4.4 Σημεία στίξης

4.4 Σημεία στίξης

Τα σημεία στίξης είναι η τελεία .		η διπλή τελεία / άνω και κάτω τελεία :
	η άνω τελεία ·	τα εισαγωγικά « »
	το κόμμα ,	το ερωτηματικό ;
	το θαυμαστικό !	το ενωτικό -
	οι παρενθέσεις ( )	η παύλα –
	η διπλή παύλα – –	τα αποσιωπητικά ...

Η τελεία

χρησιμο-
ποιείται

στο τέλος μιας
πρότασης (για να δείξει
διακοπή)
Ο Γιάννης έφυγε.

σε
συντομογραφίες
μ.Χ.

στην ώρα
13.40

για να χωρίσω
ψηφία μεγάλων
αριθμών
1.235.780

Το κόμμα χωρίζει...

α) λέξεις ασύνδετες
Π.χ. Μου πρόσφεραν καφέ, γλυκό και αναψυκτικό στο αεροπλάνο.

β) φράσεις μέσα στην ίδια πρόταση
Π.χ. Μου αρέσουν τα παλιά αυτοκίνητα, τα μικρά σπίτια, οι διακοπές στη θάλασσα.

γ) ασύνδετες προτάσεις
Π.χ. Ανεβήκαμε το βουνό, φτάσαμε στο καταφύγιο, μείναμε εκεί μία μέρα και μετά ξεκινήσα-
με για την κορυφή.

δ) δευτερεύουσες / εξαρτημένες προτάσεις από τις κύριες
Π.χ. Αν θέλεις να πας στο χωριό, πρέπει να πάρεις το αυτοκίνητο.

Η άνω τελεία δείχνει

διακοπή μικρότερη από αυτή που δείχνει η τελεία, αλλά
μεγαλύτερη από αυτή που δείχνει το κόμμα.

Π.χ. Αυτό δεν είναι καρπούζι· είναι πεπόνι.

Η διπλή τελεία (άνω και κάτω τελεία) χρησιμοποιείται

Π.χ. Οι μεγαλύτερες
ελληνικές πόλεις είναι:
η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη,
η Πάτρα.

Π.χ. Ο Ορέστης είπε:
«Θέλω μια τούρτα για τα
γενέθλιά μου».

όταν
απαριθμούμε
μια σειρά
πραγμάτων

στον ευθύ
λόγο

Το ερωτηματικό χρησιμοποιείται στο τέλος μιας πρότασης η οποία είναι
ευθεία ερώτηση (βλ. ενότητα 16.4 B).
Π.χ. Πότε θα φύγεις;

Το θαυμαστικό χρησιμοποιείται στο τέλος μιας πρότασης η οποία
εκφράζει θαυμασμό, διαταγή ή απαγόρευση. Επίσης, χρησιμοποιείται με
μια ονοματική φράση σε κλητική.
Π.χ. Τι ωραία που περάσαμε στη Χίο!
Έλα δω!
Μην μπεις μέσα!
Δανάη!

Οι παρενθέσεις χρησιμοποιούνται για να απομονώσουν μια
λέξη, φράση ή πρόταση που παρεμβάλλεται σε μια άλλη
φράση ή πρόταση, και μας δίνει περισσότερες πληροφορίες.
Π.χ. Ο Νίκος (μια που μιλάμε γι' αυτόν) έρχεται κάθε μέρα
στο σχολείο τρέχοντας.

Το ενωτικό χρησιμοποιείται:
α) στο τέλος μιας γραμμής, όταν δε χωράει ολόκληρη η λέξη και
πρέπει να την κόψουμε (βλ. ενότητα 3.3 – συλλαβισμός)
Π.χ. αερό-
στατο
β) για να ενώσει δύο λέξεις
Π.χ. μια επίσκεψη-αστραπή

Η παύλα χρησιμοποιείται σε έναν διάλογο για να δείξουμε ότι αλλάζει το πρόσωπο που
μιλάει.
– Πότε θα πας διακοπές;
– Τον Αύγουστο. Εσύ;
– Εγώ, μάλλον, του χρόνου πια!

Η διπλή παύλα χρησιμοποιείται για να χωρίσει φράσεις.
Π.χ. Ο Γιάννης θα έρθει –ελπίζω– σήμερα.

Σε εισαγωγικά κλείνουμε τα λόγια κάποιου, όταν
θέλουμε να μεταφέρουμε κάτι όπως ακριβώς το είπε.
Π.χ. «Ευτυχώς», μας είπε, «ήρθατε νωρίς».

Εισαγωγικά χρησιμοποιούμε, επίσης, σε τίτλους και για
να παραθέσουμε μια έκφραση λέξη προς λέξη.
Π.χ. Το βιβλίο «Ο μικρός πρίγκηπας» μου άρεσε πολύ.
...το λεγόμενο «μήλο της Έριδος»

Τα αποσιωπητικά χρησιμοποιούνται:
α) για να δείξουμε ότι μια πρόταση ή σκέψη έμεινε ατελείωτη.
Π.χ. Θα 'ταν ωραία να…
Αχ! Nα μπορούσες να έρθεις…
β) για να οδηγήσουν σε μια λέξη ή φράση που προορίζεται να έρθει ως έκπληξη για τον
αναγνώστη.
Π.χ. Ξαφνικά, ενώ καθόμουν στη θέση μου, μπήκε στο θέατρο… ο πρωθυπουργός!