Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής 
 Ακούω και μιλώ
- Χρησιμοποιήστε τα επιρρήματα που θα εντοπίσετε στις παρακάτω προτάσεις για να συντάξετε δικές σας προτάσεις που θα αναφέρονται σε σύγχρονα προβλήματα • Ποια σημασία δίνει κάθε επίρρημα στην πρότασή σας;
• Και φυσικά τα «μίντια» σκορπάνε αφειδώς μεγάλες δόσεις του ιού. (κείμ. 1)
• Είναι ανάγκη να εξεταστούν αναλυτικότερα τα τροχαία ατυχήματα στη χώρα μας. (κείμ. 2)
• Καπνίζουμε ή τρώμε περισσότερο τελευταία; (κείμ. 4)
• Το καλοκαίρι φεύγει και εκτός από αναμνήσεις αφήνει πίσω του πολλά σκουπίδια σε θάλασσες και ακτές. (κείμ. 3)
- Στις παρακάτω προτάσεις βρείτε άλλες λέξεις ή λεκτικά σύνολα που δείχνουν τόπο, χρόνο κτλ. και πείτε ποια μορφή έχει το καθένα (προθετικά σύνολα, προτάσεις κτλ.):
• Προκλητική παράβαση του Κώδικα Οδικής κυκλοφορίας – ΚΟΚ (κίνηση στο αντίθετο ρεύμα (!), αντικανονικό προσπέρασμα, μη οδήγηση στα δεξιά του δρόμου κτλ.). (κείμ. 2)
• Η μεγάλη πλειονότητα των οδηγών και των επιβατών δε φορούσαν δυστυχώς ζώνη ασφαλείας ή κράνος, όταν έγινε το τροχαίο ατύχημα. (κείμ. 2)
• Έπειτα ταξιδεύουν για χρόνια στις θάλασσες κάνοντας «παρέα» στα ψάρια ή μολύνοντας το βυθό. (κείμ. 3)
• Το τραγικό δε είναι ότι κάθε μέρα βλέπουμε γύρω μας τους ρινόκερους να πληθαίνουν. (κείμ. 1)
- α. Στις παρακάτω προτάσεις βρείτε τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς και πείτε τη σημασία του καθενός.
• Όχι, βέβαια, για να ενδοσκοπηθεί, αλλά για να «κουρνιάσει». (κείμ. 1)
• Εμείς στην Ελλάδα παίζουμε το έργο στ' αλήθεια. (κείμ. 1)
• Στη φύση μάλιστα κοστίζει πολύ περισσότερο, εφόσον οι πλαστικές σακούλες και τα μπουκάλια χρειάζονται πάνω από τρία χρόνια για να διαλυθούν μέσα στη θάλασσα. (κείμ. 3)
• Η Ελλάδα μαζί με την Πορτογαλία καταλαμβάνουν τις δύο πρώτες θέσεις ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον κατάλογο των θανάτων από τα ατυχήματα αυτά. (κείμ. 2)
• Ας δώσουμε λίγο περισσότερο χρόνο στον εαυτό μας, ώστε να μη χρειάζεται να πιεστούμε. (κείμ. 4)
• Πριν ασχοληθούμε με τα αίτια, θα εξετάσουμε τους βασικούς παράγοντες που εμπλέκονται στα τροχαία ατυχήματα. (κείμ. 2)
β. Υπήρξε περίπτωση που χαρακτηρίσατε λανθασμένα αντικείμενο έναν επιρρηματικό προσδιορισμό;
• Προτείνετε τρόπους για να διακρίνονται.
|
 Μαθαίνω ότι:
- Τα επιρρήματα λειτουργούν μέσα στην πρόταση ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί και δείχνουν τόπο, χρόνο, τρόπο, ποσό, βεβαίωση, δισταγμό ή πιθανότητα, άρνηση.
- Ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί χρησιμοποιούνται και:
1. προθετικά σύνολα, π.χ. στη χώρα μας
2. απλή αιτιατική ή γενική (σπανιότερα) ουσιαστικού, π.χ. κάθε μέρα (μερικές φορές διπλασιασμένη, π.χ. πρωί πρωί)
3. δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις, π.χ. πριν ασχοληθούμε με τα αίτια
4. επιρρηματικές μετοχές, π.χ. μολύνοντας
5. συνδυασμός επιρρήματος με προθετικό σύνολο ή δύο επιρρημάτων μαζί, π.χ. μέσα στην ημέρα
- Εκτός από τις παραπάνω επιρρηματικές σημασίες ένας επιρρηματικός προσδιορισμός μπορεί να δείχνει και πολλές άλλες όπως: αιτία, σκοπό, αποτέλεσμα, αναφορά, προϋπόθεση, εναντίωση ή παραχώρηση, αλλά και παρομοίωση, συνοδεία, ποσό κατά προσέγγιση, αφαίρεση κτλ.
|
|
 Διαβάζω και γράφω
1. Υπογραμμίστε τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς των προτάσεων και σημειώστε τη μορφή και τη σημασία τους (προσέξτε τη διαφορά των προθετικών συνόλων που είναι επιρρηματικοί προσδιορισμοί από αυτά που είναι αντικείμενα ή άλλοι συντακτικοί όροι):
• Για το λόγο αυτό τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης αναφέρονται συχνά στους θανάτους που προκαλούνται από τροχαία ατυχήματα και ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα όλου του χρόνου και σε περιόδους εορτών. (κείμ. 2)
• Το άγχος, σε φυσιολογικά επίπεδα, είναι απαραίτητο, γιατί μας κρατάει σε εγρήγορση. (κείμ. 4)
2. Στους υπογραμμισμένους επιρρηματικούς προσδιορισμούς του τόπου που ακολουθούν, σημειώστε την ειδικότερη σημασία που δηλώνει ο καθένας. (Οι σημασίες του τόπου είναι: στάση, κίνηση, προέλευση, διέλευση, κατεύθυνση, προορισμός)
• Έπειτα ταξιδεύουν για χρόνια στις θάλασσες. (κείμ. 3) …………………
• Άραγε είναι τόσο δύσκολο να μαζέψουμε, φεύγοντας από την παραλία, το μπουκάλι που ήπιαμε νερό; (κείμ. 3) …………………
• Τον αναγκάζει να στραφεί προς τον εαυτό του. (κείμ. 1) …………………
• Σε περίπτωση που το πλαστικό μείνει θαμμένο σε στεγνό έδαφος «ζει» έως και διακόσια χρόνια. (κείμ. 3) …………………
3. Να βάλετε δίπλα σε κάθε επιρρηματικό προσδιορισμό τον αριθμό που αντιστοιχεί στην επιρρηματική σημασία του:
Προτάσεις
|
Επιρρηματικές σημασίες
|
• Σχεδόν το 80% (…) των τροχαίων ατυχημάτων οφείλονται σ' αυτούς. (κείμ. 2)
• Τόσο οι οδηγοί όσο και οι επιβάτες παραβαίνουν συστηματικά τον ΚΟΚ σε ό,τι αφορά τη ζώνη ασφαλείας και το κράνος (…) (κείμ. 2)
• Σήμερα (…) δεν υπάρχει μέρος, για να «κρυφτεί» κανείς (…). (κείμ. 1)
• Αν λοιπόν χρειαζόταν (…) να πληρώνουμε τις πλαστικές σακούλες όσο πραγματικά κοστίζουν (…) και χρησιμοποιούσαμε τα πλαστικά μπουκάλια είκοσι φορές, θα είχαμε λιγότερα πλαστικά σκουπίδια. (κείμ. 3)
• Το άγχος μας βρίσκεται, μάλλον, σε αυξημένα επίπεδα (…). (κείμ. 4) |
- σκοπός
- αναφορά
- ποσό κατά προσέγγιση
- χρόνος
- τόπος μεταφορικά
- προϋπόθεση
- ποσό
|
4. Στο κείμενο 5 βρείτε τις σημασίες των επιρρηματικών προσδιορισμών. • Δώστε έναν άλλο τίτλο στο κόμικς που θα περιέχει επιρρηματικό προσδιορισμό.
|
|
