Νεοελληνική Γλώσσα (Α΄ Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής [πηγή:Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα]

Γ ΠAPAΓΩΓA EΠIΘETA

Aκούω και μιλώ

  1. Υποθέστε ότι είστε ένας φίλος του Μπεν (κείμ. 1) και θέλετε να τον ενημερώσετε για τον «ηλεκτρονικό» διαγωνισμό που διοργανώνεται στο σχολείο σας και να τον συμβουλέψετε να πάρει μέρος. • Κάντε το σε προφορικό λόγο, στον οποίο θα χρησιμοποιήσετε και επίθετα που θα παράγονται από τα ρήματα: αποκαλύπτω, αποφασίζω, σκέπτομαι.
  2. Επισκεφτήκατε μέσα από το διαδίκτυο την ψηφιακή αναπαράσταση του ναού του Δία. Σας έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα χρώματα μέσα και έξω από τον ναό. Μιλήστε για τα χρώματα αυτά στους γονείς σας, παράγοντας με τη χρήση των κατάλληλων καταλήξεων (επιθημάτων) επίθετα, π.χ. κίτρινος → κιτρινωπός.

Εικόνα Kείμενο 6 [Oι ειδήσεις των οκτώ]

Μοιάζει με μάχη αυτό που συμβαίνει κάθε βράδυ στις 8:00 περίπου, όταν το ένα μετά το άλλο τα δελτία ειδήσεων ξεδιπλώνουν την ειδησεογραφία της ημέρας. Μάχη της οποίας οι «συγκρούσεις» έχουν προαναγγελθεί με τρέιλερ, που διαφημίζουν τα πιο αιχμηρά όπλα της κάθε ομάδας κρούσης. Είναι οι υποσχέσεις του ενημερωτικού τηλεοπτικού προγράμματος για ένα «καυτό», γευστικό θέαμα με τις πολιτικές του πτυχές, αλλά με στοιχεία ίντριγκας, με το εφέ της τραγικότητας από το ημερήσιο τροχαίο ή το έγκλημα, εγχώριο ή εισαγωγής.

Πάντως η πολιτική-θέαμα, ο έρωτας-θέαμα, τα διαζύγια-θέαμα, η μητρική αγάπη-θέαμα, ο πόνος-θέαμα, το αίμα, η καταστροφή καταναλώνονται με πάθος.

Πιερ Μπουρντιέ, Για την τηλεόραση, μτφρ. Α. Σωτηρίου, Κ. Διαμαντάκου, εκδ. Πατάκη, 1998

Mαθαίνω ότι:

◗ Επίθετα παράγονται από ουσιαστικά, ρήματα, επιρρήματα, ή άλλα επίθετα. Στον πίνακα που ακολουθεί μπορείτε να δείτε μερικά παραδείγματα.

Επίθετα από:

ρήμα

ουσιαστικό

επίθετο

επίρρημα

τρομακτικός

ασημένιος

κοντούλης

χτεσινός

αγαπητός

ανοιξιάτικος

μεγαλούτσικος

καμαρωτός

αγορίστικος

ασπριδερός

εκλέξιμος

τρομερός

βαθουλός

Διαβάζω και γράφω

  1. «αιχμηρά, γευστικό, πολιτικές, ημερήσιο, τροχαίο, εγχώριο» (κείμ. 6): Από ποιες λέξεις παράγονται τα επίθετα αυτά;
  2. Αφού μελετήσετε προσεκτικά τα εισαγωγικά κείμενα (1, 2, 3), εντοπίστε τα επίθετα που παράγονται από ρήματα ή ουσιαστικά και δίπλα σημειώστε τις καταλήξεις (επιθήματα) που λαμβάνουν τα παράγωγα επίθετα.

    Eπίθετο

    Κατάληξη

    -επίθημα

    αποδεκτός (κείμ. 3)

    φωτεινός (κείμ. 3)

    -τος

    -εινος

    ΠΑΡΑΓΕΤΑΙ ΑΠΟ:

    ουσιαστικό

    ρήμα

    φως

    αποδέχομαι
  3. Αφού διαβάσετε το κείμενο 6, βρείτε ένα ρήμα και τρία ουσιαστικά και παραγάγετε επίθετα προσθέτοντας τα κατάλληλα επιθήματα (καταλήξεις).