Συντακτικό Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Α, Β, Γ Γυμνασίου)
back next

Ε. ΣYNΔEΣH ME ΣYMΠEPAΣMATIKOYΣ ΣYNΔEΣMOYΣ

§ 170

Ως συμπερασματικοί παρατακτικοί σύνδεσμοι λειτουργούν οι ἄρα, οὖν, γοῦν, οὐκοῦν, οὔκουν, τοιγαροῦν, τοιγάρτοι, τοίνυν, δή, ὥστε. Από αυτούς οι σύνδεσμοι ἄρα, δή, οὖν, γοῦν, τοίνυν δεν απαντούν στην αρχή της πρότασης. Πιο συγκεκριμένα:

  1. Ο σύνδεσμος ἄρα (λοιπόν) χρησιμοποιείται για να δηλώσει συμπέρασμα που προκύπτει λογικά από προηγούμενους συλλογισμούς:
    Δεῖ ἄρα, ἔφη, τὸν ἀνδριαντοποιὸν τὰ τῆς ψυχῆς ἔργα τῷ εἴδει προσεικάζειν.
    ἄρα ἐπίσταται ἕκαστος, τοῦτο καὶ σοφός ἐστιν.
  2. Οι σύνδεσμοι δή, οὖν, γοῦν (λοιπόν, έτσι λοιπόν) δηλώνουν συμπέρασμα πραγματικό, που προκύπτει ως αποτέλεσμα υπαρκτών καταστάσεων. Ο σύνδεσμος δὴ ύστερα από χρονικές προτάσεις εκφέρεται μαζί με τα χρονικά επιρρήματα τότε ή ἐνταῦθα (τότε πια, τότε πλέον) και τονίζει το αποτέλεσμα της περιγραφόμενης από τη χρονική πρόταση κατάστασης8:

    Ἔλεγόν τινες ὅτι κατίδοιεν πυρά· ἐδόκει δὴ τοῖς στρατηγοῖς οὐκ ἀσφαλὲς εἶναι διασκηνοῦν.
    Τὸ γὰρ μεθύειν λήθην ἐμποιεῖ πάντων τῶν πράττειν δεομένων. Οἱ οὖν τούτου ἀκρατεῖς ἀδύνατοί εἰσιν ἐπιμελεῖσθαι.
    Δοκεῖ γὰρ ἡ ψυχὴ τὸ σῶμα συνέχειν· ἐξελθούσης γοῦν σήπεται.
    Ἐπεὶ δὲ ἀφίκοντο πάντες ἐπὶ τὸ ἄκρον, ἐνταῦθα δὴ περιέβαλλον ἀλλήλους δακρύοντες.

  3. Ο σύνδεσμος τοίνυν (λοιπόν) εισάγει συμπέρασμα πραγματικό κατά την κρίση του ομιλητή –γι' αυτό και σχετικά ανίσχυρο– ή χρησιμοποιείται ως μεταβατικός στις εκφράσεις καὶ τοίνυν (και λοιπόν), ἔτι τοίνυν (ακόμα λοιπόν), μετὰ ταῦτα τοίνυν (μετά από αυτά λοιπόν):

    Μὴ τοίνυν, ἐπειδή γε ἔστιν, ὦ βουλή, σῶσαί με δικαίως, ἀπολέσητε ἀδίκως.
    Καὶ τοίνυν τὰ τούτοις ἑξῆς πειράσομαι φράζειν.
    Μετὰ ταῦτα τοίνυν ἐκάλουν ὑμᾶς.

  4. Οι σύνδεσμοι τοιγάρτοι, τοιγαροῦν (γι' αυτό ακριβώς λοιπόν) εισάγουν συμπέρασμα που εκφράζεται με βεβαιότητα:

    Οὐ γὰρ ἐκ τοῦ λόγου μόνον τὴν ψῆφον φέρουσι. Τοιγάρτοι διατελεῖ τοῦτο τὸ συνέδριον εὐδοκιμοῦν ἐν τῇ πόλει.
    Τῷ ὤμῳ τὰ βάρη κινοῦμεν. Τοιγαροῦν καὶ πονοῦμεν τὸν ὦμον μάλιστα.

  5. Ο σύνδεσμος οὐκοῦν (λοιπόν) εισάγει καταφατικό συμπέρασμα, ενώ ο σύνδεσμος οὔκουν (λοιπόν δεν) εισάγει αποφατικό συμπέρασμα:

    Οὐκοῦν ὁ μὲν τὰ δίκαια πράττων δίκαιος, ὁ δὲ τὰ ἄδικα ἄδικος.
    Οὔκουν ἐκ τῶν κάτω ὁ ἱδρὼς ἀλλ' ἐκ τῆς κεφαλῆς γίνεται.

  6. Ο σύνδεσμος ὥστε χρησιμοποιείται ως παρατακτικός, όταν βρίσκεται στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου και δεν ακολουθεί άλλη κύρια πρόταση (βλ. και § 181.1). Εισάγει ισχυρό συμπέρασμα και μεταφράζεται «επομένως», «γι' αυτό»:

    Ὁ γὰρ χρόνος καὶ ἡ ἐμπειρία τὰ μὴ καλῶς ἔχοντα ἐκδιδάσκει τοὺς ἀνθρώπους. Ὥστε οὐ δεῖ ὑμᾶς ἐκ τῶν τοῦ κατηγόρου λόγων τοὺς νόμους καταμανθάνειν.


  1. Οι σύνδεσμοι οὖν και δὴ χρησιμοποιούνται και ως: α) ανακεφαλαιωτικοί των προηγουμένων, β) αναληπτικοί, ύστερα από παρένθεση, αποκαθιστώντας τη συνέχεια του λόγου:
    Ὡς μὲν οὖν οὐδενὶ ἔνοχος τῶν κατηγορημένων ὁ διωκόμενός ἐστιν, ἀποδέδεικται. [ανακεφαλαιωτικός]
    Ἐπεὶ δὲ οἱ τελευταῖοι τῶν Ἑλλήνων κατέβαινον εἰς τὰς κώμας ἀπὸ τοῦ ἄκρου ἤδη σκοταῖοι (διὰ γὰρ τὸ στενὴν εἶναι τὴν ὁδὸν
    ὅλην τὴν ἡμέραν ἡ ἀνάβασις αὐτοῖς ἐγένετο καὶ ἡ κατάβασις), τότε δὴ συλλεγέντες τινὲς τῶν Καρδούχων τοῖς τελευταίοις
    ἐπετίθεντο. [αναληπτικός]