α. Η επιθετική μετοχή § 121 Η επιθετική μετοχή, έναρθρη ή σπανιότερα άναρθρη, λειτουργεί ως επίθετο και προσδιορίζει ουσιαστικά ή αντωνυμίες. Απαντά σε κάθε χρόνο που έχει μετοχή και δέχεται άρνηση οὐ, όταν εκφράζει κάτι πραγματικό, και σπανιότερα μή, όταν δηλώνει κάτι υποθετικό ή υποκειμενικό. Η επιθετική μετοχή λέγεται και αναφορική, γιατί ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση3. Μεταφράζεται με οριστική του χρόνου στον οποίο βρίσκεται, εκτός αν είναι μετοχή ενεστώτα ή παρακειμένου που εξαρτάται από ιστορικό χρόνο, οπότε μπορεί να μεταφραστεί και με οριστική παρατατικού ή υπερσυντελίκου αντίστοιχα: Ὑμεῖς τοὺς δέκα στρατηγοὺς τοὺς οὐκ ἀνελομένους τοὺς ἐκ τῆς ναυμαχίας ἐβουλεύσασθε ἁθρόους κρίνειν. [Yμεῖς τοὺς δέκα στρατηγοὺς οἳ οὐκ ἀνείλοντο τοὺς ἐκ τῆς ναυμαχίας ἐβουλεύσασθε ἁθρόους κρίνειν.] (Εσείς αποφασίσατε να δικάσετε όλους μαζί τους δέκα στρατηγούς οι οποίοι δεν περισυνέλεξαν τους νεκρούς από τη ναυμαχία.)
Ὁ μὴ δαρεὶς οὐ παιδεύεται.
Δύναμαι συνεῖναι δυναμένοις ἀνθρώποις ἀναλίσκειν. [Δύναμαι συνεῖναι ἀνθρώποις οἳ δύνανται ἀναλίσκειν]. (Έχω τη δυνατότητα να συναναστρέφομαι ανθρώπους οι οποίοι μπορούν να ξοδεύουν.)
Ἐπορεύθησαν ἐς Ἀπολλωνίαν, Κορινθίων οὖσαν ἀποικίαν. [Ἐπορεύθησαν ἐς Ἀπολλωνίαν, ἣ ἦν Κορινθίων ἀποικία.] (Βάδισαν προς την Απολλωνία, η οποία ήταν αποικία των Κορινθίων.)
N.E.: Είναι διάβαση μη φυλασσόμενη. [Είναι διάβαση η οποία δε φυλάσσεται.] § 122 Όταν το ουσιαστικό που προσδιορίζει μια έναρθρη επιθετική μετοχή παραλείπεται, η μετοχή παίρνει τη συντακτική του θέση (ουσιαστικοποιημένη μετοχή). Eπίσης, το ουδέτερο ενικού επιθετικής μετοχής με άρθρο χρησιμοποιείται ως αφηρημένο ουσιαστικό. Συνήθεις ουσιαστικοποιημένες επιθετικές μετοχές είναι οι ακόλουθες: - ὁ ἄρχων, οἱ ἄρχοντες
- ὁ διώκων (ο κατήγορος)
- ὁ κλέπτων (ο κλέφτης)
- ὁ νικῶν (ο νικητής)
- ὁ τεκὼν (ο πατέρας)
- ὁ φεύγων (ο κατηγορούμενος, ο εξόριστος)
- ἡ εἱμαρμένη (η μοίρα)
- ἡ ἐπιοῦσα (η επόμενη ημέρα)
- ἡ τεκοῦσα (η μητέρα)
- οἱ κρατοῦντες (οι άρχοντες)
- οἱ λέγοντες (οι ρήτορες)
- οἱ πολιτευόμενοι (οι πολιτικοί)
- οἱ προσήκοντες (οι συγγενείς)
- οἱ τεθνεῶτες (οι νεκροί)
| - τὸ ἀνειμένον (η άνεση)
- τὸ δεδιὸς (ο φόβος)
- τὸ δέον (το πρέπον)
- τὸ δοκοῦν (η γνώμη)
- τὸ ἡσυχάζον (η ησυχία)
- τὸ θαρσοῦν (το θάρρος)
- τὸ λεγόμενον (η φήμη)
- τὸ λυσιτελοῦν (η ωφέλεια)
- τὸ μέλλον / τὸ παρελθὸν / τὸ παρὸν
- τὸ νοσοῦν (η νόσος)
- τὸ προσῆκον (το αρμόζον)
- τὸ συμφέρον
- τὸ συνεστηκὸς (οι συνωμότες)
| - τὰ βεβουλευμένα / τὰ γνωσθέντα / τὰ δεδογμένα / τὰ δόξαντα / τὰ ἐψηφισμένα (οι αποφάσεις)
- τὰ δέοντα / τὰ προσήκοντα (τα πρέποντα)
- τὰ καθεστῶτα (η παρούσα κατάσταση)
- τὰ κατηγορημένα (οι κατηγορίες)
- τὰ κηρυχθέντα (οι διαταγές)
- τὰ νομιζόμενα (τα καθιερωμένα)
- τα συγκείμενα (οι ισχύουσες συνθήκες)
- τὰ συμβάντα
- τὰ ὡμολογημένα (οι συμφωνίες)
| Μεμαρτυρήκασι οἵ τε Ναυσιμένους προσήκοντες καὶ οἱ τοῦ ἐμοῦ πατρός.
Ἀντέλεγέ τε οὐδείς, ὁρῶν πολὺ τὸ ξυνεστηκός.
Οὗτος μὲν τὸ συμφέρον ἀπεκρίνατο, ἄλλος δὲ τὸ δέον, ὁ δὲ τὸ λυσιτελοῦν.
Καὶ μὴν ὅ γε σώφρων τὰ προσήκοντα πράττοι ἄν.
N.E.: • Κανείς δεν ξέρει τα μελλούμενα. • Το περιβάλλον καταστρέφεται. § 123 Η επιθετική μετοχή λειτουργεί στον λόγο ως: - α) Υποκείμενο:
Οὐδέποθ' ὑμᾶς οἱ λέγοντες οὔτε πονηροὺς οὔτε χρηστοὺς ποιοῦσιν.
Τὸ μέλλον ἀφανὲς ἡμῖν ἐστιν.
N.E.: Oι εργαζόμενοι πήραν άδεια. - β) Αντικείμενο:
Οἱ νόμοι τὸ δίκαιον καὶ τὸ συμφέρον βούλονται.
Εὖ σοι τὸ μέλλον ἕξει, ἂν τὸ παρὸν εὖ τιθῇς.
N.E.: O υπουργός δέχτηκε τους απολυμένους. - γ) Κατηγορούμενο (η επιθετική μετοχή είναι πάντοτε έναρθρη):
Οὗτος ἦν ὁ ἀδικήσας καὶ ἐπιβουλεύσας ἡμῖν.
N.E.: Το νερό είναι παγωμένο. - δ) Επιθετικός προσδιορισμός:
Ἀπήγαγε τὴν στρατιὰν ἐπὶ τὴν ἄκραν Τεμενῖτιν καλουμένην.
Προσήκει τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις πείθεσθαι.
N.E.: Τακτοποίησε τα σιδερωμένα ρούχα. - ε) Κατηγορηματικός προσδιορισμός (δεν αναλύεται σε αναφορική πρόταση):
Πατηγύας προφαίνεται ἐλαύνων ἱδροῦντι τῷ ἵππῳ.
N.E.: Κάθεται με τα χέρια σταυρωμένα. - στ) Παράθεση:
Λύσανδρος παρέπλει εἰς Λάμψακον σύμμαχον οὖσαν Ἀθηναίων.
Πεισίστρατος δημαγωγὸς καὶ στρατηγὸς ὢν τύραννος κατέστη.
N.E.: Εσείς οι τιμωρημένοι ελάτε εδώ. - ζ) Επεξήγηση:
Οὗτοι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, οἱ ταύτην τὴν φήμην κατασκεδάσαντες, οἱ δεινοί εἰσίν μου κατήγοροι. - η) Oνοματικός ετερόπτωτος ή εμπρόθετος προσδιορισμός:
Πρὸς ἕκαστον τῶν εἰρημένων ἐνεχείρει τι λέγειν ὁ Φίλιππος. [γεν. διαιρετική]
Διαιρεῖται εἰς δύο μέρη τὸ πλῆθος τῶν οἰκούντων, τὸ μὲν εἰς τοὺς γεωργούς, τὸ δὲ εἰς τὸ προπολεμοῦν
μέρος. [γεν. περιεχομένου]
Οἱ δὲ ἐναντίοι τοῖς προδιδοῦσι πέμπουσι Θουκυδίδην. [δοτ. αντικειμενική]
Ἱστορεῖ τὴν Πλάτωνος περὶ τῶν ὄντων δόξαν. [εμπρόθ. αναφοράς]
Ἀναξίβιος παραπλεύσας εἰς Πάριον πέμπει παρὰ Φαρνάβαζον κατὰ τὰ συγκείμενα. [εμπρόθ. συμφωνίας]
N.E.: • Υπάρχει αύξηση του ενδιαφέροντος για τον αγροτοτουρισμό. [γεν. υποκειμενική] • Κατά τα φαινόμενα
θα ηττηθεί. [εμπρόθ. συμφωνίας] - θ) Δοτική προσωπική:
Φύσει δ' ὑπάρχει τοῖς παροῦσι τὰ τῶν ἀπόντων. [δοτ. προσωπική κτητική]
|
