Γραμματική Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού
4.2 Απαλοιφή φωνήεντος
Μερικές φορές, ορισμένα φωνήεντα είναι δυνατόν να χαθούν
όταν βρίσκονται δίπλα σε άλλα φωνήεντα ή ανάμεσα σε σύμ- φωνα. Το φαινόμενο αυτό το λέμε απαλοιφή φωνήεντος. 
Μερικές φορές, όταν δύο φωνήεντα συναντιούνται
μέσα σε μια λέξη, το ένα από τα δύο απαλείφεται. Αυτό που χάνεται είναι το λιγότερο ισχυρό. 
ΙσχυρόAσθενές
[α] > [ο] > [ου] > [ε] > [ι]
Νικόλαος → Νικόλας |
Όταν μια λέξη τελειώνει σε φωνήεν και η επόμενη αρχίζει από
φωνήεν, τότε χάνεται είτε το τελικό φωνήεν της πρώτης λέξης είτε το αρχικό φωνήεν της δεύτερης λέξης, ανάλογα με το ποιο από τα δύο είναι πιο ασθενές. Π.χ.: το άλογο → τ' άλογο (χάνεται το τελικό φωνήεν της πρώτης λέξης) μου έριξε → μου 'ριξε (χάνεται το αρχικό φωνήεν της δεύτερης λέξης) Στη θέση του φωνήεντος που χάθηκε σημειώνουμε την απόστροφο (') (βλ. ενότητα 4.3). 
Η απαλοιφή, όμως, δεν είναι υποχρεωτική. Μερικές
φορές, μάλιστα, δε συμβαίνει καθόλου! Π.χ. δεκαεφτά
Σε μερικές περιπτώσεις χάνεται ένα φωνήεν ανάμεσα σε δύο σύμφωνα. Αυτό μπορεί να
γίνει είτε μέσα στην ίδια λέξη είτε στο τέλος μιας λέξης, όταν ακολουθεί λέξη που αρχίζει από σύμφωνο. σιτάρι → στάρι φέρε το → φέρ' το 
Το επίρρημα μέσα γράφεται χωρίς απόστροφο με τελικό ς
όταν ακολουθείται από λέξη που αρχίζει από σύμφωνο. Π.χ. Μες στη θάλασσα Όταν ακολουθείται από λέξη που αρχίζει από φωνήεν, τότε το μέσ' γράφεται κανονικά με απόστροφο. Π.χ. Μέσ' από τη θάλασσα
Τι να θυμάμαι όταν γράφω
Σημειώνω την απόστροφο μόνο όταν το φωνήεν που παθαίνει απα-
λοιφή βρισκόταν στην αρχή ή στο τέλος μιας λέξης.
|