Ο η το (άρθρο, οριστ.): 1 δηλώνει κπ ή κτ συγκεκριμένο, γνωστό, μοναδικό ή που έχει προαναφερθεί: ~ γραφείο μου είναι δεξιά. ~ ημέρα εκείνη, έλειπαν όλοι. ~ Λευκός Πύργος. 2 χρησιμοποιείται για να αναφερθούμε γενικά σε όλα τα πρόσωπα, πράγματα κτλ. του ίδιου είδους: Τα δελφίνια είναι θηλαστικά. 3 (σε παράθεση) δηλώνει ιδιότητα, προσωνυμία κτλ. κπ: Ριχάρδος ~ Λεοντόκαρδος. 4 ουσιαστικοποιεί λέξεις και προτάσεις: το χθες / σήμερα / αύριο. οι αριστερά /δεξιά. οι πλούσιοι. Το να φύγεις / ότι φεύγεις είναι περίεργο. 5 α. (με επίθ. σε συγκρ. βαθμό) σχηματίζει τον υπερθετικό βαθμό: ~ εξυπνότερο παιδί του κόσμου. β. (με τονισμό) δίνει έμφαση σε κτ: Μου έκανε (και) ~ χτένισμα! Μιλάμε για ~ παιδί! γ. (με γεν. ουσ. που δηλώνει χρόνο) δηλώνει το καλύτερο, ανώτερο κτλ. μέλος μιας κατηγορίας: ~ είδηση της ημέρας / του μήνα. 6 δηλώνει επιμερισμό = κάθε: Πληρώνομαι 1.500 ευρώ τον μήνα.

όαση η: 1 μέρος στην έρημο με νερό και βλάστηση: Το καραβάνι σταμάτησε στην ~ για νερό. 2 (μτφ.) οτιδήποτε προσφέρει σωματική, ψυχική ή πνευματική ευχαρίστηση, σε αντίθεση με το περιβάλλον του: Το πάρκο είναι μια πράσινη ~ μέσα στην τσιμεντούπολη.

οβελίας ο: [επίσ.] αρνί που ψήνεται στη σούβλα, συνήθως το Πάσχα.

οβελίσκος ο: ΙΣΤ μνημείο με μορφή τετράπλευρης ψηλής κολόνας που καταλήγει σε μικρή πυραμίδα: Ο ~ του τάφου του Αυγούστου βρίσκεται στη Ρώμη.

οβολός ο: 1 χρήματα, συνήθως λίγα, τα οποία προσφέρει κπ για ορισμένο σκοπό: Προσέφεραν τον ~ τους για τους σεισμοπαθείς. 2 ΙΣΤ αρχαίο αττικό νόμισμα μικρής αξίας.

όγκος ο: 1 ΦΥΣ ο χώρος που καταλαμβάνει ένα στερεό, υγρό ή αέριο σώμα: Ο ~ της δεξαμενής είναι 30 κυβικά μέτρα. 2 μεγάλο μέγεθος, αριθμός ή ποσότητα: τεράστιος ~ πληροφοριών. 3 ΙΑΤΡ μάζα κυττάρων που δημιουργείται και αναπτύσσεται ανεξέλεγκτα σε σημείο του σώματος ενός οργανισμού: καλοήθης / κακοήθης ~. ογκώδης -ης -ες: αυτός που έχει μεγάλο όγκο.  σχ. αγενής.

οδηγία η: 1 υπόδειξη από κπ ειδικό για το πώς πρέπει να γίνει κτ: Πρέπει να ακολουθείς τις ~ του γιατρού. 2 δεσμευτική υπόδειξη ανωτέρου προς κατώτερο = εντολή: Λυπάμαι, αλλά οι ~ που έχω είναι να μην ανοίξω σε κανέναν.

οδηγώ & -άω -ούμαι: 1 (μτβ.) χειρίζομαι όχημα ελέγχοντας την πορεία και την ταχύτητά του: Έμαθε να ~ αυτοκίνητο στα 18 της. 2 (μτβ.) α. κινούμαι μπροστά από κπ, δείχνοντάς του τον δρόμο: Ο υπηρέτης οδήγησε τον επισκέπτη στο σαλόνι. β. κατευθύνω κπ κάπου ως αρχηγός, ανώτερος ή ικανότερος: Ο στρατηγός οδήγησε τους άντρες του στο πεδίο της μάχης. 3 (μτφ., μτβ.) κάνω κπ να έχει κπ κατάληξη ή αποτέλεσμα: Η επιμονή του τον οδήγησε στη νίκη. 4 (αμτβ.) καταλήγω σε κπ μέρος: Το μονοπάτι ~ στην κορυφή. οδήγηση η. οδηγός ο, η: 1 πρόσωπο που οδηγεί όχημα. 2 πρόσωπο που πηγαίνει μαζί με κπ για να του δείχνει τον δρόμο. 3 (μτφ.) πρόσωπο ή ιδέα που μπορεί να καθοδηγήσει, να κατευθύνει κπ ή κτ: Η γνώση και η εμπειρία είναι πολύτιμος ~ στη ζωή μας. 4 έντυπο με πληροφορίες, συμβουλές ή και οπτικό υλικό για τόπο, δραστηριότητα ή τρόπο συμπεριφοράς: τουριστικός ~. Χρυσός ~: κατάλογος με τηλέφωνα επαγγελματιών. 5 μέλος γυναικείας προσκοπικής οργάνωσης: Σώμα Ελληνίδων ~.

οδοιπόρος ο, η: πρόσωπο που διανύει μεγάλη απόσταση με τα πόδια = πεζοπόρος. οδοιπορικό το: 1 περιγραφή ταξιδιού σε βιβλίο, στα ΜΜΕ κτλ.: ~ στα μοναστήρια της περιοχής. 2 πληθ. χρήματα που παίρνει κπ για την κάλυψη των εξόδων μετακίνησης σε επαγγελματικό ταξίδι: Οι καθηγητές που πηγαίνουν σε άλλες πόλεις να διδάξουν, θα πάρουν ~. οδοιπορώ • μόνο ενστ. & πρτ.: (αμτβ.) = πεζοπορώ. οδοιπορία η.  σχ. αεροπόρος. οδοιπορικός -ή -ό. οδοιπορικώς (επίρρ.).  σχ. οδός.

οδοντίατρος & [οικ.] οδοντογιατρός ο, η: γιατρός που ασχολείται με την υγεία των δοντιών και γενικότερα του στόματος. οδοντιατρείο το: το ιατρείο του οδοντίατρου. οδοντιατρικός -ή -ό. οδοντιατρική η: η σχετική επιστήμη και η αντίστοιχη πανεπιστημιακή σχολή.

οδοντικός -ή -ό: 1 ΙΑΤΡ αυτός που σχετίζεται με τα δόντια: ~ νήμα. 2 ΓΛΩΣΣ ~ σύμφωνο: τα σύμφωνα τ, δ, θ και ντ, τα οποία προφέρονται με το άγγιγμα της γλώσσας στα πάνω μπροστινά δόντια.

οδός η: 1 δρόμος σε κατοικημένη περιοχή: Μένει στην οδό Πάρου. εθνική ~: δρόμος που συνδέει πόλεις και συνήθως έχει πολλές λωρίδες κυκλοφορίας και υψηλό όριο ταχύτητας. επαρχιακή ~: δρόμος που συνδέει μικρές πόλεις ή χωριά. καθ' οδόν: κατά τη διαδρομή: Τον συνάντησαν ~ προς τη Βουλή. 2 [επίσ.] τρόπος ενέργειας: Το ζήτημα θα επιλυθεί διά της δικαστικής οδού. μέση ~: τρόπος ενέργειας με τον οποίο αποφεύγονται οι ακρότητες. οδεύω: [επίσ.] (αμτβ.) ακολουθώ πορεία = πηγαίνω, κατευθύνομαι: Η διαδήλωση ~ προς την Πρεσβεία. (μτφ.) Η εταιρεία ~ προς διάλυση. οδικός -ή -ό. οδικώς (επίρρ.).

οδόστρωμα το: επιφάνεια δρόμου στρωμένη με υλικά όπως η άσφαλτος ή το τσιμέντο: Η οδήγηση σε βρεγμένο ~ είναι επικίνδυνη. οδόστρωση η: κατασκευή οδοστρώματος. οδοστρωτήρας ο: όχημα με μεγάλους μεταλλικούς κυλίνδρους που ισοπεδώνει το έδαφος συνήθως για την κατασκευή δρόμων.  σχ. οδός.

οδόφραγμα το: αυτοσχέδιο εμπόδιο που στήνεται κατά πλάτος ενός δρόμου από διαδηλωτές ή ομάδες σε οδομαχίες: Οι εργάτες έστησαν οδοφράγματα από βαρέλια.  σχ. οδός.

οδύνη η • οδυνών: [επίσ.] έντονος ψυχικός πόνος: Η ~ ήταν χαραγμένη στο πρόσωπο των συγγενών του νεκρού. οδυνηρός -ή -ό: αυτός που προκαλεί έντονο σωματικό ή ψυχικό πόνο = επώδυνος ≠ ανώδυνος: Ο ασθενής υπέφερε έναν ~ θάνατο. οδυνηρά (επίρρ.).

όζον το • μόνο εν., γεν. όζοντος: ΧΗΜ αέριο στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, που απορροφά μεγάλο μέρος της υπεριώδους ακτινοβολίας και του οποίου τα μόρια αποτελούνται από τρία άτομα οξυγόνου (Ο3). τρύπα του ~: κενό στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, όπου το όζον έχει καταστραφεί, αφήνοντας την υπεριώδη ακτινοβολία να φτάνει ανεμπόδιστα στη γη.

οθόνη η: 1 τμήμα ηλεκτρονικής συσκευής όπου εμφανίζονται πληροφορίες με μορφή αριθμών, κειμένου ή εικόνας: ~ κινητού τηλεφώνου / υπολογιστή. μικρή ~: η τηλεόραση. 2 λευκή επιφάνεια όπου προβάλλονται οι ταινίες στον κινηματογράφο. μεγάλη ~: ο κινηματογράφος.

οίδημα το: ΙΑΤΡ εξόγκωμα ή φούσκωμα σε κπ σημείο του σώματος, εξωτερικά ή εσωτερικά = πρήξιμο: Το τσίμπημα σφήκας προκαλεί πόνο και ~. οιδηματώδης -ης -ες: αυτός που έχει οίδημα ή που εκδηλώνεται με αυτό: ~ λαρυγγίτιδα. σχ. αγενής.

οικειοθελής -ής -ές: αυτός που γίνεται με τη θέληση κπ = εκούσιος: ~ αποχώρηση.  σχ. αγενής. οικειοθελώς (επίρρ.).

οικείος -α -ο: 1 αυτός που είναι φιλικός, γνωστός ή συνηθισμένος = γνώριμος ≠ ξένος: Νιώθαμε άνετα με ~ πρόσωπα γύρω μας. 2 αυτός που είναι σχετικός με κτ: Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να απευθυνθούν στην ~ υπηρεσία. οικείοι οι: [επίσ.] οι στενοί συγγενείς: Στο μνημόσυνο βρέθηκαν οι ~ του και λίγοι φίλοι. οικειότητα η: 1 φιλική σχέση ή ατμόσφαιρα: Γνωριζόμαστε χρόνια και υπάρχει ~ ανάμεσά μας. 2 πληθ. τρόπος συμπεριφοράς που φανερώνει στενή σχέση με κπ και που συχνά κρίνεται ανεπιθύμητος ή ενοχλητικός: Καλύτερα να αποφύγεις τις πολλές ~.

οίκημα το: κτίριο που συνήθως χρησιμοποιείται ως χώρος κατοικίας ή στέγασης οργανισμών, σωματείων κτλ.: Το μουσείο στεγάζεται σε ένα παραδοσιακό ~.

οικία η: [επίσ.] κτίριο ή χώρος όπου μένει κπ = κατοικία, σπίτι. οικιακός -ή -ό: 1 αυτός που έχει σχέση με το σπίτι ή με τη ζωή σε αυτό: ~ ασφάλεια. 2 αυτός που είναι κατάλληλος για το σπίτι: ~ συσκευή. οικιακή βοηθός: [επίσ.] γυναίκα που εργάζεται σε σπίτια άλλων φροντίζοντας το νοικοκυριό έναντι αμοιβής. οικιακά τα: ενασχόληση με τις δουλειές του σπιτιού: Τι δουλειά κάνετε; ~.

οικογένεια η: 1 α. οι γονείς και τα παιδιά τους ως σύνολο: πολύτεκνη ~. β. σύνολο ατόμων με συγγενικούς δεσμούς = σόι: Για περίπου έξι γενιές όλοι στην ~ έπαιζαν βιολί. 2 (μτφ.) σύνολο πραγμάτων με κοινά χαρακτηριστικά: Είναι το νέο μέλος στην ~ των μικρών αυτοκινήτων. 3 (μτφ.) σύνολο προσώπων με κοινά ενδιαφέροντα: Ο θάνατος του ποιητή έκανε φτωχότερη την ~ της τέχνης. 4 ΒΙΟΛ ομάδα ζώων ή φυτών με κοινά χαρακτηριστικά: η ~ των αιλουροειδών. οικογενειακός -ή -ό. οικογενειακά (επίρρ.): μαζί με την οικογένεια: Περάσαμε τις γιορτές ~. οικογενειακώς (επίρρ.): όλη μαζί η οικογένεια: Πήγαμε βόλτα ~. οικογενειακά τα: οικογενειακά ζητήματα: Δε χρειάζεται να συζητάς τα ~ μας.

οικοδεσπότης ο, οικοδέσποινα η: πρόσωπο που έχει καλέσει άλλους στο σπίτι του και φροντίζει για την περιποίησή τους: Η ~ περιποιήθηκε τους καλεσμένους της.

οικοδομώ -ούμαι: [επίσ.] (μτβ.) 1 κατασκευάζω κτίριο = χτίζω: Οικοδομούνται μεγάλα ξενοδοχεία στο νησί. 2 (μτφ.) δημιουργώ με σύστημα κτ σταθερό, εδραιώνω: Οι χώρες πρέπει να ~ σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ τους. οικοδομή η: 1 χτίσιμο οικήματος: Η πέτρα χρησιμοποιείται με επιτυχία στην ~ σπιτιών. 2 κτίριο που δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη: Τραυματίστηκε ένας εργάτης που δούλευε στην ~. οικοδόμημα το: 1 κτίριο. 2 (μτφ.) οργανωμένο ιδεολογικό, οικονομικό, πολιτικό ή κοινωνικό σύστημα: Το ευρωπαϊκό ~ έχει στόχο την ευημερία των πολιτών. οικοδόμηση η: 1 χτίσιμο. 2 (μτφ.) η σταδιακή ανάπτυξη: Βοήθησε στην ~ της συνεργασίας των δύο χωρών. οικοδομικός -ή -ό: ~ άδεια. ~ τετράγωνο: τμήμα πόλης που ορίζεται από τέσσερις δρόμους. οικοδόμος ο: χτίστης.

οικολογία η: 1 κλάδος της βιολογίας που μελετά τη σχέση των οργανισμών με το περιβάλλον τους. 2 ιδεολογία που στοχεύει στην προστασία του περιβάλλοντος. οικολογικός -ή -ό: 1 αυτός που σχετίζεται με την οικολογία και το φυσικό περιβάλλον: ~ καταστροφή. 2 αυτός που σέβεται το φυσικό περιβάλλον: ~ σχεδιασμός προϊόντων. οικολογικά & -ώς (επίρρ.). οικολόγος ο, η: 1 α. μέλος οικολογικής οργάνωσης ή κόμματος. β. πρόσωπο με οικολογικές ευαισθησίες που συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος. 2 επιστήμονας που ασχολείται με την οικολογία.

οικονομία η: 1 σύνολο δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την παραγωγή και κατανάλωση αγαθών, καθώς και με την παροχή υπηρεσιών σε μια χώρα ή περιοχή: αγροτική / βιομηχανική ~. ανοικτή ~: οικονομία που έχει συναλλαγές με άλλες οικονομίες. ελεύθερη ~: οικονομία που βασίζεται στον ανταγωνισμό ανάμεσα σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. ~ της αγοράς: οικονομία όπου ισχύει ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης. 2 επιστήμη που μελετά την οικονομία με τη σημ. 1: Σχολή Οικονομίας - Διοίκησης. 3 κατανάλωση ή χρήση με μέτρο ≠ σπατάλη: Κάνει ~ στο νερό, δεν το αφήνει να τρέχει άσκοπα. 4 πληθ. χρήματα που έχει αποταμιεύσει κπ, συνήθως με στερήσεις: Με τις ~ του αγόρασε αυτοκίνητο. οικονομικός -ή -ό: 1 αυτός που σχετίζεται με την οικονομία στις σημ. 1, 2: ~ στοιχεία της εταιρείας. 2 αυτός που δεν κοστίζει πολύ σε σχέση με άλλους: ~ προϊόν / συσκευασία. οικονομικά & -ώς (επίρρ.). οικονομικά τα: 1 η οικονομική επιστήμη. 2 οικονομική κατάσταση, επάρκεια ή ανεπάρκεια χρημάτων: Δε θα πάμε διακοπές, γιατί τα ~ μας είναι άσχημα. οικονόμος ο, η: 1 πρόσωπο που δεν ξοδεύει πολλά: Είναι καλό να είσαι ~, όχι όμως και τσιγκούνης. 2 πρόσωπο υπεύθυνο για την οργάνωση του νοικοκυριού, τις προμήθειες και τα έξοδα σε κατοικία ή κοινόβιο χώρο.

οικόπεδο το: έκταση γης που έχει κτίσμα ή προορίζεται για την οικοδόμηση κτιρίου: Πωλείται ~ 400 τ.μ. με διώροφη κατοικία. οικοπεδούχος ο, η: ιδιοκτήτης οικοπέδου.  σχ. έχω.

οίκος ο: 1 [επίσ.] α. σπίτι. β. ίδρυμα για άτομα με συγκεκριμένες ανάγκες: ~ τυφλών / ευγηρίας. ~ του Θεού: ναός. κατ' οίκον: στο σπίτι: Παραδίδονται μαθήματα ~. Λευκός ~: η κατοικία του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. 2 επιχείρηση που πουλάει συγκεκριμένα προϊόντα ή υπηρεσίες: εκδοτικός ~.

οικοσύστημα το: ΒΙΟΛ οι ζωντανοί οργανισμοί μιας περιοχής και το περιβάλλον στο οποίο ζουν, ως ενιαίο σύνολο: Το ~ του Αμαζονίου απειλείται με καταστροφή.

οικοτροφείο το: ίδρυμα που προσφέρει στέγη και τροφή σε μαθητές ή σπουδαστές. οικότροφος ο, η & οικότροφη η: πρόσωπο που ζει σε οικοτροφείο ή σε ξένο σπίτι με πληρωμή. = εσωτερικός.

οικουμένη η: όλος ο κόσμος, η υφήλιος: Ο πολιτισμός τους εξαπλώθηκε στα πέρατα της ~. οικουμενικός -ή -ό: 1 αυτός που αφορά ή σχετίζεται με όλους τους ανθρώπους: Μιλάμε για ~ αξίες, πέρα από χώρες και ιδεολογίες. 2 αυτός στον οποίο συμμετέχουν άτομα ή φορείς από όλες τις χώρες = διεθνής, παγκόσμιος: ~ συνεργασία. 3 ΕΚΚΛ ~ Πατριάρχης: ο Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης, που έχει τα πρωτεία σεβασμού σε σχέση με τους άλλους Πατριάρχες. ~ Σύνοδος: σύνοδος αντιπροσώπων όλων των Πατριαρχείων και των αυτοκέφαλων ορθόδοξων εκκλησιών. οικουμενικά (επίρρ.). οικουμενικότητα η.

οινόπνευμα το: 1 άχρωμο και εύφλεκτο υγρό που χρησιμοποιείται ως βασικό συστατικό ποτών, ως διαλύτης, αντισηπτικό, καθαριστικό κτλ.: Βάση του ούζου είναι το ~. 2 κάθε ποτό που μπορεί να προκαλέσει μέθη = αλκοόλ: Το ~ και η οδήγηση δεν πρέπει να συνδυάζονται. οινοπνευματώδης -ης -ες: αυτός που περιέχει οινόπνευμα = αλκοολούχος: Μπορείτε να επιλέξετε κρασί ή άλλο ~ ποτό.  σχ. αγενής.

οίνος ο: [επίσ.] κρασί: ~ ερυθρός γλυκός. οινοποιία η: παραγωγή κρασιού και η σχετική βιοτεχνία ή βιομηχανία. οινοποιείο το: εργοστάσιο οινοποιίας. οινοποιός ο, η.

οισοφάγος ο: ΑΝΑΤ σωλήνας μέσω του οποίου η τροφή μεταφέρεται από τον φάρυγγα στο στομάχι.

οίστρος ο: 1 ψυχική και πνευματική ένταση που οδηγεί σε υψηλές επιδόσεις, κυρίως στην τέχνη = έμπνευση: Οι φωνές τους διέκοψαν τον ποιητικό μου ~. 2 έντομο που μοιάζει με μεγάλη μύγα και τσιμπά κυρίως τα βόδια και τα πρόβατα.

οιωνός ο: κτ που θεωρείται ότι φανερώνει τι πρόκειται να συμβεί στο μέλλον = σημάδι, προμήνυμα: Η έκλειψη της σελήνης θεωρήθηκε κακός ~ για την έκβαση της μάχης.

οκνός -ή -ό: 1 αυτός που δεν έχει διάθεση για σωματική ή πνευματική δραστηριότητα ή εργασία = τεμπέλης, νωθρός, οκνηρός ≠ εργατικός, δραστήριος: Οι ανέσεις σε κάνουν πιο ~. 2 αυτός που γίνεται με αργό ρυθμό: ~ κινήσεις. οκνηρός -ή -ό. οκνηρά (επίρρ.). οκνηρία η.

όλεθρος ο: ολοκληρωτική καταστροφή: Ο πυρηνικός ~ αποτελεί απειλή για τον πλανήτη. ολέθριος -α -ο: καταστροφικός: ~ συνέπειες. ολέθρια (επίρρ.).

ολιγαρκής -ής -ές: αυτός που είναι ικανοποιημένος με τα απολύτως απαραίτητα ≠ άπληστος, πλεονέκτης: Δε ζητά πολλά, είναι ~. σχ. αγενής. ολιγάρκεια η.

ολιγαρχία η: 1 ΙΣΤ πολίτευμα στο οποίο κυβερνά μία μικρή κοινωνική ομάδα, συνήθως πλουσίων: Καθαίρεσαν την ~ και εγκαθίδρυσαν δημοκρατία. 2 μικρή ομάδα ατόμων που ασκεί έλεγχο κυρίως στην πολιτική, με στόχο την εξυπηρέτηση προσωπικών συμφερόντων: η ~ των οικονομικών κολοσσών. ολιγαρχικός -ή -ό. ολιγαρχικά (επίρρ.).

ολίγος -η -ο: [επίσ.] λίγος, κυρίως σε εκφρ. εν ολίγοις: με λίγα λόγια, συνοπτικά: Θα σας πω τι συνέβη ~. εντός ολίγου: σε λίγη ώρα: Βιάσου, γιατί το πλοίο ~ αναχωρεί! παρ' ολίγο(ν): λίγο ακόμα και, σχεδόν=παραλίγο: ~ να γελάσω, αλλά ευτυχώς συγκρατήθηκα. προ ολίγου: πριν από λίγη ώρα: Δεν τον προλάβατε· έφυγε ~ .

ολισθαίνω • αόρ. ολίσθησα: [επίσ.] (αμτβ.) 1 κινούμαι πάνω σε λεία ή υγρή επιφάνεια χωρίς να χάνω καθόλου την επαφή μαζί της = γλιστρώ. 2 (μτφ.) οδηγούμαι σταδιακά προς μια χειρότερη κατάσταση = κατρακυλώ: Η χώρα ~ προς την καταστροφή. ολισθηρός -ή -ό: 1 αυτός πάνω στον οποίο μπορεί κπ εύκολα να γλιστρήσει: δρόμος ~ λόγω πάγου. 2 (μτφ.) αυτός που οδηγεί σε επικίνδυνες καταστάσεις ή ανήθικες πράξεις. ολισθηρότητα η. ολίσθημα το: λανθασμένη ενέργεια, κυρίως από άποψη ηθικής = παράπτωμα, σφάλμα: Η διακωμώδηση ενός θεσμού αποτελεί σοβαρό ~. ολίσθηση η: κίνηση αντικειμένου που γλιστρά πάνω σε επιφάνεια.

ολο- & ολό-: ως α΄ συνθ. 1 τονίζει τη σημασία του β΄ συνθ.: ολομόναχος (τελείως μόνος). 2 προσδίδει στο β΄ συνθ. τη σημασία του συνόλου, του ολόκληρου: ολόψυχος (με όλη την ψυχή), ολονυκτία (όλη τη νύχτα).

ολογράφως (επίρρ.): με όλα τα γράμματα μιας λέξης ή φράσης, ή με γράμματα και όχι με αριθμούς: Το ποσό πρέπει να γραφτεί αριθμητικώς και ~.

ολοένα (επίρρ.): [οικ.] χωρίς σταματημό ή διακοπή = συνεχώς: Τα προβλήματα ~ χειροτερεύουν. ~ και: σε συνεχώς αυξανόμενο βαθμό: Το ανέβασμα γινόταν ~ και πιο δύσκολο.

ολοκαύτωμα το: μαζική και βάρβαρη θανάτωση ανθρώπων, ολική καταστροφή: πυρηνικό ~.

ολόκληρος -η -ο: 1 αυτός που αφορά στο σύνολο, χωρίς καμία εξαίρεση ή έλλειψη: Έφαγε μόνος του ένα ~ κουτί γλυκά! εξ ολοκλήρου: σε απόλυτο βαθμό, στο σύνολο: Το σπίτι είναι χτισμένο ~ με πέτρα. 2 για να τονίσει το μέγεθος ή τη σπουδαιότητα του ουσιαστικού που ακολουθεί: ~ άντρας και φοβάσαι το σκοτάδι;ολοκληρώνω -ομαι: 1 (μτβ.) φέρνω κτ σε πέρας = τελειώνω, [επίσ.] περατώνω: ~ το σχέδιο και θα το παραδώσω. 2 (αμτβ.) τελειώνω τον λόγο μου: Με διακόπτει συνέχεια και δε μ' αφήνει να ολοκληρώσω. ολοκλήρωση η: 1 τελικό στάδιο ή αποτέλεσμα μιας διαδικασίας: Μετά από χρόνια προσπαθειών, το έργο φτάνει στην ~ του. 2 το να γίνει κπ ή κτ πλήρης: Η ~ της προσωπικότητας συντελείται στη νεανική ηλικία. ολοκληρωτισμός ο: ΠΟΛ πολιτικό σύστημα στο οποίο το κράτος επιτυγχάνει την απόλυτη εξουσία μέσω του περιορισμού των πολιτικών ελευθεριών και του ελέγχου της κοινωνικής και προσωπικής ζωής των πολιτών = απολυταρχία. ολοκληρωτικός -ή -ό: 1 αυτός που χαρακτηρίζει το σύνολο μιας κατάστασης: ~ καταστροφή = ριζικός, ολοσχερής. 2 αυτός που σχετίζεται με τον ολοκληρωτισμό: ~ καθεστώς. ολοκληρωτικά & -ώς (επίρρ.).

ολομέλεια η: 1 το σύνολο των μελών οργάνου (  λ. σημ. 4) ή σώματος ( λ. σημ. 6) που συνεδριάζει: Η ~ του Αρείου Πάγου τον έκρινε ένοχο. 2 συνεδρίαση όλων των μελών οργάνου ή σώματος: Οι διαπραγματεύσεις ολοκληρώθηκαν κατά την ~ της συνόδου.

όλος -η -ο: 1 αυτός που υπάρχει ως σύνολο, που δεν του λείπει μέρος του: Πήρε ~ τα λεφτά· δεν άφησε τίποτα. 2 πληθ. καθένας που ανήκει σε ένα σύνολο: Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη. όλα κι όλα: για να τονίσουμε την ύπαρξη ορίου, πέρα από το οποίο κτ δε θεωρείται αποδεκτό: ~! Δε θα φύγεις χωρίς εμένα! όλοι (κι) όλοι /-ες /-α: για να δείξουμε ότι κτ αποτελεί σχετικά μικρό σύνολο: Αυτές είναι ~ οι οικονομίες μου. όλο(ν) το: [επίσ.] ενιαίο σύνολο: Χρειάζεται να διακρίνουμε τα επιμέρους στοιχεία από το ~. όλο (επίρρ.): χωρίς διακοπή = συνεχώς: ~ μιλάς. ~ και: με συνεχώς αυξανόμενο ρυθμό: Με την εξάσκηση έγινε ~ πιο γρήγορος. ολικός -ή -ό: αυτός που αφορά στο σύνολο: Η καταστροφή ήταν ~, δε σώθηκε τίποτα. ολικά & [επίσ.] -ώς (επίρρ.).

ολοσχερής -ής -ές: αυτός που γίνεται σε απόλυτο βαθμό, συνήθως με αρνητική σημασία = πλήρης, ολοκληρωτικός, ριζικός: ~ καταστροφή. σχ. αγενής. ολοσχερώς (επίρρ.).

ολότελα (επίρρ.): [λαϊκ.] σε απόλυτο βαθμό = τελείως: Χάθηκαν τα ίχνη του ~, δεν τον βρίσκω.

Ολυμπιάδα η: 1 ΙΣΤ α. πανελλήνιοι αθλητικοί αγώνες της αρχαιότητας που διεξάγονταν στην Ολυμπία κάθε τέσσερα χρόνια = τα Ολύμπια. β. χρονική περίοδος των τεσσάρων ετών που μεσολαβούσε μεταξύ δύο διαδοχικών ολυμπιακών αγώνων και αποτελούσε τη βασική χρονολογική μονάδα. 2 σύγχρονοι διεθνείς αθλητικοί αγώνες που διεξάγονται σε διαφορετική χώρα κάθε τέσσερα χρόνια = ολυμπιακοί (αγώνες). ολυμπιακός -ή -ό: αυτός που σχετίζεται με την ολυμπιάδα: ~ πνεύμα. Ολυμπιακοί οι: σύγχρονη ολυμπιάδα. ολυμπιονίκης ο, η • γεν. θηλ. ολυμπιονίκου : κάτοχος μεταλλίου σε ολυμπιακό αγώνισμα: χρυσή ~.

ολύμπιος -α -ο: 1 αυτός που σχετίζεται με τον Όλυμπο: οι δώδεκα ολύμπιοι θεοί. 2 (μτφ.) αυτός που χαρακτηρίζεται από σιγουριά, γαλήνη ή μεγαλοπρέπεια: ~ αντιμετώπιση των προβλημάτων.

ομάδα η: 1 σύνολο ατόμων με κοινά χαρακτηριστικά, ενδιαφέροντα ή επιδιώξεις: θεατρική ~. 2 ΑΘΛ σύνολο αθλητών που λαμβάνουν μέρος σε αθλητικές συναντήσεις αγωνιζόμενοι εναντίον ισάριθμου συνόλου αθλητών: ~ ποδοσφαίρου. 3 σύνολο πραγμάτων με κοινά χαρακτηριστικά που ανήκουν στην ίδια κατηγορία: ~ φαρμάκων για την καρδιοπάθεια. ~ αίματος: κατηγορία αίματος (Α, Β, ΑΒ, 0) που καθορίζεται από την παρουσία ή μη των αντιγόνων Α και Β στα ερυθρά αιμοσφαίρια. ομαδικός -ή -ό: 1 αυτός που γίνεται από ομάδα: ~ εργασία ≠ ατομικός. 2 αυτός που αφορά ή ανήκει σε μια ομάδα: ~ φωτογραφία. ομαδικά & -ώς (επίρρ.). ομαδικότητα η.

ομαλός -ή -ό: ≠ ανώμαλος 1 αυτός που δεν έχει εσοχές ή προεξοχές: διαδρομή σε δρόμο ~, χωρίς λακκούβες. = ίσιος, επίπεδος. 2 (μτφ.) αυτός που ακολουθεί φυσιολογική ή κανονική πορεία και δεν παρουσιάζει προβλήματα ή απρόσμενες εξελίξεις: Μετά τη θεραπεία, θα ζήσει μια ~ ζωή. 3 ΓΛΩΣΣ αυτός που ακολουθεί τους κανόνες της γλώσσας: Μάθε πρώτα πώς κλίνονται τα ~ ρήματα και μετά τις εξαιρέσεις. ομαλά & -ώς (επίρρ.). ομαλότητα η.

ομηρικός -ή -ό: 1 αυτός που σχετίζεται με τον Όμηρο ή τα έπη του: ο ~ ήρωας Οδυσσέας. 2 (μτφ.) αυτός που έχει μεγάλη ένταση: ~ σύγκρουση.

όμηρος ο, η: πρόσωπο που κρατείται από κπ που ζητά αντάλλαγμα για την απελευθέρωσή του: Οι ~ αφέθηκαν ελεύθεροι μετά από διαπραγματεύσεις. ομηρία η: 1 το να κρατείται κπ όμηρος. 2 (μτφ.) κατάσταση κατά την οποία κπ δεν μπορεί να ενεργήσει σύμφωνα με τη θέλησή του, γιατί εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από κπ άλλο: Δίνουν την εικόνα κυβέρνησης που τελεί υπό ~.

ομιλία η: 1 η ικανότητα κπ να μιλάει = προφορικός λόγος: Η ακοή παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της ~. 2 ο ήχος από κπ που μιλάει: Άκουσα ομιλίες. 3 ο τρόπος που μιλάει κπ = άρθρωση: Δεν έχει καθαρή ~ και δυσκολεύομαι να τον καταλάβω. 4 παρουσίαση ή ανάλυση θέματος μπροστά σε κοινό: Στην ~ της η υπουργός παρουσίασε το έργο της. ομιλητής ο, -ήτρια η: 1 πρόσωπο που μιλάει μπροστά σε κοινό ≠ ακροατής: Η ~ απάντησε στις ερωτήσεις του κοινού. 2 πρόσωπο που γνωρίζει μια γλώσσα ή διάλεκτο: ~ της Γαλλικής. ομιλητικός -ή -ό: αυτός που μιλάει αρκετά: Ήταν ~ και πρόθυμος να μου δώσει εξηγήσεις. ομιλώ -ούμαι: [επίσ.] (μτβ.) μιλώ: ~ την Αγγλική. ομιλουμένη η: η γλώσσα της καθημερινής προφορικής επικοινωνίας = καθομιλουμένη: Στην ~ το οστό το λέμε κόκαλο.

όμιλος ο: 1 οργανωμένη ομάδα ατόμων με κοινά ενδιαφέροντα ή στόχους και ειδικό χώρο συναντήσεων = σύλλογος: ορειβατικός ~. 2 σύνολο επιχειρήσεων με κοινές επιδιώξεις και κοινό ιδιοκτήτη: Οι εταιρείες του ~ συνεργάζονται μεταξύ τους. 3 ΑΘΛ σύνολο ομάδων που κληρώνονται να παίξουν μεταξύ τους στο πλαίσιο διοργάνωσης.

ομίχλη η: 1 συμπυκνωμένη υγρασία που σχηματίζει σύννεφο σε μικρή απόσταση από το έδαφος και ελαττώνει την ορατότητα: Η πυκνή ~ προκάλεσε ατυχήματα. 2 (μτφ.) κατάσταση στην οποία κυριαρχεί σύγχυση και ασάφεια: Η ~ του μυαλού του δεν τον άφηνε να δει την αλήθεια. ομιχλώδης -ης -ες: 1 αυτός που έχει ομίχλη: ~ τοπίο. 2 (μτφ.) αυτός που είναι δύσκολο να ερμηνευτεί λόγω ασάφειας ή μυστηρίου: Πολλά σημεία της κατάθεσής του παραμένουν ομιχλώδη.  σχ. αγενής.

ομο- & ομό-: α΄ συνθ. που δηλώνει ότι αυτό(ς) που εκφράζει το β΄συνθ. 1 έχει την ίδια προέλευση ή ταυτότητα με άλλο(ν): ομοεθνής (που ανήκει στο ίδιο έθνος), ομόγλωσσος (που μιλά την ίδια γλώσσα), ομόγραφος (που γράφεται το ίδιο), ομοειδής (του ίδιου είδους), ομόηχος (που ακούγεται το ίδιο). 2 συμβαίνει ταυτόχρονα ή από κοινού με πολλά άλλα παρόμοια: ομοβροντία.

ομοβροντία η: 1 ταυτόχρονη εκτόξευση βλημάτων από πυροβόλα όπλα: Ακούστηκε ~ όπλων. 2 (μτφ.) έντονη αντίδραση σε κτ από πολλά άτομα: ~ διαμαρτυριών.

ομογενής ο, η: 1 πρόσωπο που κατάγεται από την Ελλάδα, αλλά ζει στο εξωτερικό. 2 πρόσωπο που κατάγεται από το ίδιο έθνος με άλλους ≠ αλλογενής. ομογενής -ής -ές: 1 αυτός που κατάγεται από την Ελλάδα, αλλά ζει στο εξωτερικό: Οι ομογενείς επιχειρηματίες στηρίζουν την Ελλάδα. 2 αυτός που σε όλα τα σημεία του έχει ίδιες ιδιότητες και σύσταση: ~ διάλυμα = ομοιογενής. σχ. αγενής. ομογένεια η: 1 το σύνολο των Ελλήνων ομογενών. 2 η ιδιότητα του ομογενούς.

ομογενοποίηση η: 1 διαδικασία με την οποία κτ γίνεται ομογενές (σημ. 2). 2 (ειδικ.) μέθοδος με την οποία το λίπος του γάλακτος παραμένει διαλυμένο μέσα σε γαλακτοκομικό προϊόν. ομογενοποιώ -ούμαι (μτβ.).

ομοιο- & ομοιό-: α΄συνθ. που δηλώνει ότι αυτό που εκφράζει το β΄συνθ. παρουσιάζει ομοιότητα με κτ άλλο: ομοιόμορφος, ομοιοκαταληξία, ομοιόχρωμος, ομοιοπαθής, ομοιόπτωτος.

ομοιογενής -ής -ές: αυτός που αποτελείται από όμοια μέρη οργανωμένα σε ενιαίο σύνολο = ομογενής, ομοιόμορφος ≠ ανομοιογενής. σχ. αγενής. ομοιογενώς (επίρρ.). ομοιογένεια η.

ομοιοκαταληξία η: η ύπαρξη ίδιων ήχων στην κατάληξη λέξεων, ιδ. στο τέλος δύο ή περισσότερων στίχων ποιήματος = [οικ.] ρίμα: Οι λέξεις «βήμα» και «κρίμα» κάνουν ~. ομοιοκατάληκτος -η -ο.

ομοιόμορφος -η -ο: 1 αυτός που μοιάζει με κπ ή κτ άλλο: Οι μαθήτριες φορούσαν ~ ντύσιμο. 2 αυτός που έχει ενιαία σύσταση ή χαρακτηριστικά = ομοιογενής: ~ χυλός. ομοιόμορφα (επίρρ.). ομοιομορφία η.

όμοιος -α -ο: 1 αυτός που είναι ίδιος ή περίπου ίδιος με άλλον ≠ ανόμοιος, διαφορετικός: Οι δύο εικόνες είναι ~, με μικρές διαφορές. 2 ΓΕΩΜ σχήμα που έχει ανάλογες πλευρές και γωνίες ίσες με αυτές άλλου σχήματος: ~ τρίγωνα. ομοίως & (σπάν., στη σημ. 1) όμοια (επίρρ.): 1 με παρόμοιο τρόπο. 2 επίσης, παρομοίως. ομοιότητα η: ≠ διαφορά 1 ύπαρξη όμοιων στοιχείων μεταξύ προσώπων ή πραγμάτων. 2 στοιχείο που κάνει δύο ή περισσότερα πρόσωπα ή πράγματα να μοιάζουν: Οι δύο εικόνες έχουν πολλές ~ και λίγες διαφορές.

ομοίωμα το: κατασκεύασμα που μοιάζει με κπ πρόσωπο ή αντικείμενο: μουσείο κέρινων ομοιωμάτων.

ομοίωση η: κυρ. στην έκφρ. κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν: ακριβώς ίδιος με κπ άλλο.

ομόκεντρος -η -ο: ΓΕΩΜ αυτός που έχει το ίδιο κέντρο με άλλο σχήμα ή σώμα: ~ κύκλοι.

ομόλογος -η -ο: αυτός που έχει ίδια στοιχεία, ιδιότητες, αναλογίες ή αξίωμα με κπ άλλο: ~ πλευρές / σχήματα. Οι δύο ομόλογοι υπουργοί είχαν συνομιλίες. ομόλογος ο, η: πρόσωπο που έχει το ίδιο αξίωμα με κπ άλλο: Ο υπουργός Εξωτερικών συναντήθηκε με τον Βούλγαρο ~ του.

ομολογώ -ούμαι: 1 (μτβ.) δέχομαι ως αλήθεια ή γεγονός κτ που αρνιόμουν = παραδέχομαι: ~ ότι δεν το περίμενα. 2 (μτβ.) φανερώνω κτ που ήταν μυστικό ή άγνωστο σε κπ = αποκαλύπτω,μαρτυρώ: Αναγκάστηκε να ομολογήσει τα πραγματικά συναισθήματά του. 3 (μτβ. & με παράλ. αντικ.) παραδέχομαι ότι έκανα κτ ανήθικο ή παράνομο: Ο κατηγορούμενος ομολόγησε την ενοχή του. ομολογία η: παραδοχή αξιόποινης πράξης. κατά γενική / κοινή ~: όπως όλοι παραδέχονται: Η εκδήλωση ήταν ~ η καλύτερη των τελευταίων ετών. ~ πίστεως : ΕΚΚΛ επίσημη και δημόσια διακήρυξη κπ ότι πιστεύει σε μια θρησκεία ή δόγμα. ομολογουμένως (επίρρ.): όπως πρέπει να παραδεχτεί κανείς: ~, δεν περίμενα ότι θα πήγαινα τόσο καλά.

ομόνοια η: κλίμα ενότητας και συνεννόησης μεταξύ ανθρώπων ≠ διχόνοια: Υπάρχει αγάπη και ~ στην ομάδα.

όμορφος -η -ο:=ωραίος ≠ άσχημος 1 αυτός που δημιουργεί ευχαρίστηση ή και έλξη λόγω των εξωτερικών χαρακτηριστικών του: Κάθε μάνα πιστεύει ότι το παιδί της είναι το πιο ~!2 αυτός που ευχαριστεί κπ ψυχικά: Η μέρα του γάμου μου ήταν η πιο ~ της ζωής μου. όμορφα (επίρρ.). ομορφιά η: ≠ ασχήμια 1 η ιδιότητα του όμορφου = [επίσ.] κάλλος. 2πληθ. τα όμορφα μέρη κπ τόπου: Επισκεφτείτε τις ~ του νησιού. κπ είναι στις ~ του: είναι ιδιαίτερα όμορφος. ομορφαίνω • αόρ. ομόρφυνα: ≠ ασχημαίνω 1 (αμτβ.) γίνομαι όμορφος ή ομορφότερος. 2 (μτβ.) κάνω κπ ή κτ όμορφο ή ομορφότερο: Η αγάπη ~ τη ζωή.

ομόσημος -η -ο: ΜΑΘ αριθμός που έχει το ίδιο πρόσημο, θετικό ή αρνητικό, με κπ άλλο ≠ετερόσημος.

ομοσπονδία η: 1 ΠΟΛ χώρα που αποτελείται από κράτη με αυτόνομη διακυβέρνηση για εσωτερικά ζητήματα, αλλά διαθέτει κοινή κεντρική κυβέρνηση: Οι Η.Π.Α. είναι ~ 52 πολιτειών. 2 συνένωση επιμέρους οργανώσεων με κοινούς στόχους: παγκόσμια ~ σκακιού. ομοσπονδιακός -ή -ό: 1 (για κράτος) αυτός που αποτελεί ομοσπονδία. 2 αυτός που σχετίζεται με ομοσπονδία: ~ κυβέρνηση /αστυνομία. ομόσπονδος -η -ο: αυτός που αποτελεί μέλος ομοσπονδιακού κράτους: ~ κρατίδια.

ομοφυλόφιλος -η -ο: αυτός που έχει σεξουαλικές προτιμήσεις για άτομα του ίδιου φύλου. ομοφυλόφιλος ο, -η η. ομοφυλοφιλία η. ομοφυλοφιλικός -ή -ό.

ομοφωνία η: απόλυτη συμφωνία απόψεων: Υπήρξε πλήρης ~ για την ετυμηγορία. ομόφωνος -η -ο. ομόφωνα & ομοφώνως (επίρρ.).

ομοψυχία η: διάθεση ομάδας ανθρώπων να δράσουν συλλογικά: Αντιμετωπίσαμε τον εχθρό με εθνική ~ και συνεργασία. ομόψυχος -η -ο: αυτός που χαρακτηρίζεται από ομοψυχία. ομόψυχα (επίρρ.).

ομπρέλα η: 1 αντικείμενο με θολωτό σκελετό, σκεπασμένο με αδιάβροχο υλικό, και μακριά λαβή για την προστασία (κυρίως ανθρώπων) από τον ήλιο ή τη βροχή. 2 (μτφ.) μέσο προστασίας από κινδύνους: η αμυντική ~ του ΝΑΤΟ. 3 (μτφ.) ευρύτερος σχηματισμός που περιλαμβάνει επιμέρους στοιχεία: Οι επιχειρηματίες ενώθηκαν κάτω από την ~ μεγάλης εταιρείας.

ομφαλός ο: 1 ΑΝΑΤ σημάδι στο κέντρο της κοιλιάς όπου κατέληγε ο ομφάλιος λώρος του εμβρύου = [οικ.] αφαλός. 2 (μτφ.) κεντρικό ή κομβικό σημείο=κέντρο: Η Βιέννη είναι ο ~ του μουσικού κόσμου. ομφάλιος -α -ο: κυρ. στην έκφρ. ~ λώρος:  λώρος.

ομώνυμος -η -ο: 1 αυτός που έχει την ίδια ονομασία με κπ άλλο: Στο ακρωτήρι Ζαγορά βρίσκεται ο ~ οικισμός. 2 ΓΛΩΣΣ ~ λέξεις: λέξεις με ίδια ορθογραφία ή προφορά, αλλά διαφορετική σημασία. 3 ΜΑΘ ~ κλάσματα: κλάσματα με ίδιο παρονομαστή. 4 ΦΥΣ άτομο που έχει ίδιο φορτίο, θετικό ή αρνητικό, με κπ άλλο. ομώνυμα (επίρρ.). ομωνυμία η.  σχ. όνομα.

όμως (σύνδ.): = αλλά 1 συνδέει προτάσεις, φράσεις ή λέξεις που δηλώνουν κτ αντίθετο ή διαφορετικό = μα: Είναι πολύ έξυπνος, ~ δε νομίζω ότι θα καταφέρει! 2 δηλώνει κτ το οποίο είναι απαραίτητος όρος για να ισχύσουν τα προηγούμενα: Πήγε μαζί τους, ~ μόνο μετά από τις απειλές τους. 3 (σε διάλογο) δηλώνει αλλαγή θέματος: ~ ας περάσουμε στην επόμενη είδηση!

ον το: καθετί που υπάρχει = ύπαρξη: Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ~. υπέρτατο ον: ο Θεός.

όνειρο το: 1 σειρά από σκέψεις, συναισθήματα ή εικόνες που δημιουργούνται από τον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια του ύπνου: Πριν με ξυπνήσει, έβλεπα ένα ωραίο ~. 2 (μτφ.) βασικός στόχος, έντονη επιθυμία: Tο ~ τους είναι μια πιο δημοκρατική κοινωνία. 3 χαρακτηρισμός πολύ ωραίου πράγματος: Το φαγητό είναι ~!των ονείρων μου: όπως ακριβώς το ήθελα: Βρήκα το σπίτι ~! ονειρεύομαι: 1 (μτβ. & με παράλ. αντικ.) βλέπω (κπ ή κτ σε) όνειρο: Ονειρεύτηκα ότι είχες περάσει στις εξετάσεις. Κοιμάται κι ονειρεύεται. 2 (μτφ., μτβ.) δημιουργώ κτ με τη φαντασία μου: ~ ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά μου. 3 (μτβ.) επιθυμώ κτ πολύ = λαχταρώ: ~ μια θέση στο πανεπιστήμιο. 4 (αμτβ.) απομακρύνομαι από την πραγματικότητα = ονειροπολώ: Πότε θα πάψεις να ~ και να δεις κατάματα τη ζωή; ονειρικός -ή -ό: 1 αυτός που έχει σχέση με το όνειρο: ~ ψευδαίσθηση. 2 (μτφ.) αυτός που είναι πολύ ωραίος, σαν όνειρο: Απολαύσαμε μια ~ παραλία.

ονειροπόλος -α -ο: αυτός που κάνει όνειρα και ζει μακριά από την πραγματικότητα: Ήταν ένας ~ αγωνιστής, ενάντια στο κατεστημένο. ονειροπολώ: (αμτβ.) κάνω όνειρα και ζω μέσα απ' αυτά σε μια φανταστική πραγματικότητα.

όνομα το: 1 α. λέξη με την οποία αποκαλείται κπ ή κτ, ώστε να διακρίνεται από όλα τα υπόλοιπα του ίδιου είδους: Το ~ του είναι Γιάννης Μαρής. β. (ειδικ.) το μικρό όνομα ενός προσώπου, σε αντίθεση με το επίθετό του. 2 φήμη, υπόληψη κπ: Έχει καλό ~ στην αγορά. μου βγαίνει το ~: αποκτώ κακή φήμη. 3 ΓΛΩΣΣ χαρακτηρισμός των ουσιαστικών και των επιθέτων. ονομάζω -ομαι: (μτβ.) 1 δίνω όνομα σε κπ ή κτ = βγάζω, λέω: Θα ονομάσουν το πλοίο «Χριστίνα». 2 απονέμω τίτλο ή αξίωμα, ή δίνω συγκεκριμένο χαρακτηρισμό: Οι ηγέτες των Θεσσαλών στην αρχαιότητα ονομάζονταν ταγοί. Ομώνυμα ονομάζονται τα κλάσματα που έχουν ίδιο παρονομαστή. 3 παθ. έχω όνομα = αποκαλούμαι, λέγομαι: Πώς ονομάζεσαι; Χρήστος. ονομασία η: όνομα. ονομαστικός -ή -ό. ονομαστικά & -ώς (επίρρ.): με το όνομα: Θα σας καλέσουμε έναν-έναν ~ για συνέντευξη. ονομαστός -ή -ό: αυτός που είναι πολύ γνωστός: Η Βοημία είναι ~ για τα κρύσταλλά της. ονοματικός -ή -ό: ΓΛΩΣΣ αυτός που έχει σχέση με το όνομα (σημ. 3): ~ φράση.

οντότητα η: 1 κτ που υπάρχει αυτοτελώς, που έχει δικά του χαρακτηριστικά, χωρίς απαραίτητα υλική υπόσταση: Η χώρα διασπάστηκε σε κρατίδια και δεν αποτελεί πια ενιαία κρατική ~. 2 προσωπικότητα: Πρόκειται για βουλευτή χωρίς ~.

όντως (επίρρ.): όπως είναι, συμβαίνει κτλ. κτ στην πραγματικότητα = πραγματικά, πράγματι: Το λάθος ήταν ~ δικό μου.

οξείδιο το: ΧΗΜ χημική ένωση που σχηματίζεται μετά από οξείδωση: ~ του ασβεστίου.

οξειδοαναγωγή η: ΧΗΜ χημική αντίδραση στην οποία γίνεται μεταφορά ηλεκτρονίων από μια χημική ένωση σε άλλη.

οξειδώνω -ομαι: (μτβ.) προκαλώ οξείδωση, κάνω ένα μέταλλο να σκουριάσει. οξείδωση η: ΧΗΜ χημική αντίδραση στην οποία γίνεται ένωση οξυγόνου με άτομα άλλου στοιχείου. οξειδωτικός -ή -ό: αυτός που προκαλεί οξείδωση. οξειδωτικά (επίρρ.).

οξιά η: μεγάλο δέντρο του δάσους με λείο κορμό, ωοειδή μυτερά φύλλα και σκληρό κοκκινωπό ξύλο.

όξινος -η -ο: 1 [επίσ.] ξινός: ~ γεύση. 2 ΧΗΜ αυτός που έχει σχέση με τα οξέα: ~ διάλυμα. ~ βροχή: βροχή που περιέχει μεγάλες ποσότητες νιτρικού και θειικού οξέος και ρυπαίνει το περιβάλλον.

οξυγόνο το: 1 ΧΗΜ χημικό στοιχείο αέριο, άχρωμο, άοσμο και άγευστο, που είναι βασικό συστατικό του ατμοσφαιρικού αέρα και του νερού, απαραίτητο για την αναπνοή των ζωντανών οργανισμών: Η ελάχιστη ποσότητα ~ εδώ ψηλά στο βουνό δυσκολεύει το περπάτημα. 2 καθαρός αέρας: Πήγαμε στην εξοχή να αναπνεύσουμε ~.

οξύς -εία -ύ • αρσ. οξύ & οξέος, οξύ, οξείς, οξέων / θηλ. οξείας, οξείες, οξειών / ουδ. οξέος, οξέα, οξέων: [επίσ.] 1 αιχμηρός, μυτερός ≠αμβλύς: ~ εργαλείο. 2 ΜΑΘ ~ γωνία: γωνία μικρότερη από 90ο. 3 (μτφ.) αυτός που α. έχει μεγάλη ικανότητα αντίληψης: ~ πνεύμα. β. είναι πολύ έντονος: ~ διαμάχη μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. γ. είναι υβριστικός: Μου επιτέθηκε με οξείς χαρακτηρισμούς. 6 αυτός που εμφανίζεται ξαφνικά και έχει πολύ γρήγορη εξέλιξη: ~ αμυγδαλίτιδα. οξεία η: ΓΛΩΣΣ τονικό σημάδι που δηλώνει το φωνήεν που προφέρεται πιο έντονα σε σχέση με τα φωνήεντα των άλλων συλλαβών της λέξης. οξύ το: ΧΗΜ χημική ένωση που περιέχει ένα ή περισσότερα άτομα υδρογόνου, τα οποία, όταν διαλυθούν, παράγουν κατιόντα: υδροχλωρικό ~. οξύτητα η: 1 ιδιότητα σε έντονο βαθμό: Η ~ της όρασής του μειώθηκε. 2 (μτφ.) κατάσταση έντασης: Προκλήθηκε ~ στη Βουλή. 3 ΧΗΜ ύπαρξη οξέος σε υγρό: η ~ του λαδιού. οξικός -ή -ό: αυτός που σχηματίζεται με οξέα. οξύνω -ομαι • μππ. οξυμμένος: (μτβ.) ≠ αμβλύνω 1 βελτιώνω την ικανότητα αντίληψης: Το σχολείο πρέπει να ~ την κρίση του μαθητή. 2 προκαλώ, αυξάνω την ένταση αρνητικής κατάστασης: Οι δηλώσεις αυτές ~ τα πάθη. όξυνση η: η αύξηση της έντασης αρνητικής κατάστασης. ≠ άμβλυνση: ~ της βίας στην κοινωνία.

οπαδός ο, η: πρόσωπο που υποστηρίζει πρόσωπα, ιδέες, ομάδες κτλ., συχνά με φανατισμό: Τα επεισόδια προκάλεσαν φανατικοί ~ της ομάδας.

όπερα η: 1 μελοποιημένο δραματικό έργο με κύρια χαρακτηριστικά τη φωνητική μουσική και τη σκηνική δράση = μελόδραμα. 2 θέατρο όπου δίνονται παραστάσεις όπερας: η ~ της Βιέννης.

όπισθεν (επίρρ.): [επίσ.] πίσω ή πίσω από: Η αυλή βρίσκεται ~ του κτιρίου. όπισθεν η: ταχύτητα αυτοκινήτου με την οποία κινείται προς τα πίσω: Βάλε την ~ και πήγαινε λίγο πίσω!

οπισθοδρομώ: (αμτβ.) πορεύομαι αντίθετα προς την πρόοδο και την εξέλιξη της εποχής μου: Η χώρα μας οπισθοδρόμησε κοινωνικά και πολιτιστικά. οπισθοδρόμηση η. οπισθοδρομικός -ή -ό: αυτός που έχει καθηλωθεί σε αναχρονιστικές, ξεπερασμένες αντιλήψεις ≠προοδευτικός, σύγχρονος, μοντέρνος: Δε θα σταθούν εμπόδιο στη σχέση μας οι ~ απόψεις των γονέων μας. οπισθοδρομικά (επίρρ.).

όπλο το: 1 μέσο ή εργαλείο που χρησιμοποιείται από τον άνθρωπο για άμυνα ή επίθεση, ή στο κυνήγι: Οι αστυνομικοί χρησιμοποίησαν τα ~ τους εναντίον των ληστών. 2 (μτφ.) κάθε μέσο που χρησιμοποιείται για την επίτευξη ενός σκοπού: Ένα από τα πιο αποτελεσματικά ~ για την επιβίωση είναι η μόρφωση. οπλίζω -ομαι: (μτβ.) 1 δίνω σε κπ όπλο ή άλλο αντικείμενο ως όπλο = εξοπλίζω ≠ αφοπλίζω: Οι χούλιγκανς οπλίστηκαν με ξύλα και πέτρες. 2 (μτφ.) ενισχύω κπ με κτ, ώστε να γίνει πιο ικανός: Οπλίστηκε με υπομονή. 3 ρυθμίζω τον μηχανισμό όπλου ή φωτογραφικής μηχανής, ώστε να είναι έτοιμος να λειτουργήσει. οπλικός -ή -ό. οπλισμός ο: το σύνολο των όπλων στρατιώτη ή στρατιωτικής ομάδας.

οπλοστάσιο το: 1 το σύνολο των όπλων που διαθέτει κπ: Η χώρα αύξησε το πυρηνικό της ~. 2 (μτφ.) τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την επίτευξη ενός σκοπού: ~ πληροφοριών / επιχειρημάτων.

οπλοφορώ • μόνο εν. & πρτ.: (αμτβ.) είμαι οπλισμένος: Μην τον πλησιάζεις, ~! οπλοφορία η.

οποίος¹ -α -ο (αντων. αναφ.): (με άρθρο) εισάγει αναφορική πρόταση, με την οποία δίνουμε πρόσθετες πληροφορίες για κπ ή κτ που έχει αναφερθεί προηγουμένως: Η επιχορήγηση, την ~ ενέκρινε το συμβούλιο, θα δοθεί αμέσως. αντωνυμία - Πίνακα χρήσης αντωνυμιών.

οποίος² -α -ο: [σπάν., επίσ.] (χωρίς άρθρο, σε επιφ. πρότ.) πόσο μεγάλος: ~ αγένεια - πώς μιλάς έτσι στον παππού σου!

όποιος -α -ο (αντων. αναφ. αόρ.) • όποιου -ας -ου & [προφ.] (κυρ. σε θέση ουσ.) οποιανού -ής -ού, όποιων & [προφ.] (κυρ. σε θέση ουσ.) οποιανών: αναφέρεται αόριστα σε κπ ή κτ, που χαρακτηρίζεται από μια κατάσταση, ενέργεια κτλ., όταν δε γνωρίζουμε ή δεν έχει σημασία ποιος ή τι είναι: ~ μπορεί ας με ακολουθήσει. Βάλε ~ ρούχα θες. Οποιανού δεν του αρέσει, να φύγει. ~ κι ~: ασήμαντος, τυχαίος: Δεν μπορείς να μιλάς έτσι στον δήμαρχο, δεν είναι ~!   οποιοσδήποτε & αντωνυμία - Πίνακα χρήσης αντωνυμιών.

οποιοσδήποτε οποιαδήποτε οποιοδήποτε (αντων. αναφ. αόρ.): 1 αναφέρεται με έντονη αοριστία σε κπ ή κτ, όταν δεν έχει σημασία ποιος ή τι είναι: Δεν αναφέρθηκε σε ~ άνθρωπο, αλλά σε εσένα. 2 [μειωτ.] (συνήθ. με άρθρο) ο πρώτος τυχών, ο καθένας: Δεν είμαι ο ~ για να μου φέρεσαι έτσι!  αντωνυμία - Πίνακα χρήσης αντωνυμιών.

οπότε (σύνδ.): δηλώνει συμπέρασμα, λογική συνέπεια από τα προηγούμενα = συνεπώς, άρα, επομένως: Δεν ολοκλήρωσα την άσκηση, ~ δε θα πάρω καλό βαθμό.

όποτε (σύνδ.): εισάγει πρόταση που δηλώνει 1 γεγονός που επαναλαμβάνεται ταυτόχρονα με άλλο = οποτεδήποτε: ~ με βλέπει, με καλημερίζει. 2 γεγονός που μόλις συμβεί, θα ακολουθήσει αυτό που εκφράζει η κύρια πρόταση = όταν: ~ μπορέσω, θα έρθω να σε δω.

οποτεδήποτε¹ (επίρρ.): (με έντονα αόριστη αναφορά) σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή: Μπορεί να έρθει ~. οποτεδήποτε² (σύνδ.): εισάγει πρόταση που δηλώνει αόριστη χρονική στιγμή ή περίοδο που συμβαίνει ένα γεγονός = όποτε: ~ μπορώ, επισκέπτομαι τη γιαγιά μου.

όπου (επίρρ.): 1 στον τόπο που: η πόλη ~ έζησε η μητέρα μου. 2 σε οποιονδήποτε τόπο ή σημείο = οπουδήποτε: Πετάει τα πράγματα ~ βρει. σχ. οποιοσδήποτε.

οπουδήποτε (επίρρ.): (με έντονα αόριστη αναφορά) σε οποιονδήποτε τόπο = όπου: Μπορεί να βρίσκεται ~. Άφησε τα πράγματα ~ θέλεις. σχ. οποιοσδήποτε.

οπτικός -ή -ό: αυτός που έχει σχέση με το μάτι ή την όραση: ~ σήμα. ~ γωνία: ο προσωπικός τρόπος με τον οποίο ο καθένας βλέπει τα πράγματα. ~ ίνα: ΤΕΧΝΟΛ λεπτό και διαφανές νήμα που χρησιμοποιείται ως αγωγός ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων. οπτικός ο, η: αυτός που κατασκευάζει, επιδιορθώνει ή πουλάει γυαλιά όρασης. οπτικά τα: οπτικά όργανα και ιδίως γυαλιά οράσεως ή ηλίου, φακοί επαφής κτλ.

οπωροφόρος -α -ο: (για δέντρο) αυτός που παράγει φρούτα: Η αχλαδιά είναι ~ δέντρο.

όπως¹ (επίρρ.): 1 με τον ίδιο τρόπο που = καθώς: Παίζει ~ του έδειξα. 2 σύμφωνα με: ~ σημειώνει στο άρθρο του, η οικονομία έχει βελτιωθεί. 3 χρησιμοποιείται α. για να δώσουμε παράδειγμα: φρούτα, ~ μήλα, αχλάδια κτλ. β. για να εκφράσουμε παρομοίωση, σύγκριση με κτ παρόμοιο: Άλλαξαν οι απαιτήσεις μας, ~ άλλαξε και η ζωή. όπως² (σύνδ.): εισάγει πρόταση που δηλώνει γεγονός το οποίο συμβαίνει την ίδια στιγμή με ή διακόπτεται από κπ άλλο = καθώς, ενώ: ~ έγραφα, μου ήρθε μια καταπληκτική ιδέα.

οπωσδήποτε (επίρρ.): (για έμφαση) σε κάθε περίπτωση: Το θέμα αυτό θα συζητηθεί ~ στη συνέλευση.

όραμα το: 1 οτιδήποτε βλέπει κπ σε κατάσταση έκστασης = οπτασία: Είδε ~ την Αγία Ελένη. 2 (μτφ.) ισχυρή επιθυμία, την οποία προσδοκά κανείς να πραγματοποιήσει: Ο ηγέτης έχει το ~ ενός ισχυρού κράτους. οραματίζομαι: 1 (αμτβ.) βλέπω όραμα. 2 (μτβ.) επιθυμώ να πραγματοποιηθεί μια ιδανική κατάσταση στο μέλλον. οραματιστής ο, -ίστρια η.

όραση η: μία από τις πέντε αισθήσεις, η οποία μας επιτρέπει να βλέπουμε: Καθώς γερνάμε, η ~ μειώνεται. ορατός -ή -ό: 1 αυτός που μπορεί κπ να τον δει ≠ αόρατος: Η Ακρόπολη δεν είναι ~ από εκεί που μένουμε. 2 (μτφ.) αυτός που μπορεί να γίνει αντιληπτός: ~ κίνδυνος. ορατότητα η: δυνατότητα να βλέπει κπ, σε συνάρτηση με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν: περιορισμένη ~ λόγω ομίχλης.

Από το ΑΕ ὅρασις, από το ρ. ὁρῶ «βλέπω, παρατηρώ». σχ. αθέατος.

οργανισμός ο: 1 α. το σύνολο των οργάνων και των λειτουργιών κάθε ζωντανού όντος: Αρρωσταίνει εύκολα, έχει αδύναμο ~. β. κάθε ον που έχει ζωή: ~ που ζουν στο νερό. 2 υπηρεσία ή φορέας με ορισμένο σκοπό και συγκεκριμένους κανόνες λειτουργίας: ~ Λιμένος Πειραιώς. Εθνικός ~ Τουρισμού. 3 (μτφ.) σύνολο που αποτελείται από μέρη τα οποία επιτελούν συγκεκριμένη λειτουργία επιδρώντας το ένα στο άλλο: Η ανθρώπινη κοινωνία είναι ένας ~.

όργανο το: 1 αντικείμενο ή εργαλείο με το οποίο κάνουμε μια εργασία: ~ γυμναστικής. 2 μουσικό όργανο: Θέλω να μάθω ένα ~, μάλλον βιολί ή κιθάρα. 3 καθένα από τα μέρη του οργανισμού των ανθρώπων, των ζώων και των φυτών που εκτελεί ορισμένη λειτουργία: Ποια είναι τα ~ της πέψης; 4 υπηρεσία με συγκεκριμένες αρμοδιότητες στα πλαίσια κράτους, οργανισμού κτλ.: Θα προσφύγουμε στο αρμόδιο ~ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 5 πρόσωπο με συγκεκριμένο έργο στο πλαίσιο του κράτους. ~ της τάξεως: αστυνομικός. 6 (μτφ.) κπ που ενεργεί ακολουθώντας τις υποδείξεις ή υπηρετώντας άκριτα τα συμφέροντα άλλου: Έγινε ~ στα χέρια των πολιτικών δημαγωγών. οργανικός -ή -ό: 1 ΙΑΤΡ αυτός που έχει σχέση με κπ όργανο του σώματος ή με τον οργανισμό γενικά: ~ πάθηση. 2 ΒΙΟΛ αυτός που προέρχεται από ζωντανούς οργανισμούς: ~ λιπάσματα. 3 ΧΗΜ ~ ένωση: ένωση που περιέχει άνθρακα. ~ Χημεία: κλάδος της Χημείας που μελετά τον άνθρακα και τις ενώσεις του. 4 (μτφ.) αυτός που είναι βασικός, συνήθως μέσα σε ένα οργανωμένο σύνολο: ~ θέση υπαλλήλου. οργανικά (επίρρ.) στη σημ. 4: Είναι εργαζόμενοι που δεν εντάσσονται ~ στην επιχείρηση.

οργανώνω -ομαι: (μτβ.) 1 καθορίζω τη διάταξη των μερών ενός συνόλου, έτσι ώστε αυτό να λειτουργεί άψογα: Οργάνωσε το νέο τμήμα της εταιρείας. 2 σχεδιάζω και θέτω σε λειτουργία: ~ μια φιλανθρωπική εκδήλωση. 3 παθ. συμμετέχω σε ομάδα ή οργάνωση: Κατά τη δικτατορία είχε οργανωθεί στην αντίσταση. οργάνωση η: 1 το να οργανώνει κπ κτ = διοργάνωση: Ανέλαβα την ~ της εκδρομής. 2 συγκροτημένη ομάδα με κοινές αντιλήψεις και συγκεκριμένους στόχους: οικολογική / τρομοκρατική ~. οργανωτής ο, -ώτρια η: πρόσωπο που οργανώνει κτ (σημ. 2): Θέλω να ευχαριστήσω την ~ της εκδήλωσης. οργανωτικός -ή -ό: 1 αυτός που έχει σχέση με την οργάνωση (σημ. 1): ~ λεπτομέρειες. 2 αυτός που είναι ικανός να οργανώνει (σημ. 1, 2): παιδί με ~ ικανότητες. οργανωτικά (επίρρ.)

οργή η: έντονος θυμός: Η φασαρία που έκαναν οι μαθητές προκάλεσε την ~ του γυμνασιάρχη. δίνω τόπο στην ~: συγκρατώ τον θυμό μου. οργίζομαι: (αμτβ.) νιώθω οργή.

οργώνω -ομαι: (μτβ.) 1 σκάβω τη γη με αλέτρι ή με τρακτέρ: Οι αγρότες ~ τα χωράφια για να φυτέψουν καπνά. 2 (μτφ.) διασχίζω μια περιοχή για κπ σκοπό: Βουλευτές όργωσαν την επαρχία προεκλογικά. όργωμα το.

ορειβασία η: ανέβασμα σε βουνό, κυρίως ως άθλημα. ορειβάτης ο, -ισσα η: πρόσωπο που ασχολείται με την ορειβασία: Τρεις ~ χάθηκαν στο βουνό. ορειβατικός -ή -ό: αυτός που έχει σχέση με την ορειβασία ή τους ορειβάτες: ~ Σύλλογος. ορειβατώ: (αμτβ.) ασχολούμαι με την ορειβασία.

ορείχαλκος ο: μεταλλικό κράμα από χαλκό και ψευδάργυρο = μπρούντζος. ορειχάλκινος -η -ο: αυτός που είναι κατασκευασμένος από ορείχαλκο = μπρούντζινος.

όρεξη η: επιθυμία, διάθεση για φαγητό και (κατ' επέκτ.) γενικά για κτ: Μου έκοψε την ~ το γλυκό και τώρα δεν πεινάω. Έχεις ~ να πάμε για καφέ; ορεξάτος -η -ο: αυτός που έχει όρεξη να κάνει κτ ευχάριστο ή μεγάλη όρεξη για κτ: Πολύ ~ σε βλέπω, γελάει το πρόσωπό σου. = κεφάτος, ευδιάθετος. ~ για καβγά. ορεκτικός -ή -ό: αυτός που ανοίγει την όρεξη για κτ: Πολύ ~ φαίνεται αυτό το φαγητό. ορεκτικό το: φαγητό ή ποτό που παίρνει κπ πριν από το φαγητό για να του ανοίξει η όρεξη ≠ χωνευτικό.

όρθιος -α -ο: 1 αυτός που στέκεται στα πόδια του = ορθός ≠ καθιστός: Κουράστηκαν τα πόδια μου, τόσες ώρες ~. 2 αυτός που βρίσκεται σε κατακόρυφη θέση ≠ πλάγιος: Βάλε τα βιβλία ~ στα ράφια. 3 αυτός που στέκεται στη θέση του ή δεν υφίσταται καμιά αλλαγή: Ο σεισμός δεν άφησε τίποτα ~ στις ακτές. όρθια (επίρρ.). ορθώνω -ομαι: (μτβ.) 1 στήνω κτ όρθιο: Οι διαδηλωτές ~ οδοφράγματα, για να εμποδίσουν την αστυνομία. ~ το ανάστημά μου: δείχνω θάρρος και τόλμη. 2 παθ. (μτφ.) α. μπαίνω στη μέση, εμποδίζω: Ανάμεσά τους ~ ένα τείχος ασυνεννοησίας. β. επαναστατώ, αντιστέκομαι: Η νεανική αμφισβήτηση ~ ενάντια στον αυταρχισμό.

ορθογραφία η: 1 ο σωστός τρόπος γραφής μιας λέξης. 2 το σχολικό μάθημα με το οποίο διδάσκεται η ορθή γραφή. ορθογραφικός -ή -ό: αυτός που σχετίζεται με τη σωστή γραφή των λέξεων: ~ λάθος. ορθογραφώ -ούμαι: (μτβ.) γράφω χωρίς ορθογραφικά λάθη. ορθογράφος ο, η: πρόσωπο που δεν κάνει ορθογραφικά λάθη.

ορθογώνιος -α -ο: ΓΕΩΜ αυτός που έχει ορθές γωνίες: ~ τρίγωνο. ορθογώνιο το: το ορθογώνιο παραλληλόγραμμο.

ορθοδοξία η: 1 ΕΚΚΛ η Ανατολική Χριστιανική Εκκλησία και το αντίστοιχο θρησκευτικό δόγμα. 2 ιδέες, απόψεις που θεωρούνται σωστές ή είναι απόλυτα παραδεκτές: κομματική ~. ορθόδοξος -η -ο: 1 ΕΚΚΛ αυτός που έχει σχέση με την ορθοδοξία στη σημ. 1: Βαφτίστηκε ~. 2 αυτός που είναι προσηλωμένος απόλυτα σε μια θεωρία ή ιδεολογία: Θεωρείται ~ μαρξιστής. ορθόδοξος ο, -η η.

ορθολογικός -ή -ό: αυτός που είναι σύμφωνος με τη λογική: ~ ερμηνεία του φαινομένου. ορθολογικά (επίρρ.). ορθολογισμός ο: 1 σκέψη σύμφωνη με τον ορθό λόγο. 2 ΦΙΛΟΣ θεωρία που πρεσβεύει ότι ο ορθός λόγος είναι η κύρια πηγή γνώσης. ορθολογιστής ο, -ίστρια η: πρόσωπο που υιοθετεί τον ορθό λόγο και τους κανόνες της λογικής: Είναι ψυχρός ~, δεν πιστεύει στο συναίσθημα. ορθολογιστικός -ή -ό. ορθολογιστικά (επίρρ.).

ορθός -ή -ό: 1 αυτός που είναι σωστός ≠ λανθασμένος: «Ευρώ» και όχι «εύρω» είναι ο ~ τονισμός. 2 ΓΕΩΜ ~ γωνία: γωνία 90^ο. 3 αυτός που βρίσκεται σε όρθια στάση = όρθιος: Στάθηκε στη μέση ~ και μας κοιτούσε. ορθά &-ώς (επίρρ.) = σωστά. ορθότητα η.

όρθρος ο: ΕΚΚΛ ακολουθία που ψάλλεται στην εκκλησία κατά την ανατολή του ηλίου, πριν από τη Θεία Λειτουργία.

ορίζοντας ο: 1 νοητή γραμμή που σχηματίζεται εκεί όπου ο ουρανός μοιάζει να αγγίζει τη γη: Το πλοίο φάνηκε στον ~. 2 (μτφ.) τα όρια των πνευματικών δυνατοτήτων, των ενδιαφερόντων ή των προοπτικών του ανθρώπου: Η μόρφωση θα διευρύνει τους πνευματικούς σας ~. οριζόντιος -α -ο: παράλληλος προς το έδαφος ή τον ορίζοντα ≠ κάθετος, κατακόρυφος: Να βάλετε τα κουτιά σε ~ θέση! οριζόντια & οριζοντίως (επίρρ.). οριζοντιώνω -ομαι: (μτβ.) 1 τοποθετώ κτ σε οριζόντια θέση! O πιλότος οριζοντίωσε το αεροσκάφος μετά την απογείωση. 2 παθ. μένω ξαπλωμένος.

ορίζω -ομαι: (μτβ.) 1 διατυπώνω τη σημασία μιας λέξης ή έννοιας: Στην αρχή θα ορίσουμε την έννοια «ελευθερία». 2 αποφασίζω τον χρόνο ή τον τόπο που θα γίνει κτ: Για πότε ορίστηκε η συνάντηση; 3 διατυπώνω με σαφήνεια: Το διάταγμα ~ επακριβώς τη διαδικασία αξιολόγησης των μαθητών. 4 δίνω σε κπ συγκεκριμένη αρμοδιότητα ή ιδιότητα: Ορίστηκαν τα μέλη της επιτροπής. 5 ορίστε • προστ.: επιφ. έκφραση που χρησιμοποιείται για α. ευγενική απάντηση: Κώστα! ~ κύριε, τι θέλετε; β. απάντηση στο τηλέφωνο: ~, ποιον θέλετε; γ. ερώτηση: ~, πώς είπατε; δ. έκπληξη, αποδοκιμασία ή ειρωνεία: ~ τώρα πώς κατάντησες! ορισμός ο: ακριβής περιγραφή της σημασίας μιας λέξης ή έννοιας: Δώσε μου τον ~ της έννοιας «κοινωνικοποίηση». ορισμένος -η -ο: • μόνο πληθ. (μππ. ως επίθ.): κάποιοι, μερικοί: Αφορά ~ συμμαθητές, όχι όλη την τάξη. οριστικός -ή -ό: 1 αυτός που δεν πρόκειται να αλλάξει, τελικός ≠ προσωρινός: Η απόφασή μου να χωρίσω είναι ~. 2 ΓΛΩΣΣ αυτός που προσδιορίζει κπ ή κτ με τρόπο που να το διακρίνει από άλλα του ίδιου είδους ≠ αόριστος: ~ άρθρο / αντωνυμία. οριστικά & -ώς (επίρρ.). οριστική η: ΓΛΩΣΣ έγκλιση ρήματος που εκφράζει ότι αυτό που λέει ο ομιλητής είναι αληθινό, πραγματικό.

όριο το: 1 υπαρκτή ή νοητή γραμμή που χωρίζει γειτονικά εδάφη, κράτη, ιδιοκτησίες κτλ. = σύνορο: τα ~ μεταξύ δύο κρατών. 2 (μτφ.) διαχωριστική γραμμή μεταξύ καταστάσεων, δραστηριοτήτων κτλ.: Tα ~ μεταξύ ελευθερίας και ασυδοσίας είναι ασαφή. 3 ανώτατο ή κατώτατο σημείο που δεν μπορεί ή δεν πρέπει να το ξεπεράσει κπ: Έχετε υπερβεί το ~ ταχύτητας. οριακός -ή -ό: 1 αυτός που είναι ελάχιστος: Η αύξηση των εσόδων του κράτους ήταν ~. 2 (μτφ.) κρίσιμος: Η υγεία του είναι σε ~ σημείο. οριακά (επίρρ.): ελάχιστα.

οριοθετώ -ούμαι: (μτβ.) καθορίζω τα όρια: Στην αρχή θα οριοθετήσουμε τα πλαίσια της συζήτησης. οριοθέτηση η: καθορισμός των ορίων: ~ ενός δήμου μετά τη συνένωση πολλών κοινοτήτων.

όρκος ο: 1 επίκληση του Θεού ή άλλου θείου προσώπου, ή μιας ανώτερης αξίας, που κάνει κπ για να ενισχύσει την αλήθεια όσων λέει ή κάνει: Παίρνει ~ πως έτσι έγιναν τα πράγματα. 2 επίσημο κείμενο με το οποίο κπ υπόσχεται να τηρήσει ορισμένες αρχές κατά την εκπλήρωση των καθηκόντων του: ~ του Ιπποκράτη: όρκος των αποφοίτων της Ιατρικής Σχολής. ορκίζω -ομαι: (μτβ.) 1 κάνω κπ να δώσει όρκο: Tον όρκισε να μην αποκαλύψει το μυστικό. 2 παθ. δίνω όρκο: Αύριο ορκίζονται τα νέα μέλη του υπουργικού συμβουλίου. Το ~ στη μνήμη της μητέρας μου! ορκωμοσία η: επίσημη τελετή κατά την οποία κπ δίνει καθιερωμένο όρκο.

ορμή η: 1 πολύ γρήγορη και δυνατή κίνηση προς τα εμπρός: Οι παίκτες έτρεξαν με ~ προς την μπάλα. 2 ένταση, σφοδρότητα: Η ~ των κυμάτων αναποδογύρισε τη βάρκα. 3 (μτφ.) ενεργητικότητα, ζωντάνια: Χαίρεσαι την ~ των νέων σε σχέση με την παθητικότητα των μεγαλύτερων. ορμητικός -ή -ό: αυτός που χαρακτηρίζεται από ορμή: Τον παρέσυραν τα ~ νερά του ποταμού. ορμητικά (επίρρ.). ορμώ & -άω • αόρ. όρμησα & όρμηξα: 1 (αμτβ.) κινούμαι με ορμή: Μόλις άνοιξαν οι πόρτες, όρμησαν όλοι μέσα. 2 (μτβ.) α. κινούμαι με ορμή εναντίον κπ, για να του προκαλέσω βλάβη ή να τον χτυπήσω = ρίχνομαι: Το σκυλί μού όρμηξε. β. (μτφ.) μιλάω σε κπ με επιθετικό τρόπο: Μόλις διαφώνησα, μου όρμησε με βρισιές.

ορμόνη η: ΒΙΟΛ οργανική ουσία που παράγεται από ενδοκρινή αδένα του σώματος ή από ειδικό νευρικό κύτταρο, μεταφέρεται μέσω του αίματος στα διάφορα όργανα και ρυθμίζει τη λειτουργία τους. ορμονικός -ή -ό. ορμονικά (επίρρ.).

όρνιο το: 1 μεγάλο αρπακτικό πτηνό. Άφησαν τους νεκρούς άταφους, για να τους φάνε τα ~. 2 [μειωτ.] ανόητος, βλάκας.

ορολογία η: το ειδικό λεξιλόγιο διαφόρων επιστημονικών, επαγγελματικών ή άλλων τομέων, καθώς και ο επιστημονικός κλάδος που το μελετά: τεχνική ~. ορολογικός -ή -ό.

οροπέδιο το: πεδινή έκταση που βρίσκεται πάνω σε βουνό.

ορός ο: 1 ΒΙΟΛ κιτρινωπό υγρό που απομένει μετά την πήξη του αίματος. 2 ΙΑΤΡ υγρό που λαμβάνεται από το αίμα ανθρώπων ή ζώων και περιέχει αντισώματα για τη θεραπεία ασθένειας: αντιτετανικός ~. 3 ΙΑΤΡ διάλυμα αλάτων ή σακχάρων σε νερό, κυρίως για θεραπευτικούς σκοπούς.

όρος¹ ο: 1 προϋπόθεση με δεσμευτικό χαρακτήρα: Είναι απαράβατος ~ να είσαι πίσω τα μεσάνυχτα. 2 ό,τι καθορίζεται σε γραπτό κείμενο και λειτουργεί δεσμευτικά: Oι ~ της συνθήκης Σένγκεν δεσμεύουν τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 3 πληθ. συνθήκες: Έχουν αλλάξει οι ~ διαβίωσης στις μεγάλες πόλεις. 4 ΓΛΩΣΣ λέξη ή φράση με ειδικό περιεχόμενο, η οποία χρησιμοποιείται σε συγκεκριμένο τομέα της επιστήμης, τέχνης κτλ.: Ο ~ «μνήμη» χρησιμοποιείται στην ιατρική αλλά και στην πληροφορική.  ορολογία. εφ' όρου ζωής: για όλη τη διάρκεια της ζωής.

όρος² το • όρους, όρη, ορέων: [επίσ.] βουνό. ορεινός -ή -ό: αυτός που αποτελείται από βουνά ή έχει σχέση με τα βουνά ≠ πεδινός: ~ κλίμα. ορεινά τα: ορεινές περιοχές. οροσειρά η: σειρά από βουνά που αποτελούν ενιαίο σύνολο: η ~ της Πίνδου.

ορόσημο το: πολύ σημαντικό γεγονός = σταθμός: Η εθνική αντίσταση αποτελεί ~ για τη σύγχρονη ελληνική ιστορία.

οροφή η: 1 επίπεδη εσωτερική επιφάνεια κτιρίου = ταβάνι: Ένα εντυπωσιακό φωτιστικό κρεμόταν από την ~. 2 η πάνω επιφάνεια χώρου ή οχήματος: η ~ του αυτοκινήτου.

όροφος ο: 1 καθένα από τα οριζόντια επίπεδα ενός οικοδομήματος: Πωλείται διαμέρισμα πρώτου ορόφου. 2 καθένα από τα τμήματα ή επίπεδα μιας κατασκευής, που βρίσκονται το ένα επάνω στο άλλο: τούρτα με πέντε ~.

ορυκτό το: φυσικό στερεό σώμα, με συγκεκριμένη χημική σύσταση, που βρίσκεται στην επιφάνεια της γης ή στο υπέδαφος: Στη Μήλο παράγεται θειάφι και άλλα ~. ορυκτός -ή -ό: αυτός που βγαίνει από τη γη: ~ πλούτος. ορυχείο το: τόπος όπου συστηματικά εξάγονται από τη γη ένα ή περισσότερα ορυκτά: στοές ~ χαλκού.

ορφανός -ή -ό: αυτός που, λόγω θανάτου, έχει χάσει τον ένα ή και τους δύο γονείς του: Έμεινε ~ από πατέρα. ορφανεύω: (αμτβ.) 1 μένω ορφανός. 2 (μτφ.) στερούμαι αγαπημένο πρόσωπο: Ορφάνεψε η ελληνική μουσική μετά τον θάνατο του Μ. Χατζιδάκι. ορφάνια η. ορφανοτροφείο το: ίδρυμα το οποίο προσφέρει στέγη, τροφή και περίθαλψη σε ορφανά παιδιά.

ορχήστρα η: 1 ομάδα μουσικών οργάνων και εκτελεστών που συμμετέχουν στην εκτέλεση μουσικών δημιουργιών: συμφωνική ~. 2 ΙΣΤ κυκλικός χώρος αρχαίου θεάτρου μπροστά από τη σκηνή, στον οποίο στεκόταν ο χορός. ορχηστρικός -ή -ό.

όσιος -α & -ία -ο: 1 αυτός που είναι ιερός, αφοσιωμένος στον Θεό. 2 χαρακτηρισμός χριστιανού μοναχού, τη μνήμη του οποίου τιμά η Εκκλησία: ο ~ Δαβίδ.

οσμή η: [επίσ.] = μυρωδιά: Από τον κάδο των σκουπιδιών βγαίνει μια δυσάρεστη ~. οσμίζομαι: (μτβ.) 1 μυρίζω = οσφραίνομαι: Το κυνηγόσκυλο οσμίστηκε τον λαγό. 2 (μτφ.) αντιλαμβάνομαι κτ ύποπτο = μυρίζομαι: Από κάτι μισόλογα οσμίστηκα ότι επρόκειτο περί σπείρας.

όσος -η -ο (αντων. αναφ. αόρ.): 1 δηλώνει ποσότητα, μέγεθος, πλήθος κτλ. ίσο με άλλο αντίστοιχο ή με το σύνολο αυτού, για το οποίο μιλάμε: Ήρθαν τόσοι όσους περίμενα. Έχω όση υπομονή χρειάζεται. Όλοι όσοι θέλουν μπορούν να έρθουν. 2 αναφέρεται αόριστα σε ποσότητα, μέγεθος, πλήθος κτλ.: Σε όσους κι αν μίλησα, κανείς δε με βοήθησε.  οποιοσδήποτε & αντωνυμία - Πίνακα χρήσης αντωνυμιών. όσο¹ & [επίσ.] όσον (επίρρ.): 1 δηλώνει ποσότητα, μέγεθος, πλήθος κτλ. που προσδιορίζεται από τα συμφραζόμενα: Πλήρωσε ~ ήθελε. Θα διαβάσω τόσο, ~ αντέχω. όσο(ν) αφορά (σε): σε σχέση με: ~ θέματα πολιτικής θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί. όσο όσο: σε πολύ χαμηλή τιμή: Πουλάει το σπίτι του ~, γιατί έχει πολλά χρέη. 2 ~ (και) να / και / κι αν: (ως σύνδ.) εισάγει πρόταση που δηλώνει γεγονός αντίθετο με αυτό που εκφράζει η κύρια πρόταση, για να δοθεί έμφαση στο ότι τίποτα δεν το αλλάζει: ~ και να φωνάξεις, εγώ θα κάνω αυτό που θέλω! όσο² (σύνδ.): εισάγει πρόταση που δηλώνει γεγονός που διαρκεί τον ίδιο χρόνο με κπ άλλο: ~ ήταν υγιής, ζούσε μόνος του χωρίς βοήθεια. ~ να μαζευτούν όλοι, είχαμε ετοιμάσει το τραπέζι. = ώσπου.

οσοσδήποτε οσηδήποτε οσοδήποτε (αντων. αναφ. αόρ.): αναφέρεται με έντονη αοριστία σε ποσότητα, μέγεθος, πλήθος κτλ.: Οσεσδήποτε αντιδράσεις και να φέρει, εγώ θα κάνω ό,τι θέλω!   οποιοσδήποτε & αντωνυμία - Πίνακα χρήσης αντωνυμιών.

όσπριο το: ξηρός καρπός φυτών, όπως τα φασόλια, οι φακές, τα ρεβίθια κτλ., ο οποίος τρώγεται μαγειρεμένος.

οστό & [επίσ.] οστούν το: ΑΝΑΤ καθένα από τα σκληρά τμήματα του σκελετού των ανθρώπων και των σπονδυλωτών ζώων = [οικ.] κόκαλο: μεταμόσχευση μυελού των ~. οστέινος -η -ο.

όστρακο το: 1 ΖΩΟΛ σκληρό περίβλημα ασπόνδυλων ζώων = κέλυφος: παραλία γεμάτη ~ και κοχύλια. 2 ΙΣΤ κομμάτι από πήλινο αντικείμενο, κυρίως αγγείο.

όσφρηση η: μια από τις πέντε αισθήσεις, με την οποία αντιλαμβανόμαστε τις μυρωδιές: Tο λαγωνικό έχει δυνατή ~. οσφραίνομαι (μτβ.).

όταν (σύνδ.): εισάγει πρόταση που δηλώνει 1 τη χρονική στιγμή ή περίοδο που συμβαίνει κτ: ~ ήταν μικρός, ζούσε στο Παρίσι. 2 γεγονός που γίνεται την ίδια στιγμή με ή πριν από ή στη διάρκεια άλλου γεγονότος: Μιλούσανε ~ μπήκα. ~ έμαθα τι έγινε, σε πήρα αμέσως τηλέφωνο.=μόλις. ~ τρώνε, δε μιλάνε. = όσο. 3 γεγονός που επαναλαμβάνεται κάθε φορά που συμβαίνει κτ άλλο = όποτε: ~ βρέχει, το υπόγειο πλημμυρίζει. 4 γεγονός που μόλις συμβεί θα ακολουθήσει αυτό που εκφράζει η κύρια πρόταση = όποτε: ~ αποφασίσεις, να μου το πεις!

ότι (σύνδ.): (με ρ., ουσ. και επίθ. συγκεκριμένης σημ.) εισάγει πρόταση που δηλώνει κρίση, άποψη, διαπίστωση = πως: Είπε ~ θα βρέξει αύριο. Έχει τη βεβαιότητα ~ θα κερδίσει τον αγώνα. Είμαι σίγουρος ~ μόλις έφυγε.  σχ. ό,τι.

ό,τι¹ (αντων. αναφ. αόρ.) • μόνο ον. & αιτ.: αναφέρεται αόριστα και γενικά σε κτ: ~ κι αν πεις, εγώ θα κάνω αυτό που θέλω. Έβαλε ~ ρούχα βρήκε μπροστά του. Σας εύχομαι ~ καλύτερο στη νέα σας ζωή.  οποιοσδήποτε & αντωνυμία - Πίνακα χρήσης αντωνυμιών. ό,τι² (σύνδ.): (με τονισμό) εισάγει πρόταση που δηλώνει γεγονός που συμβαίνει ακριβώς την ίδια ώρα με κτ άλλο: ~ λέγαμε για τον Χρήστο, να τον και χτυπά την πόρτα. Ίσα που με πρόλαβες: ~ έφευγα.

οτιδήποτε (αντων. αναφ. αόρ.) • μόνο ον. & αιτ.: αναφέρεται με έντονη αοριστία σε κτ: ~ κι αν έχει συμβεί, δεν μπορείς να μη μας μιλάς. ~ πρόβλημα του βάλεις, το λύνει.  ό,τι & οποιοσδήποτε & αντωνυμία - Πίνακα χρήσης αντωνυμιών.

ουδέ (σύνδ.): [λαϊκ., σπάν.] ούτε.

ουδέποτε (επίρρ.): ούτε μία φορά = ποτέ: ~ παραδέχεται τα λάθη του!

ουδέτερος -η & [επίσ.] -έρα -ο: 1 αυτός που δεν παίρνει το μέρος ούτε της μιας πλευράς ούτε της άλλης: Στη διαμάχη κράτησε ~ στάση. 2 (για κράτος) αυτό που επίσημα δε συμμετέχει στον πόλεμο ή σε στρατιωτικούς συνασπισμούς. 3 αυτός που δεν έχει κπ έντονο ή ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: ~ χρώμα. ουδέτερα (επίρρ.). ουδέτερο το: ΓΛΩΣΣ όνομα ουδετέρου γένους. ουδετερότητα η: το να παραμένει κπ ουδέτερος.

ουλή η: σημάδι στο δέρμα από παλιά πληγή: Είχε μια ~ από σφαίρα στον δεξιό ώμο.

ουρά η: 1 προέκταση της σπονδυλικής στήλης θηλαστικών ή απόληξη στο σώμα ζώων πέρα από το κύριο σώμα, συνήθως ευκίνητη: η ~ του σκύλου / του ψαριού. 2 (μτφ.) το τελευταίο τμήμα πράγματος ή σειράς προσώπων: η ~ του αεροπλάνου. Ακολουθήσαμε την ~ της πορείας. 3 σειρά από πρόσωπα ή πράγματα που περιμένουν: Περιμένω στην ~ του ταμείου. ~ αυτοκινήτων παρατηρείται στα διόδια.

ουράνιο το: ΧΗΜ ραδιενεργό και τοξικό χημικό στοιχείο που χρησιμοποιείται ως καύσιμη ύλη σε πυρηνικούς αντιδραστήρες, καθώς και για την κατασκευή πυρηνικών όπλων.

ουρανίσκος ο: το επάνω εσωτερικό τοίχωμα του στόματος.

ουρανός ο: 1 ο ημισφαιρικός θόλος που από τη γη φαίνεται να σχηματίζεται στην ατμόσφαιρα και να φτάνει ως τον ορίζοντα: ~ γεμάτος αστέρια. 2 συνήθ. πληθ. ΕΚΚΛ η κατοικία του Θεού και άλλων ανώτερων δυνάμεων: η Βασιλεία των ~. 3 (μτφ.) οροφή κατασκευής, που μοιάζει με θόλο: ο ~ του αυτοκινήτου. ουράνιος -α -ο.

ουρλιάζω: (αμτβ.) 1 (για ζώο) βγάζω άγρια και διαπεραστική κραυγή: Μακριά ~ ένα σκυλί. 2 (για πρόσ.) βγάζω έντονη κραυγή που μοιάζει με ουρλιαχτό άγριου ζώου: Ούρλιαζε από τους πόνους. 3 (μτφ.) κάνω θόρυβο που μοιάζει με ουρλιαχτό ζώου: Ούρλιαζαν οι σειρήνες των περιπολικών. ουρλιαχτό το.

ουσία η: 1 υλικό στοιχείο: καρκινογόνες ~. 2 (μτφ.) τα βασικά στοιχεία μιας έννοιας ή ενός πράγματος, αυτό που έχει σημασία: Άσε τις αναλύσεις και πες μας την ~ της απόφασης!ουσιαστικός -ή -ό: αυτός που αναφέρεται στα κυριότερα στοιχεία μιας έννοιας ή ενός πράγματος = αληθινός, σημαντικός: ~ διάλογος. ουσιαστικά (επίρρ.): 1 με ουσιαστικό τρόπο ≠ επιπόλαια, επιφανειακά: Πρέπει να εξετάσουμε το πρόβλημα ~. 2 στην πραγματικότητα: Μπορεί να υποστηρίζει άλλο κόμμα, ~ όμως συμφωνεί με τις κυβερνητικές επιλογές. ουσιώδης -ης -ες: αυτός που έχει ουσία = σημαντικός ≠ επουσιώδης.  σχ. αγενής.

ουσιαστικό το: ΓΛΩΣΣ μέρος του λόγου που δηλώνει πρόσωπο, ζώο, πράγμα ή αφηρημένη έννοια.

ούτε (σύνδ.): = μήτε 1 συνδέει αρνητικές λέξεις, φράσεις ή προτάσεις: Δεν ήθελε να φάει ~ να κοιμηθεί. 2 χρησιμοποιείται για να αρνηθούμε κτ με έμφαση: ~ να το συζητάς: αποκλείεται! ~ (που) το θυμήθηκα ότι είχες τη γιορτή σου! ~ για ένα λεπτό δε με αφήνει ήσυχη!   σχ. μήτε.

ουτοπία η: ιδέα, θεωρία ή στόχος που είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί: Είναι ~ να πιστεύεις ότι θα καταργηθούν τα πυρηνικά. ουτοπικός -ή -ό. ουτοπικά (επίρρ.). ουτοπιστής ο, -ίστρια η: πρόσωπο που πιστεύει σε ουτοπία ≠ ρεαλιστής.

ούτως (επίρρ.): έτσι, στις εκφρ. ~ ώστε: έτσι ώστε, για να: Αγόρασα αρκετά βιβλία, ~ να τα κάνω δώρα. ~ ή άλλως: έτσι κι αλλιώς: Δε με νοιάζει που δε μου μιλάει, ~ τον αντιπαθώ!

οφείλω -ομαι: (μτβ.) 1 πρέπει να δώσω σε κπ κτ = χρωστώ: ~ στην Τράπεζα χίλια ευρώ. 2 έχω υποχρέωση να κάνω κτ: Μου ~ μια εξήγηση για την απουσία σου. 3 παθ. έχω την αιτία μου, συμβαίνω εξαιτίας κπ γεγονότος: Η αποτυχία των μαθητών οφείλεται στη δυσκολία των θεμάτων. οφειλή η: 1 το (οικονομικό) χρέος: Oι ~ της επιχείρησης προς τις τράπεζες ανέρχονται σε πολλά εκατομμύρια ευρώ. 2 ηθική υποχρέωση προς κπ που μας έχει βοηθήσει, εξυπηρετήσει κτλ.: Είναι τεράστια η ~ μου σε όσους μου συμπαραστάθηκαν. οφειλέτης ο, -έτρια η: πρόσωπο που χρωστά σε κπ, ιδ. χρήματα ≠ πιστωτής.

όφελος το • οφέλους, οφέλη, οφελών: [επίσ.] οτιδήποτε ωφελεί κπ ηθικά ή υλικά = ωφέλεια, κέρδος ≠ βλάβη, ζημιά: Κανένα χρηματικό ~ δεν είχε από την αγοραπωλησία.

οφθαλμός ο: ΑΝΑΤ μάτι. οφθαλμίατρος ο, η: γιατρός ειδικευμένος στη διάγνωση και θεραπεία των παθήσεων των ματιών. οφθαλμιατρείο το. οφθαλμιατρικός -ή -ό.

οχετός ο: 1 υπόγειος αγωγός που μεταφέρει βρόμικα νερά = υπόνομος. 2 (μτφ.) χαρακτηρισμός για βρομόλογα και βρισιές: Από το στόμα του βγήκε ~ από βρισιές.  σχ. διοχετεύω.

όχημα το: 1 [επίσ.] μηχανική κατασκευή με τροχούς, που χρησιμοποιείται ως μεταφορικό μέσο: πυροσβεστικό ~. 2 (μτφ.) ο τρόπος ή το μέσο που χρησιμοποιούμε για να πετύχουμε κτ: Εξελίχθηκε με ~ τις γνωριμίες του.

όχθη η: ζώνη ξηράς που βρίσκεται δεξιά και αριστερά ενός ποταμού ή γύρω από μια λίμνη: Καθόταν στην ~ και ψάρευε.

όχι (επίρρ.): ≠ ναι 1 για αρνητική απάντηση, διαφωνία, αποτροπή κτλ. σε ερώτηση, αίτηση, παράκληση κτλ.: Θέλεις να έρθεις; ~, (δε θέλω). ~, να μη βγεις έξω! 2 για άρνηση αυτού που ακολουθεί: Ήρθαν από το σπίτι και ~ από τον κήπο. Πρόκειται για ζητήματα ~ επείγοντα. 3 σε σύνδεση προτ. που εκφράζουν κτ αντίθετο, διαφορετικό ή άρνηση η μία της προηγούμενης: Είτε θέλει είτε ~, εγώ θα πάω. ~ μόνο θα φύγει, αλλά θα φύγει αμέσως! ~ πως δε με ρώτησε, εγώ δεν ήθελα να πάω! όχι το: • άκλ. αρνητική απάντηση, απόκριση: Το ~ σου με πίκρανε.

οχιά η: 1 δηλητηριώδες φίδι. 2 (μτφ.) πρόσωπο ύπουλο και μοχθηρό: Πρόσεχε αυτή την ~ τη συνάδερφό σου, μπορεί να σου κάνει κακό!

όχλος ο: 1 άτακτο και ανεξέλεγκτο πλήθος: O εξοργισμένος ~ ζητούσε την παραίτηση του υπουργού. 2 κατώτερα κοινωνικά στρώματα: Oι ευγενείς δε συναναστρέφονταν με τον ~.

οχυρό το: κατάλληλα ενισχυμένη τοποθεσία με σκοπό την άμυνα σε εχθρική επίθεση. οχυρός -ή -ό: αυτός που είναι σε ασφαλές μέρος και δεν μπορεί να τον καταλάβει εύκολα ο επιτιθέμενος: Η Μάνη είχε ~ θέση. οχυρώνω -ομαι: (μτβ.) 1 ενισχύω την αμυντική ικανότητα τόπου με την κατασκευή κατάλληλων έργων για την απόκρουση εχθρικής επίθεσης: O Κωνσταντίνος οχύρωσε την πόλη με ισχυρά τείχη. 2 παθ. α. κατασκευάζω οχύρωση για αντίσταση στον εχθρό: Ο Μακρυγιάννης οχυρώθηκε στους Μύλους και περίμενε τον Ιμπραήμ. β. (μτφ.) χρησιμοποιώ κτ ως επιχείρημα, καταφεύγω σε κτ: Για να κρύψει την αμηχανία της, οχυρώθηκε πίσω από ένα παγωμένο χαμόγελο. οχύρωση η. οχυρωματικός -ή -ό. οχυρωματικά (επίρρ.).

όψη η: 1 εξωτερική επιφάνεια αντικειμένου: Βάψαμε την μπροστινή ~ της πολυκατοικίας. 2 εξωτερική εμφάνιση ή έκφραση προσώπου: Το πρόσωπό της είχε μια θλιμμένη ~. 3 (μτφ.) οπτική γωνία = πλευρά: Δες τα πράγματα από τη θετική τους ~.

όψιμος -η -ο ≠ πρώιμος: 1 αυτός που ωρίμασε αργά: ~ φρούτο. 2 αυτός που γίνεται καθυστερημένα: Τέλη Απριλίου έπιασε ένα ~ κρύο. όψιμα (επίρρ.).