6.3 Τύποι ένδυσης-Πρώτες ύλες-Κριτήρια επιλογής και υγιεινή της ενδυμασίας

Τύποι ένδυσης

Εικ. 6.12 Ενδυμασία από
σχολική θεατρική παράσταση εμπνευσμένη
από την ελληνική παραδοσιακή ενδυμασία

Τα ενδύματα ανάλογα με τον τρόπο που φοριούνται διακρίνονται σε δύο τύπους: α) εκείνα που αποτελούνται από ύφασμα το οποίο τυλίγεται γύρω από το σώμα με διάφορους τρόπους, όπως ο χιτώνας και το ιμάτιο και β) εκείνα που αποτελούνται από ύφασμα το οποίο κόβεται και ράβεται, όπως τα σακάκια και τα παντελόνια.

Άλλοι διαχωρισμοί των ρούχων γίνονται: α) ανάλογα με το φύλο εκείνου που τα φορά, σε γυναικεία και ανδρικά, β) ανάλογα με την ηλικία, σε βρεφικά, παιδικά, εφηβικά και ρούχα ενηλίκων, γ) ανάλογα με την εποχή του χρόνου που φοριούνται, σε φθινοπωρινά, χειμωνιάτικα, ανοιξιάτικα και καλοκαιρινά, δ) ανάλογα με την ώρα που φοριούνται, σε πρωινά, τα οποία είναι συνήθως πιο απλά και πρακτικά, σε απογευματινά, λιγότερο απλά, και σε βραδινά, που είναι πιο επίσημα, ε) ανάλογα με την περίσταση που φοριούνται, σε καθημερινά, σε γιορτινά και σε ρούχα για ειδικές περιστάσεις (π.χ. τα γαμπριάτικα ή τα νυφικά) όπως και σε ρούχα για το σπίτι και ρούχα για την εργασία. Στην εποχή μας, ωστόσο, δεν υπάρχει αυστηρή διάκριση μεταξύ των διάφορων αυτών τύπων ενδυμασίας. Μια ξεχωριστή κατηγορία αποτελούν τα θεατρικά κοστούμια, που εμπνέονται συχνά από το παρελθόν.

Πρώτες ύλες

β.1 Υφαντικές ίνες και υφάσματα – Χρώμα και σχέδιο

Για την κατασκευή της ενδυμασίας χρησιμοποιούνται κυρίως οι υφαντικές ίνες, δηλαδή, πολύ λεπτά μικρά νήματα, από τα οποία φτιάχνονται τα υφάσματα. Oι υφαντικές ίνες, ανάλογα με την προέλευσή τους, διακρίνονται σε φυσικές και σε τεχνητές.

Φυσικές υφαντικές ίνες ονομάζονται εκείνες που προέρχονται από τη φύση και είναι οι πρώτες που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος. Αυτές χωρίζονται σε: α) φυτικές, που είναι κυρίως το βαμβάκι και το λινάρι, και β) ζωικές, που είναι το μαλλί των ζώων και το μετάξι, το οποίο προέρχεται από το κουκούλι που φτιάχνει ο μεταξοσκώληκας.

Τεχνητές υφαντικές ίνες ονομάζονται εκείνες που κατασκευάζονται από διάφορες ύλες, όπως από την κυτταρίνη των δέντρων, από το πετρέλαιο ή από χημικές ουσίες. Από τεχνητές ίνες κατασκευάζονται, για παράδειγμα, τα νάιλον, τα ακριλικά και άλλα συνθετικά υφάσματα. Στην εποχή μας συνηθίζεται και η ανάμειξη φυτικών και τεχνητών ινών.

Μετά από κατάλληλη επεξεργασία, οι υφαντικές ίνες γίνονται νήματα κατάλληλα για την κατασκευή υφασμάτων.

Εικ. 6.13 Ο δίσκος των χρωμάτων

Τα υφάσματα κατασκευάζονται με τρεις τρόπους: α) με ύφανση στον αργαλειό (υφαντά), β) με πλέξιμο σε πλεκτομηχανή (πλεκτά), γ) με συμπίεση των υφαντικών ινών (τσόχα). Τα περισσότερα υφάσματα είναι αρχικά άσπρα και στη συνέχεια βάφονται. Άλλα, όμως, φτιάχνονται από νήματα που έχουν ήδη βαφεί.

Όσον αφορά στα χρώματα, ας σημειωθεί ότι η εντύπωση που δημιουργούν οι συνδυασμοί τους εξαρτάται από τη θέση τους στο λεγόμενο «δίσκο των χρωμάτων», ο οποίος περιλαμβάνει τα χρώματα του ουράνιου τόξου. Από αυτά, το μπλε, το κόκκινο και το κίτρινο λέγονται πρώτα ή βασικά χρώματα. Δεύτερα ή σύνθετα είναι το μενεξεδί, το πορτοκαλί και το πράσινο, που προέρχονται από δύο βασικά. Τρίτα χρώματα ονομάζονται εκείνα που δημιουργούνται από την ανάμειξη ενός βασικού με ένα σύνθετο.

Τα χρώματα που βρίσκονται ακριβώς απέναντι στο «δίσκο των χρωμάτων» λέγονται αντίθετα ή συμπληρωματικά. Όταν τα συνδυάζουμε, δημιουργείται ένα χαρούμενο σύνολο. Τα χρώματα που βρίσκονται το ένα δίπλα στο άλλο είναι τα ανάλογα ή γειτονικά. O συνδυασμός τους δίνει ένα αρμονικό αποτέλεσμα. Τριαδικά είναι τρία χρώματα που απέχουν το ίδιο μεταξύ τους στο δίσκο. Δημιουργούν ζωηρούς και έντονους συνδυασμούς.

β.2 Η κλωστοϋφαντουργία στην Ελλάδα

Η τέχνη της υφαντικής έχει μεγάλη παράδοση στην Ελλάδα από τα αρχαία χρόνια. Κύριο εργαλείο της ήταν ο ξύλινος αργαλειός. Μετά τη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους όμως άρχισε να αναπτύσσεται η κλωστοϋφαντουργία, δηλαδή η βιομηχανία κατασκευής υφασμάτων.

Εικ. 6.14 Γυναίκα υφαίνει σε ξύλινο αργαλειό (Όλυμπος Καρπάθου)

Η κλωστοϋφαντουργία βασίζεται σε μηχανήματα, ιδιαίτερα στη χρήση του μηχανικού αργαλειού. Η τεχνική της ύφανσης παραμένει ωστόσο η ίδια: ανάμεσα στο στημόνι, δηλαδή στις κάθετες κλωστές, περνάει οριζόντια ένα συνεχές νήμα, το υφάδι, με τη βοήθεια της σαΐτας.

Η κλωστοϋφαντουργία υπήρξε ο παλαιότερος κλάδος της ελληνικής βιομηχανίας. πδιαίτερη άνθησή της παρατηρήθηκε στις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες και βοήθησε πολύ στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Κριτήρια επιλογής και υγιεινή της ενδυμασίας

γ.1 Κριτήρια επιλογής της ενδυμασίας

Όταν θέλουμε να αγοράσουμε ένα ρούχο, θα πρέπει πρώτα να σκεφτούμε, κυρίως:

εάν η αγορά του ξεπερνά ή όχι τις οικονομικές μας δυνατότητες

εάν το έχουμε πραγματικά ανάγκη και σε ποιες περιστάσεις θέλουμε να το φορέσουμε

εάν ταιριάζει με την ηλικία, τη σωματική μας κατάσταση και τα χρώματά μας

εάν τονίζει τα ωραία σημεία μας και καλύπτει τις ατέλειές μας

εάν η τιμή του είναι ανάλογη με την ποιότητά του

εάν είναι άνετο, ανθεκτικό, καλής ποιότητας και εάν καθαρίζεται εύκολα.

Γενικά, είναι καλό να προγραμματίζουμε από πριν τι θέλουμε να αγοράσουμε και να αποφεύγουμε τις βιαστικές αγορές ή τα ρούχα που δε μας ταιριάζουν, αλλά είναι της μόδας. Δεν πρέπει, επίσης, να παρασυρόμαστε από τη χαμηλή τιμή ενός ρούχου ή από τα λόγια άλλων.

γ.2 Υγιεινή της ενδυμασίας

Η ενδυμασία πρέπει να είναι κυρίως καθαρή, ελαφριά και άνετη, για να μη δημιουργήσει προβλήματα στην υγεία μας. Πρέπει να προτιμάμε τα υφάσματα από φυσικές ίνες, γιατί επιτρέπουν στο δέρμα να αναπνέει και δεν προκαλούν ερεθισμούς. Σε κάθε εποχή εξάλλου είναι απαραίτητο να φοράμε ανάλογα ρούχα, δηλαδή ζεστά το χειμώνα και δροσερά το καλοκαίρι. Το ίδιο ισχύει και για τα χρώματα. Το χειμώνα είναι καλύτερα τα σκούρα χρώματα, γιατί ζεσταίνουν περισσότερο, επειδή απορροφούν πιο πολύ τις ακτίνες του ήλιου. Αντίθετα, το καλοκαίρι τα ανοιχτά χρώματα εξασφαλίζουν την απαραίτητη δροσιά.

Τα παπούτσια χρειάζεται να είναι άνετα, μαλακά, και να ταιριάζουν σωστά στο μέγεθος των ποδιών μας. Είναι μάλιστα προτιμότερο να έχουν μέτρια τακούνια, γιατί τα πολύ ψηλά τακούνια βλάπτουν τη σπονδυλική στήλη, ενώ τα τελείως ίσια παπούτσια δε διευκολύνουν το βάδισμα.

Ανακεφαλαίωση

Η ενδυμασία αποτελείται από κάθε τι με το οποίο ο άνθρωπος καλύπτει και στολίζει το σώμα του. Αίτια δημιουργίας της ενδυμασίας ήταν η επιθυμία του ανθρώπου: α) να φαίνεται πιο δυνατός και πιο όμορφος, β) να προστατεύεται από τα κακά πνεύματα, γ) να προφυλάσσεται από το κρύο, δ) να φανερώνει τη θέση του στην κοινωνία και ε) να ικανοποιεί το αίσθημα της ντροπής.

Η ενδυμασία συνδέεται πολύ στενά με τον άνθρωπο και έχει πολλαπλή σημασία, βιολογική, ψυχοκοινωνική, οικονομική και πολιτισμική. Η ιστορία της ξεκινά από την Παλαιολιθική εποχή. Στη συνέχεια, κύρια ενδύματα υπήρξαν διαδοχικά: τα κρόσσια, οι χιτώνες, τα παντελόνια-φορέματα.

Οι ελληνικές παραδοσιακές ενδυμασίες παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία. Οι γυναικείες αποτελούνται από μακρύ πουκάμισο και καβάδι, σιγκούνι ή φουστάνι. Οι αντρικές από κοντό πουκάμισο, είτε μόνο του είτε με παντελόνι, βράκα ή φουστανέλα.

Η ενδυμασία διακρίνεται σε διάφορους τύπους. Ως υλικά κατασκευής της χρησιμοποιούνται οι υφαντικές ίνες, φυσικές και τεχνητές. Τα υφάσματα παράγονται σήμερα με μηχανικούς αργαλειούς (κλωστοΰφαντουργία). Για τη σωστή επιλογή των ενδυμάτων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη διάφοροι παράγοντες, όπως η τιμή, η ποιότητα, η αισθητική και άλλα. Σημαντική, τέλος, είναι η υγιεινή της ενδυμασίας.