Βισλάβα Συμπόρσκα, «Τέσσερις το πρωΐ»

Α47

Βισλάβα Συμπόρσκα

ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΤΟ ΠΡΩΙ

Η ώρα της νύχτας μέσα στη μέρα.
Η ώρα του γυρίσματος από πλευρό σε πλευρό.
Η ώρα για τους μεσόκοπους.

Η καθαρή ώρα για το λάλημα των πετεινών.
Η ώρα που μας απαρνιέται η γη.
Η ώρα των σταγόνων από σβησμένα άστρα.
Η ώρα του «τι κι αν μετά από μας δεν υπάρχει τίποτα».

Μια άδεια ώρα.
Άχαρη, στείρα.
Απ’ όλες τις ώρες η χειρότερη.

Κανένας δεν είναι στα καλά του στις τέσσερις το πρωί.
Κι αν άσπρα μυρμήγκια νιώθουν ωραία στις τέσσερις το πρωί
— ας συγχαρούμε τα μυρμήγκια. Κι ας γίνει πέντε η ώρα
αν σκοπεύουμε να συνεχίσουμε να ζούμε.

μτφρ. Βασίλης Καραβίτης
(γενν. 1934)

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

ΣΧΟΛΙΟ

Απομακρυσμένη από τη σχετική απαισιοδοξία των παλαιότερων στίχων της η Συμπόρσκα καλλιέργησε μια ποίηση στην οποία ο υπαρξιακός προβληματισμός χρωματίζεται από μια ρεαλιστική διάσταση προερχόμενη κυρίως από την επίγνωση της φθοράς του ανθρώπινου σώματος. Ωστόσο, η σκοτεινή της διάθεση μετριάζεται από ένα διακριτικό χιούμορ, το οποίο αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά στοιχεία της φωνής της. Όπως λέει η ίδια η Συμπόρσκα μιλώντας για τον τρόπο με τον οποίο γράφει τα ποιήματά της, «δανείζεται λέξεις που βαραίνουν από πάθος κι έπειτα προσπαθεί να τις κάνει να φαίνονται ελαφρές».

Η προσπάθεια αυτή γίνεται ορατή στο ποίημα «Τέσσερις το πρωί». Η χρονική στιγμή της μετάβασης από τη νύχτα στη μέρα χρησιμοποιείται εδώ με έναν αντίρροπο συμβολισμό: για να εικονογραφήσει μιαν αντίστροφη ψυχολογική μετάπτωση από τη φωτεινή στη σκοτεινή διάθεση· ακριβέστερα, για να εκφράσει την αγωνία μιας αίσθησης ανάμεσα στην ύπαρξη και την ανυπαρξία, αίσθησης ανάλογης μ’ εκείνην την οποία νιώθει κανείς τη στιγμή μιας ξαφνικής μεσονύχτιας αφύπνισης. Εντούτοις η βαριά ατμόσφαιρα που οικοδομείται κατά την πρόοδο του ποιήματος ανατρέπεται —ή διασκεδάζεται— από την απροσδόκητη αναφορά των τριών τελευταίων στίχων, η οποία με την παιγνιώδη νότα της αναδεικνύει τη χιουμοριστική αντιμετώπιση της ζωής ως ένα είδος ανακουφιστικού αντίβαρου.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Ποια συναισθήματα σχετίζονται με τη συγκεκριμένη ώρα στο ποίημα;
Πώς εννοείτε τα άσπρα μυρμήγκια;
Πώς αντιλαμβάνεστε την προτροπή στην κατάληξη του ποιήματος;

WISLAVA SZYMBORSKA (γενν. Κόρνικ 1923). Πολωνέζα ποιήτρια. Σπούδασε κοινωνιολογία και φιλολογία στο πανεπιστήμιο της Κρακοβίας, όπου ζει ως σήμερα. Τα πρώτα ποιήματά της διαπνέονται από την αισιοδοξία του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, τον οποίο όμως γρήγορα εγκαταλείπει. Το 1996 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ.

Μέχρι σήμερα έχει γράψει δώδεκα ποιητικές συλλογές. Μερικοί τίτλοι από το πλούσιο ποιητικό της έργο: Γιατί ζούμε (1952), Φωνάζοντας τον Γέτι (1957), Καθημερινό συμβάν (1972), Η αρχή και το τέλος (1993).

Χανς Αρπ «Το ρολόι»