Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα

Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσιεθ Μεχίας

Ο Φεντερικο Γκαρθια Λορκα, από τους σημαντικότερους Ισπανούς ποιητές και θεατρικούς συγγραφείς του αιώνα μας, γεννήθηκε το 1898 σ' ένα μικρό χωριό της Ανδαλουσίας κοντά στη Γρανάδα, το Φουεντεβακέρος. Σπούδασε μουσική, γρήγορα όμως στράφηκε στην ποίηση και το θέατρο. Προικισμένος με εξαιρετική ευαισθησία τραγούδησε στην ποίησή του την ισπανική γη, την ομορφιά της φύσης, το θάνατο, τη χαρά της ζωής, τους τσιγγάνους, την ύπαιθρο και τις πολιτείες της Ισπανίας. Ως θεατρικός συγγραφέας δημιούργησε έξοχους δραματικούς χαρακτήρες, ιδίως γυναικών. Τα έργα του παίχτηκαν πολλές φορές στην Ελλάδα και η ποίησή του επηρέασε και την ελληνική και την ευρωπαϊκή σε σημαντικό βαθμό. Ποιήματά του μετέφρασαν ο Ο. Ελύτης, ο Νίκος Γκάτσος κ.ά. Από τα θεατρικά του έργα αναφέρουμε τα εξής: Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα, Μαριάννα Πινέντα, Ματωμένος Γάμος. Ο Λόρκα εκτελέστηκε από τους φασίστες του Φράνκο το 1936, σε ηλικία 38 μόλις χρονών και ο θάνατός του συγκλόνισε την Ευρώπη. Η ποιητική σύνθεση Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσιεθ Μεχίας¹ αναφέρεται στο θάνατο του ομώνυμου ταυρομάχου, φίλου του Λόρκα, που σκοτώθηκε σε ταυρομαχία το 1934. Ο Μεχίας δεν ήταν μόνο μεγάλος ταυρομάχος, αλλά και διανοούμενος με γνήσια καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα. Στο σπίτι του συγκεντρώνονταν οι σπουδαιότεροι ποιητές του καιρού του. Από το Θρήνο παραθέτουμε ένα απόσπασμα με τίτλο: Ψυχή φευγάτη, που είναι και το τέλος της σύνθεσης.

Ψυχή φευγάτη

Δε σε γνωρίζει ο ταύρος κι η συκιά

τ' άλογα, τα μυρμήγκια του σπιτιού σου,

δε σε γνωρίζει η νύχτα και τ' αγόρι,

γιατί είσαι πια νεκρός, νεκρός για πάντα.

Δε σε γνωρίζει η πέτρα η πλαγιασμένη,

το μαύρο ατλάζι μέσα του που λιώνεις,

δε σε γνωρίζει η μνήμη σου η σβησμένη,

γιατί είσαι πια νεκρός, νεκρός για πάντα.

Χινόπωρο θα 'ρθεί με σαλιγκάρια,

σταφύλια ομίχλης, όρη αγκαλιασμένα,

όμως κανείς δε θα σε ιδεί στα μάτια,

γιατί είσαι πια νεκρός, νεκρός για πάντα.

Γιατί είσαι πια νεκρός, νεκρός για πάντα,

σαν όλους τους νεκρούς εδώ στη Γη,

σαν όλους τους νεκρούς που λησμονιούνται

με τα σκυλιά τα ψόφια στοιβαγμένοι.

Κανείς δε σε γνωρίζει πια. Μα εγώ σε τραγουδάω.

Γι' αυτούς που θα 'ρθουν τραγουδώ τη χάρη κι ομορφιά σου.

Τη μεστωμένη γνώση σου, του νου τη φρονιμάδα.

Τη δίψα σου για θάνατο, τη γέψη των χειλιών του.

Τη θλίψη που είχε μέσα της η γελαστή χαρά σου.

Χρόνια θ' αργήσει να φανεί, αν θα φανεί ποτέ του,

τέτοιος καθάριος, ζωντανός, ζεστός Ανδαλουσιάνος*

Την αρχοντιά του τραγουδώ με λόγια που στενάζουν

κι έν' αεράκι οπού 'κλαιγε στα λιόδεντρα θυμάμαι.

μτφρ.: Νικος Γκατσος

1. Ολόκληρο το ποίημα μελοποιήθηκε από το Σταύρο Ξαρχάκο και κυκλοφόρησε σε δίσκο (εκδ. Columbia).

Ανδαλουσιάνος: από την Ανδαλουσία, περιοχή της Ισπανίας.

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Το απόσπασμα χωρίζεται σε δύο ενότητες: Στην πρώτη δίνεται ο οριστικός θάνατος του Μεχίας. Πώς εκφράζεται; Στη δεύτερη ενότητα ποιο είναι το περιεχόμενο;
Μετά τη μελέτη του αποσπάσματος, αν είναι δυνατό, ν' ακούσετε το ποίημα μελοποιημένο από το Σταύρο Ξαρχάκο (εκδ. Columbia).