B. ΘηλυκάB.1 Ισοσύλλαβαα) Σε -α – Καλή σας μέρα. Έχετε εισιτήρια για τη Σαλαμίνα; |
Η θάλασσα μου αρέσει πολύ. Οι θάλασσες της πατρίδας μας φημίζονται για την ομορφιά τους.
Τονίζονται στην
παραλήγουσα στη γενική του πληθυντικού: ιδιότητα, δυνατότητα, η ικανότητα
Τονίζονται στη λήγουσα
στη γενική του πληθυντικού: έννοια, άγκυρα, αίθουσα, η θάλασσα – οι θάλασσες
Μερικά θηλυκά προπαροξύτονα και παροξύτονα ισοσύλλαβα
σε -α «κατεβάζουν» τον τόνο στη γενική πληθυντικού. |
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 15
Τονίζω σωστά τις παρακάτω γενικές:
β) Σε -η (με πληθυντικό σε -ες) – Οχ, πάλι έγινε διακοπή ρεύματος! Η διακοπή του ρεύματος δε θα με εμποδίσει να διαβάσω. Οι διακοπές ρεύματος προκαλούν πολλά προβλήματα στους
Έτσι κλίνονται τα:
αγάπη, αλλαγή, αρχή,
Αφρική, βιβλιοθήκη, γραμμή, διακοπή, δίκη, εκλογή, επιστήμη, Ευρώπη, μηχανή, μύτη, νίκη, τέχνη, τιμή, φωνή, ψυχή
Τα ουσιαστικά αυτά τονίζονται στη γενική του πληθυντικού στη
λήγουσα. η αρχή – οι αρχές – των αρχών η δίκη – οι δίκες – των δικών η τέχνη – οι τέχνες – των τεχνών |
γ) Σε -η (με πληθυντικό σε -εις)
Νέα μέτρα για την καταπολέμηση της
ανεργίας ανακοίνωσε ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του κυρίου Ευτυχίδη, ο υπουργός απασχόλησης έλαβε την απόφαση να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας στον δημόσιο τομέα. Η κίνηση αυτή δημιουργεί προσδοκίες σε πολλούς ανέργους, που είτε έχουν –όπως λέγεται– μείνει «στην κατάψυξη» είτε υποκύπτουν στην εκμετάλλευση των αετονύχηδων. Οι ενώσεις των εργαζομένων χαιρέτισαν κατ' αρχάς αυτή την κυβερνητική πρωτοβουλία, αλλά τηρούν στάση αναμονής, περιμένοντας το νομοσχέδιο που θα φανερώσει τις κυβερνητικές διαθέσεις στο σύνολό τους. Η κυβέρνηση υποσχέθηκε φορολογικές απαλλαγές. Οι κυβερνήσεις των κρατών της Ε.Ε. ακολουθούν κοινή πολιτική Οι αποφάσεις των κυβερνήσεων ταυτίζονται σε πολλά σημεία.
Εδώ έχουμε πολλές λέξεις που προέρχονται από παλιότερες μορφές
της ελληνικής γλώσσας.
Έτσι κλίνονται τα:
ΠΡΟΠΑΡΟΞΥΤΟΝΑ
η δύναμη, η απόφαση, η αφαίρεση, η σύνταξη, η άποψη, η Ακρόπολη κ.ά.
ΠΑΡΟΞΥΤΟΝΑ
η σκέψη, η γνώση, η λύση, η πράξη, η τάξη, η ψύξη, οι Άλπεις κ.ά. |
Σε παλιά κείμενα ή σε επίσημες ανακοινώσεις είναι δυνατόν να έχουμε
και έναν άλλο τύπο γενικής ενικού σε -εως. Τότε, ο τόνος μεταφέρεται στην επόμενη συλλαβή (σε λέξεις με περισσότερες από δύο συλλαβές): π.χ. η κυβέρνηση, της κυβέρνησης ή της κυβερνήσεως Επίσης μπορεί να συναντήσω (κυρίως σε παλιά κείμενα) και ονομαστική
Συνήθως, όμως, δε χρησιμοποιώ τους τύπους αυτούς στον
καθημερινό λόγο!
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 16
Αντιγράφω τις προτάσεις στο τετράδιό μου συμπληρώνοντας τα
κενά με τον κατάλληλο τύπο του ουσιαστικού στην παρένθεση:
δ) Σε -ω
Φρόσω
Καλυψώ Δέσπω Μάρω
φειδώ
πειθώ Λητώ Ιεριχώ
Τα ουσιαστικά αυτά δε σχηματίζουν πληθυντικό.
1. Eπίσης: της ηχώς |
Β.2 ΑνισοσύλλαβαΣε -α και -ου
Η γιαγιά μού είπε ένα αστείο
παραμύθι για μια αλεπού. Μου άρεσε τόσο πολύ που συχνά ζητάω από τη μαμά μου να μου το αφηγείται. Διασκεδάζω πάντοτε με το πάθημα της αλεπούς που πήγε να κάνει την έξυπνη στα άλλα ζώα. Και η νονά μου, η Φωτεινή, μου είπε ένα παραμύθι για μια άτακτη μαϊμού, αλλά δε μου άρεσε. Πού ξανακούστηκε παραμύθι με μαϊμού; Η γιαγιά μου αφηγείται τα πιο ωραία παραμύθια. Οι γιαγιάδες φτιάχνουν και νόστιμα γλυκά.
Έτσι κλίνονται τα:
κυρά, μαμά, νταντά, νονά κ.ά.
Έτσι κλίνονται τα:
μαϊμού, φουφού κ.ά. |
Β.3 Λόγια κλίση θηλυκών σε -ος– Με συγχωρείτε, ψάχνω την οδό Καραϊσκάκη.
Τα ουσιαστικά αυτά έχουν τις ίδιες καταλήξεις με τα
αρσενικά σε -ος. Η διάμετρος του κύκλου είναι ίση με το διπλάσιο Οι διάμετροι ενός κύκλου είναι πάντα ίσες.
η άμμος, η άνοδος, η Βίβλος,
η διάλεκτος, η εγκύκλιος, η είσοδος, η έξοδος, η επέτειος, η διαγώνιος, η θαλαμηγός, η κάθοδος, η κιβωτός, η λεωφόρος, η μέθοδος, η νήσος, η παράγραφος, η πρόοδος, η περίοδος, η χερσόνησος, η ψήφος κ.ά. |
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 17
Αντιγράφω τις προτάσεις στο τετράδιό μου και συμπληρώνω τα
κενά με τον σωστό τύπο του ουσιαστικού στην παρένθεση:
– Πηγαίνω στην ................(οδός) Σόλωνος, παρακαλώ.
– Η ................. (λεωφόρος) Αλεξάνδρας είναι ανοιχτή· να πάμε από εκεί; – Ναι, και έπειτα μέσω της ............ (οδός) Ιπποκράτους. – Εντάξει. Θα βρω τον συντομότερο δρόμο. Έχω τις δικές μου ............... (μέθοδος) τόσα χρόνια στο τιμόνι. – Α, ψάχνω και για ένα εστιατόριο με ........…… (είσοδο) επί της ........... (οδός) Ακαδημίας. Με περιμένουν εκεί μερικοί φίλοι αργότερα.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 18
Σχηματίζω στο τετράδιό μου φράσεις με την ονομαστική
πληθυντικού της πρώτης λέξης και τη γενική πληθυντικού της δεύ-
τερης όπως στο παράδειγμα:
η κορυφή – η καπνοδόχος οι κορυφές των καπνοδόχων
Τι θα θυμάμαι για... τα θηλυκά ουσιαστικά
|
Τι να θυμάμαι όταν γράφω
Γράφω σε:
B.4 Oυσιαστικά κοινού γένους– Καλείται η μάρτυρας κυρία Λεμονιά |
Ορισμένα ουσιαστικά, που δηλώνουν κυρίως πρόσωπα που
ασκούν κάποιο επάγγελμα/δραστηριότητα, έχουν κοινό γέ- νος (αρσενικό και θηλυκό). Τέτοια είναι τα:
Δ. Ουσιαστικά σε -ος
(πληθ. σε -οι) π.χ. ηθοποιός, δικηγόρος
Γ. Ουσιαστικά σε -ης
(πληθ. σε -ες) π.χ. βουλευτής, δημότης
Α. Ουσιαστικά σε -ης
(πληθ. σε -εις) που προήλθαν από επίθετα π.χ. συγγενής, ευγενής, ασθενής
Β. Ουσιαστικά σε -ας
(πληθ. σε -ες) π.χ. μάρτυρας, ταμίας
Ε. Ουσιαστικά σε -έας
(πληθ. σε -εις) π.χ. συγγραφέας, διερμηνέας |