ: Είσαι ~ να φύγεις όποτε θέλεις. 2 αυτός που γίνεται χωρίς περιορισμούς, εμπόδια ή πιέσεις: Έχει ~ ωράριο στη δουλειά του, πάει ό,τι ώρα θέλει. Ο δρόμος είναι ~, περάστε! 3 αυτός που δεν είναι δεμένος ή περιορισμένος σε κπ χώρο: Το σκυλί το έχουν ~ στον κήπο. Πλήρωσε την εγγύηση και αφέθηκε ~. ≠ φυλακισμένος. 4 αυτός που είναι διαθέσιμος, δε χρησιμοποιείται από άλλον ≠ κατειλημμένος: Η θέση είναι ~; 5 αυτός που δεν απαγορεύεται: Η στάθμευση είναι ~ στο σημείο αυτό. 6 αυτός που γίνεται χωρίς αντίτιμο=δωρεάν: Η είσοδος στο θέατρο είναι ~. 7 αυτός που δεν είναι παντρεμένος ή δεσμευμένος: Δεν είναι πια ~, αρραβωνιάστηκε. ελεύθερα (επίρρ. στις σημ. 1, 2 & 5). ελευθερία & [προφ.] λευτεριά η: 1 η κατάσταση όπου μπορεί κπ να ενεργήσει όπως θέλει, χωρίς εξαναγκασμούς, πιέσεις κτλ. ≠ανελευθερία: προσωπική ~. ~ λόγου / γνώμης. 2 η κατάσταση όπου κπ δεν είναι υπό τον έλεγχο, την κυριαρχία ή τον περιορισμό κπ άλλου ≠ σκλαβιά, δουλεία: Ο ιδιοκτήτης του τού χάρισε την ~ του. 3 η κατάσταση όπου ένας λαός είναι ανεξάρτητος, δεν είναι υπό την κυριαρχία άλλου: Πολλοί υπόδουλοι λαοί επαναστατούν για την ~ τους. καλή λευτεριά!: ευχή σε έγκυο να γεννήσει καλά. ελευθερώνω & [λαïκ.] λευτερώνω -ομαι: (μτβ.) 1 κάνω κπ ελεύθερο=απελευθερώνω. 2 απαλλάσσω κπ ή κτ από υποχρεώσεις, εμπόδια, βάρη κτλ.: Ελευθερώστε την είσοδο να περάσουμε! ελευθέρωση η. ελευθερωτής ο, -ώτρια η.

ελιγμός ο: 1 κίνηση που γίνεται προς το πλάι ενός εμποδίου, για να το παρακάμψουμε: Ο οδηγός έκανε ελιγμούς, για να μην τρακάρει. 2 (μτφ.) πλάγιος τρόπος με τον οποίο προσπαθεί κπ να πετύχει ή να αποφύγει κτ: Έκανε ελιγμούς, για να πείσει τους συνομιλητές του. ελίσσομαι: (αμτβ.) κάνω ελιγμούς.

ελκύω -ομαι • πρτ. είλκυα, αόρ. είλκυσα: (μτβ.) 1 (για πρόσ. ή χαρακτηριστικά) αρέσω σε κπ = γοητεύω, έλκω: Αυτός ο άντρας με ~ πολύ. Το χιούμορ του ~ πολύ κόσμο. 2 τραβώ (ενδιαφέρον, προσοχή κπ): Τα ζωντανά χρώματα του πίνακα ~ το ενδιαφέρον του κοινού. ελκυστικός -ή -ό: αυτός που ελκύει. ελκυστικά (επίρρ.). ελκυστικότητα η.

έλκω -ομαι • μόνο ενστ. & πρτ. (είλκα): (μτβ.) 1 [επίσ.] φέρνω κτ προς το μέρος μου (και, εφόσον κινούμαι, το κάνω να κινηθεί μαζί μου) = τραβώ ≠ απωθώ: Ο μαγνήτης ~ μεταλλικά αντικείμενα. 2 ελκύω στη σημ. 1: Δε με ~ πια τίποτα σε αυτόν. έλξη η: 1 ΦΥΣ η δύναμη που έλκει κτ προς κτ άλλο. 2 (μτφ.) η ιδιότητα κπ να έλκει κπ άλλο στη σημ. 2. ελκτικός -ή -ό: αυτός που μπορεί να έλκει ≠ ωστικός.

έλλειμμα το: ποσό, κυρίως χρηματικό, που λείπει από αυτό που έπρεπε να υπάρχει ≠ πλεόνασμα: Φέτος το ~ του κρατικού προϋπολογισμού είναι μεγάλο. ελλειμματικός -ή -ό: αυτός που παρουσιάζει έλλειμμα. ελλειμματικότητα η.

έλλειψη η: 1 α. το να λείπει κτ αναγκαίο ή σημαντικό=απουσία, ανεπάρκεια: Υπάρχει ~ του εμβολίου. β. πληθ. αυτό που δεν υπάρχει, που λείπει: Το νέο μας σπίτι έχει ακόμα πολλές ελλείψεις. 2 ΓΕΩΜ καμπύλη γραμμή στην οποία το άθροισμα των αποστάσεων κάθε σημείου της από δύο σταθερά σημεία (εστίες) είναι πάντα ίδιο: Η τροχιά της γης γύρω από τον ήλιο είναι ~. ελλιπής -ής -ές: αυτός που του λείπει κτ=ατελής, ανεπαρκής ≠ πλήρης: Η μόρφωσή του είναι ~, δεν έχει πάει ούτε γυμνάσιο.  σχ. αγενής. ελλιπώς (επίρρ.). ελλειπτικός -ή -ό: 1 αυτός που έχει σχήμα έλλειψης στη σημ. 2. 2 αυτός που παρουσιάζει ελλείψεις. ~ λόγος: αυτός στον οποίο παραλείπει ο ομιλητής ό,τι θεωρεί περιττό. ελλειπτικά (επίρρ. στη σημ. 2). ελλειπτικότητα η: κυρ. στη σημ. 2.

ελπίζω • αόρ. έλπισα & ήλπισα: 1 (μτβ.) πιστεύω ότι κτ καλό ή κτ που θέλω πρόκειται να συμβεί ή είναι αληθινό: ~ ότι / να μου λες την αλήθεια. ~ να /ότι θα έχει καλό καιρό αύριο. 2 (αμτβ.) πιστεύω ότι κπ ή κτ θα με βοηθήσει να κάνω κτ που θέλω: ~ στη βοήθειά σας. ελπίδα η: το συναίσθημα που έχει κπ όταν ελπίζει, και (συνεκδ.) αυτός που το προκαλεί: Δεν έχω καμιά ~ να περάσω στο πανεπιστήμιο.=πιθανότητα. Τελευταία μου ~ για δάνειο είσαι εσύ. παρ’ ~: αντίθετα από ό,τι περιμένουμε, από αυτό που είναι πιθανό να συμβεί: Αν ~ έρθει, θα το γιορτάσουμε!

έμβρυο το: το προϊόν της γονιμοποίησης του ωαρίου ενός ζωντανού οργανισμού, το οποίο βρίσκεται στο σώμα της μητέρας του. εμβρυϊκός & εμβρυακός -ή -ό: 1 αυτός που αναφέρεται στο έμβρυο. 2 (μτφ.) αυτός που βρίσκεται στην αρχή της ανάπτυξής του: Βρίσκεται ακόμα σε ~ στάδιο η ιδέα του, θα αργήσει να υλοποιηθεί.

εμμένω • αόρ. ενέμεινα: (αμτβ.) μένω σταθερός σε κτ=επιμένω: ~ σε αυτά που είπα, δεν αλλάζω την κατάθεσή μου. εμμονή η. έμμονος -η -ο: αυτός που παραμένει, που δεν υποχωρεί ή δεν αλλάζει: ~ ιδέα.

έμμεσος -η -ο: αυτός που γίνεται μέσω άλλου, με πλάγιο τρόπο ≠ άμεσος: Έπεισε τη μητέρα του με ~ τρόπο να του δώσει την άδεια. έμμεσα & εμμέσως (επίρρ.).

εμπειρία η: κτ που γνωρίζουμε από άμεση, προσωπική επαφή, που το ζήσαμε: Είχε πολλές ~ στη ζωή του. έμπειρος -η -ο: αυτός που έχει πείρα σε κτ=πεπειραμένος ≠ άπειρος. εμπειρικός -ή -ό: αυτός που βασίζεται στην εμπειρία και όχι στη θεωρητική γνώση ≠ θεωρητικός: Έχει μόνο ~ γνώσεις, δεν έχει σπουδάσει. ~ γιατρός. εμπειρικά & -ώς (επίρρ.). εμπειρισμός ο: ΦΙΛΟΣ θεωρία σύμφωνα με την οποία βάση της γνώσης είναι μόνο η εμπειρία μέσω των αισθήσεων.

εμπιστοσύνη η: πίστη στην αξία, στις ικανότητες ή στις ιδιότητες προσώπου ή πράγματος: Έχω τυφλή ~ στους φίλους μου ότι δε θα με προδώσουν. έμπιστος -η -ο: αυτός στον οποίο έχουμε εμπιστοσύνη. εμπιστεύομαι: (μτβ.) 1 έχω εμπιστοσύνη σε κπ ή κτ. 2 α. δίνω σε έμπιστο πρόσωπο κτ, για να το προσέξει: Του εμπιστεύτηκα τα βιβλία μου κι αυτός τα έχασε. β. αναθέτω σε κπ εργασία, επειδή έχω εμπιστοσύνη στις ικανότητές του: ~ τη φύλαξη των παιδιών μου μόνο στη μάνα μου. γ. εκμυστηρεύομαι σε κπ κτ, λέω ένα μυστικό σε κπ: Δεν ~ τα μυστικά μου σε κανέναν. εμπιστευτικός -ή -ό: αυτός που γίνεται με μυστικότητα, που προϋποθέτει την ύπαρξη εμπιστοσύνης: Η εργασία αυτή είναι ~, δεν πρέπει να πείτε τίποτα σε κανέναν! εμπιστευτικά & -ώς (επίρρ.).

εμπλέκω -ομαι • αόρ. ενέπλεξα, παθ. αόρ. [επίσ.] ενεπλάκην: (μτβ.) αναμειγνύω κπ σε υπόθεση, κατάσταση κτλ. με συνήθως αρνητικές ιδιότητες ή συνέπειες: Τον ενέπλεξαν σε μια ιστορία με λαθρεμπόριο. εμπλοκή η: 1 το να εμπλέκει κανείς κπ σε κτ: Δεν είχε καμία ~ στην υπόθεσή σας.=ανάμειξη, συμμετοχή. 2 ≠ απεμπλοκή α. βλάβη σε μηχανισμό και η διακοπή λειτουργίας εξαιτίας της: Το όπλο έπαθε ~. β. (μτφ.) γεγονός που εμποδίζει τη συνέχεια μιας διαδικασίας, υπόθεσης κτλ.: Υπήρξε ~ στις διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση των ομήρων.

εμπνέω -ομαι • αόρ. ενέπνευσα, παθ. αόρ. εμπνεύστηκα & -σθηκα, μππ. εμπνευσμένος: (μτβ.) 1 δημιουργώ σε κπ συναίσθημα, σκέψη κτλ.: Η διήγηση μάς ενέπνευσε φόβο. 2 α. δίνω την ιδέα για τη δημιουργία καλλιτεχνικού έργου: Το τραγικό γεγονός ενέπνευσε ένα ποίημα. β. παθ. συλλαμβάνω, με αφορμή κτ, την ιδέα για τη δημιουργία καλλιτεχνικού έργου: Εμπνέεται τα έργα του από τη φύση. 3 δημιουργώ σε κπ έντονα θετικά συναισθήματα: Με ~ αυτή η μουσική. 4 δίνω σε κπ το κατάλληλο ερέθισμα ώστε να κάνει κτ (που κρίνεται θετικά): Τι σας ενέπνευσε να εγκατασταθείτε στην πόλη μας; έμπνευση η: 1 κατάσταση που ωθεί σε καλλιτεχνική δημιουργία: Μετά από τρία βιβλία, η ~ του στέρεψε πια. 2 ιδέα, σκέψη που έχει κπ ξαφνικά: Είχα την ~ να πάμε βόλτα. εμπνευσμένος -η -ο (μππ. ως επίθ.): 1 (για πρόσ.) αυτός που έχει πολλή έμπνευση, με τη σημ. 1: ~ καλλιτέχνης. 2 (για έργα, ιδέες κτλ.) αυτός που έχει γίνει με έμπνευση και μπορεί να εμπνεύσει αντίστοιχα: Τους εμψύχωσε με έναν ~ λόγο. εμπνευσμένα (επίρρ.). εμπνευστής ο, εμπνεύστρια η.

εμπόδιο το: κτ που δεν επιτρέπει τη συνέχεια κίνησης, διαδικασίας, ενέργειας κτλ.: Έβγαλαν το ~ από τη μέση του δρόμου και συνέχισαν. Δεν πρόκειται να σταθώ ~ στην επιτυχία του!μετ’ εμποδίων: με πολλές δυσκολίες. εμποδίζω: (μτβ.) 1 γίνομαι εμπόδιο σε κτ: Το δέντρο ~ το πέρασμα. 2 βάζω εμπόδια σε κπ ή κτ: Ποιος σε ~ να έρθεις;

εμπόριο το: αγορά και πώληση αγαθών με σκοπό το κέρδος. έμπορος ο, η: πρόσωπο που ασχολείται επαγγελματικά με το εμπόριο. εμπορικός -ή -ό: 1 αυτός που είναι σχετικός με το εμπόριο ή τους εμπόρους. 2 (για καλλιτεχνικά έργα) αυτός που έχει επιτυχία στο ευρύ κοινό, αλλά θεωρείται χαμηλής ποιότητας. εμπορικά (επίρρ.). εμπορικό το: εμπορικό κατάστημα ή πλοίο. εμπορεύομαι: (μτβ., & με παράλ. αντικ.) κάνω εμπόριο: ~ ρούχα/ιδέες.

εμπρησμός ο: σκόπιμη πρόκληση πυρκαγιάς: Η φωτιά στο δάσος οφείλεται σε ~. εμπρηστικός -ή -ό: 1 αυτός που μπορεί να προκαλέσει εμπρησμό. 2 (μτφ.) αυτός που διεγείρει εκρηκτικά συναισθήματα: Οι ~ λόγοι των ομιλητών οδήγησαν σε επεισόδια. εμπρηστικά (επίρρ.). εμπρηστής ο.

εμπρός & [προφ.] μπρος (επίρρ.): 1 στην πλευρά που αντικρίζω, έχω απέναντί μου=μπροστά ≠ πίσω: Προχωράω ~ κι ακολουθήστε με! Από ~ έχει έναν ωραίο κήπο. 2 (+ σε) συγκριτικά με=μπροστά: ~ σε αυτά που είδα, τα δικά σου λάθη δεν είναι τίποτα! 3 για χρόνο που ξεκινά από κπ σημείο και μετά: Από εδώ κι ~ θα προσέχω πολύ. 4 α. (ως επίθ.) αυτός που βρίσκεται εμπρός=μπροστινός ≠ πίσω, πισινός. β. εμπρός τα • άκλ.: το μπροστινό μέρος ≠ πίσω: Προχωράω προς τα ~. 5 (επιφ.) απάντηση όταν σηκώνουμε τηλέφωνο που καλεί: ~, δε σας ακούω! 6 (επιφ.) για να προτρέψουμε έντονα: ~, δούλευε, μη χασομεράς! μπροστινός -ή -ό. μπροστινός ο, μπροστινή η.

εμφανίζω -ομαι: (μτβ.) 1 α. κάνω να φανεί κτ που δεν ήταν ορατό=παρουσιάζω, φανερώνω ≠ εξαφανίζω: Ο μάγος εμφάνισε τον λαγό μέσα από το καπέλο του. 2 προβάλλω κπ ή κτ με μια υποτιθέμενη ιδιότητα=παρουσιάζω: Οι εφημερίδες τον ~ νικητή. 3 έχω ιδιότητα, χαρακτηριστικό κτλ. σε βαθμό που φαίνεται, που μπορούν να το δουν οι άλλοι = παρουσιάζω: ~ συμπτώματα γρίπης, με πυρετό και βήχα. 4 επεξεργάζομαι φιλμ με τρόπο που να φανεί πάνω σε αυτό η αρνητική εικόνα. 5 παθ. α. γίνομαι φανερός=φαίνομαι, παρουσιάζομαι ≠ εξαφανίζομαι: Ξαφνικά, εμφανίστηκε μπροστά τους ένα θηρίο. β. παρουσιάζομαι μπροστά σε άλλους με κπ χαρακτηριστικό: Ο πρόεδρος εμφανίστηκε συγκρατημένα αισιόδοξος. γ. κάνω αισθητή την παρουσία μου κάπου: Εμφανίστηκε νωρίς στα ελληνικά γράμματα. εμφάνιση η: 1 το να εμφανίζει κπ κτ ή να εμφανίζεται, καθώς και ο τρόπος που γίνεται αυτό: η πρώτη του ~ στην τηλεόραση. Έκανε εντυπωσιακή ~ στο πάρτι. 2 η εξωτερική εικόνα κπ: Η ~ της είναι πολύ προσεγμένη. εμφανισιακός -ή -ό: αυτός που είναι σχετικός με την εμφάνιση κυρ. στη σημ. 2. εμφανισιακά & -ώς (επίρρ.). εμφανίσιμος -η -ο: αυτός που έχει καλή εμφάνιση.

έμφαση η: 1 ιδιαίτερη σημασία, προσοχή που δίνεται σε κτ: Έδωσαν ~ στα αποτελέσματα της έρευνας. 2 έντονος τρόπος με τον οποίο τονίζει ο ομιλητής τα λόγια του, για να φανεί ότι θεωρεί σημαντικό κπ σημείο: Διάβασε με ~ τα συμπεράσματα. εμφατικός -ή -ό. εμφατικά & -ώς (επίρρ.).  σχ. κατάφαση.

εμφύλιος -α -ο: (για πόλεμο, έντονη σύγκρουση κτλ.) αυτός που γίνεται μεταξύ ανθρώπων του ίδιου συνόλου (έθνους, κράτους, οργάνωσης κτλ.): ~ πόλεμος. Εμφύλιες διαμάχες σπαράζουν το κόμμα. εμφύλιος (& Εμφύλιος) ο: ΙΣΤ η περίοδος του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα (1946 - 1949), μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο.

εν- εμ- εγ- ελ- ερ- & έν- έμ- έγ- έλ- έρ-: πρόθημα λόγιας προέλευσης (από την πρόθ. ἐν) που δηλώνει 1 μέσα σε (τοπικά ή χρονικά): εγκλωβίζω, εμπρόθεσμος. 2 ανάμεσα σε: εμφύλιος. 3 επάνω σε: ενθρονίζω. 4 ότι κτ γίνεται ή εμφανίζεται με τον τρόπο που εκφράζει το β΄συνθ.: έμπρακτος. 5 ότι κτ έχει αυτό που εκφράζει το β΄συνθ.: ένοπλος.

εναλλάσσω -ομαι: (μτβ.) αντικαθιστώ κπ ή κτ με άλλο(ν) διαδοχικά: Οι παγετώδεις περίοδοι εναλλάσσονταν με θερμότερες περιόδους. εναλλακτικός -ή -ό: 1 αυτός που μπορεί να εναλλάσσεται με κπ ή κτ άλλο, ή να το αντικαταστήσει: Δεν υπάρχει ~ λύση. 2 αυτός που είναι διαφορετικός από τα καθιερωμένα ή τα συνηθισμένα: Του αρέσει η ~ μουσική. εναλλακτικά & -ώς (επίρρ.): αντί για κτ άλλο, ως εναλλαγή προς κτ: ~, αν δεν μπορείτε τώρα, βρισκόμαστε αύριο. εναλλάξ (επίρρ.): διαδοχικά, ο ένας μετά τον άλλο, εκ περιτροπής: Οι δύο υπάλληλοι εργάζονται ~. εναλλαγή η.

έναντι¹ (πρόθ.): [επίσ.] (+ γεν.) δηλώνει 1 τόπο, σημείο το οποίο βρίσκεται απέναντι από κπ άλλο=απέναντι, αντίκρυ: Το σπίτι του βρίσκεται ~ της τράπεζας. 2 αξία πράγματος σε συναλλαγή: Το σπίτι πωλείται ~ 300.000 ευρώ. 3 σύγκριση προσώπου ή πράγματος με κπ ή κτ άλλο: Είναι καλύτερος ~ των συμμαθητών του. έναντι² (επίρρ.): αντί ή ως μέρος ορισμένου ποσού: Έδωσα στον μαραγκό 50 ευρώ ~.

ενάντιος -α -ο: 1 αυτός που αντιτίθεται σε κτ ή κπ=αντίθετος: Είναι ~ σε κάθε αλλαγή. 2 αυτός που διαφέρει απόλυτα από κπ ή κτ άλλο, κυρ. στη φρ. μέχρις αποδείξεως του εναντίου: μέχρι να αποδειχθεί το αντίθετο: Ο κατηγορούμενος θεωρείται αθώος ~. ενάντια (επίρρ.): (+ σε ) αντίθετα προς κπ ή κτ: Ο υπόδουλος λαός ξεσηκώθηκε ~ στους κατακτητές. εναντίον¹ (πρόθ.): (+ γεν.) δηλώνει αντίθεση, εναντίωση, έχθρα απέναντι σε κτ ή κπ=κατά: Είναι μόνος του ~ όλων. Παίζει ~ του Ολυμπιακού. εναντίον² (επίρρ.): αρνητικά, εχθρικά: Ψήφισε ~. εναντιώνομαι: (αμτβ.) είμαι ενάντιος σε κτ ή κπ=αντιτίθεμαι. εναντίωση η.

έναρξη η: 1 αρχή πράξης, γεγονότος, κατάστασης κτλ.: Ήταν εξαιρετική η τελετή ~ των Ολυμπιακών Αγώνων. 2 το χρονικό σημείο κατά το οποίο αρχίζει μια δραστηριότητα, κατάσταση κτλ. ≠ λήξη: Οι αλλαγές στην εκπαίδευση θα εφαρμοστούν με την ~ του νέου σχολικού έτους.

ένας¹ μία & μια ένα (αντων. αόρ.) • θηλ. γεν. & [λαϊκ.] μιανής: δηλώνει 1 αόριστα κπ ή κτ που δεν κατονομάζεται=κάποιος: Πήρε ~ τηλέφωνο και σε ζήτησε. Έχω ~ δουλειά να κάνω. ~ κι ~: για να αναφερθούμε σε κπ ή κτ με θαυμασμό, ειρωνικά, θετικά ή αρνητικά, ανάλογα με τον τόνο της φωνής μας: ~ ήταν οι καλεσμένοι του, όλος ο καλός κόσμος! 2 (με τη λ. άλλος) α. το πρώτο από δύο ή περισσότερα πρόσωπα, των οποίων η ενέργεια έχει αμοιβαία επίδραση: Αγαπάνε ο ~ τον άλλο. β. το πρώτο από δύο ή περισσότερα μέρη ενός συνόλου που χαρακτηρίζονται από διαφορετικές ενέργειες, καταστάσεις κτλ.: Ο ~ έφυγε γι’ Αμερική κι ο άλλος για Γερμανία.  αντωνυμία - Πίνακα χρήσης αντωνυμιών. ένας² μία & μια ένα (άρθρο αόρ.) • θηλ. γεν. & [λαϊκ.] μιανής: 1 δηλώνει αόριστα κπ ή κτ: Μιλούσε με ~ γυναίκα. ~ λεπτό, παρακαλώ! 2 (ειδικ.) χρησιμοποιείται α. (σε επιφωνημ. προτ.) για να τονίσουμε την αρνητική σημασία της λ. που ακολουθεί: Έκανε ~ ζέστη απίστευτη! β. για να τονίσουμε την ιδιότητα του ουσιαστικού που ακολουθεί: Πώς να παρατήσει ~ μάνα το παιδί της; ~ Θεός το ξέρει!γ. σε αρνητ. προτ. με έμφαση: ~ τηλέφωνο δεν πήρες! (κανένα). ~ φορά δεν ήρθε να μας δει! (ποτέ). ένας³ μία & μια ένα (αριθμ. επίθ.): αυτός που εκφράζει την έννοια της μονάδας και συμβολίζεται με τον αριθμό 1: Ξέρει να μετράει από το ~ μέχρι το δέκα. Πήρε ~ κιλό μπανάνες και δύο κιλά μήλα. μια και καλή/μια κι έξω: με μία μόνο ενέργεια (για να δοθεί τέλος σε κτ): Προσπάθησε να λύσει την παρεξήγηση ~. δεν έχω μία: δεν έχω καθόλου χρήματα. ένα και το αυτό: ακριβώς το ίδιο.

ενδείκνυμαι • μππ. ενδεδειγμένος: (αμτβ.) είμαι ο καταλληλότερος για κτ ή κπ ≠ αντενδείκνυμαι: Η μόνη θεραπεία που ενδείκνυται είναι η διακοπή του καπνίσματος.

ένδειξη η: 1 κάθε στοιχείο που επιβεβαιώνει ότι κτ είναι πιθανό να έχει ή να μην έχει συμβεί ≠ αντένδειξη: Υπάρχουν πολλές ενδείξεις για την ενοχή τους. σε ~ διαμαρτυρίας / φιλίας / καλής θελήσεως κτλ.: για να δείξουμε διαμαρτυρία, φιλία κτλ. 2 το αποτέλεσμα της μέτρησης από ένα όργανο-μετρητή, μια συσκευή κτλ.: Οι ενδείξεις του μετρητή νερού είναι λανθασμένες. ενδεικτικός -ή -ό: αυτός που παρέχει ενδείξεις για κτ: Η στείρα άρνησή του είναι ~ του δύστροπου χαρακτήρα του. ενδεικτικά (επίρρ.). ενδεικτικό το: σχολικό έγγραφο με το οποίο πιστοποιείται ότι ο μαθητής προάγεται στην επόμενη τάξη.

ενδέχεται • μόνο ενστ.: απρόσ. είναι πιθανό, είναι δυνατόν, δεν αποκλείεται να συμβεί κτ: Αν ακυρωθεί η εκδρομή, ~ να αντιδράσουν οι μαθητές. ενδεχόμενος -η -ο: αυτός που ενδέχεται να συμβεί. ενδεχόμενο το.

ενδιαφέρω -ομαι: (μτβ.) 1 έχω μεγάλη σημασία για κπ: Με ~ πολύ η γνώμη σας. 2 παθ. δείχνω ιδιαίτερη φροντίδα για κπ ή κτ: Ενδιαφέρονται για την ειρήνη. ενδιαφέρει: απρόσ. έχει ενδιαφέρον, αξίζει: ~ να καταλάβουμε πώς έγινε αυτό. ενδιαφέρων -ουσα -ον: κπ ή κτ που προσελκύει την προσοχή κάποιου: Στην ομιλία του έθιξε ένα πολύ ~ κοινωνικό ζήτημα. σε ενδιαφέρουσα: έγκυος. ενδιαφέρον το: 1 η με μεγάλη φροντίδα ενασχόληση με κπ ή κτ: Έδειξε ιδιαίτερο ~ για την υγεία μου. 2 αντικείμενο ενασχόλησης: Το ποδόσφαιρο δεν περιλαμβάνεται στα ενδιαφέροντά της. 3 το να προκαλεί κπ ή κτ την προσοχή: Όσα λες έχουν ~.

ενδοιασμός ο: δισταγμός, επιφυλακτικότητα για τη λήψη μιας απόφασης: Είχε πολλούς ενδοιασμούς για τη συμμετοχή της εταιρείας στον διαγωνισμό. ενδοιαστικός -ή -ό: ΓΛΩΣΣ αυτός που εκφράζει ενδοιασμό, φόβο για ενδεχόμενο δυσάρεστο γεγονός: ~ σύνδεσμος / δευτερεύουσα ~ πρόταση.

ενέδρα η: 1 το να παραμονεύει κανείς να πιάσει κπ ή κτ: Η αστυνομία είχε στήσει ~ στους εμπόρους ναρκωτικών. 2 ομάδα ανθρώπων που παραμονεύουν και το σημείο όπου παραμονεύουν: Έπεσε σε ~ της αστυνομίας. ενεδρεύω (αμτβ): στήνω ενέδρα.  σχ. ίζημα.

ενεργώ: 1 (αμτβ.) δρω, κάνω προσπάθεια για να επιτύχω κτ: Ο βουλευτής έχει ενεργήσει για να ενισχυθεί ο σύλλογος. 2 (αμτβ., για φάρμακο, ουσία κτλ.) φέρνω αποτέλεσμα: Το χάπι ~ μετά από δύο ώρες. 3 [επίσ.] (μτβ.) κάνω, διεξάγω: Ο εισαγγελέας ενεργεί έρευνα για τα κυκλώματα αυτά.=διενεργώ. ενέργεια η: 1 πράξη, δράση, προσπάθεια που αποσκοπεί σε ένα αποτέλεσμα: Η παραβίαση του ελληνικού εναέριου χώρου θεωρήθηκε εχθρική ~. 2 ΦΥΣ η ιδιότητα υλικού σώματος να παράγει έργο: αιολική ~. 3 η δράση μιας ουσίας (π.χ. φαρμάκου). 4 ζωντάνια, έντονη δραστηριότητα: Είναι άτομο με φοβερή ~, δεν μπορεί να κάτσει ούτε λεπτό. ενεργειακός -ή -ό: αυτός που αναφέρεται στις μορφές ενέργειας που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή: Το φυσικό αέριο μπορεί να γίνει η κύρια ~ πηγή της χώρας. ενεργειακά (επίρρ.). ενεργητικός -ή -ό: αυτός που ενεργεί=δραστήριος. ενεργητικά (επίρρ.). ενεργητικότητα η = ζωντάνια, ενέργεια (σημ. 4). ενεργός -ός & [προφ.] -ή -ό: αυτός που ενεργεί ≠ ανενεργός, παθητικός: ~ πολίτης. ~ ηφαίστειο: ΓΕΩΛ αυτό από το οποίο εκλύονται ατμοί και αέρια, που μπορεί να εκραγεί. ενεργά & -ώς (επίρρ.).

ενεργούμαι: αδειάζω το έντερό μου από άχρηστες στερεές ουσίες κατά τη διαδικασία της πέψης=[κακόσ.] χέζω, [επίσ.] αφοδεύω: Έχω τρεις μέρες να ενεργηθώ.

ενήμερος -η -ο: αυτός που είναι καλά πληροφορημένος ≠ ανενημέρωτος: Να με κρατάς ~ για ό,τι συμβεί. ενημερότητα η: το να είναι κπ ενήμερος. ενημερώνω -ομαι: (μτβ.) καθιστώ κπ ενήμερο, παρέχω πληροφόρηση σε κπ: Θα σας ενημερώσω αμέσως για το ατύχημα. ενημέρωση η. ενημερωτικός -ή -ό. ενημερωτικά (επίρρ.).

ενθουσιασμός ο: το συναίσθημα της ευχαρίστησης, χαράς κτλ. που εκδηλώνεται με τρόπο έντονο: Δεν έκρυβε τον ~ του για την εκλογή του. ενθουσιάζω -ομαι: (μτβ.) προκαλώ ενθουσιασμό: Η πρόκριση της ομάδας ενθουσίασε τους φιλάθλους. ενθουσιώδης -ης -ες: αυτός που είναι γεμάτος ενθουσιασμό: Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας προκάλεσε ενθουσιώδεις ζητωκραυγές σχ. αγενής. ενθουσιωδώς (επίρρ.).

ενιαίος -α -ο: αυτός που αποτελεί μια ενότητα, ένα οργανωμένο σύνολο: Θα τηρήσουν ~ στάση. ενιαία & ενιαίως (επίρρ.).

ενίσταμαι (αμτβ.) • μόνο ενστ.: [επίσ.] προβάλλω αντίρρηση=αντιτίθεμαι, εναντιώνομαι. ένσταση η: αντίρρηση σε άποψη ή απόφαση: Θα υποβάλω ~ κατά της απόφασης του Συμβουλίου.

ενισχύω -ομαι: (μτβ.) 1 κάνω κπ ή κτ πιο δυνατό, πιο μεγάλο=[επίσ.] ενδυναμώνω ≠εξασθενίζω: Η χώρα μας θα ενισχύσει την άμυνά της. 2 δίνω βοήθεια: ~ τον αγώνα της Unicef. ενίσχυση η: 1 το να κάνει κανείς κπ ή κτ πιο δυνατό ή το να γίνεται κπ ή κτ πιο δυνατό(ς): Είναι απαραίτητη η ~ της προσπάθειάς σας. Αναμένεται ~ των ανέμων. 2 βοήθεια: Ο Δήμος πρόσφερε οικονομική ~ στον σύλλογο γονέων. ενισχυτής ο: συσκευή που ενισχύει τάση ηλεκτρικού ρεύματος ή ηλεκτρομαγνητικό σήμα. ενισχυτικός -ή -ό. ενισχυτικά (επίρρ.).

έννοια¹ η: 1 νοητική κατασκευή, ιδέα που σχηματίζεται στον νου για τα ουσιώδη γνωρίσματα ενός πραγματικού ή μη αντικειμένου: η ~ του κόσμου / της αλήθειας. 2 σημασία, νόημα: Ποιος έχει καταλάβει την ~ της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης; εννοώ -ούμαι: (μτβ.) 1 έχω στον νου μου κτ: Δεν κατάλαβα τι εννοείς με τη φράση αυτή. 2 καταλαβαίνω, αντιλαμβάνομαι: Δε σας εννόησα, μπορείτε να το εξηγήσετε; εννοείται: απρόσ. είναι αυτονόητο, προφανές: ~ ότι όσα συζητήσαμε δεν είναι δημοσιεύσιμα.

Από το AE ρ. ἐννοῶ, σύνθετο από τα ἐν + νοῶ (από το νοῦς). σχ. έννοια².

έννοια² & [λαϊκ.] έγνοια η: φροντίδα: Δεν έχει ~ και σκοτούρες. Λείπει σε ταξίδι κι έχω την ~ της. νοιάζομαι & [λαϊκ.] γνοιάζομαι: 1 (αμτβ.) έχω την έγνοια, ανησυχώ για κπ ή κτ = ενδιαφέρομαι: Δυστυχώς, δε ~ για τίποτα. 2 (μτβ.) φροντίζω κπ, κάνω ό,τι χρειάζεται, για να είναι καλά: Εσύ έχεις τους γονείς σου που σε ~. νοιάζει • αόρ. ένοιαξε: 1 τριτοπρ. (μτβ.) κτ μου προκαλεί ενδιαφέρον ή έγνοια, ανησυχία=ενδιαφέρει, απασχολεί, μέλει: Δε με ~ ο μικρός βαθμός που πήρα, αλλά το γεγονός ότι κάνω επιπόλαια λάθη. 2 απρόσ. κτ μου προκαλεί ενδιαφέρον ή έγνοια: Καθόλου δε με ~ που έφυγες / αν θα φύγεις!

ενοικιάζω -ομαι: (μτβ.) 1 παραχωρώ σε κπ τη χρήση ιδιόκτητου χώρου ή πράγματος για ορισμένο χρόνο έναντι καθορισμένου ποσού, νοικιάζω: Έχω ενοικιάσει το διαμέρισμα σε δύο φοιτητές. 2 χρησιμοποιώ έναν χώρο ή πράγμα για ορισμένο χρόνο πληρώνοντας ενοίκιο. ενοικίαση η. ενοικιαστής ο, ενοικιάστρια η: πρόσωπο που νοικιάζει χώρο ή πράγμα από άλλον=[οικ.] νοικάρης, νοικάρισσα. ενοίκιο το: το ποσό που πληρώνεται για την ενοικίαση.   νοίκι.

ένορκος ο, η: πολίτης που επιλέγεται με κλήρο και συμμετέχει, μαζί με τακτικούς δικαστές, στη σύνθεση ορκωτού δικαστηρίου: Με την αγόρευσή του προσπάθησε να συγκινήσει τους ενόρκους. ένορκος -η -ο: αυτός που επικυρώνεται με όρκο: Με κάλεσαν να δώσω ~ κατάθεση για την κλοπή. ενόρκως (επίρρ.).

ενότητα η: 1 η ιδιότητα μιας ομάδας προσώπων ή πραγμάτων να παρουσιάζονται ως ενιαίο, αδιαίρετο σύνολο: Η ~ του λαού είναι απαραίτητη. 2 αυτοτελές τμήμα βιβλίου ή κειμένου: Θα εξεταστείτε στην έκτη ~ του βιβλίου.

ενοχλώ -ούμαι: (μτβ. & με παράλ. αντικ.) προκαλώ σε κπ δυσφορία, στενοχώρια, ταραχή κτλ.: Τον ενόχλησε η αυστηρή κριτική τους. Με ~ η φασαρία της διπλανής τάξης. Όσα υποστηρίζω φαίνεται ότι ενοχλούν. ενόχληση η: πράξη ή κατάσταση που προκαλεί δυσφορία, στενοχώρια: Μας συγχωρείτε για την ~! Έφαγα κάτι σουβλάκια και είχα ενοχλήσεις στο στομάχι όλο το βράδυ. ενοχλητικός -ή -ό. ενοχλητικά (επίρρ.).

ένοχος -η -ο: ≠ αθώος 1 ΝΟΜ αυτός που έχει διαπράξει ποινικό αδίκημα: Κρίθηκε ~ για δωροδοκία. 2 αυτός που έχει διαπράξει ηθικά κατακριτέα πράξη και (συνεκδ.) αυτός που φανερώνει ενοχή: Αισθάνεται ~, γιατί δεν τη στήριξε στις δύσκολες στιγμές που πέρασε. ~ συνείδηση. ένοχα (επίρρ.). ενοχή η: 1 η ευθύνη για πράξη που είναι ηθικά κατακριτέα ή τιμωρείται από τον νόμο ≠ αθωότητα: Στο δικαστήριο παραδέχτηκε την ~ του. 2 δυσάρεστο συναίσθημα που νιώθει όποιος έχει κάνει κτ κακό=τύψεις: Είχε ενοχές που τον εγκατέλειψε. ενοχοποιώ -ούμαι (μτβ.). ενοχοποίηση η. ενοχοποιητικός -ή -ό.

ένστικτο το: 1 ΨΥΧ έμφυτη παρόρμηση προς ορισμένες συμπεριφορές (επιβίωση, διαιώνιση του είδους), η οποία δεν κατευθύνεται από τη λογική: ~ αυτοσυντήρησης. 2 (μτφ.) διαίσθηση: Το μητρικό ~ την οδήγησε στην εύρεση της αληθινής της κόρης. ενστικτώδης -ης -ες: αυτός που γίνεται από ένστικτο: ~ αντίδραση.  σχ. αγενής. ενστικτωδώς (επίρρ.).

εντάξει (επίρρ.): 1 σε καλή ή σωστή κατάσταση = καλά: Πώς είσαι; Όλα ~; 2 για να δηλωθεί αλλαγή θέματος, συμφωνία ή υποχώρηση: ~, θα πάμε όπου θέλεις. 3 [προφ.] (ως επίθ.) αυτός που είναι αποδεκτός, σωστός ή καλός: Είναι πολύ ~ τύπος.

ένταση η: 1 άυξηση, ενδυνάμωση ή ενίσχυση μιας ενέργειας: Αποφασίστηκε η ~ των περιπολιών στα χερσαία σύνορα των δύο χωρών. 2 βαθμός της δύναμης ή της ισχύος μιας ενέργειας: Οι χιονοπτώσεις συνεχίζονται με αμείωτη ~. 3 (μτφ.) όξυνση στις σχέσεις: Δημιουργήθηκε ~ στη Βουλή μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. 4 νευρικότητα, εκνευρισμός: Η ~ και η κούραση φεύγουν μόλις γυρίζω σπίτι. εντείνω -ομαι • πρτ. & αόρ. ενέτεινα, παθ. αόρ. εντάθηκα: (μτβ.) 1 δυναμώνω, ενισχύω την ένταση: ~ τις προσπάθειές μου να κερδίσω στον διαγωνισμό. 2 παθ. (μτφ.) γίνομαι πιο οξύς: Εντάθηκαν οι σχέσεις ΗΠΑ και Ιράν τις τελευταίες μέρες. έντονος -η -ο: αυτός που έχει ένταση: ~ συναισθήματα / συζήτηση. έντονα & εντόνως (επίρρ.). εντατικός -ή -ό: αυτός που γίνεται με πολλή προσπάθεια και ένταση: Χρειάζεται ~ διάβασμα για να περάσεις σ’ αυτή τη σχολή. εντατικά (επίρρ.). εντατική η: Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (Μ.Ε.Θ.), ειδικό τμήμα νοσοκομείου όπου νοσηλεύονται ασθενείς σε κρίσιμη κατάσταση.

εντάσσω -ομαι: (μτβ.) 1 τοποθετώ κπ ή κτ μέσα σε ευρύτερο σύνολο=ενσωματώνω: Η απόφαση αυτή εντάσσεται στα σχέδια της κυβέρνησης για αναβάθμιση της εκπαίδευσης. 2παθ. προσχωρώ, οργανώνομαι: Εντάχθηκε στο κόμμα. ένταξη η.

έντιμος -η -ο: αυτός που χαρακτηρίζεται από πίστη σε ηθικές αρχές, τιμιότητα, αξιοπρέπεια κτλ.: ~ πολιτικός/στάση/δίκη. έντιμα & εντίμως (επίρρ.). εντιμότητα η.

εντολή η: 1 διαταγή, παραγγελία: Η ~ του Διευθυντή είναι να μη φύγει κανένας. 2 ΠΛΗΡΟΦ οδηγία που δίνεται σε ηλεκτρονικό υπολογιστή, για να εκτελέσει συγκεκριμένη λειτουργία: H αποθήκευση του κειμένου γίνεται με μια απλή εντολή.

εντοπίζω -ομαι: (μτβ.) 1 βρίσκω τη θέση όπου βρίσκεται κπ ή κτ: Το σκάφος του Λιμενικού εντόπισε το πλοίο με τους λαθρομετανάστες. 2 περιορίζω κτ σε ορισμένο τόπο, επικεντρώνω: Οι έρευνες εντοπίστηκαν στον χώρο των οργανωμένων οπαδών. εντοπισμός ο.

εντός¹ (πρόθ.): [επίσ.] (+ γεν.) ≠ εκτός: δηλώνει 1 τόπο, κατάσταση κτλ. μέσα στα όρια της οποίας βρίσκεται κπ ή κτ: ~ περιοχής / των ορίων ταχύτητας. 2 το χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο πρόκειται να συμβεί ή να πραγματοποιηθεί (= ολοκληρωθεί) κτ: Πρέπει να παραδώσετε την εργασία ~ της εβδομάδας. εντός² (επίρρ.): [επίσ.] μέσα στα όρια ενός τόπου ≠ εκτός: Δεν είναι ~ τώρα, ξανατηλεφωνήστε αργότερα!

έντυπος -η -ο: αυτός που είναι τυπωμένος σε χαρτί: Να συμπληρώσετε αυτή την ~ αίτηση. έντυπο το: περιοδικό, εφημερίδα, φυλλάδιο με τυπωμένο κείμενο ή εικόνα: διαφημιστικό/ενημερωτικό ~.

εντύπωση η: 1 συναίσθημα ή σκέψη που προκαλείται στη συνείδησή μας από ένα εξωτερικό ερέθισμα: Η στάση του προκάλεσε άσχημη ~. μου κάνει ~ κτ: προκαλεί κτ τον θαυμασμό μου, προσελκύει την προσοχή μου: Μας έκανε ~ το ακριβό του ντύσιμο. 2 αβέβαιη γνώμη: Mας έδωσε την ~ ότι δε γνωρίζει καλά την υπόθεση. εντυπωσιάζω -ομαι: (μτβ.) προκαλώ καλή εντύπωση: Η νέα του ταινία εντυπωσίασε κοινό και κριτικούς. εντυπωσιακός -ή -ό: αυτός που προκαλεί έντονη αίσθηση: Η εμφάνιση της ομάδας στον τελικό ήταν ~. εντυπωσιακά (επίρρ.). εντυπωσιασμός ο: το να εντυπωσιάζεται κπ, αλλά και η επιδίωξη της επίδειξης: Μίλησε με αυτό το ύφος για λόγους εντυπωσιασμού.

ενώ (σύνδ.): εισάγει πρόταση που δηλώνει 1 κτ αντίθετο με αυτό που εκφράζει η κύρια πρόταση=παρόλο που, μολονότι, αν και: Έφυγε πολύ πρωί σήμερα, ~ συνήθως φεύγει πιο αργά. 2 γεγονός που συμβαίνει κατά το ίδιο χρονικό διάστημα με κπ άλλο: ~ περπατούσαμε, συζητούσαμε για τα πολιτικά.

ενώνω -ομαι • ενωμένος & [επίσ., στη σημ. 3] ηνωμένος (μτβ.) 1 συνδέω δύο ή περισσότερα πράγματα ή χώρους: ~ δύο καλώδια. Η γέφυρα ~ το Ρίο με το Αντίρριο. 2 συνδέω ψυχικά και πνευματικά: Τους ~ κοινοί αγώνες από την εποχή της δικτατορίας. 3 μππ. στην ονομασία κρατών ή οργανισμών: Oργανισμός Hνωμένων Eθνών / Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. ένωση η: 1 σύνδεση αντικειμένων, πραγμάτων, χώρων κτλ. σε ένα ενιαίο σύνολο. 2 το σημείο όπου ενώνονται τα τμήματα που απαρτίζουν ένα όλο: Η ~ δε φαινόταν τόσο καλά ήταν φτιαγμένη! 3 οργανισμός συνεργασίας προσώπων, σωματείων, κρατών κτλ.: Ευρωπαϊκή Ένωση. Ένωση Ελλήνων Χημικών. 4 ΧΗΜ σύνθετη ουσία με ορισμένες ιδιότητες που σχηματίζεται από δύο ή περισσότερα χημικά στοιχεία σε συγκεκριμένες αναλογίες και της οποίας τα συστατικά είναι αδύνατο να διαχωριστούν με φυσική μέθοδο ή μέσο: ανόργανη / οργανική ~. ενωτικός -ή -ό: αυτός που ενώνει=συνδετικός: Είναι ο ~ κρίκος μεταξύ κυβέρνησης και συνδικαλιστικών οργανώσεων. ενωτικά (επίρρ.).

εξαγγέλλω -ομαι • αόρ. εξήγγειλα, παθ. αόρ. εξαγγέλθηκα: (μτβ.) ανακοινώνω δημόσια: O υπουργός εξήγγειλε μέτρα για την αναβάθμιση της υγείας. εξαγγελία η: επίσημη δημόσια ανακοίνωση: προεκλογικές εξαγγελίες για μείωση της ανεργίας.

εξαγορά η: 1 αγορά, απόκτηση κπ πράγματος: Προχώρησε στην ~ του μεριδίου των συγγενών του, για να έχει την πλήρη κυριότητα του οικοπέδου. 2 καταβολή χρηματικού ποσού με σκοπό την απαλλαγή από υποχρέωση ή ποινή. 3 δωροδοκία: Κατηγορείται για ~ του διαιτητή του αγώνα. εξαγοράζω -ομαι: (μτβ.) 1 αγοράζω κτ. 2 καταβάλλω χρηματικό ποσό για την απαλλαγή από υποχρέωση ή ποινή: Εξαγόρασε τη στρατιωτική του θητεία. 3 δίνω χρήματα σε κπ για να εξασφαλίσω την εύνοια ή τη βοήθεια κπ=δωροδοκώ: Είχε πετύχει την αναβολή της δίκης εξαγοράζοντας τους δικαστές. εξαγοράσιμος -η -ο.

εξάγω -ομαι • πρτ. εξήγα, αόρ. εξήγαγα, παθ. αόρ. [σπάν.] εξάχθηκα & [επίσ.] εξήχθην: (μτβ.) 1 μεταφέρω, πουλάω ή στέλνω στο εξωτερικό προϊόν ή αγαθό ≠ εισάγω: H Ελλάδα ~ πλαστικά στις αραβικές χώρες. Συνελήφθη στα σύνορα να εξάγει παράνομα από τη χώρα πολύτιμους λίθους. 2 α. συνήθ. παθ. (για συμπέρασμα, άποψη κτλ.) καταλήγω: Από όσα λες εξάγεται το ακόλουθο συμπέρασμα. β. βγάζω κτ από κάπου: ~ πετρέλαιο από τη θάλασσα. εξαγωγή η: 1 μεταφορά προϊόντος ή αγαθού στο εξωτερικό ≠ εισαγωγή: Η Ελλάδα, από χώρα εξαγωγής εργατικού δυναμικού, έγινε χώρα αθρόας εισαγωγής. 2 α. αφαίρεση από ένα σύνολο, βγάλσιμο: Η ~ δοντιού θεωρείται μικρή χειρουργική επέμβαση. β. [επίσ.] η κατάληξη (για συμπέρασμα, άποψη κτλ.): Δέχθηκε πιέσεις για την ~ του πορίσματος. εξαγωγικός -ή -ό.

(ε)ξάδελφος & (ε)ξάδερφος, (ε)ξαδέλφη &(ε)ξαδέρφη η: ο γιος ή η κόρη θείου ή θείας κπ: Η κόρη της αδερφής της μαμάς μου είναι πρώτη μου ~. ξαδέλφι & ξαδέρφι το: το παιδί θείου ή θείας κπ, ανεξαρτήτως φύλου.

εξαιρετικός -ή -ό: 1 αυτός που ξεχωρίζει από το σύνολο, ο πολύ καλός: Πρόκειται για ~ καθηγητή. 2 αυτός που είναι πολύ μεγάλος ή πολύ έντονος: H εκδήλωση είχε ~ επιτυχία. εξαιρετικά (επίρρ.). εξαίρετος -η -ο: εξαιρετικός (σημ. 1): ~ επιστήμονας. εξαίρετα (επίρρ.).

εξαιρώ -ούμαι: (μτβ.) 1 αποκλείω, ξεχωρίζω κπ ή κτ από το σύνολο στο οποίο ανήκει, δεν το(ν) συμπεριλαμβάνω σ’ ένα σύνολο: Από τη νέα νομοθετική ρύθμιση εξαιρούνται όσοι μετανάστες ήλθαν από τη Ρωσία. 2 ΓΛΩΣΣ παθ. αποκλίνω από τον κανόνα της Γραμματικής: Όλα τα ρήματα που τελειώνουν σε -ίζω γράφονται με ι - εξαιρούνται τα δανείζω, δακρύζω κτλ. εξαίρεση η: 1 η διάκριση, ο αποκλεισμός (προσώπου ή πράγματος) από το σύνολο στο οποίο ανήκει: Ο καθηγητής μάς αντιμετωπίζει όλους δίκαια, δεν κάνει εξαιρέσεις. 2 παρέκκλιση από τον γενικό κανόνα.

εξαίρω -ομαι • αόρ. εξήρα, παθ. αόρ. εξάρθηκα & [επίσ.] εξήρθην: [επίσ.] (μτβ.) επαινώ, εγκωμιάζω: Εξήρε το θάρρος του νέου. έξαρση η: 1 το να επαινείται, να εγκωμιάζεται κάτι: ~ του αγωνιστικού πνεύματος των φοιτητών του Πολυτεχνείου στην ομιλία του Διευθυντή για τη 17η Νοεμβρίου. 2 (πνευματική και ψυχική) κορύφωση, ανάταση ≠ ύφεση: Στην παρέλαση υπήρχε διάχυτο κλίμα εθνικής έξαρσης. 3 πολύ μεγάλη αύξηση της έντασης, έντονη κλιμάκωση μιας κατάστασης: ~ της εγκληματικότητας στις μεγαλουπόλεις.

εξαίσιος -α -ο: αυτός που προκαλεί τον θαυμασμό, που είναι πολύ ωραίος: Είδαμε μία ~ παράσταση. εξαίσια (επίρρ.).

εξακολουθώ: 1 (μτβ.) συνεχίζω να κάνω κτ χωρίς διακοπή=συνεχίζω: Θα εξακολουθήσεις να πηγαίνεις στη δουλειά, ενώ δε σε πληρώνουν. 2 (αμτβ.) διαρκώ, παρατείνομαι χρονικά: H κακοκαιρία θα εξακολουθήσει όλη την εβδομάδα. εξακολούθηση η: συνέχιση, παράταση. κατ΄ εξακολούθηση/ιν: συνεχώς, αδιάκοπα: Έχει τιμωρηθεί κατ΄ εξακολούθησιν για υβριστική συμπεριφορά. εξακολουθητικός -ή -ό. εξακολουθητικά (επίρρ.).

εξακριβώνω -ομαι: (μτβ.) διαπιστώνω την ακρίβεια πράγματος, γεγονότος κτλ. μετά από λεπτομερή έρευνα: Προσπαθεί να εξακριβώσει αν αληθεύει η είδηση της παραίτησης του υπουργού. εξακρίβωση η: ακριβής διαπίστωση: H αστυνομία τον οδήγησε στο Τμήμα για ~ στοιχείων.

εξαλείφω -ομαι: (μτβ.) εξαφανίζω κτ, καταστρέφω ολοσχερώς: Υποσχέθηκε να εξαλείψει την εγκληματικότητα. εξάλειψη η.

έξαλλος -η -ο: 1 αυτός που δεν μπορεί να συγκρατήσει τον εαυτό του λόγω έντονου συναισθήματος, και (συνεκδ.) η σχετική συμπεριφορά: Μόλις άκουσε τις κατηγορίες εναντίον του, έγινε ~. Οι φίλαθλοι ξέσπασαν σε έξαλλους πανηγυρισμούς. 2 αυτός που υπερβαίνει τα επιτρεπτά όρια, που προκαλεί: Ενόχλησε ορισμένους το ~ ντύσιμό της. έξαλλα (επίρρ.). εξαλλοσύνη η.

εξάνθημα το: ΙΑΤΡ δερματική αλλοίωση (με σπυράκια, κηλίδες κτλ.) που προκαλείται από αλλεργία ή ως σύμπτωμα ορισμένων ασθενειών. εξανθηματικός -ή -ό.

εξανίσταμαι: [επίσ.] (αμτβ.) θυμώνω και εκφράζω έντονα την αγανάκτησή μου: Όταν ακούει να κατηγορούν άδικα τη νεολαία, εξανίσταται.   σχ. ενίσταμαι.

εξαντλώ -ούμαι: (μτβ.) 1 προκαλώ μεγάλη σωματική ή ψυχική αποδυνάμωση: O οργανισμός του είναι πολύ εξαντλημένος από την ίωση. 2 καταναλώνω μέχρι τέλους: Τα εισιτήρια του τελικού έχουν εξαντληθεί. Εξαντλήθηκε η υπομονή μου, όλοι για τιμωρία στον Γυμνασιάρχη! 3 πραγματεύομαι ένα θέμα λεπτομερώς: Αφού το εξαντλήσαμε το ζήτημα, γιατί το ξανασυζητάς; εξάντληση η: 1 σωματική ή ψυχική εξουθένωση κάποιου: Ένιωθε ~ από την πολυήμερη περιπλάνηση. 2 α. κατανάλωση μέχρι τέλους: Η ~ των αποθεμάτων σε λαχανικά οφείλεται στην κακοκαιρία. ~ του νέου μυθιστορήματος του γνωστού Ιταλού συγγραφέα. β. χρήση, άσκηση στον υπέρτατο βαθμό: ~ των ορίων επιείκειας. 3 πλήρης διερεύνηση: η ~ ενός θέματος. εξαντλητικός -ή -ό. εξαντλητικά (επίρρ.).

εξαπατώ -ώμαι: (μτβ.) ξεγελώ κπ, στήνω απάτη σε βάρος κάποιου: Ο πολιτικός αυτός προσπαθεί να εξαπατήσει τον λαό με ψεύτικες υποσχέσεις. εξαπάτηση η: η προσπάθεια να εξαπατήσει κάποιον=ξεγέλασμα, κοροϊδία.

εξαπλώνω -ομαι: 1 παθ. καλύπτω όλο και μεγαλύτερη γεωγραφική έκταση, επεκτείνομαι: Η κακή φήμη της εταιρείας εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα στην αγορά. 2 (μτβ.) κάνω κτ γνωστό σε ευρύτερο κοινό, διαδίδω: Η χρήση του Διαδικτύου για εμπορικούς σκοπούς εξαπλώθηκε ταχύτατα σ’ όλο τον πλανήτη. εξάπλωση η: επέκταση, διάδοση: η ~ της αθλητικής βίας. η ~ μιας πολιτικής ιδεολογίας.

εξάπτω -ομαι: (μτβ.) 1 διεγείρω, ανάβω: Η προκλητική δήλωση του προέδρου ~ τον φανατισμό των οπαδών της ομάδας. 2 παθ. θυμώνω, νευριάζω εύκολα: Mην εξάπτεσαι, θα πάθεις τίποτα! έξαψη η: 1 έντονη διέγερση (συναισθημάτων, παθών): 2 ΙΑΤΡ αύξηση της θερμοκρασίας, κυρίως κοκκίνισμα στο πρόσωπο, που οφείλεται σε πρόβλημα στην κυκλοφορία του αίματος.

εξαργυρώνω -ομαι: (μτβ.) 1 μετατρέπω σε χρήματα την αξία ενός τίτλου: Πού θα εξαργυρώσω το λαχείο; 2 [μειωτ.] αποκομίζω υλικά οφέλη ως αντάλλαγμα της προσφοράς μου: Προσπαθεί να εξαργυρώσει με ανώτερες διευθυντικές θέσεις τη συμμετοχή του στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. εξαργύρωση η.

εξαρθρώνω -ομαι: (μτβ.) 1 ΙΑΤΡ προκαλώ τη μετατόπιση οστού από την άρθρωσή του=βγάζω: Με τον ώμο εξαρθρωμένο, αποχώρησε από το παιχνίδι. 2 (μτφ.) πετυχαίνω τη διάλυση μιας ομάδας (συνήθως εγκληματικής): H αστυνομία εξάρθρωσε σπείρα κακοποιών. εξάρθρωση η.

εξαρτώ -ιέμαι & -ώμαι • μππ. εξαρτημένος: (μτβ.) 1 βασίζω κτ σε ορισμένους παράγοντες: ~ την επιτυχία της διδασκαλίας από τη συμμετοχή της τάξης. 2 παθ. στηρίζομαι σε, συνδέομαι με: Οι αλλαγές στην εκπαίδευση θα εξαρτηθούν από τις οικονομικές δυνατότητες της χώρας. 3 παθ. τριτοπρ. είναι ενδεχόμενο, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις: -Θα μας συνοδεύσεις στον χορό; -Eξαρτάται από το ποιος άλλος θα είναι μαζί σας. 4 παθ. βρίσκομαι υπό την εξουσία κάποιου άλλου: Οι χώρες του τρίτου κόσμου εξαρτώνται οικονομικά και πολιτικά από τις ισχυρές χώρες. 5 μππ. α. αυτός που έχει εθιστεί στα ναρκωτικά: κέντρο περίθαλψης εξαρτημένων ατόμων. β. εξαρτημένη πρόταση: ΓΛΩΣΣ δευτερεύουσα πρόταση. εξάρτηση η: 1 η στενή σχέση μεταξύ δύο φαινομένων κτλ.: η ~ της επαγγελματικής επιτυχίας από την οικογενειακή συμπαράσταση. 2 η σχέση υποταγής ή άμεσης επιρροής από κπ: Είναι εμφανής η οικονομική της ~ απ’ αυτόν. 3 εθισμός: ~ από παραισθησιογόνες ουσίες. εξάρτημα το: το καθένα από τα μέρη που ανήκει σε ορισμένο μηχάνημα, μηχανισμό κτλ. και συμβάλλει στη λειτουργία του: τα εξαρτήματα του ραδιοφώνου.

εξασθενώ • αόρ. εξασθένησα, μππ. εξασθενημένος: (αμτβ.) χάνω τις δυνάμεις μου, μειώνεται η έντασή μου: εξασθενημένος οργανισμός. Οι άνεμοι εξασθενούν. εξασθένηση η: μείωση δύναμης, ισχύος ή έντασης: Προβλέπεται ~ των ανέμων αύριο. Ένα από τα συμπτώματα της ασθένειας αυτής είναι η ~ του οργανισμού.=αδυναμία.

εξασκώ -ούμαι: (μτβ.) 1 βοηθώ κπ να γίνει ικανός, εκπαιδεύω για μια ορισμένη δραστηριότητα: Στο πρόγραμμα αυτό θα εξασκηθώ στη χρήση των πολυμέσων. 2 εφαρμόζω κτ που έμαθα θεωρητικά στην πράξη: Σπούδασε κτηνιατρική, αλλά δεν έχει εξασκήσει το επάγγελμα του κτηνιάτρου μέχρι σήμερα. εξάσκηση η: 1 άσκηση ορισμένης δραστηριότητας με σκοπό τη βελτίωση: Η καθημερινή ~ στη χρήση της Ιταλικής είναι απαραίτητη, αν θέλεις να πας για σπουδές στην Ιταλία. 2 εφαρμογή θεωρητικών γνώσεων στην πράξη: πρακτική ~.

εξασφαλίζω -ομαι: (μτβ.) 1 πετυχαίνω να αποκτήσω ή πραγματοποιώ κτ ενεργώντας κατάλληλα: Κατάφερε να εξασφαλίσει μία θέση στο Δημόσιο. Η ομάδα μας εξασφάλισε την πρόκριση. 2 κάνω τις απαραίτητες ενέργειες ώστε κπ να έχει ασφάλεια (κυρίως οικονομική): Με τη διαθήκη του εξασφάλισε τα παιδιά του. 3 παθ. προφυλάσσω τον εαυτό μου από μελλοντικό κίνδυνο: Πρόσεξε την εγγύηση του μηχανήματος για καλό και για κακό! εξασφάλιση η: το να εξασφαλίζει κπ κτ ή κπ: επαγγελματική ~. Στάθηκαν ώρες στην ουρά για την ~ των εισιτηρίων.

εξάτμιση η: 1 φυσικό φαινόμενο κατά το οποίο ένα υγρό μετατρέπεται σε αέριο. 2 ΜΗΧΑΝ σωλήνας από τον οποίο εκπέμπονται τα καυσαέρια οχήματος: εξατμίσεις των αυτοκινήτων. εξατμίζω -ομαι: 1 (μτβ.) προκαλώ εξάτμιση ενός υγρού: H μεγάλη ζέστη του καλοκαιριού ~ το νερό από τα ανοιχτά δοχεία. 2 παθ. (αμτβ.) μετατρέπομαι από υγρό σε αέριο: Η βενζίνη εξατμίστηκε. 3 παθ. (μτφ.) εξαφανίζομαι, χάνομαι: Η επιθυμία τους να ζήσουν στη φύση εξατμίστηκε.

εξαφανίζω -ομαι: (μτβ.) 1 κάνω κπ ή κτ να μη φαίνεται ή να μην υπάρχει: Εξαφάνισε τα γλυκά, για να μην τα φάμε. Οι ενέργειες του ανθρώπου κατά της φύσης έχουν εξαφανίσει πολλά είδη ζώων. 2 παθ. δεν είναι γνωστό πού βρίσκομαι: Εξαφανίστηκαν πολύτιμα έγγραφα από το γραφείο του υπουργού. 3 καταστρέφω ολοσχερώς: Μια πυρηνική έκρηξη μπορεί να εξαφανίσει μία ολόκληρη χώρα. εξαφάνιση η: το να μη φαίνεται κπ ή κτ, να έχει χαθεί ή να μην υπάρχει πια: H ~ του παιδιού δηλώθηκε στην αστυνομία. Πολλά είδη πουλιών, τα οποία απειλούνται με ~, θα μπορέσουν να σωθούν.

εξέγερση η: βίαιη, ομαδική κινητοποίηση εναντίον οποιασδήποτε εξουσίας: η ~ των φοιτητών του Πολυτεχνείου κατά της δικτατορίας. εξεγείρω -ομαι: (μτβ.) συνήθ. παθ. παρακινώ σε αντίδραση ή επανάσταση=ξεσηκώνω: Οι ιθαγενείς εξεγέρθηκαν κατά των αποικιοκρατών.

εξέδρα η: 1 κατασκευή επίπεδη και υπερυψωμένη, με σκοπό να βλέπουν ή να φαίνονται καλύτερα όσοι ανεβαίνουν πάνω της: η ~ των επισήμων. 2 σειρές καθισμάτων στα οποία κάθονται θεατές, κυρίως σε γήπεδα, και (συνεκδ.) το σύνολο των θεατών αυτών των σειρών: Έχει πολύ κόσμο, είναι γεμάτες οι εξέδρες. Όλη η ~ σηκώθηκε όρθια πανηγυρίζοντας το γκολ.

εξελίσσω -ομαι: (μτβ.) 1 συνήθ. παθ. μεταβάλλω κτ σταδιακά: Η ελληνική γλώσσα εξελίσσεται συνεχώς. 2 παθ. προοδεύω, βελτιώνομαι, αναπτύσσομαι: Εξελίχθηκε σε σπουδαίο επιστήμονα. Το εργοστάσιο εκσυγχρονίστηκε με μηχανήματα εξελιγμένης τεχνολογίας. εξέλιξη η. εξελικτικός -ή -ό. εξελικτικά (επίρρ.). εξελίξιμος -η -ο.

εξερευνώ -ώμαι: (μτβ.) 1 ερευνώ κπ (άγνωστο) τόπο για να τον γνωρίσω: Εξερεύνησε τη χώρα και έφτιαξε τους πρώτους χάρτες. Το παιδί προσπαθεί να εξερευνήσει και να ανακαλύψει τον κόσμο. 2 (μτφ.) ερευνώ κτ με προσοχή για να ανακαλύψω όλες τις πτυχές του: Στο έργο του προσπαθεί να εξερευνήσει την ανθρώπινη ψυχή. εξερεύνηση η: 1 έρευνα σε άγνωστο τόπο: Δύο διαστημόπλοια θα διατεθούν για την ~ του Άρη. 2 προσεκτική μελέτη θέματος ή αντικειμένου: Ασχολείται με την ~ των σύγχρονων δρόμων της επικοινωνίας. εξερευνητής ο, -ήτρια η. εξερευνητικός -ή -ό.

εξετάζω -ομαι: (μτβ.) 1 μελετώ κτ προσεκτικά για να καταλήξω σε συμπεράσματα: Ο εισαγγελέας εξέτασε όλα τα στοιχεία που του παρέδωσε η αστυνομία. 2 ελέγχω τις γνώσεις κπ: Άρχισε να ~ τους μαθητές. 3 ελέγχω την κατάσταση της υγείας κπ: Σε εξέτασε ο γιατρός;εξέταση η. εξεταστής ο, -άστρια η. εξεταστικός -ή -ό. εξεταστικά (επίρρ.).

εξευμενίζω -ομαι: (μτβ.) μειώνω την οργή κπ = καταπραΰνω: Πρόσφεραν θυσία στην Ήρα, για να την εξευμενίσουν. εξευμενισμός ο. εξευμενιστικός -ή -ό. εξευμενιστικά (επίρρ.).

εξεύρεση η: [επίσ.] εύρεση κπ πράγματος μετά από επίμονη και κοπιαστική προσπάθεια: Γίνονται προσπάθειες για την ~ λύσης στο Κυπριακό.

εξευτελίζω -ομαι: (μτβ.) προσβάλλω πολύ κπ, τον ταπεινώνω=[οικ.] ξεφτιλίζω: Του μίλησε άσχημα, τον εξευτέλισε μπροστά στον κόσμο. Η ομάδα εξευτελίστηκε με τέτοια ήττα. εξευτελισμός ο. εξευτελιστικός -ή -ό. εξευτελιστικά (επίρρ.)

Από το ελνστ. ἐξευτελίζω, σύνθετο από τα ἐξ + εὐτελίζω (< εὐτελής). λ. ξεφτιλίζω.

εξηγώ -ούμαι: (μτβ.) 1 αναλύω κτ έτσι, ώστε να το καταλάβει κπ: Μας το εξήγησε με λόγια απλά και κατανοητά. Μας εξηγούσε για ποιο λόγο δεν μπορούμε να μπούμε. 2 ερμηνεύω κτ: Είναι δύσκολο να εξηγήσει κανείς την αλλαγή στη συμπεριφορά του. 3 (& παθ.) ξεκαθαρίζω τη στάση μου, δικαιολογούμαι: Έχω εξηγηθεί μαζί του και δε θα υπάρξει καμία παρεξήγηση. εξήγηση η.

εξής¹ (επίρρ.): στις εκφρ. ως ~: με τον παρακάτω τρόπο, έτσι: Θα συνεχίσουμε ως εξής…στο ~: στη συνέχεια, από δω και μπρος, στο μέλλον: Από εδώ και ~ δε δίνονται διευκρινίσεις στους εξεταζόμενους. εξής² (επίθ.) • άκλ.: αυτός που παρουσιάζεται στη συνέχεια = ακόλουθος: Θα μου αγοράσεις τα ~ προϊόντα. (& ως ουσ.) Σου εφιστώ την προσοχή στο εξής…  σχ. άνω.

εξιλεώνω -ομαι: (μτβ.) 1 μειώνω την οργή κπ (κυρίως θεότητας) προς το πρόσωπό μου, εξευμενίζω. 2 παθ. μου δίνεται συγχώρεση για κάποια ενέργεια ή συμπεριφορά μου: Χάρισε την περιουσία του στους φτωχούς, για να εξιλεωθεί για τις αδικίες που έκανε. εξιλέωση η: εξευμενισμός, συγχώρεση για συγκεκριμένη ενέργεια ή συμπεριφορά. εξιλαστήριος -α -ο: συνήθ. στην έκφρ. ~ θύμα: αυτός που σκόπιμα ενοχοποιείται και τιμωρείται για κτ, ενώ δε λογοδοτούν οι πραγματικοί υπεύθυνοι=αποδιοπομπαίος τράγος.

εξίσου (επίρρ.): 1 στον ίδιο βαθμό με τους άλλους: Και οι δύο παίκτες είναι ~ καλοί στην επίθεση. 2 σε ίση ποσότητα, σε ίσα μέρη: Θα μοιραστούμε ~ τα κέρδη.

εξισώνω -ομαι: (μτβ.) κάνω κπ ή κτ ίσο με κπ ή κτ άλλο: Μην ~ την προσφορά τη δική μας με εκείνη των πολιτικών μας αντιπάλων. εξίσωση η: 1 το να εξισώνει κανείς κπ ή κτ με κπ ή κτ άλλο. 2 ΜΑΘ ισότητα η οποία περιλαμβάνει μεταβλητές και επαληθεύεται για συγκεκριμένες τιμές τους: ~ πρώτου / δευτέρου βαθμού.

εξιτήριο το: έγγραφο νοσοκομείου που παίρνει υποχρεωτικά ο ασθενής όταν φεύγει από αυτό ≠ εισιτήριο.

εξιχνιάζω -ομαι: (μτβ.) ανακαλύπτω την αλήθεια, τα αίτια, τη λύση σε μια σκοτεινή υπόθεση: Η αστυνομία προσπαθεί να εξιχνιάσει αυτό το φρικτό έγκλημα. εξιχνίαση η.

έξοδο το: συνήθ. πληθ. το χρηματικό ποσό που ξοδεύει κπ πληρώνοντας αγαθά, υπηρεσίες κτλ. ≠ έσοδο: Ο γιος μου σπουδάζει, γι’ αυτό έχω πολλά ~.

έξοδος η: ≠ είσοδος 1 το να βγει κπ έξω από κπ κλειστό χώρο ή τόπο: Μετά την ~ του από το κοινοβούλιο, ο πρωθυπουργός δεν έκανε δηλώσεις. Του απαγορεύτηκε η ~ από τη χώρα. Η Έξοδος του Mεσολογγίου. 2 το σημείο από όπου βγαίνει κπ από κλειστό χώρο ή ορισμένο τόπο: Η σήραγγα αυτή έχει ~ στα χίλια μέτρα. Ιδιαίτερα αυξημένη είναι η κίνηση στις εξόδους της πόλης. 3 α. το να βγει κπ από το σπίτι του για να ψυχαγωγηθεί: Απόψε έχουμε ~, θα πάμε σ’ έναν χορό. β. μαζική φυγή από μεγάλο αστικό κέντρο: Η μεγάλη ~ του Πάσχα συνεχίζεται. 4 απομάκρυνση από μια αρνητική κατάσταση: Τα μέτρα αυτά μπορούν να οδηγήσουν την εκπαίδευση στην ~ από την κρίση. 5 ΦΙΛΟΛ το τελευταίο τμήμα της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, όπου ο χορός αποχωρεί από τη σκηνή.

εξοικειώνω -ομαι: (μτβ.) 1 κάνω κπ οικείο, φιλικό με κπ άλλο ή με κτ: Το βιβλίο επιχειρεί, με παραδείγματα και εικόνες, να εξοικειώσει τα παιδιά με την τέχνη. 2 παθ. συνηθίζω σε κτ, μαθαίνω: Οι περισσότεροι Έλληνες δεν είναι ακόμα εξοικειωμένοι με την τεχνολογία. εξοικείωση η.

εξοικονομώ -ούμαι: (μτβ.) 1 κάνω οικονομία σε κτ που είναι απαραίτητο, δε σπαταλώ: Προσπαθεί να εξοικονομήσει χρήματα, για να βοηθήσει τους γονείς του. Με τα νέα πληροφοριακά συστήματα οι εταιρείες εξοικονομούν χρόνο και χρήμα. 2 καταφέρνω να εξασφαλίσω κάτι: Όταν ήμουν φοιτητής, δούλευα για να εξοικονομώ κάποια χρήματα. εξοικονόμηση η.

εξολοθρεύω -ομαι: (μτβ.) εξοντώνω, καταστρέφω ολοκληρωτικά: Τα νέα όπλα μπορούν να εξολοθρεύσουν ολόκληρη χώρα. εξολόθρευση η. εξολοθρευτής ο, -εύτρια η. εξολοθρευτικός -ή -ό.

εξομολογώ -ούμαι & [λαϊκ.] ξομολογώ & -άω -ιέμαι: (μτβ.) 1 ΕΚΚΛ α. (για κληρικό) ακούω τα αμαρτήματα ενός πιστού κατά τη διάρκεια του μυστηρίου της εξομολόγησης: Να πας στον παπά να σε εξομολογήσει. β. παθ. (για χριστιανό) λέω τα αμαρτήματά μου σε κληρικό για να ζητήσω συγχώρεση: Πριν κοινωνήσεις, πρέπει να εξομολογηθείς. 2 παθ. αποκαλύπτω σε κπ ένα μυστικό, τις σκέψεις μου κτλ.: Tης εξομολογήθηκε ότι αυτός είχε διαπράξει τον φόνο. εξομολόγηση η: 1 ΕΚΚΛ ένα από τα μυστήρια της εκκλησίας. 2 το να εξομολογείται (σημ. 2), καθώς και αυτό που εξομολογείται κπ: Έκπληκτη άκουγε την ερωτική του ~. εξομολογητικός -ή -ό. εξομολογητικά (επίρρ.). εξομολόγος ο: ΕΚΚΛ κληρικός που εξομολογεί. -ητήριο το: ΕΚΚΛ χώρος όπου γίνεται η εξομολόγηση. εξομολογητής ο, -ήτρια η: 1 μόνο αρσ.=εξομολόγος. 2 πρόσωπο στο οποίο εξομολογείται (σημ. 2) κπ κτ.

εξοντώνω -ομαι: (μτβ.) 1 σκοτώνω, αφανίζω: Από τους βομβαρδισμούς εξοντώθηκαν χιλιάδες άμαχοι. 2 προκαλώ πολύ μεγάλη κόπωση, φθορά: Εργάζονται κάτω από συνθήκες που τους εξοντώνουν. εξόντωση η. εξοντωτικός -ή -ό. εξοντωτικά (επίρρ.).

εξορία η: 1 ποινή απομάκρυνσης από τον τόπο διαμονής κπ σε άλλη περιοχή ή χώρα, και (συνεκδ.) το μέρος αυτό: Οι Αθηναίοι τιμωρούσαν με ~ όσους πίστευαν ότι έβλαψαν την πόλη. 2 (μτφ.) χαρακτηρισμός απομακρυσμένου τόπου, στον οποίο κπ είναι υποχρεωμένος να ζει: Ο πρώτος μου διορισμός ήταν σ’ ένα χωριό στην άλλη άκρη της χώρας, πραγματική ~! εξορίζω -ομαι: (μτβ.) 1 τιμωρώ κπ με εξορία. 2 (μτφ., για πργ.) απομακρύνω ή καταργώ: Θα εξορίσουμε τα αρχαία ελληνικά από την εκπαίδευσή μας; εξόριστος -η -ο.

εξουδετερώνω -ομαι: (μτβ.) κάνω κπ αδρανή, τον εκμηδενίζω, τον αποδυναμώνω: Με μια τελική επίθεση ο στρατός μας εξουδετέρωσε τις εχθρικές δυνάμεις. εξουδετέρωση η.

εξουθενώνω -ομαι: (μτβ.) κουράζω κπ πολύ, τον εξαντλώ: Επιστρέφει εξουθενωμένος από την πολλή δουλειά. εξουθένωση η. εξουθενωτικός -ή -ό. εξουθενωτικά (επίρρ.).

εξουσία η: 1 η δυνατότητα ή η δύναμη κπ να επιβάλλει τη θέληση ή τις αποφάσεις του σε άλλους: Έχει την ~ να εμποδίσει αυτό το δημοσίευμα. 2 η εξουσία του κράτους, όπως καθορίζεται από το σύνταγμα και τους νόμους, η πολιτική εξουσία και (συνεκδ.) αυτοί που την κατέχουν: Η ~ του πρωθυπουργού δεν είναι ανεξέλεγκτη. εξουσιάζω -ομαι: (μτβ. & με παράλ αντικ.) ασκώ εξουσία σε κπ ή κτ: Προσωπικά ~ μόνο τον εαυτό μου και κανέναν άλλο. εξουσιαστικός -ή -ό. εξουσιαστικά (επίρρ.). εξουσιαστής ο, -άστρια η.

εξουσιοδοτώ -ούμαι: (μτβ.) δίνω το δικαίωμα σε κπ να ενεργήσει για μένα ή να με εκπροσωπήσει: Τον εξουσιοδότησα να παραλάβει την επιστολή από το Ταχυδρομείο. εξουσιοδότηση: το να εξουσιοδοτείται κπ να ενεργήσει ή να εκπροσωπήσει άλλο πρόσωπο, καθώς και το σχετικό έγγραφο.

εξοφλώ -ούμαι: (μτβ.) 1 αποπληρώνω χρέος: ~ ένα δάνειο. Σήμερα εξόφλησα το δάνειο που είχα πάρει πριν από πέντε χρόνια. 2 (μτφ.) ανταποδίδω χάρη, ηθικό χρέος. εξόφληση η. εξοφλητικός -ή -ό. εξοφλητέος -α -ο.

εξοχή η: 1 περιοχή που βρίσκεται έξω από τις πόλεις, στην ύπαιθρο, και προσφέρεται για αναψυχή: Θα πάμε λίγες μέρες στην ~ να ξεκουραστούμε. 2 τμήμα γραμμής ή επιφάνειας που προεξέχει ≠ εσοχή. κατ΄εξοχήν & κατεξοχήν: κυρίως, περισσότερο από κάθε άλλο. εξοχικός -ή -ό: αυτός που βρίσκεται ή γίνεται στην εξοχή: Πωλούνται ~ κατοικίες. εξοχικό το: σπίτι στην εξοχή.

έξοχος -η -ο: αυτός που είναι πολύ καλός ή πολύ ωραίος: Πρόκειται για ~ εργασία σχετικά με τον ρατσισμό. έξοχα (επίρρ.): Περάσαμε ~! εξόχως (επίρρ.): [επίσ.] πάρα πολύ: Οι πληροφορίες του ήταν ~ διαφωτιστικές.

εξυπηρετώ -ούμαι: (μτβ.) 1 προσφέρω τις υπηρεσίες μου σε κπ: Υπήρχε ένας υπάλληλος για να εξυπηρετήσει εκατό ανθρώπους! 2 καλύπτω την ανάγκη κπ, βοηθώ: Ο νέος αυτοκινητόδρομος θα εξυπηρετήσει όλη την πόλη. εξυπηρέτηση η. εξυπηρετικός -ή -ό. εξυπηρετικά (επίρρ.). εξυπηρετητής ο: ΠΛΗΡΟΦ μονάδα παροχής υπηρεσιών σε δίκτυο υπολογιστών.

έξυπνος -η -ο: 1 α. αυτός που έχει την ικανότητα να καταλαβαίνει ή να μαθαίνει αμέσως και σε βάθος ≠ κουτός, χαζός, βλάκας: Είναι ~, θα πετύχει στη ζωή του. β. [ειρων.] αυτός που παριστάνει τον έξυπνο: Αφήσαμε το φαγητό να ζεσταθεί, και ήρθε ο ~ και μας το έφαγε! 2 αυτός που φανερώνει πνευματική ικανότητα, εξυπνάδα: ~ ερώτηση / κίνηση / σχέδιο / βλέμμα. έξυπνα (επίρρ.). εξυπνάδα η: 1 ιδιότητα του έξυπνου, ικανότητα αντίληψης, κατανόησης και κρίσης=ευφυΐα ≠ βλακεία. 2 [ειρων.] ανοησία που παρουσιάζεται ως κτ έξυπνο.

έξω (επίρρ.): ≠ μέσα 1 εκτός ορισμένου χώρου: Τα παιδιά παίζουν ~ στον κήπο. ~ καρδιά: (για πρόσ.) ευχάριστος, διασκεδαστικός. ~ φρενών: (για πρόσ.) εξοργισμένος, πολύ θυμωμένος. 2 εκτός σπιτιού ή εκτός των συνόρων μιας χώρας: Είχαμε καιρό να βγούμε ~ με τους φίλους μας. Σπούδασε ~.=στο εξωτερικό. 3 (+ από) εκτός ορισμένου χώρου ή ορισμένης κατάστασης: Βγήκα ~ από το δωμάτιο τρέχοντας. Όλα αυτά είναι ~ από κάθε λογική=πέρα.

εξω- & εξώ-: ως α΄συνθ. δηλώνει 1 αυτόν που δεν ανήκει σε αυτό που σημαίνει το β΄συνθ.: εξωγλωσσικός, εξωκειμενικός, εξωκοινοβουλευτικός, εξωκομματικός, εξωνοσοκομειακός, εξωσχολικός. 2 αυτόν που προέρχεται από αλλού: εξωγήινος, εξωγενής. 3 αυτόν που προκύπτει ή συμβαίνει έξω από αυτό που δηλώνει το β΄ συνθ.: εξώγαμος, εξωδικαστικός, εξωμήτριος, εξωσωματικός.

εξωθώ -ούμαι: (μτφ., μτβ.) πιέζω έντονα κπ να κάνει κτ, κυρ. αρνητικό: Με τη στάση του τον εξώθησε σε παραίτηση. εξώθηση η.

έξωση η: 1 η με δικαστική απόφαση εκδίωξη ενοικιαστή από τον χώρο που νοικιάζει. 2 απομάκρυνση από τον θρόνο=εκθρόνιση: η ~ του Πατριάρχη από την Κωνσταντινούπολη.

εξώστης ο: 1 μπαλκόνι: Χαιρέτησε τους ψηφοφόρους από τον ~ του δημαρχείου. 2 προεξοχή ορόφου ή ημιορόφου μέσα σε αίθουσα θεάτρου ή κινηματογράφου, και (συνεκδ.) το σύνολο των θεατών που κάθονται σε αυτή: Θα δούμε το έργο από τον ~. Όρθιος ο ~ χειροκροτούσε.  σχ. έξωση.

εξωτερικός -ή -ό: ≠ εσωτερικός 1 αυτός που βρίσκεται προς τα έξω ή έξω από έναν χώρο ή από κτ άλλο: η ~ πλευρά του τοίχου. 2 αυτός που αφορά τις σχέσεις ενός συνόλου με τον κόσμο που βρίσκεται έξω από αυτό: Η ~ πολιτική της Ελλάδας είναι ξεκάθαρη. εξωτερικά (επίρρ.). εξωτερικό το: οι ξένες χώρες. εξωτερικεύω -ομαι: (μτβ.) φανερώνω στους άλλους ό,τι νιώθω ή σκέφτομαι: Στην κουβέντα μας εξωτερίκευσε συναισθήματα που κρατούσε χρόνια κρυμμένα. εξωτερίκευση η.

εξωτικός -ή -ό: 1 αυτός που είναι ή προέρχεται από μακρινή, συνήθως τροπική χώρα: Θα ζητήσω έναν χυμό από ~ φρούτα. 2 αυτός που έχει κάποια εξωτικά χαρακτηριστικά: ~ χορός / ομορφιά. εξωτικά (επίρρ.).

εξωφρενικός -ή -ό: αυτός που είναι τελείως παράλογος: Μας ζήτησε μια ~ τιμή. εξωφρενικά (επίρρ.).

εορτή: [επίσ.] γιορτή: Θα παρελάσουμε στην εθνική ~. εορτάζω -ομαι: [επίσ.] (μτβ. & με παράλ. αντικ.) γιορτάζω. εορταστικός -ή -ό. εορταστικά (επίρρ.). εορτασμός ο: εορταστικές εκδηλώσεις, συνήθως δημόσιου χαρακτήρα: ο ~ του ΟΧΙ. εορτινός -ή -ό.  γιορτή.

επάγγελμα το: κάθε εργασία που ασκεί κπ, για να εξασφαλίζει τα απαραίτητα για την επιβίωση: Η άσκηση του επαγγέλματος πρέπει να γίνεται με σωστά κριτήρια. επαγγελματίας ο, η: αυτός που ασκεί ένα επάγγελμα με ευθύνη και συνέπεια ≠ ερασιτέχνης. επαγγελματικός -ή -ό: αυτός που σχετίζεται με τον επαγγελματία ή το επάγγελμα: Δε γίνεται σωστός ~ προσανατολισμός στο σχολείο. επαγγελματικά (επίρρ.). επαγγέλλομαι: (μτβ.) έχω ως επάγγελμα: Τι επαγγέλεστε;επαγγελματισμός ο: συνέπεια και μεθοδικότητα στην άσκηση του επαγγέλματος ≠ ερασιτεχνισμός.

επαινώ -ούμαι: (μτβ.) λέω καλά λόγια για κπ ή κτ=επιδοκιμάζω, εγκωμιάζω ≠ επικρίνω: Ο Διευθυντής τον επαίνεσε δημόσια για την ειλικρίνειά του. έπαινος ο: 1=επιδοκιμασία, εγκώμιο ≠ ψόγος. 2 επίσημο έγγραφο με το οποίο επιβραβεύεται συγκεκριμένη συμπεριφορά, επίδοση, έργο κτλ.=βραβείο, αριστείο: Δόθηκαν οι ~ στους μαθητές που αρίστευσαν. επαινετικός -ή -ό: αυτός που εκφράζει έπαινο: ~ λόγια. επαινετικά (επίρρ.).

επαίτης ο: [επίσ.] πρόσωπο που ζητά ελεημοσύνη από άλλους=ζητιάνος. επαιτεία η: [επίσ.] ζητιανιά: Η φτώχεια τον εξώθησε στην ~. επαιτώ • μόνο ενστ. & πρτ.: [επίσ.] (αμτβ. & μτβ.) ζητιανεύω.

έπαλξη η: συνήθ. πληθ. 1 καθεμία από τις οδοντωτές προεξοχές που υπάρχουν στην κορυφή ενός τείχους, από τις οποίες πολεμούσαν οι αμυνόμενοι στρατιώτες. 2 (μτφ.) θέση για αγώνα και επιφυλακή: Χρόνια τώρα παραμένει στις επάλξεις για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

επαναλαμβάνω -ομαι • αόρ. επανέλαβα, παθ. αόρ. επαναλήφθηκα, μππ. επανειλημμένος: (μτβ.) 1 λέω ή κάνω κτ παραπάνω από μία φορά=ξαναλέω, ξανακάνω: Μπορείς να επαναλάβεις την ερώτηση; Το λάθος που κάνατε είναι σοβαρό, φροντίστε να μην επαναληφθεί! 2 (για μάθημα) διαβάζω κτ πάλι για να το μάθω. Να επαναλάβεις πολλές φορές τους κανόνες για να τους μάθεις! επανειλημμένα & -ως (επίρρ.): πολλές φορές: Του έχω ~ τονίσει ότι δεν πρέπει να αργεί. επανάληψη η. επαναληπτικός -ή -ό: αυτός που επαναλαμβάνεται. επαναληπτικά (επίρρ.).

επαναστατώ: (αμτβ.) 1 εξεγείρομαι εναντίον της πολιτικής ή άλλης εξουσίας ή μιας κατάστασης: Τον Μάη του 1968 οι νέοι στη Γαλλία επαναστάτησαν ενάντια στην κοινωνική αδικία και ανισότητα. 2 (μτφ.) αγανακτώ, εναντιώνομαι σε μια άσχημη ή παράλογη κατάσταση: Επαναστάτησε μπροστά στην αδικία που έγινε στην κόρη του. επανάσταση η: 1 εξέγερση λαού με σκοπό την αλλαγή του πολιτικού ή κοινωνικού καθεστώτος: Η Γαλλική ~ έθεσε τις βάσεις της σύγχρονης δημοκρατίας. 2 (μτφ.) πολύ μεγάλη αλλαγή ή καινοτομία σε βασικό τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας ή σκέψης: Η αποκωδικοποίηση του DNA είναι πραγματική ~ για τη Γενετική. 3 (μτφ.) αντίδραση σε κτ που θεωρείται καταπιεστικό ή παράλογο: Μόλις κατάλαβε ότι οι γονείς του θα αντιδρούσαν, κήρυξε ~. επαναστάτης ο, -τρια η: 1 αυτός που συμμετέχει ή υποστηρίζει μια επανάσταση. 2 αυτός που έχει επιφέρει μεγάλες καινοτομίες σε έναν τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας. 3 αυτός που έχει ανυπότακτη στάση και αμφισβητεί συνεχώς. επαναστατικός -ή -ό. επαναστατικά (επίρρ.).

επαναφέρω -ομαι: (μτβ.) ξαναφέρνω κπ ή κτ σε μια προηγούμενη κατάσταση: Μετά από χρόνια δικτατορίας, ο λαός ~ τη Δημοκρατία στη χώρα. Μετά από λίγη ώρα, επανέφερε το ζήτημα της αμοιβής τους. επαναφορά η.

επανορθώνω -ομαι: 1 (μτβ.) διορθώνω τη ζημιά που προκάλεσα σε κτ: Μην ανησυχείτε, θα αγοράσω το ανταλλακτικό και θα επανορθώσω τη ζημιά! 2 (μτβ. & αμτβ.) διορθώνω λάθος, παράλειψη κτλ.: Κατάλαβε ότι μας στενοχώρησε και προσπάθησε να επανορθώσει ζητώντας συγγνώμη. επανόρθωση η. επανορθωτικός -ή -ό. επανορθωτικά (επίρρ.).

επάνω & πάνω & [προφ.] απάνω (επίρρ.): 1 σε σημείο που βρίσκεται ψηλά ή ψηλότερα από κάπου, κπ ή κτ ≠ κάτω: Ανέβασέ το ~. (& ως επίθ.) Βρίσκεται στο ~ συρτάρι. ~ κάτω: α. για κίνηση: Περπατούσε νευρικά ~ στο δωμάτιο. β. περίπου: ~ εκατό άτομα ήρθαν στην πορεία. 2 (μτφ.) πιο σημαντικό: ~ απ’ όλα βάζει την καριέρα του. 3 (+ πρόθ. /επίρρ.) στην επιφάνεια, στο τέρμα ή στην κατεύθυνση ≠ κάτω: Άφησέ το ~ στο γραφείο! Θα το βρεις ~ ~ στο συρτάρι. Δύσκολα θα ανέβω ως εκεί ~! Όρμηξαν κατά ~ /~ στην πόρτα. 4 ~ από: σε μεγαλύτερο βαθμό, ποσότητα κτλ. από: Παρουσιάζονται ~ τριάντα εκθέματα. 5 ~ σε: συχνά αντικαθιστά την πρόθ. σε: Δεν έχω τίποτα να προσθέσω ~ στο ζήτημα αυτό. 6 ~ σε /που: δηλώνει κτ που γίνεται την ίδια χρονική στιγμή με κτ άλλο: ~ που έφευγα, έβγαλαν την τούρτα. Ήρθε ~ στην ώρα.

επαρκής -ής -ές: αυτός που είναι αρκετός, που ικανοποιεί πλήρως μία ανάγκη ≠ ανεπαρκής: Αθωώθηκε, αφού τα στοιχεία δεν ήταν επαρκή για να καταδικαστεί.  σχ. αγενής. επαρκώς (επίρρ.). επαρκώ: (αμτβ.) είμαι αρκετός, φθάνω, έχω την ικανότητα: Tα αποθέματα τροφίμων δεν ~. επάρκεια η.

έπαρση η: 1 υπερβολική υπερηφάνεια, αλαζονεία, υπεροψία: Η ~ αυτού του πολιτικού ενοχλεί τον λαό. 2 ανύψωση σημαίας ≠ υποστολή: Η γιορτή ξεκίνησε με ~ της σημαίας. επαίρομαι • μππ. επηρμένος: (αμτβ.) συμπεριφέρομαι με έπαρση, αλαζονεία: Επαίρεται διαρκώς για τις επιτυχίες του.

επαρχία η: 1 διοικητική περιφέρεια νομού ή κράτους: Ο νομός Αρκαδίας έχει τέσσερις ~. 2 περιοχές ενός κράτους, εκτός από την πρωτεύουσα και τα μεγάλα αστικά κέντρα: Η ζωή στην ~ είναι πιο ήρεμη από την ζωή στην πόλη. επαρχιώτης ο, -ισσα η: 1 πρόσωπο που κατοικεί ή κατάγεται από την επαρχία. 2 πρόσωπο με νοοτροπία περιορισμένη σε στενά τοπικά πλαίσια. επαρχιακός -ή -ό: αυτός που σχετίζεται με την επαρχία: Ζει σε ~ πόλη.

επαφή η: 1 κατάσταση κατά την οποία δύο αντικείμενα ή σώματα αγγίζουν το ένα το άλλο: Αν φέρετε σε ~ τα καλώδια, θα πάθετε ηλεκτροπληξία. 2 (μτφ.) επικοινωνία, συνάντηση: Είχαμε τηλεφωνική ~. Είχαμε μόνο ακουστική ~, δεν μπορούσα να τον δω. 3 πληθ. γνωριμίες, διασυνδέσεις: Έχει επαφές με ανώτερους αξιωματούχους.

επείγομαι • μόνο ενστ. & πρτ.: (μτβ.) βιάζομαι: ~ να παρουσιάσω την εισήγησή μου, γιατί πετάω σε δύο ώρες. επείγει: 1 τριτοπρ. (αμτβ.) πρέπει να γίνει αμέσως, είναι επείγον: ~ η λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος. 2 απρόσ.: ~ να ληφθούν μέτρα. επείγων -ουσα -ον: αυτός που πρέπει να γίνει αμέσως.=βιαστικός. επειγόντως (επίρρ.): γρήγορα, χωρίς καθυστέρηση.

επειδή (σύνδ.): εισάγει πρόταση που δηλώνει την αιτία για κτ=γιατί, [επίσ.] διότι: Δεν ήρθα, ~ ήμουν άρρωστη.

επεισόδιο το: 1 γεγονός, περιστατικό: Μας διηγήθηκε ένα ~ από το ταξίδι του. 2 συνήθ. πληθ. βίαιο γεγονός ή αντιδικία μεταξύ ατόμων που διαφωνούν ή είναι αντίπαλοι: Τιμωρήθηκε η ομάδα για τα βίαια ~ κατά τον αγώνα. 3 ΙΑΤΡ ξαφνικό πρόβλημα στη λειτουργία οργάνου του ανθρώπινου σώματος: Υπέστη εγκεφαλικό ~. 4 ΦΙΛΟΛ τα διαλογικά μέρη της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας που χωρίζονται μεταξύ τους από τα χορικά. 5 τμήμα ενός έργου (τηλεοπτικού, λογοτεχνικού κτλ.): Δεν είδα το προηγούμενο ~ της δημοφιλούς σειράς. επεισοδιακός -ή -ό: αυτός που προκαλεί ή χαρακτηρίζεται από επεισόδια. επεισοδιακά (επίρρ.).

έπειτα (επίρρ.):=ύστερα 1 σε επόμενη χρονική στιγμή=μετά ≠ πριν: Φάγαμε πρώτα κι ~ κουβεντιάσαμε.=κατόπιν. Μίλησαν ~ από πολλά χρόνια. 2 σε αντίθεση με κτ άλλο: ~ από τόσα που έχω κάνει για χάρη του, αυτός να μη θέλει να με δει! 3 ως συνέπεια, αποτέλεσμα γεγονότος, ενέργειας, κατάστασης κτλ. που έχει προηγηθεί: ~ από τόσες ατυχίες, πώς να μη λυγίσει;

επεκτείνω -ομαι • παθ. αόρ. επεκτάθηκα, μππ. επεκτεταμένος: (μτβ.) 1 αυξάνω την έκταση επιφάνειας, χώρου κτλ.: Επέκτειναν τον δρόμο μέχρι τη θάλασσα. 2 εξαπλώνω, διευρύνω: Με το δάνειο που πήρε θα ~ τις επιχειρήσεις του και σε άλλες χώρες. Η φωτιά γρήγορα επεκτάθηκε σε κατοικημένες περιοχές. επέκταση η. επεκτατικός -ή -ό: αυτός που επιδιώκει την επέκταση. επεκτατικά (επίρρ.). επεκτατισμός ο: πολιτική που θέτει ως στόχο την εδαφική, οικονομική, πολιτιστική κτλ. επέκταση μιας χώρας σε άλλες=ιμπεριαλισμός.

επεμβαίνω • αόρ. [επίσ.] επενέβην: (αμτβ.) 1 ενεργώ με σκοπό να επηρεάσω μια κατάσταση και να την οδηγήσω εκεί που θέλω: Ευτυχώς επενέβησαν οι πιο ψύχραιμοι και το επεισόδιο έληξε. 2 αναμειγνύομαι σε ξένες υποθέσεις: Με ποιο δικαίωμα επεμβαίνει ένας ξένος στα οικογενειακά μας; επέμβαση η: 1 το να επεμβαίνει κπ. 2 εγχείρηση. επεμβατικός -ή -ό. επεμβατικά (επίρρ.).

επενδύω -ομαι: (μτβ.) 1 καλύπτω την εξωτερική ή την εσωτερική επιφάνεια αντικειμένου με κπ υλικό για να το διακοσμήσω, να το ενισχύσω ή να το προφυλάξω: Θα επενδύσω την πολυθρόνα με δέρμα. 2 διαθέτω χρηματικό ποσό για την ίδρυση, επέκταση ή λειτουργία μιας επιχείρησης, κάνω συμφέρουσες αγορές αντικειμένων μεγάλης αξίας: Αξίζει να επενδύσεις στις κατασκευαστικές εταιρείες. Αγοράζοντας ένα οικόπεδο, επενδύεις τα χρήματά σου. επένδυση η: 1 το να επενδύει κπ κτ. 2 κατασκευή με την οποία επενδύει (σημ. 1) κπ κτ: ξύλινη / γούνινη ~. 3 ποσό που επενδύει (σημ. 2) κπ και το αντικείμενο που αγοράζει. επενδυτής ο, -ύτρια η: πρόσωπο που επενδύει χρήματα (σημ. 2). επενδυτικός -ή -ό. επενδυτικά (επίρρ.).

επεξεργάζομαι: (μτβ.) 1 μελετώ και δημιουργώ, διαμορφώνω κτ χρησιμοποιώντας επιμέρους στοιχεία: ~ ένα πρόγραμμα για την ~ επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Δεν έχουμε ακόμα επεξεργαστεί τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας. 2 δουλεύω κτ με τη βοήθεια διαφόρων μέσων=κατεργάζομαι: Προσέξτε πώς επεξεργάζονται το γυαλί για να φτιάξουν αυτά τα ωραία ποτήρια. επεξεργασία η. επεξεργαστής ο: ΠΛΗΡΟΦ το βασικότερο μέρος του ηλεκτρονικού υπολογιστή, στο οποίο γίνεται η επεξεργασία των στοιχείων. ~ κειμένου: πρόγραμμα στον υπολογιστή που χρησιμοποιείται για τη συγγραφή και διαμόρφωση κειμένων.

επεξηγώ -ούμαι: (μτβ.) εξηγώ κτ με περισσότερα ή με άλλα λόγια, ώστε να γίνει κατανοητό = διασαφηνίζω: Τα παραδείγματα ~ τον ορισμό. επεξήγηση η: 1 πρόσθετη ή πληρέστερη εξήγηση. 2 ΓΛΩΣΣ ομοιόπτωτος προσδιορισμός ενός προτασιακού όρου τον οποίο επεξηγεί. επεξηγηματικός -ή -ό. επεξηγηματικά (επίρρ.).

επέτειος η: ημέρα που συμπληρώνεται ένα ή περισσότερα χρόνια από ένα σημαντικό γεγονός: Σήμερα έχουν την εικοστή ~ του γάμου τους. επετειακός -ή -ό.

επηρεάζω -ομαι: (μτβ.) συντελώ στη διαμόρφωση πράγματος, κατάστασης, ενέργειας κτλ. ή επιδρώ στις σκέψεις, ενέργειες, συμπεριφορά κτλ. κπ=επιδρώ: Η καταστροφή του περιβάλλοντος ~ το κλίμα. ~ θετικά τους μαθητές του. επηρεασμός ο.  σχ. επίδραση.

επήρεια η: κυρ. στην έκφρ. υπό την ~: όσο επιδρά κπ ή κτ: Τρακάρισε οδηγώντας ~ αλκοόλ. σχ. επίδραση.

επί: (πρόθ.) εισάγει τον αριθμό με τον οποίο πολλαπλασιάζουμε κπ άλλο: Πέντε ~ δύο ισούται με δέκα.   πρόθεση - Λόγια σύνταξη προθέσεων. επί το: λεκτική απόδοση για το σύμβολο του πολλαπλασιασμού.

επι- επ- εφ- & επί- έπ- έφ-: πρόθημα λόγιας προέλευσης (από την πρόθ. ἐπί ) που δηλώνει κυρίως επιρρηματικές σχέσεις, μερικές από τις οπoίες αναφέρονται ενδεικτικά: 1 τόπο: επάνω από / σε: επιπλέω. 2 χρόνο: για κτ που έρχεται ή υπάρχει ύστερα από αυτό που δηλώνεται από το β΄ συνθ.: επίλογος. 3 ποσό (έμφαση): επιβεβαιώνω. 4 σκοπό ή αιτία: για κπ ή κτ που προκαλεί αυτό που εκφράζει το β΄ συνθ.: επιζήμιος. 5 εναντίωση: επίθεση.

επιβαίνω • μόνο ενστ. & πρτ.: [επίσ.] (αμτβ.) βρίσκομαι πάνω σε μεταφορικό μέσο. επιβάτης ο, -ιδα & -τρια & [λαϊκ.] -ισσα η: πρόσωπο (εκτός από τον οδηγό και τα μέλη του πληρώματος) που επιβαίνει σε μεταφορικό μέσο. επιβατικός -ή -ό: αυτός που είναι σχετικός με τους επιβάτες. επιβατηγός -ός -ό: (για οχήματα) αυτός που μεταφέρει επιβάτες. επιβατηγό το.

επιβάλλω -ομαι • αόρ. επέβαλα, παθ. αόρ. επιβλήθηκα, μππ. επιβεβλημένος: (μτβ.) 1 υποχρεώνω κπ να δεχτεί κτ, συνήθως χρησιμοποιώντας το κύρος, την εξουσία μου ή βία: Θέλει πάντα να ~ τη γνώμη του. Ο δικαστής επέβαλε χρηματικό πρόστιμο. 2 κάνω κτ αναγκαίο: Η αρρώστιά του ~ άμεση νοσηλεία. 3 παθ. ασκώ έλεγχο σε κπ, εξουσιάζω: Καταφέρνει να επιβάλλεται στους μαθητές με τον ήρεμο τρόπο του. επιβάλλεται: απρόσ. πρέπει να: ~ να τιμωρηθεί ο ένοχος.  σχ. βάλλω. επιβεβλημένος -η -ο (μππ. ως επίθ.): αυτός που πρέπει να γίνει. επιβολή η: 1 το να επιβάλλει κπ κτ: ~ φόρων. 2 η ιδιότητα αυτού που επιβάλλεται στη σημ. 3: Έχει φοβερή ~ στην οικογένειά του. επιβλητικός -ή -ό: αυτός που προκαλεί έντονη εντύπωση, θαυμασμό: ένα κτίριο ψηλό και ~. επιβλητικά (επίρρ.). επιβλητικότητα η.

επιβιβάζω -ομαι: (μτβ.) ανεβάζω κπ σε μεταφορικό μέσο ≠ αποβιβάζω. επιβίβαση η.

επιβιώνω: (αμτβ.) 1 α. συνεχίζω να είμαι ζωντανός μετά από σοβαρό ατύχημα, αρρώστια κτλ.=επιζώ: Μόνο ένας επιβίωσε από το τραγικό δυστύχημα. β. (μτφ.) καταφέρνω να ζω μέσα σε δύσκολες συνθήκες: Μόλις που ~ με τόσο μικρή σύνταξη που παίρνει! 2 (μτφ.) εξακολουθώ να υπάρχω ή να λειτουργώ μέσα σε δύσκολες συνθήκες ή μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα=επιζώ: Λίγες επιχειρήσεις κατάφεραν να επιβιώσουν μετά την οικονομική κρίση. επιβίωση η.

επιβλέπω • αόρ. επέβλεψα: (μτβ.) παρακολουθώ και ελέγχω αν κπ συμπεριφέρεται σωστά ή αν κτ γίνεται σωστά: Κάποιος πρέπει να ~ τις εργασίες. επίβλεψη η. επιβλέπων -ουσα -ον: αυτός που επιβλέπει.

επίγειος -α -ο: 1 αυτός που βρίσκεται ή γίνεται στη γη, στην ξηρά: ~ δυνάμεις πυρόσβεσης. 2 αυτός που σχετίζεται με τον αισθητό κόσμο ≠ουράνιος, επουράνιος: ~ παράδεισος.

επίγνωση η: βαθιά, συνειδητή γνώση για κτ: Βαδίζει σωστά, με βαθιά ~ της ιστορίας και των ευθυνών του.

επιγραφή η: 1 σύντομο κείμενο που έχει γραφτεί πάνω σε σκληρό υλικό: Βρέθηκαν πολλές αρχαιοελληνικές ~ στις ανασκαφές. 2 σύντομο κείμενο που γράφεται σε πινακίδα ως τίτλος: διαφημιστική ~.

επιδεικνύω -ομαι: (μτβ.) 1 προβάλλω κτ με υπερβολή, για να προκαλέσω εντύπωση: ~ τα πλούτη μου. 2 [επίσ.] δείχνω σε κπ κτ: ~ την ταυτότητά μου στον αστυνομικό. ~ τα προϊόντα τους στους υποψήφιους πελάτες. Η χώρα επέδειξε όλη την καλή της θέληση στις διαπραγματεύσεις. 3 παθ. προβάλλω με υπερβολή τον εαυτό μου για να προκαλέσω εντύπωση. επίδειξη η. επιδεικτικός -ή -ό: 1 αυτός που γίνεται για επίδειξη 2 (για πρόσ.) αυτός που επιδεικνύεται. επιδεικτικά (επίρρ.).

επιδεινώνω -ομαι: συνήθ. παθ. (μτβ.) κάνω κτ χειρότερο=χειροτερεύω ≠ βελτιώνω, καλυτερεύω: Ο καιρός επιδεινώθηκε. επιδείνωση η.

επιδεξιότητα η: η ικανότητα να κάνει κπ κτ με τον κατάλληλο τρόπο: Έδειξε φοβερή ~ στον χειρισμό του ξίφους. Με ~ ξεπέρασε τη δύσκολη στιγμή στη συζήτηση. επιδέξιος -α -ο. επιδέξια (επίρρ.).

επιδερμίδα η: ΑΝΑΤ το επιφανειακό στρώμα του δέρματος του ανθρώπου και των ζώων, και κυρίως η εξωτερική επιφάνεια. επιδερμικός -ή -ό: 1 αυτός που είναι σχετικός με την επιδερμίδα. 2 (μτφ.) αυτός που είναι επιφανειακός, που δε γίνεται σε βάθος: Έκαναν έναν ~ έλεγχο, μόνο για τα μάτια του κόσμου. επιδερμικά (επίρρ.).

επιδημία η: 1 γρήγορη διάδοση μολυσματικής ασθένειας σε πολλούς ανθρώπους σε μια περιοχή: ~ γρίπης. 2 (μτφ.) γρήγορη αύξηση ή εκτεταμένη εμφάνιση δυσάρεστου φαινομένου: ~ ληστειών. επιδημικός -ή -ό.

επιδίδω -ομαι: (μτβ.) 1 [επίσ.] δίνω κτ σε κπ, κυρίως έγγραφο: ~ κλήση. 2 παθ. ασχολούμαι συστηματικά με κτ: ~ σε χειμερινά σπορ. επίδοση η: 1 α. ο βαθμός επιτυχίας κπ σε έναν τομέα, το πόσο καλά κάνει κπ κτ: Έχει πολύ καλές ~ στα αθλήματα. β. καλή απόδοση, επιτυχία σε κτ: Έχει ~ στη μουσική. 2 παράδοση επίσημου εγγράφου σε κπ: ~ της κλήσης στον παραβάτη.

επιδιώκω -ομαι: (μτβ.) προσπαθώ έντονα να αποκτήσω ή να πετύχω κτ=επιζητώ: ~ να πάρω προαγωγή. ~ τον εύκολο πλούτο. επιδίωξη η.

επιδοκιμάζω -ομαι: (μτβ.) συμφωνώ με κτ ή κπ, κρίνω ότι είναι σωστό(ς) ≠ αποδοκιμάζω: Δεν ~ τις ενέργειες αυτές και αποχωρώ. επιδοκιμασία η. επιδοκιμαστικός -ή -ό. επιδοκιμαστικά (επίρρ.).

επίδοξος -η -ο: αυτός που επιδιώκει να γίνει κτ ή να κάνει κτ: ~ πρωθυπουργός /ληστής.

επιδοτώ -ούμαι: (μτβ.) παρέχω οικονομική ενίσχυση σε κπ ως κίνητρο για να κάνει κτ ή δίνω οικονομικό βοήθημα σε αυτούς που το έχουν ανάγκη: Η Ευρωπαϊκή Ένωση ~ τους παραγωγούς για κάθε στρέμμα που καλλιεργούν. Το κράτος ~ τους ανέργους. επιδότηση η: το να επιδοτεί κανείς κπ και το ποσό της επιδότησης. επίδομα το: 1 πρόσθετη αμοιβή που δίνεται βάσει νόμου: ~ τέκνου /διακοπών. 2 οικονομικό βοήθημα σε αυτούς που έχουν ανάγκη: ~ ανεργίας.

επίδραση η: ενέργεια που ασκεί κπ ή κτ πάνω σε κπ ή κτ άλλο, με αποτέλεσμα να συντελεί στη διαμόρφωσή του=επιρροή: Ασκεί μεγάλη ~ στους συνεργάτες του, πείθοντάς τους ακόμα και για απίθανα πράγματα. επιδρώ • αόρ. επέδρασα: (αμτβ.) ασκώ επίδραση σε κπ ή κτ = επηρεάζω.

επιδρομή η: 1 στρατιωτική επίθεση σε ξένη χώρα: αεροπορική ~. επιδρομές των βαρβαρικών φυλών. 2 (μτφ.) πολυπληθής καταστροφική επίθεση: ~ ακρίδων. επιδρομέας ο, η. σχ. εκδρομή.

επιείκεια η: το να μην είναι κανείς αυστηρός κατά την κρίση προσώπου, πράξης, συμπεριφοράς ή κατά την αντιμετώπιση σφαλμάτων ή αδικημάτων ≠ αυστηρότητα: Το δικαστήριο έδειξε ~ και τον άφησε ελεύθερο. επιεικής -ής -ές.   σχ. αγενής. επιεικώς (επίρρ.).

επιζώ: (αμτβ.) συνεχίζω να ζω μετά από ατύχημα, ασθένεια κτλ.=επιβιώνω: Κανένας από τους επιβάτες του μοιραίου αεροσκάφους δεν επέζησε. επιζήσας & επιζών ο: αυτός που επέζησε.

επίθετο το: 1 οικογενειακό όνομα=επώνυμο: Συμπληρώστε όνομα και ~! 2 ΓΛΩΣΣ λέξη που προσδίδει στα ουσιαστικά ιδιότητα ή χαρακτηριστικό. επιθετικός¹ -ή -ό: αυτός που αναφέρεται στο επίθετο με τη σημ. 2. επιθετικά¹ (επίρρ., στη σημ. 2).

επιθεωρώ -ούμαι: (μτβ.) ελέγχω με προσοχή το έργο ή τη λειτουργία υπηρεσίας, κυρίως επίσημα: Επιθεώρησε τον χώρο και τον βρήκε ακατάλληλο. επιθεώρηση η: 1 α. προσεκτικός έλεγχος, συνήθως επίσημος. β. υπηρεσία αρμόδια να διενεργεί επίσημους ελέγχους. 2 περιοδικό, συνήθως ειδικού τύπου: πολιτική / φιλολογική ~. 3 θεατρικό είδος που συνδυάζει μουσική και κείμενα σατιρικά για την επικαιρότητα. επιθεωρητής ο, -ήτρια η: υπάλληλος αρμόδιος να διενεργεί επιθεώρηση: αστυνομικός ~.

επιθυμία η: έντονο συναίσθημα που νιώθει κπ όταν θέλει κτ: Έχω μια έντονη ~ να φύγω ταξίδι. Εξέφρασε την ~ να βρεθεί ειρηνική λύση. επιθυμώ & [λαϊκ.] (κυρ. στη σημ. 2) πεθυμώ: (μτβ.) 1 ζητώ κι εύχομαι να γίνει, νααποκτήσω ή να κάνω κτ=θέλω: ~ φήμη και πλούτη. ~ να φύγετε αμέσως! 2 νιώθω έντονα την απουσία ή την έλλειψη κπ: Σε επιθυμήσαμε τόσον καιρό που έλειψες! επιθυμητός -ή -ό: αυτός που θέλουμε ή επιθυμούμε ≠ ανεπιθύμητος.

επίκαιρος -η -ο: 1 αυτός που συμβαίνει ή γίνεται στον κατάλληλο χρόνο ≠ άκαιρος: Παρακολούθησα μια ~ συζήτηση για τη χρήση αναβολικών στον αθλητισμό. 2 αυτός που είναι σχετικός με το παρόν ≠ ανεπίκαιρος: Το θέμα του εθνικισμού είναι πάντα ~ και μας αφορά όλους. επίκαιρα τα: δελτίο ειδήσεων για τα γεγονότα της επικαιρότητας. επικαιρότητα η: 1 γεγονότα που απασχολούν σε συγκεκριμένο χρόνο την κοινή γνώμη: διεθνής ~. 2 η ιδιότητα του επίκαιρου.

επικαλύπτω -ομαι: (μτβ.) 1 καλύπτω, σκεπάζω κτ με κτ άλλο: Η φωνή του επικάλυπτε τις φωνές όλων των άλλων. 2 συνήθ. παθ. συμπίπτω με κτ άλλο σε κπ σημεία: Τα κείμενα είναι παρόμοια, επικαλύπτονται σε μεγάλο μέρος τους. επικάλυψη η: 1 σκέπασμα, κάλυψη πράγματος με κτ άλλο. 2 αυτό το οποίο χρησιμοποιείται για να καλυφθεί κτ: λαχταριστή ~ σοκολάτας. 3 μερική ταύτιση πραγμάτων.

επίκειται • μόνο ενστ.: τριτοπρόσ. (αμτβ.) πρόκειται να συμβεί κτ, είναι αναμενόμενο=αναμένεται: Επίκεινται μεγάλες ανατιμήσεις. επικείμενος -η -ο (μππ. ως επίθ.): αυτός που πρόκειται να συμβεί=αναμενόμενος.

επίκεντρο το: 1 ΓΕΩΛ ~ του σεισμού: το σημείο στο οποίο εντοπίζεται η εστία σεισμικής δόνησης. 2 το πιο σημαντικό σημείο=κέντρο: Επιδιώκει να βρίσκεται στο ~ της προσοχής.

επικερδής -ής -ές: αυτός που δίνει ή αφήνει κέρδος=κερδοφόρος ≠ επιζήμιος, ζημιογόνος: ~ επιχείρηση.   αγενής. επικερδώς (επίρρ.).

επικεφαλής (επίρρ.): σε θέση υπευθύνου η αρχηγού: Τον έβαλαν ~ της ομάδας. επικεφαλής ο, η • άκλ.: πρόσωπο που έχει την ευθύνη ή αρχηγία συνόλου, ομάδας κτλ.: Οι ~ της ομάδας είχαν και την ευθύνη.

επικεφαλίδα η: φράση που γράφεται πάνω από κείμενο ή ενότητα κειμένου και χρησιμεύει ως ονομασία του=τίτλος.

επικηρύσσω -ομαι: (μτβ.) ορίζω χρηματική αμοιβή για τη σύλληψη καταζητούμενου: Ο κακοποιός επικηρύχθηκε για 300.000 ευρώ. επικήρυξη η: υπόσχεση αμοιβής για τη σύλληψη καταζητούμενου και (συνεκδ.) η αμοιβή αυτή.

επικίνδυνος -η -ο: αυτός που κρύβει κινδύνους ή που μπορεί να προκαλέσει κακό: Το τροχαίο έγινε σε μία ~ στροφή της Eθνικής. Προσέχετε, ο άνθρωπος αυτός είναι ~! ≠ ακίνδυνος. επικίνδυνα (επίρρ.).

επικλινής -ής -ές: αυτός που έχει κλίση ≠ ίσιος, επίπεδος: Το έδαφος στο σημείο αυτό είναι επικλινές.  σχ. αγενής. επικλινώς (επίρρ.)

επικοινωνώ: (αμτβ.) 1 έρχομαι σε επαφή με κπ, έχω σχέσεις μαζί του: Επικοινωνούμε πολύ συχνά μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. 2 κατανοώ, καταλαβαίνω κπ: Έχουμε τόσες διαφορές, που δεν μπορούμε πια να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας. 3 (μτφ.) συνδέομαι με κτ: Οι δύο λίμνες ~ υπογείως και ενώνονται σε ένα σημείο. επικοινωνία η. επικοινωνιακός -ή -ό. επικοινωνιακά (επίρρ.).

επικρατώ: (μτβ.) 1 βγαίνω νικητής σε αγώνισμα ή αναμέτρηση, υπερισχύω έναντι κπ: Στις εκλογές επικράτησαν με άνεση οι Δημοκρατικοί. 2 έχω την υπεροχή σε μία κατάσταση: Ευτυχώς, επικράτησε η λογική! 3 (για κατάσταση) γενικεύομαι: Στην αγορά επικρατούσε έντονη ανησυχία. επικράτηση η. επικράτεια η: εδαφική έκταση, πολιτικά οργανωμένη, η οποία βρίσκεται κάτω από ενιαία εξουσία. Βουλευτής Επικρατείας: βουλευτής που εκλέγεται σε όλη τη χώρα και όχι σε κπ εκλογική περιφέρεια. Συμβούλιο Επικρατείας: ανώτατο δικαστήριο για διοικητικές διαφορές.

επικρίνω -ομαι: (μτβ.) σχολιάζω, κρίνω αρνητικά κπ ή κτ=αποδοκιμάζω ≠ επιδοκιμάζω: Επέκριναν την άστοχη ομιλία του. επίκριση η. επικριτικός -ή -ό. επικριτικά (επίρρ.).

επίκτητος -η -ο: αυτός που αποκτάται στη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου ≠ κληρονομικός: Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι ~ - δεν τα είχε εκ γενετής.

επικυρώνω -ομαι: (μτβ.) επιβεβαιώνω την εγκυρότητα ή γνησιότητα με επίσημο τρόπο: Οι ρυθμίσεις επικυρώθηκαν από τα αρμόδια όργανα του κράτους. Xρειάζεται επικυρωμένο αντίγραφο από την αστυνομία. επικύρωση η.

επιλέγω -ομαι • αόρ. επέλεξα, παθ. αόρ. επιλέχθηκα & [επίσ.] επελέγην, απαρ. επιλεχθεί &επιλεγεί, μππ. επιλεγμένος: (μτβ.) 1 διαλέγω με συγκεκριμένα κριτήρια κπ ή κτ από ένα σύνολο=[οικ.] διαλέγω: Επιλέχθηκαν 100 άτομα από σύνολο 700 υποψηφίων. 2 δείχνω προτίμηση σε κτ, επιθυμώ περισσότερο: Επέλεξα να ζω στην εξοχή, γιατί η πόλη με κουράζει. επιλογή η. επιλεκτικός -ή -ό: αυτός που επιλέγει ή γίνεται με επιλογή. επιλεκτικά (επίρρ.). επίλεκτος -η -ο: αυτός που έχει επιλεγεί βάσει αυστηρών κριτηρίων=εκλεκτός: επίλεκτες στρατιωτικές ομάδες. επιλέξιμος -η -ο: αυτός που πληροί συγκεκριμένες προϋποθέσεις και μπορεί να επιλεγεί.

επιλήψιμος -η -ο: αυτός τον οποίο μπορεί κπ να κατηγορήσει ή που δίνει αφορμές για επίκριση=μεμπτός ≠ άμεμπτος: Στιγμάτιζε τις επιλήψιμες ενέργειες των κυβερνώντων.

επίλογος ο: 1 η τελευταία ενότητα με την οποία κλείνει ένα κείμενο, μία ομιλία κτλ. 2 (μτφ.) το αποτέλεσμα ενέργειας ή γεγονότος: Ο ~ του οικογενειακού δράματος γράφτηκε με το άγριο έγκλημα.

επίμαχος -η -ο: αυτός που αποτελεί αντικείμενο διαφωνίας ή αμφισβήτησης: Μας διάβασε το ~ τμήμα που εξόργισε τόσο κόσμο.

επιμελής -ής -ές: αυτός που κάνει κτ με ιδιαίτερη φροντίδα και προσοχή ≠ αμελής: Είναι μαθητής ~ και μελετηρός.   σχ. αγενής. επιμελώς (επίρρ.). επιμέλεια η: 1 ιδιαίτερη φροντίδα για κτ ≠ αμέλεια: Μελετούσε με ζήλο και ~. 2 η φροντίδα για την τελική παρουσίαση ενός έργου: Ανέλαβε την ~ της έκδοσης του βιβλίου. 3 ΝΟΜ η με δικαστική απόφαση ανάληψη της ευθύνης για ανήλικο ή άτομο που χρειάζεται βοήθεια: Το δικαστήριο δίνει συνήθως την ~ των παιδιών στη μητέρα. επιμελούμαι: (μτβ.) ασχολούμαι με κτ φροντίζοντας για όλες τις σχετικές λεπτομέρειες: Τη μουσική επιμελήθηκε ο ίδιος παραγωγός. επιμελητής ο, -ήτρια η: 1 πρόσωπο που φροντίζει για κτ ή έχει την ευθύνη κπ πράγματος: ο ~ της τάξης. 2 βαθμός υπαλλήλου: δικαστικός ~ / ~ Α΄ (σε Νοσοκομείο). επιμελητήριο το: κλαδική οργάνωση επαγγελματιών διαφόρων ειδικοτήτων, που φροντίζει για την προώθηση των θεμάτων των μελών του: Τεχνικό / Επαγγελματικό / Εμπορικό / Βιομηχανικό ~.

επιμένω: (αμτβ. & μτβ.) 1 μένω σταθερός σε μια άποψη ή ιδέα: Επέμενε στην άποψή του και δε μας άκουγε. ~ ότι έτσι έγιναν τα πράγματα. 2 (μτφ.) παραμένω, δεν υποχωρώ: Η βροχή επέμενε και δεν έλεγε με τίποτα να σταματήσει. επιμονή η. επίμονος -η -ο: 1 αυτός που μένει σταθερός στις θέσεις του: Είναι ~, δεν του αλλάζεις απόψεις. 2 (μτφ.) αυτός που δε σταματά, που συνεχίζει με την ίδια ένταση: Μας κοιτούσε με ένα βλέμμα ~ και διερευνητικό. επίμονα & επιμόνως (επίρρ.).

επιμέρους (επίθ.) • άκλ.: αυτός που αναφέρεται σε μέρος ή τμήμα ενός συνόλου: Μιλήσαμε για το γενικό σχέδιο, ενώ τα ~ στοιχεία του δε μας απασχόλησαν.

επινοώ -ούμαι: (μτβ.) 1 δημιουργώ με τη φαντασία μου: Επινοούσε διάφορες ιστορίες και σκαρφιζόταν ένα σωρό ψέματα για να γλιτώσει. 2 ανακαλύπτω κτ νέο: Ο άνθρωπος επινόησε τρόπους για να δαμάσει τη φύση. επινόηση η. επινοητικός ή -ό. επινοητικά (επίρρ.).

επιούσιος ο: το καθημερινό ψωμί και κατ’ επέκταση τα εντελώς απαραίτητα για τη διαβίωση: Δουλεύει σκληρά για τον ~.

επίπεδος -η -ο: 1 αυτός που έχει ομαλή επιφάνεια, χωρίς διακυμάνσεις ύψους=ομαλός ≠ανώμαλος: ~ έκταση. 2 (μτφ.) αυτός που δεν έχει διακυμάνσεις: Η παράσταση ήταν ~, χωρίς εξάρσεις. επίπεδα (επίρρ., στη σημ. 2). επίπεδο το: 1 ΓΕΩΜ επιφάνεια της οποίας όλα τα σημεία μπορούν να ενωθούν ανά δύο σχηματίζοντας ευθείες γραμμές οι οποίες βρίσκονται εξ ολοκλήρου στην επιφάνεια αυτή. 2 επιφάνεια η οποία είναι παράλληλη με τον ορίζοντα: Το σπίτι είναι χτισμένο σε δύο ~. 3 (μτφ.) βαθμίδα πνευματικής και πολιτιστικής προόδου: υψηλό / χαμηλό διανοητικό ~. άνθρωπος / συζήτηση επιπέδου: για κπ ή κτ που βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο. 4 (μτφ.) ποιότητα, βαθμός μετρήσιμης έντασης φαινομένου: Παρέχουμε υπηρεσίες υψηλού επιπέδου. Η τηλεθέαση κυμάνθηκε σε ιδιαίτερα υψηλά ~. 5 (μτφ.) τομέας της ανθρώπινης γνώσης ή δραστηριότητας: Οι συνομιλίες θα γίνουν σε ~ αρχηγών κρατών.

επιπλέον (επίρρ.): 1 επιπρόσθετα, επίσης: ~, θα ήθελα να σας πω… 2 (ως επίθ.) αυτός που προστίθεται σε ένα σύνολο όμοιων με αυτόν πραγμάτων, προσώπων κτλ.=πρόσθετος: Το ~ κόστος καλύπτεται από επιχορηγήσεις.

επιπλήττω -ομαι: [επίσ.] (μτβ.) κάνω σε κπ παρατήρηση σε αυστηρό ύφος: Τον επέπληξε για την ανάρμοστη συμπεριφορά του. επίπληξη η.

επιπόλαιος -η -ο: 1 αυτός που ενεργεί χωρίς να σκέφτεται και να κρίνει=απερίσκεπτος: Δεν μπορείς να την εμπιστευτείς, είναι ~. 2 αυτός που χαρακτηρίζεται από έλλειψη βάθους και εύρους σκέψης: ~ απόφαση / πράξη. 3 (μτφ.) επιφανειακός, αυτός που δεν είναι πολύ σοβαρός: Γλίτωσε με κάποια ~ τραύματα στα πόδια. επιπόλαια (επίρρ.). επιπολαιότητα η.

επίπονος -η -ο: αυτός που απαιτεί πολύ κόπο ή μόχθο=κουραστικός: Κατέβαλε ~ προσπάθεια για να πετύχει τον στόχο του. επίπονα (επίρρ.).

επίπτωση η: αυτό που έρχεται ως συνέπεια πράξης ή ενέργειας και είναι συνήθως αρνητικό: Οι επιπτώσεις από την αλόγιστη χρήση της τεχνολογίας στη φύση είναι πλέον φανερές.

επιρρεπής -ής -ές: [επίσ.] αυτός που έχει την τάση να παρασύρεται σε αρνητικές καταστάσεις: Είναι ~ στις κακές συνήθειες. σχ. αγενής.

επίρρημα το: ΓΛΩΣΣ άκλιτη λέξη που προσδιορίζει κυρίως ρήμα (ή επίθετο ή άλλο επίρρημα) και φανερώνει τρόπο, χρόνο, τόπο, ποσότητα κτλ. επιρρηματικός -ή -ό: ΓΛΩΣΣ αυτός που έχει σχέση με το επίρρημα ή λειτουργεί ως επίρρημα: ~ σχέση / σημασία / προσδιορισμός. επιρρηματικά (επίρρ.).

επιρρίπτω -ομαι: [επίσ.] (μτβ.) αποδίδω κανείς κακό σε κπ: Του επέρριψαν την ευθύνη για την αποτυχία.

επιρροή η: 1 το να επηρεάζει κανείς κπ ή κτ = επίδραση, επήρεια: Έχει ισχύ και ασκεί ~ στην κυβέρνηση. 2 η ικανότητα κπ να επηρεάζει άλλα πρόσωπα: Είναι άνθρωπος με ~. σχ. επίδραση.

επισημαίνω -ομαι: (μτβ.) τονίζω με έμφαση κτ, υποδεικνύω: Σας ~ ότι αυτό που προτείνετε είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί. Επισημάναμε τα βασικά προβλήματα του σχεδίου. επισήμανση η.

επίσημος -η -ο: 1 αυτός που προέρχεται από δημόσια αρχή και την εκπροσωπεί ή την εκφράζει: ~ πηγές αναφέρουν ότι ο κρατικός μηχανισμός λειτούργησε σωστά. 2 αυτός που έχει καθιερωθεί και αναγνωρίζεται από όλους: ~ γλώσσα / θρησκεία / χορηγός των αγώνων. 3 αυτός που γίνεται με όλους τους τύπους ή διεξάγεται με ειδικό τελετουργικό: ~ δεξίωση. Κατά την ~ υποδοχή του προέδρου εκφωνήθηκαν λόγοι. 4 αυτός που αρμόζει σε επίσημη περίσταση: ~ ένδυμα είναι απαραίτητο. επίσημα & επισήμως (επίρρ.). επίσημος ο: συνήθ. πληθ. αυτός που εκπροσωπεί το κράτος ή δημόσια αρχή: Ο υπουργός καθόταν στην εξέδρα των επισήμων. επισημότητα η.

επίσης (επίρρ.): 1 επιπλέον, ακόμα: ~, στην ομιλία του τόνισε το ενδιαφέρον της κυβέρνησης. 2 (ως απάντηση ή ανταπόδοση σε ευχή) το ίδιο, με τον ίδιο τρόπο: Καλό βράδυ! ~!

επισκέπτης ο, -πτρια η: αυτός που έρχεται από αλλού σε κπ τόπο ή στο σπίτι άλλου: Ο ~ μπορεί να θαυμάσει τα αξιοθέατα της πόλης. Οι ~ απολάμβαναν τη φιλοξενία της μητέρας μου. επισκέπτομαι: (μτβ.) πηγαίνω κάπου ως επισκέπτης: Με επισκέφθηκαν στο νοσοκομείο φίλοι για να με δουν. Την πόλη μας ~ χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο. επίσκεψη η: 1 μετάβαση στο σπίτι κπ: κάνω / πηγαίνω ~. 2 γενικά, η μετάβαση σε ξένο τόπο ή σε χώρο με κπ ενδιαφέρον: ~ στο Μουσείο. 3 εξέταση ασθενούς στο σπίτι του από γιατρό: Ο γιατρός δεν μπορεί να σας δει τώρα, είναι σε ~. 4 συνήθ. πληθ. άτομο που επισκέπτεται κπ στο σπίτι του: Έχουμε ~.

επισκευάζω -ομαι: (μτβ.) διορθώνω κτ που έχει χαλάσει ή δεν είναι σε καλή κατάσταση. επισκευή η. επισκευαστικός -ή -ό. επισκευαστικά (επίρρ.).

επιστήμη η: 1 η μελέτη με τρόπο συστηματικό της φύσης, του ανθρώπου και της κοινωνίας, καθώς και το σύνολο της γνώσης που προκύπτει: Ο αιώνας σημαδεύτηκε από την ανάπτυξη της ~ και της τεχνολογίας. 2 τομέας ή κλάδος επιστημονικής γνώσης: η ~ της Γεωλογίας / Ιατρικής / Εθνολογίας. Φυσικές / Θετικές / Ανθρωπιστικές ~. 3 (μτφ.) η ενασχόληση σε βάθος με κπ τομέα: Έχει μελετήσει την ~ της μαγειρικής. επιστήμονας ο, η: 1 πρόσωπο που έχει ειδικευτεί σε κπ γνωστικό τομέα και συνήθως ασχολείται με την έρευνα: Οι ~ αποκρυπτογράφησαν το ανθρώπινο γονιδίωμα. 2 (γενικ.) πρόσωπο που έχει σπουδάσει στο πανεπιστήμιο: Και τα δύο παιδιά σπούδασαν, έγιναν ~. επιστημονικός -ή -ό. επιστημονικά (επίρρ.).  σχ. επιστητό.

επιστητό το: σύνολο γνώσεων που μπορεί να αποκτήσει κπ. επί παντός (του) επιστητού: για όλα τα θέματα.

επιστολή η: γραπτό κείμενο που αποστέλλεται σε κπ, συνήθως ταχυδρομικά=γράμμα.

επιστρέφω -ομαι • αόρ. επέστρεψα, παθ. αόρ. επιστράφηκα: 1 (αμτβ.) έρχομαι πίσω στο σημείο από όπου ξεκίνησα=γυρίζω, επανέρχομαι: Έφυγε πριν από δέκα λεπτά, αλλά θα επιστρέψει αμέσως. 2 (μτφ., αμτβ.) γυρίζω σε πρότερη κατάσταση: Ζητάμε να επιστρέψουμε στις ρίζες μας. 3 (μτβ.) γυρίζω ή στέλνω πίσω κτ: Της δάνεισα ένα βιβλίο, αλλά δε μου το επέστρεψε ποτέ. επιστροφή η.

επιταγή¹ η: τυποποιημένο έντυπο με το οποίο δίνεται εντολή για πληρωμή ποσού μέσω τραπεζικού λογαριασμού: ακάλυπτη ~.

επιτάσσω -ομαι: (μτβ.) 1 δίνω σε κπ εντολή, επιβάλλω κτ σε κπ=υπαγορεύω, επιβάλλω: Η κοινή λογική ~ μετριοπάθεια. 2 (για κράτος, αρχή) παίρνω προσωρινά περιουσίες πολιτών για να χρησιμοποιηθούν από το κράτος σε περιόδους κρίσης: Ο στρατός χρησιμοποίησε τα επιταγμένα αυτοκίνητα. επιταγή² η: αυτό που προστάζει ή επιβάλλει κπ ή η ηθική τάξη=υποχρέωση, εντολή: ηθική ~. επιτακτικός -ή -ό: 1 αυτός που είναι απόλυτα υποχρεωτικός ή που επιβάλλεται να γίνει: Είναι ~ η ανάγκη να προστατέψουμε το περιβάλλον. 2 αυτός που εκφράζει ή δηλώνει διαταγή: Με ~ ύφος του ζήτησε να μιλήσει. επιτακτικά (επίρρ.).

επιτάφιος ο: ΕΚΚΛ στη χριστιανική θρησκεία 1 η ιερή ακολουθία της Μεγάλης Παρασκευής. 2 κουβούκλιο στο οποίο τοποθετείται παράσταση του νεκρού σώματος του Χριστού κατά την ακολουθία της M. Παρασκευής.

επιτέλους (επίρρ.): επιφωνηματικά, δηλώνει 1 ανακούφιση ή χαρά: ~, να και ένα καλό νέο!2 έντονη απορία ή αγανάκτηση: Πότε θα ωριμάσεις, ~; Κάνετε, ~, ησυχία!

επιτελώ-ούμαι: [επίσ.] (μτβ.) κάνω κτ, φέρω εις πέρας: Ο δάσκαλος ~ ύψιστο λειτούργημα. Επί των ημερών του επιτελέσθηκε σημαντικό έργο. επιτέλεση η. επιτελείο το: 1 α. ομάδα υψηλόβαθμων αξιωματούχων που συμμετέχει στη διοίκηση στρατού ή σωμάτων ασφαλείας. β. στρατιωτική υπηρεσία με διοικητικές αρμοδιότητες: Γενικό ~ Ενόπλων Δυνάμεων. 2 (μτφ.) σύνολο προσώπων που έχουν υψηλή θέση σε εταιρεία, οργανισμό κτλ. επιτελικός -ή -ό. επιτελικά (επίρρ.).

επιτήδειος -α -ο: αυτός που είναι ικανός να καταφέρνει κτ, ακόμα και με πλάγια μέσα. επιτήδεια (επίρρ.). επιτηδειότητα η.

επίτηδες (επίρρ.): με πρόθεση ή σκοπό=σκόπιμα ≠ άθελα: Τον έριξε κάτω ~.

επιτηρώ -ούμαι: (μτβ.) παρακολουθώ από κοντά και επιβλέπω κπ ή κτ, έτσι ώστε να ενεργεί ή να λειτουργεί όπως πρέπει=επιβλέπω: Στο διαγώνισμα μας επιτηρούσε ο καθηγητής για να μην αντιγράψουμε. επιτήρηση η. επιτηρητής ο, -ήτρια η.

επιτίθεμαι • αόρ. επιτέθηκα & [επίσ.] επετέθην: (αμτβ.) 1 α. κινούμαι εναντίον κπ, συνήθως με ορμή, ασκώντας βία εναντίον του: Του επιτέθηκαν ληστές και τον χτύπησαν. 2 (μτφ.) εκφράζω κριτική ή κατηγορίες για κπ ή κτ: Ο δημοσιογράφος επιτέθηκε στον καλεσμένο της εκπομπής με έντονες κατηγορίες. 3 ΣΤΡΑΤ κινούμαι εχθρικά εναντίον στρατού, περιοχής κτλ. 4 ΑΘΛ εφορμώ για να πετύχω νίκη: Σειρά των παικτών του Άρη να επιτεθούν. θέτω. επίθεση η: ≠ άμυνα. 1 το να επιτίθεται κανείς σε κπ ή κτ: η ~ του στρατού στη γειτονική χώρα. Δέχτηκα φραστική ~ από τον ομιλητή. 2 ΑΘΛ η κίνηση παικτών προς την αντίπαλη περιοχή για να πετύχουν θετικό αποτέλεσμα, η αντίστοιχη τακτική και το σύνολο των παικτών που την πραγματοποιούν: Η ομάδα δεν είχε καλή ~ σήμερα. επιθετικός² -ή -ό: 1 αυτός που έχει σχέση με την επίθεση. 2 (για πρόσ.) αυτός που έχει την τάση να επιτίθεται. επιθετικά2 (επίρρ.). επιθετικός ο: παίκτης της επίθεσης. επιθετικότητα η.

επιτόπου & επί τόπου (επίρρ.): στο ίδιο σημείο: Του αφαίρεσαν το δίπλωμα ~, επειδή οδηγούσε μεθυσμένος. επιτόπιος -α -ο: ~ έρευνα.

επιτρέπω -ομαι:=αφήνω ≠ απαγορεύω (μτβ.) 1 παρέχω σε κπ το δικαίωμα ή την άδεια να κάνει κτ: Οι γονείς της δεν της ~ να βγαίνει μόνη. 2 αφήνω κτ να υπάρχει ή να συμβαίνει: Στην παιδική χαρά δεν ~ σκυλιά. επιτρεπτός -ή -ό.

επιτροπή η: 1 ομάδα ατόμων με εξουσία ή αρμοδιότητα να επιτελέσει ορισμένο έργο: ~ αξιολόγησης / κρίσης. 2 ειδικό διοικητικό όργανο: Ευρωπαϊκή ~.

επιτυγχάνω -ομαι • αόρ. επέτυχα, παθ. αόρ. επιτεύχθηκα & [επίσ.] επετεύχθην, μππ. επιτυχημένος: (μτβ. & με παράλ. αντικ.) [επίσ.] καταφέρνω να πραγματοποιήσω αυτό στο οποίο στόχευα: Ο στόχος μας επιτεύχθηκε με πολλή δουλειά και προσπάθεια.  πετυχαίνω. επιτυχής -ής -ές: αυτός που στέφεται από επιτυχία. σχ. αγενής. επιτυχώς (επίρρ.). επιτυχία η: 1 θετικό αποτέλεσμα προσπαθειών: Οι προσπάθειές του στέφθηκαν από ~. 2 έργο ή δημιούργημα που έχει στεφθεί από επιτυχία με τη σημ. 1: Αυτή η ταινία ήταν η μεγάλη ~ της χρονιάς. επίτευγμα το=κατόρθωμα: σημαντικό έργο: τεχνολογικό ~. επίτευξη η: το να πετυχαίνει κπ κτ.

επιφάνεια η: 1 το ανώτερο επίπεδο ή η εξωτερική πλευρά αντικειμένου: η ~ της γης / της θάλασσας / του εδάφους. 2 ΓΕΩΜ σύνολο σημείων που ορίζουν πλευρά στερεού σώματος: κοίλη / κυρτή / επίπεδη ~. 3 (μτφ.) α. ό,τι συνιστά την εξωτερική εικόνα πράγματος: Αν φύγεις από την ~ και δεις το βάθος των πραγμάτων, θα καταλάβεις την ουσία τους. β. το σύνολο των οικονομικών δυνατοτήτων κπ: οικονομική ~. επιφανειακός -ή -ό: 1 αυτός που βρίσκεται στην επιφάνεια σώματος ή αντικειμένου: ~ τραύμα. 2 (μτφ.) αυτός που γίνεται πρόχειρα, χωρίς διεξοδική μελέτη: ~ έλεγχος / γνώση. επιφανειακά (επίρρ.).

επιφανής -ής -ές: αυτός που είναι γνωστός σε όλους και καταξιωμένος για το έργο του: ~ συγγραφέας / πολιτικός.  σχ. αγενής.

επιφυλάσσω -ομαι: (μτβ.) 1 προετοιμάζω κτ για κπ κρατώντας το κρυφό: Ποτέ δεν ξέρεις τι μας ~ το μέλλον. Θερμή υποδοχή επιφυλάχθηκε στον πρόεδρο. 2 παθ. αναβάλλω ενέργεια για το μέλλον, όταν οι συνθήκες θα είναι πιο κατάλληλες: Επιφυλάσσομαι να απαντήσω αργότερα. επιφύλαξη η: δισταγμός ή αμφιβολία για κτ ή κπ: Δεν είμαι απόλυτα βέβαιος, έχω επιφυλάξεις. επιφυλακτικός -ή -ό. επιφυλακτικά (επίρρ.).

επιφώνημα το: ΓΛΩΣΣ φθόγγος ή λέξη που εκφράζει έντονο αίσθημα ή συναίσθημα. επιφωνηματικός -ή -ό. επιφωνηματικά (επίρρ.).

επιχείρημα το: συλλογισμός που χρησιμοποιείται για να στηρίξουμε ή να αντικρούσουμε κτ: Προσπαθούσε με λογικά επιχειρήματα να μας πείσει.

επιχειρώ -ούμαι: (μτβ.) προσπαθώ να πετύχω κτ: Άγνωστοι επιχείρησαν να ληστέψουν την τράπεζα. επιχείρηση η: 1 σύνολο συντονισμένων ενεργειών για την επίτευξη συγκεκριμένου στόχου, που είναι πολύπλοκος ή ενέχει κινδύνους: στρατιωτική ~. ~ διάσωσης των εγκλωβισμένων. 2 οικονομική δραστηριότητα με στόχο το κέρδος, καθώς και ο οργανισμός μέσω του οποίου πραγματοποιείται: Ασχολείται με την οικογενειακή ~. Δημόσια ~ Ηλεκτρισμού. επιχειρησιακός -ή -ό: αυτός που σχετίζεται με την επιχείρηση. επιχειρηματίας ο, η: πρόσωπο που είναι ιδιοκτήτης επιχείρησης (σημ. 2). επιχειρηματικός -ή -ό:1 αυτός που είναι σχετικός με την επιχείρηση (σημ. 2). 2 αυτός που έχει ικανότητες για επιχειρήσεις (σημ. 2): ~ μυαλό. επιχειρηματικά (επίρρ.).

επόμενος -η -ο: αυτός που ακολουθεί κπ ή κτ άλλο ≠ προηγούμενος: Να περάσει ο ~ ασθενής. είναι επόμενο: είναι αναμενόμενο, συμβαίνει ως φυσική συνέπεια των προηγουμένων: Ήταν ~ να αντιδράσει έτσι μετά τον καβγά τους. επομένη η: επόμενη ημέρα ≠ προηγουμένη. επομένως (σύνδ.): συνδέει πρόταση που δηλώνει το συμπέρασμα, τη λογική συνέπεια γεγονότος, ενέργειας κτλ.=άρα, συνεπώς: Βρέχει, ~ δε θα πάμε βόλτα σήμερα.

εποπτεύω -ομαι: (μτβ.) έχω τον συνολικό έλεγχο και την επίβλεψη πράγματος ή έργου: Το Υπουργείο ~ το έργο. εποπτεία η. επόπτης ο, -τρια η. εποπτικός -ή -ό.

έπος το: 1 ΛΟΓΟΤ λογοτεχνικό είδος σε έμμετρο λόγο, που περιγράφει θρυλικές πράξεις μυθικών ηρώων: Ομηρικά έπη / ~ του Γκιλγκαμές. 2 πολεμικά γεγονότα στη διάρκεια των οποίων σημειώθηκαν πράξεις ηρωισμού και μεγαλείου: το ~ του ’40. επικός -ή -ό. επικά (επίρρ.).

επουσιώδης -ης -ες: αυτός που δεν είναι ιδιαίτερα σημαντικός=δευτερεύων ≠ ουσιώδης, σημαντικός: Ας αφήσουμε θέματα ~ και ας δούμε τα σημαντικά!  σχ. αγενής. επουσιωδώς (επίρρ.).

εποχή η: 1 υποδιαίρεση του ηλιακού έτους: Οι τέσσερις ~ του χρόνου. 2 ιστορική περίοδος συγκεκριμένης διάρκειας: η ~ του Μεσοπολέμου. 3 χρονική περίοδος με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: Στην ~ μας η τεχνολογική πρόοδος είναι αλματώδης. εποχικός & εποχιακός -ή -ό. εποχικά & εποχιακά (επίρρ.).

επώδυνος -η -ο: αυτός που προκαλεί πόνο, σωματικό ή ψυχικό: Ο αποχωρισμός τους ήταν ιδιαίτερα ~. επώδυνα (επίρρ.).

επώνυμο το: οικογενειακό όνομα ανθρώπων = επίθετο: Δήλωσε όνομα και ~. επώνυμος -η -ο: 1 αυτός που είναι ευρύτερα γνωστός, δημοφιλής=διάσημος, γνωστός: Στην εκδήλωση παρέστησαν πολλοί ανώνυμοι και ~ θαυμαστές του. 2 αυτός που γίνεται ονομαστικά, με το όνομα κπ ≠ ανώνυμος: ~ καταγγελία. επωνύμως (επίρρ., σημ. 2) ≠ ανωνύμως. επωνυμία η: 1 πρόσθετη ονομασία προσώπου ή πράγματος, δηλωτική ιδιότητάς του: γνωστός και με την ~ ο Μέθυσος. 2 διακριτικό όνομα οργανισμού, σωματείου κτλ.: ~ εταιρείας.

ερασιτέχνης ο, η & [προφ.] -ισσα η: πρόσωπο που ασχολείται με κτ συστηματικά, χωρίς να είναι το επάγγελμά του: Είναι ~ ψαράς. ερασιτεχνικός -ή -ό. ερασιτεχνικά (επίρρ.).

εργάζομαι: (αμτβ.) 1 ασχολούμαι με κτ συστηματικά και με στόχο την εξασφάλιση χρημάτων, ασκώ επάγγελμα=δουλεύω: ~ στο υπουργείο. 2 ασχολούμαι συστηματικά και με όλες τις δυνάμεις μου για την επίτευξη στόχου = πασχίζω: Σε όλη του τη ζωή εργάστηκε για την ελευθερία και την ισότητα. εργαζόμενος -ο -η: πρόσωπο που εργάζεται, ασκεί κπ επάγγελμα: Απεργούν οι ~ στο Δημόσιο. εργασία η: 1 επαγγελματική ασχολία με στόχο την εξασφάλιση χρημάτων: γραφείο ευρέσεως ~. 2 συνήθ. πληθ. δραστηριότητα για την επίτευξη συγκεκριμένου στόχου: Άρχισαν οι ~ για την αναστήλωση του μνημείου. 3 μελέτη συγκεκριμένου αντικειμένου που ανατίθεται σε μαθητές: σπουδαστική / πτυχιακή ~. εργασιακός -ή -ό: αυτός που σχετίζεται με την εργασία: ~ χώρος / συνθήκες. εργάσιμος -η -ο: αυτός που διατίθεται για εργασία: ~ μέρες. εργάσιμη η: εργάσιμη ημέρα ≠ αργία. εργατικός -ή -ό: 1 αυτός που σχετίζεται με τον εργαζόμενο ή τον εργάτη: ~ ατύχημα / κίνημα / δίκαιο / νομοθεσία. 2 αυτός που εργάζεται με προθυμία και χωρίς να τεμπελιάζει ≠ τεμπέλης. εργατικά (επίρρ., στη σημ. 2). εργάτης ο, -τρια η: 1 πρόσωπο που εργάζεται χειρωνακτικά. 2 (μτφ.) πρόσωπο που ασχολείται συστηματικά με κτ για την επίτευξη στόχου: Υπήρξε ταπεινός ~ του πνεύματος. 3 μόνο το θηλ. μέλισσα που συλλέγει γύρη. σχ. έργο.

εργαλείο το: 1 αντικείμενο που διευκολύνει χειρωνακτική εργασία: Έβγαλε από τα ~ του ένα κατσαβίδι. 2 α. (μτφ.) οτιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί απαραίτητο στην εργασία κπ: Το βιβλίο αυτό αποτελεί απαραίτητο ~ για τον δάσκαλο. β. οτιδήποτε μπορεί να χρησιμοποιήσει κπ για να επιτελέσει συγκεκριμένο έργο: Οι αγώνες θα χρησιμοποιηθούν ως ~ οικονομικής ανάπτυξης. σχ. έργο.

εργαστήριο το: 1 χώρος, ειδικά εξοπλισμένος, για την εκτέλεση επαγγελματικών εργασιών ή επιστημονικών πειραμάτων και μετρήσεων: ~ ζαχαροπλαστικής. πυρηνικό/αιματολογικό ~. 2 τμήμα ή υποσύνολο ερευνητικού οργανισμού που ασχολείται με την προώθηση της έρευνας σε συγκεκριμένο τομέα. εργαστηριακός -ή -ό: αυτός που σχετίζεται με το (επιστημονικό) εργαστήριο: ~ έλεγχος. εργαστηριακά (επίρρ.).    σχ. έργο.

έργο το: 1 ανθρώπινη δραστηριότητα, πνευματική ή χειρωνακτική, και το αποτέλεσμά της: ~ του ιδρύματος είναι η διάδοση του πολιτισμού. Η αντιπολίτευση επέκρινε σκληρά το κυβερνητικό ~. 2 α. (ειδικότ.) το σύνολο των εργασιών για την κατασκευή δρόμων, κτιρίων κτλ: Προσοχή, έργα στο μήκος της οδού! β. υποδομή που προκύπτει από τη σημ. 2α: Το ~ ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε στους πολίτες. ~ κοινής ωφελείας. 3 α. δημιούργημα με καλλιτεχνική αξία: Στα ~ του συγκαταλέγονται ποιήματα και μυθιστορήματα. β. (ειδικ.) κινηματογραφική ταινία ή θεατρική παράσταση: Αυτό το ~ παίζεται καιρό στις αίθουσες.

εργοδότης ο, -τρια η: πρόσωπο που απασχολεί εργαζομένους σε οργανισμό, εταιρεία κτλ. = [οικ.] αφεντικό.   σχ. έργο.

εργολάβος ο: 1 επαγγελματίας στον οποίο ανατίθεται η εκτέλεση συγκεκριμένων έργων, συνήθως κατασκευαστικών: ~ οικοδομών /τεχνικών έργων. 2 είδος γλυκού με αμύγδαλο. σχ. έργο.

εργοστάσιο το: κτίριο με ειδικές εγκαταστάσεις για την παραγωγή βιομηχανικών προϊόντων, και (συνεκδ.) η διοίκηση του εργοστασίου. εργοστασιακός -ή -ό. εργοστασιάρχης ο, η & [προφ.] -ισσα η: ιδιοκτήτης εργοστασίου. σχ. έργο.

ερεθίζω -ομαι: (μτβ.) 1 προκαλώ κοκκινίλα ή φλεγμονή σε όργανο ή μέρος του σώματος: Ο καπνός μού ~ τα μάτια. 2 κάνω κπ να θυμώσει=εξοργίζω, εξάπτω ≠ ηρεμώ: Ο άγριος τόνος της φωνής του με ερέθισε κι άρχισα να φωνάζω. 3 προκαλώ έντονο προβληματισμό ή συναίσθημα, διεγείρω τις αισθήσεις κπ = εξάπτω: Το έργο ερέθισε τη φαντασία του κοινού. 4 προκαλώ κπ ερωτικά. ερέθισμα το: 1α. εξωτερικό αίτιο που διεγείρει και προκαλεί τη λειτουργία αισθητηρίου οργάνου: οπτικό / ακουστικό ~. β. (μτφ.) οτιδήποτε προκαλεί ψυχική ή πνευματική δραστηριότητα ή εγρήγορση: Η παράσταση αποτελεί το ~ για τη σκέψη του θεατή. 2 κοκκινίλα ή φλεγμονή σε όργανο ή μέρος του σώματος: Απαιτείται απομάκρυνση από την πηγή του ερεθίσματος. ερεθισμός ο. ερεθιστικός -ή -ό. ερεθιστικά (επίρρ.).

ερείπιο το: 1 κτίριο το οποίο έχει καταστραφεί ή έχει υποστεί σοβαρές ζημιές. 2 (μτφ.) σε κακή κατάσταση ή κουρασμένος: Δεν μπορώ άλλο, είμαι ~ από την κούραση. ερειπώνω -ομαι (μτβ.). ερείπωση η.

ερευνώ -ώμαι: (μτβ.) 1 ψάχνω με προσοχή για κτ: Αστυνομικοί ~ την περιοχή για την αποκάλυψη στοιχείων. 2 μελετώ με προσοχή κτ: Ερευνώνται όλα τα πιθανά αίτια της έκρηξης. έρευνα η: 1 το σύνολο των ενεργειών για την αποκάλυψη στοιχείων. 2 συστηματική μελέτη για την προώθηση της επιστημονικής γνώσης: Ασχολείται με την ~ στον τομέα της βιοτεχνολογίας. ερευνητής ο, -ήτρια η: επιστήμονας που ασχολείται με την έρευνα. ερευνητικός -ή -ό. ερευνητικά (επίρρ.).

ερήμην (επίρρ.): χωρίς να παρευρίσκεται ο ενδιαφερόμενος ή (γενικ.) χωρίς να γνωρίζει: Καταδικάστηκε ~. Η απόφαση πάρθηκε ~ του.

έρημος -η -ο: 1 (για τόπο) αυτός που δεν κατοικείται, είναι χωρίς ανθρώπους=ερημικός: Ναυαγοί σε ένα ~ νησί. 2 (για πρόσ.) αυτός που ζει μόνος του, κυρ. στην έκφρ. μόνος κι ~: εντελώς μόνος: Ζει ~. ερημώνω -ομαι: 1 (αμτβ.) γίνομαι έρημος, αδειάζω από κατοίκους: Τον χειμώνα τα νησιά ~. 2 (μτβ.) κάνω έναν τόπο έρημο, καταστρέφω: Συμμορίες λήστευαν και ερήμωναν τα χωριά. ερημιά η: ερημικό μέρος. ερημικός -ή -ό. ερημικά (επίρρ.). έρημος η: αχανής, αμμώδης έκταση γης χωρίς νερό και βλάστηση: ~ Σαχάρα / Καλαχάρι.

ερμηνεία η: 1 ανάλυση και απόδοση του νοήματος κειμένου, έννοιας κτλ.=εξήγηση: Το άρθρο αυτό του Συντάγματος επιδέχεται πολλές ερμηνείες. 2 τρόπος απόδοσης καλλιτεχνικού έργου: αξεπέραστη ~ ενός τραγουδιού. Η ~ της στον ρόλο της Αντιγόνης ήταν υπέροχη. 3 μεταφορά λέξης, φράσης ή κειμένου σε άλλη γλώσσα, που συχνά συνοδεύεται από σχόλια: απόδοση και ~ αγγλικών όρων στην ελληνική. ερμηνεύω -ομαι: (μτβ.) 1 δίνω εξήγηση=εξηγώ. 2 αποδίδω καλλιτεχνικό έργο. ερμηνευτικός -ή -ό. ερμηνευτικά (επίρρ.). ερμηνευτής ο, -εύτρια η.

έρπω • μόνο ενστ.: (αμτβ.) προχωρώ με το σώμα στο έδαφος=σέρνομαι: Τα φίδια ~. ερπετό το: ζώο που ανήκει στη συνομοταξία των ζώων που κινούνται έρποντας.

ερυθρός -ά & -ή -ό: [επίσ.] αυτός που έχει κόκκινο χρώμα: ~ αιμοσφαίρια. Ερυθρός Σταυρός / Ερυθρά Ημισέληνος :διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις για προσφορά βοήθειας σε όσους έχουν πληγεί από καταστροφή.

έρχομαι • αόρ. ήρθα & ήλθα, προστ. έλα, ελάτε: (αμτβ.) 1 α. κατευθύνομαι σε κπ σημείο ή μέρος προερχόμενος από αλλού: Την ώρα που εμείς φεύγαμε, ο Γιάννης ερχόταν. ~ στη ζωή / στον κόσμο: γεννιέμαι: Η κόρη μας ήρθε στη ζωή χθες. β. για γεγονός, φαινόμενο κτλ. που πρόκειται να γίνει, να συμβεί: ~ βροχή / μπόρα / πόλεμος. 2 α. φτάνω σε κπ τόπο = καταφθάνω, φθάνω: Το τρένο ~ στις 10. β. (μτφ.) φτάνω σε μια κατάσταση: Όταν έρθεις στην ηλικία μου, τότε θα καταλάβεις. γ. (μτφ.) καταλήγω κάπου: Έλα στο θέμα και μη μακρηγορείς. 3 γυρίζω εκεί από όπου ξεκίνησα, επιστρέφω: Φεύγω, αλλά δε θα αργήσω να ~. 4 προσέρχομαι, εμφανίζομαι, παίρνω μέρος κάπου: Δεν ήρθε στο πάρτι, γιατί ήταν άρρωστος. 5 έχω ως τόπο προέλευσης ή ως αφετηρία: Από πού μας ήρθε ο νέος καθηγητής; 6 (μτφ.) ακολουθώ σε σειρά, είμαι ο επόμενος: Θα σας δούμε την Τρίτη που μας έρχεται / την ερχόμενη Τρίτη. 7 καταλαμβάνω θέση στο πλαίσιο συναγωνισμού: ~ πρώτος / δεύτερος / τελευταίος. 8 (μτφ., + τ. γεν. της προσωπ. αντων.) α. αρχίζει να μου συμβαίνει κτ, αρχίζω να αισθάνομαι κτ: Mου ~ ζαλάδα / εμετός. β. απρόσ. έχω τη διάθεση, επιθυμώ να κάνω κτ: Mου ~ να τον δείρω. γ. (για ρούχο) εφαρμόζω: Πάχυνα και η φούστα μού ~ στενή. δ. φτάνω: Το νερό τής ερχόταν ως τη μέση της γάμπας. 9 (μτφ., + σε και ουσ.) δηλώνει ό,τι το ομόρριζο με το ουσ. ρήμα: ~ σε σύγκρουση με κπ: συγκρούομαι. ~ σε ευθυμία / στο κέφι: ευθυμώ. ~ στα λογικά μου / στα συγκαλά μου: λογικεύομαι. ~ σε συμφωνία με κπ: συμφωνώ. ερχομός ο.

έρωτας ο: 1 έντονο συναίσθημα προς κπ που συνοδεύεται και από σεξουαλική επιθυμία: Αυτό που νιώθω για τη Μαρία είναι βαθύς ~. 2 (μτφ.) υπερβολική αγάπη για κτ: Έχει ~ για τη δημοσιογραφία. 3 σεξουαλική πράξη: Γνώρισε τον ~ πολύ μικρή. κάνω ~ (με κπ): συνευρίσκομαι ερωτικά. 4 αυτός που είναι αντικείμενο της ερωτικής επιθυμίας: Ο Γιώργος ήταν ο μεγάλος ~ της ζωής της. ερωτικός -ή -ό. ερωτικά (επίρρ.). ερωτεύομαι: (μτβ. και με παράλ. αντικ.) νιώθω το συναίσθημα του έρωτα.

ερωτώ -ώμαι [επίσ.] & ρωτώ & -άω -ιέμαι: (μτβ.) ζητώ να μάθω κτ: Σας ~, κύριοι, εσείς τί θα κάνατε στη θέση μου; Με ρώτησε τι ώρα είναι. ερώτηση η: το να ρωτά κπ κτ και (συνεκδ.) αυτό που ρωτάει. ερώτημα το: αυτό που ρωτάει κπ. ρώτημα το: [προφ., σπάν.] ερώτημα, κυρ. στην έκφρ. θέλει και ~;: για να δείξουμε ότι μας ρωτούν κτ αυτονόητο: - Θες παγωτό; - Βεβαίως, ~; ερωτηματικός -ή -ό. ερωτηματικά (επίρρ.). ερωτηματικό το: το σημείο στίξης που συνοδεύει ερώτηση.

έσοδο το: συνήθ. πληθ. χρηματικό ποσό το οποίο λαμβάνει κπ από την εργασία του ή άλλες νόμιμες πηγές ≠ έξοδο.

εσοχή η: τμήμα επιφάνειας που βρίσκεται πιο μέσα από τη γραμμή που ορίζει το περίγραμμά του ≠ εξοχή, προεξοχή: Ράφια για βιβλία τοποθετήθηκαν στην ~ του τοίχου.

εστία η: 1 τόπος ή χώρος μόνιμης διαμονής: οικογενειακή / συζυγική / πατρική ~. 2 (μτφ.) σημείο όπου συμβαίνει ή ξεσπά κτ: ~ φωτός / θερμότητας /μόλυνσης /πολέμου /φωτιάς. 3 α. [επίσ.] το τζάκι. β. τμήμα συσκευής στο οποίο γίνεται η καύση ή αναπτύσσεται θερμοκρασία: ~ ηλεκτρικής κουζίνας. 4 ΦΥΣ σημείο συγκέντρωσης των ακτίνων φωτεινής δέσμης: η ~ του φακού / του κατόπτρου. 5 ΓΕΩΛ σημείο κάτω από την επιφάνεια της γης από το οποίο ξεκινά σεισμός: H ~ του σεισμού εντοπίστηκε δυτικά της Αθήνας. 6 ΑΘΛ τμήμα γηπέδου που ορίζεται από τα δοκάρια και τα δίχτυα και όπου πρέπει να μπει η μπάλα, για να σημειωθεί γκολ. εστιάζω -ομαι: 1 (αμτβ.) α. ΦΥΣ συγκεντρώνω με τα κατάλληλα οπτικά ή ηλεκτρομαγνητικά μέσα δέσμη φωτός ή ροή σωματιδίων σε συγκεκριμένο σημείο: Ο φακός ~ για τη λήψη φωτογραφίας. β. (μτφ.) δίνω σημασία σε κπ ή έμφαση σε κπ ή κτ: Η ομιλία του εστιάζεται σε δύο σημεία. 2 (μτβ.) επικεντρώνω την προσοχή μου σε κτ: Αν εστιάσεις την προσοχή σου σε αυτά που διαβάζεις, τότε ίσως καταλάβεις! εστιακός -ή -ό. εστίαση η.

εσύ & συ (αντων.) • εν. γεν. (ε)σένα & σου, αιτ. (ε)σένα & σε, κλητ. (ε)σύ, πληθ. ον. & κλητ. εσείς, γεν. & αιτ. εσάς & σας: χρησιμοποιείται από τον ομιλητή για να 1 (προσωπ., β΄ προσ.) α. αναφερθεί στον συνομιλητή του: ~ να φύγεις, και γρήγορα μάλιστα! Ποιος σας είπε να μπείτε; β. πληθ. απευθυνθεί στον συνομιλητή του με ευγένεια ή σεβασμό: Ο γιατρός θα σας δεχτεί σε λίγο.  αυτός & σε. 2 (οι αδύν. τ. της γεν. ως κτητ. αντων.) αναφερθεί στον συνομιλητή του ως ιδιοκτήτη πράγματος ή πρόσωπο που σχετίζεται με κπ: Μάζεψε τα πράγματά σου!   δικός & αντωνυμία - Πίνακα χρήσης αντωνυμιών.

έσχατος -η -ο: αυτός που έρχεται ή συμβαίνει στο τέλος ή πρόσφατα=τελευταίος. η εσχάτη των ποινών: η θανατική ποινή. εσχάτως (επίρρ.): πρόσφατα, τελευταίως.

εσωτερικός -ή -ό: 1 αυτός που βρίσκεται ή αναφέρεται σε κλειστό χώρο: ~ χώρος / διακόσμηση. 2 αυτός που εντοπίζεται ή προέρχεται από περιοχή εντός των συνόρων μιας χώρας: ~ μετανάστευση. 3 αυτός που προέρχεται από ή αναφέρεται στην ψυχή του ανθρώπου: άνθρωπος με πλούσιο ~ κόσμο. 4 αυτός που είναι έγκλειστος σε χώρο: ~ οικιακή βοηθός /μαθητής ~ σε σχολείο. εσωτερικό το: η περιοχή που ορίζεται από τα σύνορα μιας χώρας ≠εξωτερικό: πτήσεις εσωτερικού. εσωτερικεύω -ομαι (μτβ.).

εταιρεία η: 1 επιχείρηση με συγκεκριμένη νομική μορφή και οργανωτική δομή που δραστηριοποιείται με στόχο το οικονομικό κέρδος: Δουλεύει στην ~ του πατέρα του. 2 οργάνωση κοινής ωφελείας με συγκεκριμένο στόχο: ~ προστασίας ζώων. εταίρος ο, η. εταιρικός -ή -ό.

ετερώνυμος -η -ο: 1 ΦΥΣ αυτός που έχει διαφορετικό ηλεκτρικό φορτίο ≠ ομώνυμος: ~ πόλοι μπαταρίας. 2 ΜΑΘ ~ κλάσματα ≠ ομώνυμα κλάσματα: με διαφορετικό παρονομαστή.

έτοιμος -η -ο: 1 αυτός που με τις κατάλληλες ενέργειες έχει γίνει ικανός για άμεση χρήση ή για κπ σκοπό: Ήταν ~ κι έφυγαν αμέσως. Το φαγητό ήταν ~ και σερβιρισμένο. 2 αυτός που βρίσκεται σε κατάσταση λίγο πριν γίνει κτ: ~ ήταν να λιποθυμήσει! 3 (για ρούχα, έπιπλα κτλ.) αυτός που κατασκευάζεται μαζικά με βάση συγκεκριμένα μέτρα και όχι με παραγγελία: βιοτεχνία ετοίμων ενδυμάτων. 4 αυτός που είναι αποφασισμένος να κάνει κτ: ~ είναι για καβγά! ετοιμότητα η: 1 κατάσταση στην οποία κπ είναι έτοιμος: Ο στρατός βρίσκεται σε πολεμική ~. 2 η ικανότητα κπ να δίνει γρήγορες και έξυπνες απαντήσεις: Απαντά με μεγάλη ~ στα σχόλια των δημοσιογράφων. ετοιμάζω -ομαι: (μτβ.) 1 ενεργώ ώστε κπ ή κτ να είναι έτοιμος: ~ τα παιδιά για ύπνο. 2 κάνω ό,τι χρειάζεται για να γίνει κτ=οργανώνω, σχεδιάζω: ~ τη γιορτή της εταιρείας. 3 παθ. (για πρόσ.) (ενεργώ ώστε να) είμαι έτοιμος με τη σημ. 2: Ετοιμαζόταν να το σκάσει όταν τον έπιασαν. ετοιμασία η: το να ετοιμάζει κπ κτ.

έτος το:=χρόνος 1 α. χρονική περίοδος διάρκειας 365 (366 στα δίσεκτα) ημερών: Ο πληθωρισμός αυξήθηκε κατά 5% σε διάστημα τριών ετών. β. η χρονική περίοδος ενός έτους για τον προσδιορισμό της ηλικίας: Έχει έναν γιο τριών ετών. 2 α. η περίοδος ενός έτους, από την 1η Ιανουαρίου έως την 31η Δεκεμβρίου: ημερολογιακό ~. β. το έτος όπως καθορίζεται από ορισμένο σύστημα χρονολογίας: το έτος 1968 μ.Χ. 3 χρονική περίοδος συγκεκριμένων εργασιών: σχολικό ~. 4 ΑΣΤΡΟΝ η χρονική περίοδος που αντιστοιχεί στην περιφορά ενός σώματος γύρω από ένα άλλο: ηλιακό /σεληνιακό έτος. ετήσιος -α -ο:1 αυτός που γίνεται μία φορά κάθε χρόνο: ~ συνάντηση του συλλόγου. 2 αυτός που διαρκεί ή αντιστοιχεί σε έναν χρόνο: ~ θητεία/έσοδα. ετησίως (επίρρ.).

έτσι (επίρρ.): 1 με αυτόν τον τρόπο ≠ αλλιώς, αλλιώτικα, διαφορετικά: ~ γίνεται το φαγητό, όπως σας έδειξα. 2 χωρίς λόγο: ~ το έκανε, για πλάκα. 3 τόσο: Γιατί φωνάζεις ~; 4 (ως σύνδ.) σε αφηγήσεις, συνδέει με τα προηγούμενα: Κι ~, φύγανε μαζί. 5 σε επιφ. χρήση: ~ μπράβο, να σε χαρώ! (επιδοκιμασία).

ευ- & εύ-: πρόθημα λόγιας προέλευσης 1 στη θέση του ευκολο- ≠ δυσ-: ευκίνητος «αυτός που μπορεί να κινηθεί με ευκολία». 2 που προσδίδει στο β΄ συνθ. κπ θετική ιδιότητα: εύθυμος, ευτυχώ. 3 που δηλώνει ότι η σύνθετη λέξη έχει αυτό που εκφράζει το β΄ συνθ.: ευσταθής «αυτός που έχει ευστάθεια, που είναι σταθερός».

ευαγγέλιο το & [λαϊκ.] βαγγέλιο το: 1 ΕΚΚΛ α. καθένα από τα τέσσερα πρώτα βιβλία της Καινής Διαθήκης που αναφέρονται στον βίο και τη διδασκαλία του Χριστού. β. η διδασκαλία του Χριστού. 2 (μτφ.) α. αρχή ή θεωρία που κρίνεται αλάνθαστη και ακολουθείται πιστά: Ο λόγος του είναι ~ για μένα. β. βιβλίο με τις βασικές αρχές μιας θεωρίας: Το «Κεφάλαιο» είναι το ~ του κομουνισμού. ευαγγελιστής ο: ΕΚΚΛ 1 συγγραφέας του Ευαγγελίου στη σημ. 1α. 2 χριστιανός διαμαρτυρόμενος, που δέχεται μόνο τα Ευαγγέλια ως σημείο αναφοράς της πίστης του. ευαγγελικός -ή -ό: αυτός που περιέχεται ή προέρχεται από τα Ευαγγέλια. ευαγγελικός ο, -ή η: ευαγγελιστής με τη σημ. 2.

ευαίσθητος -η -ο: 1 αυτός που αισθάνεται έντονα κτ (ερέθισμα, κατάσταση) και επηρεάζεται από αυτό: Έχει ~ ούλα, συνέχεια ματώνουν. ~ στο κρύο / στη ζέστη. 2 (για πρόσ.) α. αυτός που αναστατώνεται ή συγκινείται εύκολα: Είναι πολύ ~, κλαίει εύκολα. β. αυτός που γνωρίζει και δείχνει ενδιαφέρον για πρόβλημα, δυσάρεστη κατάσταση κτλ.: Είναι ιδιαίτερα ~ σε θέματα ρατσισμού. 3 (για καταστάσεις κτλ.) αυτός που απαιτεί προσεκτικό χειρισμό: πολιτικά ~ θέμα. ευαισθησία η.

ευάλωτος -η -ο: αυτός που εύκολα παθαίνει κτ κακό ή επηρεάζεται αρνητικά: Ένας εξασθενημένος οργανισμός είναι ~ σε αρρώστιες.

ευγενής ο, η: πρόσωπο που ανήκει στην ανώτερη κοινωνική τάξη και συνήθως έχει τίτλο: Οι ευγενείς αντέδρασαν στην απώλεια των προνομίων τους. ευγενής -ής -ές: 1 α. αυτός που έχει σχέση με τον ευγενή: Είναι ευγενούς καταγωγής. β. (μτφ., για πράγματα) αυτός που έχει ανώτερη ποιότητα από τα όμοιά του: ευγενή μέταλλα /αέρια. 2 [επίσ.] αυτός που είναι σύμφωνος με ή ακολουθεί τους κανόνες της καλής κοινωνικής συμπεριφοράς ≠ αγενής: ~ χειρονομία. Ήταν ευγενέστατη, μιλούσε με γλυκύτητα. 3 αυτός που είναι ηθικά, πνευματικά ανώτερος: ~ συναισθήματα. σχ. αγενής. ευγενώς (επίρρ. στις σημ. 2 και 3). ευγενικός -ή -ό: ευγενής στις σημ. 2 & 3. ευγενικά (επίρρ.). ευγένεια η: 1 η σωστή κοινωνική συμπεριφορά ≠ αγένεια: Μας φέρθηκαν με μεγάλη ~. 2 ηθική ή πνευματική ανωτερότητα: Τον χαρακτηρίζει ~ ψυχής. 3 τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τον ευγενή: τίτλος ευγενείας.

ευγνωμοσύνη η: η διάθεση κπ να ευχαριστήσει κπ άλλο για κτ καλό που του έχει κάνει ≠αγνωμοσύνη, αχαριστία: Σας χρωστώ αιώνια ~! ευγνωμονώ • μόνο ενστ. & πρτ.: (μτβ.) νιώθω ή εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου σε κπ: Σας ~ για το καλό που μου κάνατε! ευγνώμων & -ονας -ων -ον.

ευδοκιμώ: (αμτβ.) 1 (για φυτά) βρίσκω τις κατάλληλες συνθήκες για να αναπτυχθώ: Εδώ ~ οι ελιές. 2 (για ενέργειες) έχω επιτυχές αποτέλεσμα: Δεν ευδοκίμησαν οι ενέργειες που έκανε για μετάθεση. 3 παρουσιάζω ανάπτυξη, πρόοδο: ~ η εταιρεία. ευδοκίμηση η.

ευεξία η: πολύ καλή κατάσταση της υγείας που δημιουργεί ανάλογη ψυχική διάθεση: Νιώθει ~ μετά τη γυμναστική.

ευεργέτης ο, -ιδα & [επίσ.] -ις & [λαϊκ.] -ισσα η: αυτός που βοήθησε κπ, κυρίως οικονομικά, ή συνεισέφερε σε έργο κοινωνικής ωφελείας: Είναι ο ιδρυτής και ~ του σχολείου μας. ευεργεσία η: καλή πράξη που κάνει κπ για να βοηθήσει κπ άλλο=φιλανθρωπία. ευεργετώ -ούμαι: (μτβ.) 1 κάνω ευεργεσία. 2 ωφελώ κπ ή κτ: Ευεργετήθηκαν πολλοί από αυτόν τον νόμο. ευεργετικός -ή -ό: αυτός που ωφελεί κπ ή κτ=ωφέλιμος ≠ βλαπτικός. ευεργετικά (επίρρ.). ευεργέτημα το: η ωφέλεια που προέρχεται από κτ: τα ευεργετήματα του νόμου.

ευημερία η: άνετος τρόπος ζωής χάρη στην καλή οικονομική κατάσταση κπ: Εργάζεται σκληρά για την ~ των δικών του. ευημερώ • μόνο ενστ. και πρτ.: (αμτβ.) είμαι σε κατάσταση ευημερίας.

ευθανασία η: πρόκληση ανώδυνου θανάτου σε ανίατο άρρωστο ή ετοιμοθάνατο, συνήθως μετά από απαίτησή του ή με τη σύμφωνη γνώμη του.

εύθυμος -η -ο: αυτός που νιώθει ή προκαλεί χαρά: ~ άνθρωπος/ιστορία. εύθυμα (επίρρ.). ευθυμία η. ευθυμώ: (μτβ & αμτβ.) νιώθω ή προκαλώ σε κπ χαρά.

ευθύνη η: 1 η υποχρέωση κπ να κάνει κτ και να λογοδοτήσει για αυτό: Ανέλαβε την ~ της διοργάνωσης. 2 η αναγνώριση κπ ότι προξένησε ζημιά σε κπ ή κτ.: Αρνήθηκε κάθε ~ για το ατύχημα. ευθύνομαι • μόνο στον ενστ. & πρτ.: (αμτβ.) έχω την ευθύνη για κτ.

ευθύς -εία -ύ • γεν. αρσ. & ουδ. -έος, πληθ. αρσ. -είς, ουδ. -έα: 1 αυτός που δεν έχει καμπύλες ή γωνίες, που συνεχίζει στην ίδια κατεύθυνση=ίσιος: Μετά τη στροφή συνέχιζε ένας ~ δρόμος. Τραβούσε ~ γραμμές με τον χάρακα. 2 αυτός που εκφράζεται ή διατυπώνεται χωρίς περιστροφές: Είναι έντιμος, ειλικρινής και ~ στις κρίσεις του. Έκανε ~ κριτική στην κυβέρνηση. 3 ΓΛΩΣΣ ευθεία ερώτηση: ερώτηση με ερωτηματικό στο τέλος. ευθεία η: α. ευθεία γραμμή ≠ καμπύλη, τεθλασμένη: Με τον χάρακα τράβηξε μια ~. β. ευθύς δρόμος: Στο τέλος της μεγάλης ~ θα βρείτε το σπίτι. τελική ~: τελική φάση: Μπήκαμε στην ~ για τις εκλογές. ευθεία (επίρρ. στη σημ. 1α): Θα προχωρήσετε ~ και στο πρώτο στενό θα στρίψετε. ευθέως (επίρρ.) χωρίς περιστροφές: Μας εξήγησε ~ τι συμβαίνει. ευθύς (επίρρ.) χωρίς να χαθεί χρόνος=αμέσως: Έφυγε ~ μετά το τέλος της γιορτής.

ευκαιρία η: 1 κατάσταση κατάλληλη να κάνει κπ κτ που επιθυμεί: Δεν του δόθηκε η ~ να σπουδάσει. επί τη ~ /επ’ ~ /με την ~: παίρνοντας ως ευκαιρία κτ. 2 προσφορά εμπορεύματος σε χαμηλή τιμή, καθώς και το εμπόρευμα αυτό: Αγόρασα ένα παλτό σε τιμή ευκαιρίας. Tο σπίτι αυτό ήταν μεγάλη ~. ευκαιριακός -ή -ό: αυτός που γίνεται όταν βρεθεί η ευκαιρία=περιστασιακός, προσωρινός≠μόνιμος. ευκαιριακά (επίρρ.). ευκαιρώ: 1 (αμτβ.) έχω ελεύθερο χρόνο. 2 (μτβ.) έχω την ευκαιρία να κάνω κτ: Δεν ~ ούτε τηλέφωνο να πάρω! εύκαιρος -η -ο:=διαθέσιμος. 1 αυτός που ευκαιρεί να κάνει κτ≠απασχολημένος: Δεν είναι ~, μιλάει με πελάτες. 2 αυτός που είναι διαθέσιμος και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από κπ: Δε βρήκε ~ τηλέφωνο και πήρε από το κινητό.

ευκατάστατος -η -ο: αυτός που βρίσκεται σε πολύ καλή οικονομική κατάσταση=εύπορος, πλούσιος ≠ άπορος, φτωχός.

εύκολος -η -ο: ≠ δύσκολος 1 α. αυτός που γίνεται χωρίς κόπο ή πολλή προσπάθεια: Το μάζεμα της ελιάς δεν είναι ~ δουλειά. Δεν ήταν~ να τον πείσουμε. β. αυτός που εξελίσσεται χωρίς δυσκολίες ≠ δύσκολος: Μέχρι τώρα ήταν τυχερός και είχε μια ~ ζωή. γ. [μειωτ.] αυτός που θεωρείται ότι δεν έχει αξία, επειδή είναι εύκολος με τη σημ. 1α: Επαναπαύτηκε στις ~ λύσεις. 2 αυτός που δε δημιουργεί προβλήματα, δυσκολίες ή που ικανοποιείται εύκολα=βολικός, καλόβολος: Είναι ~ στο φαγητό, τρώει τα πάντα. εύκολα & ευκόλως (επίρρ.). ευκολία η: 1 ≠δυσκολία α. η ιδιότητα του εύκολου στη σημ. 1α. β. η ικανότητα να κάνει κπ κτ χωρίς κόπο=ευχέρεια: Δείχνει φοβερή ~ στην κατανόηση του προβλήματος. 2 α. κτ που γίνεται για να βοηθήσει κπ = διευκόλυνση, εξυπηρέτηση: Τα κινητά τηλέφωνα είναι μεγάλη ~. β. πληθ. τα μέσα που κάνουν ευκολότερη τη ζωή μας: ξενοδοχείο που παρέχει όλες τις ευκολίες. ευκολύνω -ομαι: (μτβ.) 1 κάνω κτ (πιο) εύκολο=διευκολύνω ≠ δυσκολεύω. 2 βοηθώ κπ, κυρίως οικονομικά: Μας ευκόλυνε πολύ με το δάνειο που μας έδωσε. 3 παθ. έχω τη δυνατότητα να κάνω κτ (κυρ. για υποχρεώσεις): Δεν ευκολύνομαι τώρα να σας δω.

ευλάβεια η: έκφραση συναισθημάτων λατρείας και σεβασμού προς το θείο ή κτ που θεωρείται ιερό: Προσκύνησε με ~ τις εικόνες των αγίων. ευλαβής -ής -ές: αυτός που εκφράζει ευλάβεια = ευσεβής.   σχ. αγενής. ευλαβώς (επίρρ.). ευλαβικός -ή -ό: αυτός που εκφράζει ή γίνεται με ευλάβεια. ευλαβικά & -ώς (επίρρ.).

ευλογιά η & [λαϊκ.] βλογιά η: ΙΑΤΡ βαριά λοιμώδης, επιδημική νόσος που εκδηλώνεται με εξανθήματα στο σώμα, που αφήνουν σημάδια.

ευλογία η: 1 ευχή, κυρίως ιερέα, ηλικιωμένων ή γονέων: με τις ευλογίες κπ: με τη σύμφωνη γνώμη. 2 (μτφ.) καθετί καλό για το οποίο νιώθουμε ευγνωμοσύνη. ευλογώ -ούμαι & ευλογάω -ιέμαι & [λαϊκ.] βλογάω -ιέμαι: (μτβ.) 1 ΕΚΚΛ α. (για τον Θεό) δίνω τη θεία χάρη: Ο Θεός να σε ευλογεί! (ως ευχή). β. (για ιερείς) καθαγιάζω με θρησκευτική τελετή: Ο ιερέας ευλόγησε τον γάμο. 2 εκφράζω τη βαθιά μου ευγνωμοσύνη σε κπ ή για κτ=δοξάζω, τιμώ: ~ τη στιγμή που μας είδες! ευλογητός -ή -ό: αυτός που αξίζει να τον ευλογεί κπ: ~ ο Θεός. ευλόγηση η.

εύλογος -η -ο: αυτός του οποίου είναι εύκολο να καταλάβεις τον λόγο ύπαρξης=δικαιολογημένος, λογικός: Η ρευστότητα της οικονομίας δημιουργεί εύλογες ανησυχίες. εύλογα & [επίσ.] ευλόγως (επίρρ.)

ευνοώ -ούμαι: 1 εκφράζω την προτίμησή μου για κπ ή κτ υποστηρίζοντάς το(ν) έναντι άλλων: Τους ευνόησε η διαιτησία και κέρδισαν τον αγώνα. 2 δημιουργώ τις κατάλληλες συνθήκες: Η οικονομία της χώρας ~ τις ιδιωτικές επενδύσεις. εύνοια η: διάθεση υποστήριξης που δείχνει κπ, κυρίως ισχυρός, για κπ άλλο ≠ δυσμένεια. ευνοϊκός -ή -ό. ευνοϊκά (επίρρ.). ευνοούμενος -η -ο.

ευπρεπής -ής -ές:=αξιοπρεπής 1 αυτός που είναι σύμφωνος με τα κοινωνικά πρότυπα ≠απρεπής: Δεν είναι ευπρεπές να μιλάς απότομα. 2 αυτός που έχει γίνει με σχετική επιμέλεια και είναι ικανοποιητικού επιπέδου: Έκανε μια ~ παρουσία. σχ. αγενής. ευπρεπώς (επίρρ.). ευπρέπεια η. ευπρεπίζω ομαι (μτβ.). ευπρεπισμός ο.

ευρίσκω -ομαι: [επίσ.]=βρίσκω. εύρεση η: [επίσ.] το να βρίσκει κπ κτ: γραφείο ευρέσεως εργασίας. εύρημα το: 1 οτιδήποτε βρίσκει κπ μετά από έρευνα ή τυχαία: Τα αρχαιολογικά ευρήματα ήρθαν στο φως με τις ανασκαφές. 2 οτιδήποτε επινοεί κπ: Πρόκειται για διαφημιστικό ~. ευρηματικός -ή -ό:=επινοητικός 1 αυτός που έχει την ικανότητα να επινοεί: ~ σκηνοθέτης. 2 αυτός που χαρακτηρίζεται από επινοητικότητα και πρωτοτυπία: ~ λύση. ευρηματικά (επίρρ.) ευρηματικότητα η.

ευρύς -εία -ύ • γεν. αρσ. & ουδ. -έος, πληθ. αρσ. -είς, ουδ. -έα: 1 αυτός που έχει μεγάλο πλάτος ή έκταση: ~ στέρνο. Η ευρύτερη περιοχή του λεκανοπεδίου. 2 (μτφ.) αυτός που έχει μεγάλη διάδοση ή αφορά σε πολλά στοιχεία: Με τον τίτλο αυτό καλύπτει ένα ~ φάσμα δραστηριοτήτων. ευρέως (επίρρ., κυρ. στη σημ. 2). ευρύτητα η: κυρ. στη σημ. 2. εύρος το: 1 το πλάτος. 2 (μτφ.) η έκταση.

ευρώ το • άκλ.: κοινό νόμισμα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν κοινή νομισματική πολιτική.

ευτελής -ής -ές: 1 α. αυτός που είναι κατώτερος σε αξία ή χαμηλής ποιότητας: ~ ποσό. =μικρός. Χρησιμοποίησε ευτελή υλικά για να μειώσει το κόστος. 2 (μτφ.) αυτός που χαρακτηρίζεται από έλλειψη αξιοπρέπειας, μικρότητα: Χρησιμοποιεί ~ μέσα για να πετύχει τους σκοπούς του.  σχ. αγενής. ευτέλεια η. ευτελίζω -ομαι: [επίσ.] (μτβ.) κάνω κτ ευτελές. ευτελισμός ο.

ευτυχία η: 1 βαθιά χαρά και ικανοποίηση: Η ~ τους ολοκληρώθηκε με τη γέννηση του παιδιού τους. 2 καλή τύχη, θετική κατάληξη ≠ ατυχία: Είχε την ~ να διδαχθεί από καλούς δασκάλους. ευτυχής -ής -ές: 1 αυτός που νιώθει ευτυχία: Είμαι ~ που σας γνωρίζω. 2 αυτός που προκαλεί ευτυχία ≠ ατυχής: το ~ γεγονός (συνήθως γάμος ή γέννηση παιδιού). Γνωρίστηκαν από μια ~ συγκυρία.  σχ. αγενής. ευτυχώς (επίρρ.): για να εκφράσει ο ομιλητής βαθιά χαρά και ικανοποίηση για κτ καλό: ~, μας βοήθησε πολύ η τύχη! ευτυχώ: 1 κυρ.αόρ. α. (μτβ.) έχω την τύχη να: Ευτύχησε να τους δει παντρεμένους πριν πεθάνει. β. (αμτβ.) πετυχαίνω σε κτ ≠ ατυχώ: Δεν ευτύχησε στην επιλογή του συζύγου της. 2 (αμτβ.) νιώθω ευτυχία ≠ δυστυχώ. ευτυχισμένος -η -ο: αυτός που νιώθει, που εκφράζει ή χαρακτηρίζεται από ευτυχία: ~ χαμόγελο / στιγμές. ευτυχισμένα (επίρρ.). ευτύχημα το: ευτυχές γεγονός, που φέρνει καλή τύχη, θετική κατάληξη: Ήταν ~ που βρέθηκε εκεί κάποιος και τον βοήθησε.

εύφορος -η -ο: αυτός που (μπορεί να) παράγει πολλούς καρπούς=γόνιμος: ~ κοιλάδα / χώμα. ευφορία η: 1 η ιδιότητα του εύφορου. 2 συναίσθημα έντονης ψυχικής ευχαρίστησης: Η ανακοίνωση προκάλεσε ~ στο κοινό.

ευφυής -ής -ές:=έξυπνος 1 αυτός που μπορεί να αντιλαμβάνεται, να σκέφτεται και να κρίνει πολύ γρήγορα και σωστά. 2 αυτός που ανήκει ή ταιριάζει στον ευφυή: ~ βλέμμα / σχέδιο.   σχ. αγενής. ευφυώς (επίρρ.). ευφυΐα η: 1 α. η ιδιότητα του ευφυούς. β. η νοητική ικανότητα ενός ατόμου: χαμηλός / υψηλός βαθμός ευφυΐας. 2 πρόσωπο ευφυές στη σημ. 1=διάνοια: Είναι ~ στα μαθηματικά.

ευχαριστώ & [λαϊκ.] φχαριστώ -ιέμαι: (μτβ.) 1 α. ενεργ. εκφράζω σε κπ την ευγνωμοσύνη μου: Σας ~ για τη βοήθειά σας. β. (ως επιφ.) τυπική έκφραση ευγένειας ή ευγνωμοσύνης που χρησιμοποιείται ως απάντηση στο ενδιαφέρον, τη φιλοφρόνηση κτλ. κπ. 2 α. προκαλώ σε κάποιον χαρά και ικανοποίηση ≠ δυσαρεστώ: Πολύ με ευχαρίστησε η επίσκεψή σας! β. παθ. αντλώ χαρά και ικανοποίηση από κτ ή κπ=απολαμβάνω: Ευχαριστήθηκα φαγητό σήμερα! ευχαρίστηση η: συναίσθημα χαράς και ικανοποίησης ≠ δυσαρέσκεια.ευχαριστία η: 1 συνήθ. πληθ. έκφραση ευγνωμοσύνης: Δεχτείτε τις ευχαριστίες μας. 2 ΕΚΚΛ Θεία ~: το μυστήριο της μεταβολής του άρτου και του οίνου σε σώμα και αίμα του Χριστού. ευχάριστος -η -ο ≠ δυσάρεστος. ευχάριστα (επίρρ.) ≠ δυσάρεστα: Περάσαμε πολύ ~ στο πάρτι. ευχαρίστως: (επίρρ.) με ευχαρίστηση, κυρ. ως θετική απάντηση σε πρόσκληση: ~ να σας βοηθήσω. ευχαριστήριος -α -ο: αυτός που εκφράζει ευχαριστία.

ευχέρεια η: 1 η δυνατότητα ή η ικανότητα κπ να κάνει κτ εύκολα=ευκολία ≠ δυσχέρεια, δυσκολία: ~ λόγου=ευγλωττία. διακριτική ~: η δυνατότητα που δίνεται σε κπ να αποφασίσει για κτ. 2 το να διαθέτει κπ κτ: Δεν έχει ~ χρόνου.

ευχή & [λαϊκ.] ευκή η: 1 α. έκφραση έντονης επιθυμίας ή ελπίδας κπ να γίνει κτ καλό ≠ κατάρα: Η ~ της να μπει στο πανεπιστήμιο έπιασε. β. τυποποιημένη έκφραση που απευθύνεται σε κπ άλλο για υγεία, ευημερία κ.λπ.: Πολλές ευχές για τον καινούριο χρόνο! 2 ΕΚΚΛ παράκληση προς τον Θεό για την προστασία κπ. εύχομαι: (μτβ.) εκφράζω την ευχή να γίνει κτ θετικό ≠ καταριέμαι: ~ να μην ξαναγίνουν πόλεμοι. Σας ~ υγεία κι ευτυχία!

ευωδιά η & ευωδία η: ευχάριστη μυρωδιά ≠ δυσοσμία: η ~ των λουλουδιών. ευωδιάζω (αμτβ.). ευωδιαστός -ή -ό.

εφάπαξ: 1 (επίρρ.) μόνο μία φορά, σε μία δόση: Έδωσαν το ποσό σε δόσεις και όχι ~. 2 (ως επίθ.): Απαιτείται η ~ καταβολή του ποσού. εφάπαξ το • άκλ.: χρηματικό ποσό που δίνεται σε δημόσιο υπάλληλο που συνταξιοδοτείται.

εφάπτομαι • μόνο ενστ.: (μτβ.) ακουμπώ σε κπ σημείο μιας επιφάνειας: Η ευθεία ~ του κύκλου. Το σπίτι μας ~ με μια πολυκατοικία στα δυτικά. εφαπτομένη η: ΜΑΘ ευθεία που εφάπτεται ενός κύκλου ή μίας καμπύλης, χωρίς όμως να τον / την τέμνει.

εφαρμόζω -ομαι: 1 α. (μτβ.) βάζω κτ πάνω σε κτ άλλο, ώστε να ταιριάζουν απόλυτα: Δεν εφάρμοσες καλά το καπάκι στο δοχείο. β. (αμτβ.) ταιριάζω, προσαρμόζομαι καλά σε κάτι: Δεν ~ τα παράθυρα και μπαίνει αέρας. 2 (μτβ.) χρησιμοποιώ, κάνω πράξη (ιδέα, θεωρία, σύστημα κτλ.): Στο σχολείο μας ~ οι πιο σύγχρονες παιδαγωγικές αρχές. εφαρμογή η. εφαρμοστός -ή -ό: αυτός που εφαρμόζει (σημ. 1). εφαρμοστά (επίρρ.). εφαρμόσιμος -η-ο.

έφεση η: 1 ΝΟΜ αίτηση με την οποία ζητείται η επανεξέταση υπόθεσης από ανώτερο δικαστήριο: Έκανε /άσκησε ~ κατά της δικαστικής απόφασης. 2 τάση κπ προς κτ=κλίση: Έχει ~ στα γράμματα. εφετείο το: δευτεροβάθμιο δικαστήριο που εκδικάζει εφέσεις, καθώς και το κτίριο όπου στεγάζεται. εφέτης ο, η: δικαστικός λειτουργός, μέλος του εφετείου.

εφευρίσκω-ομαι • αόρ. εφεύρα & [επίσ.] εφηύρα: 1 φτιάχνω ή σκέφτομαι κτ νέο: Ο Γουτεμβέργιος εφηύρε την τυπογραφία. 2 σκέφτομαι τρόπους, δικαιολογίες κτλ., κυρίως για να πετύχω κτ=επινοώ, μηχανεύομαι: Εφηύρε μια απίστευτη ιστορία, προκειμένου να μην έρθει. εφεύρεση η. εφευρέτης ο, -τρια η. εφευρετικός -ή -ό: αυτός που έχει την ικανότητα να εφευρίσκει, κυρ. με τη σημ. 2. εφευρετικότητα η.

εφηβεία η: περίοδος της ζωής του ανθρώπου, μεταξύ της παιδικής ηλικίας και της ωριμότητας (συνήθως μεταξύ 12ου και 18ου έτους). έφηβος ο, έφηβη η. εφηβικός -ή -ό. εφηβικά (επίρρ.).

εφημερεύω: (αμτβ.) προσφέρω υπηρεσίες ως γιατρός ή ως νοσοκομείο ολόκληρο το εικοσιτετράωρο. εφημερία η: 1 υπηρεσία γιατρού ή νοσηλευτή, ή λειτουργία νοσοκομείου πέρα από το κανονικό ωράριο. 2 επίβλεψη της ομαλής λειτουργίας του σχολείου. 3 ΕΚΚΛ χρόνος υπηρεσίας ιερέα σε ναό. εφημερεύων -ουσα -ον.

εφημερίδα η: έντυπο, συνήθως ημερήσιο ή εβδομαδιαίο, με ειδήσεις της επικαιρότητας και άλλη ενημερωτική ύλη.

εφήμερος -η -ο: αυτός που δε διαρκεί πολύ = παροδικός, προσωρινός, πρόσκαιρος ≠ μόνιμος: η ~ λάμψη ενός τραγουδιστή. εφήμερα (επίρρ.).

εφιάλτης ο: 1 άσχημο όνειρο που προκαλεί φόβο και αγωνία. 2 (μτφ.) δυσάρεστη κατάσταση που προκαλεί φόβο και αγωνία: ο ~ των εξετάσεων. εφιαλτικός -ή -ό: αυτός που προκαλεί φόβο, που μοιάζει με εφιάλτη. εφιαλτικά (επίρρ.).

εφικτός -ή -ό: αυτός που μπορεί να γίνει=δυνατός, πραγματοποιήσιμος ≠ ανέφικτος: Aν δε βάλεις εφικτούς στόχους, μπορεί να απογοητείς αν αποτύχεις.

εφιστώ • αόρ. επέστησα: (μτβ.) μόνο στην εκφρ. ~ την προσοχή κπ σε κτ: τραβώ την προσοχή κπ σε κτ.

εφόδιο το: συνήθ. πληθ. υλικό ή πνευματικό μέσο που απαιτείται για να πετύχει κπ κτ: Δεν είχαν αρκετά ~ για το ταξίδι. Το σχολείο μάς δίνει τα απαραίτητα ~ για τη ζωή. εφοδιάζω -ομαι: (μτβ.) δίνω σε κπ ό,τι είναι απαραίτητο ή αναγκαίο για συγκεκριμένο σκοπό=παρέχω, προμηθεύω: Οι οδηγοί εφοδιάζονται με το ειδικό σήμα. Το σχολείο μάς εφοδιάζει με τα κατάλληλα προσόντα. εφοδιασμός ο.

έφοδος η: 1 ΣΤΡΑΤ ξαφνική επίθεση=εφόρμηση: Κατέλαβαν τον λόφο με ~. 2 ξαφνικός έλεγχος από κπ αρμόδιο: Ο προϊστάμενος κάνει συχνά εφόδους για να δει αν δουλεύουν.

εφορεία η: υπηρεσία που εποπτεύει άλλες υπηρεσίες, και (συνεκδ.) το κτίριο και οι άνθρωποι που εργάζονται σε αυτή: ~ Αρχαιοτήτων. έφορος¹ ο, η: υπάλληλος της εφορείας. σχ. εύφορος.

εφορία η: κρατική υπηρεσία ελέγχου και είσπραξης φόρων, και (συνεκδ.) το κτίριο και οι εργαζόμενοι σε αυτή. εφοριακός -ή -ό. εφοριακός ο, η: υπάλληλος στην εφορία. έφορος² ο, η: προϊστάμενος της εφορίας.  σχ. εύφορος.

εχέμυθος -η -ο: αυτός που δε λέει τα μυστικά που του εμπιστεύονται. εχεμύθεια η.

εχθρός & [λαϊκ.] εχτρός ο: 1 πρόσωπο που νιώθει μίσος για κπ και θέλει να του κάνει κακό ≠ φίλος: Δεν έχει εχθρούς, γιατί είναι καλός άνθρωπος. 2 έντονα αντίθετος σε κτ ≠ οπαδός, υποστηρικτής, φίλος: ~ του καπνίσματος. 3 (μτφ.) κπ ή κτ που βλάπτει κπ ή κτ άλλο: Το τσιγάρο είναι ~ της υγείας. 4 πολεμικός αντίπαλος: Ο ~ μπήκε στην πόλη. έχθρα& [λαϊκ.] έχτρα η: αίσθημα ή κατάσταση μίσους για κπ ή κτ ≠ φιλία: ~ τους χωρίζει από παλιά. εχθρεύομαι • μόνο ενστ. & πρτ.: (μτβ.) νιώθω έχθρα για κπ ή κτ. εχθρικός -ή -ό. εχθρικά & -ώς (επίρρ.). εχθρότητα η: έχθρα.

έχω • πρτ. & αόρ. είχα: (μτβ.) 1 μου ανήκει κτ. 2 φέρνω ή κρατώ κτ μαζί ή πάνω μου: Δεν ~ πορτοφόλι. 3 περιλαμβάνω ή αποτελούμαι από κτ: Η ώρα ~ εξήντα λεπτά. 4 νιώθω αίσθημα, συναίσθημα ή είμαι σε κπ ψυχική κατάσταση: ~ μεγάλη χαρά που παντρεύει τον γιο της. 5 συνδέομαι με κάποιον με σχέση συγγενική, φιλική κτλ.: Tον ~ φίλο. 6 με χαρακτηρίζει ένα γνώρισμα, μια ιδιότητα, μόνιμη ή προσωρινή: ~ γαλάζια μάτια / ταλέντο /ιλαρά. 7 (+ σαν / για) θεωρώ: Τον ~ σαν πατέρα. 8 (+ να) πρέπει: ~ να πλύνω τα πιάτα πριν βγω έξω.