Ντίνος Χριστιανόπουλος

Δημάς

Το Ποιημα Ανηκει στη συλλογή Εποχή των ισχνών αγελάδων (1950). Στα ποιήματα αυτής της συλλογής, ο ποιητής χρησιμοποιεί πρόσωπα κυρίως από την εποχή των πρώτων χριστιανικών χρόνων («Ο εκατόνταρχος Κορνήλιος», «Η Μαγδαληνή», «Άνθρωποι της Λαοδικείας» κ.ά.). αλλά και την αρχαία εποχή («Αντιγόνη υπέρ Οιδίποδος»), που τα εκμεταλλεύεται, για να αποδώσει σύγχρονες καταστάσεις και συμπεριφορές.

Δημάς¹ Παύλῳ δεσμίῳ εν Ρώμη χαίρειν·

Είναι η τέταρτη φορά που επιχειρώ να σας γράψω,

μέσα σε τούτο το πολυθόρυβο μπαρ με το ράδιο να παίζει σουίγκ

και το κορίτσι να με κοιτάει παραξενεμένο.

Συχνά θυμούμαι την εν Χριστῴ ζωή, τους αδελφούς εν Κυρίῳ,

με ταράζει η νοσταλγία, με διαλύει.

Όλοι με θεωρούν ευτυχισμένο καθώς με βλέπουν με το χακί,

το περίστροφο στα δεξιά, να βαδίζω γεμάτος αυτοπεποίθηση,

στη Μπάρα, στα θέατρα, στα ζαχαροπλαστεία, στα γυμναστήρια.

Όμως νιώθω καλά την τερηδόνα να προχωρεί.

Τι τα θέλετε, κύριε, τι τα θέλετε,

εμείς που γνωρίσαμε μικροί το Χριστό ζούμε τώρα τη θλίψη·

χάσμα γαρ μέγα εστήρικται μεταξύ ημών και υμών².

Όπου να γυρίσω, με σκοτώνει το παράπονό σας:

Δημάς μ' εγκατέλιπεν αγαπήσας τον νυν αιώνα.

Κι όμως νιώθω παράταιρος μέσα στον κόσμο αυτό,

σαν κλασική μουσική σε ταβέρνα.

Κι όταν ανοίγω το άλμπουμ με τα εικόνια που μας κάμναν

πλανόδιοι ζωγράφοι σ' εξορμήσεις ιεραποστολικές,

δεν ξέρω αν θα 'θελα να επιστρέψω, είναι τόσο οδυνηρή

η εποχή της φρόνησης, θα 'θελα μόνο

να ξεριζώσω με τα χέρια μου τη μνήμη.

Τάχα θα βάλω πια τις χώρες μου σε κάποια τάξη;³

Και πώς μες στ' αδιέξοδο έξοδο να 'βρω;

1. Δημάς: Φίλος και συνεργάτης του αποστόλου Παύλου στην αρχή, απαρνήθηκε αργότερα το χριστιανισμό, και απαρνήθηκε τον Παύλο, όταν φυλακίστηκε.

2. «Χάσμα γάρ μέγα ἐστήρικται μεταξύ ἡμῶν και ὑμών». ΚΔ Λουκ. 16,26. Σύ δέ ὀδυνᾶσαι· καί ἐπί πᾶσι τούτοις μεταξύ ἡμῶν και ὑμών χάσμα μέγα ἐστήρικται, ὅπως οἱ θέλοντες διαβῆναι ἔνθεν πρός ὑμᾶς μή δύνωνται, μηδέ οἱ ἐκεῖθεν πρός ἡμᾶς διαπερῶσιν».

3. «Τάχα θα βάλω πια τις χώρες μου σε κάποια τάξη;». Πρβλ. Τ. Σ. 'Ελιοτ. Η έρημη χώρα «Ε. Τι είπε ο κεραυνός» (μτφρ. Γ Σεφέρη). Εδώ η φράση «τις χώρες μου» σημαίνει όχι «τις χώρες του βασιλείου μου», αλλά «τον ψυχικό μου κόσμο».

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Το ποίημα έχει τη μορφή επιστολής του Δημά προς τον Απόστολο Παύλο που ήταν φυλακισμένος στη Ρώμη. Ποια στοιχεία δείχνουν την πλαστότητα των προσώπων; Τι νομίζετε ότι αντιπροσωπεύουν τα πρόσωπα αυτά;
Ο ποιητής συμφύρει δυο καταστάσεις: της τότε εποχής και της σύγχρονης, χρησιμοποιώντας ως προσωπείο του το Δημά. Προσπαθήστε να εντοπίσετε λέξεις και φράσεις που δείχνουν αυτό το συμφυρμό. Αυτή η μέθοδος προσδίδει στο ποίημα έναν ιστορικό χαρακτήρα. Ποιος μεγάλος Έλληνας ποιητής χρησιμοποιεί αυτή τη μέθοδο;
Γιατί ο αφηγητής νιώθει παράταιρος μέσα στον κόσμο; Ποια φράση αποδίδει καλύτερα το αίσθημά του αυτό;
Ποια ψυχική κατάσταση εκφράζεται στο ποίημα;