3. Η ΔIΑΔΟΣΗ ΤΟY ΧΡIΣΤIΑΝIΣΜΟY

Οι Χριστιανοί μάρτυρες στην Αρένα.Πίνακας του Jean-Louis Gérome. Πινακοθήκη Βαλτιμόρης.
Τι σου κάνει ιδιαίτερη εντύπωση από τον πίνακα;

Ο Παύλος

Η εμφάνιση του Παύλου στο προσκήνιο της χριστιανικής δραστηριότητας σηματοδοτεί το αληθινό άνοιγμα του Χριστιανισμού προς τους Έλληνες και μέσω αυτών προς όλους τους λαούς της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Ο Παύλος, με το εβραϊκό όνομα Σαούλ, γόνος εύπορης εξελληνισμένης εβραϊκής οικογένειας της Ταρσού της Κιλικίας, στην αρχή είχε διακριθεί ως φανατικός αντίπαλος του Χριστιανισμού, όμως αργότερα μεταβάλλεται σε φλογερό κήρυκα της διδασκαλίας του Χριστού και θέτει ως μοναδικό στόχο της ζωής του τη διάδοσή της στα έθνη. Ο Παύλος, Ρωμαίος πολίτης ο ίδιος, στις τρεις διαδοχικές αποστολικές περιοδείες του στην Κύπρο, τη Μικρά Ασία και την Ελλάδα (45-60 μ.Χ.), χρησιμοποιεί την ελληνική γλώσσα στα κηρύγματα και τις επιστολές του, οικειοποιείται ιδέες της ελληνικής φιλοσοφίας και κάνει την ελληνική σκέψη μέσο επικοινωνίας και εργαλείο της προσπάθειάς του για τη διάδοση του λόγου του Χριστού στην οικουμένη. Ο Παύλος, δέσμιος, οδηγείται στη Ρώμη το 61 μ.Χ. Εκεί θα θανατωθεί το 64 μ.Χ. κατά τον διωγμό των Χριστιανών, όταν αυτοκράτορας της Ρώμης ήταν ο Νέρωνας.

Ο ΠΛΙΝΙΟΣ Ο ΝΕΟΤΕΡΟΣ, ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΒΙΘΥΝΙΑΣ, ΠΛΗΡΟΦΟΡΕΙ ΤΟΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΤΡΑΪΑΝΟ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ.

Όλο τους το λάθος, ή η πλάνη τους, περιορίζεται στο ότι συνηθίζουν να συγκεντρώνονται μια καθορισμένη ημέρα πριν από την ανατολή του ήλιου, να ψάλλουν έναν ύμνο προς τον Χριστό, να δεσμεύονται με όρκο ότι δεν θα διαπράξουν κανένα αδίκημα, όπως κλοπή, ληστεία, μοιχεία_ ακόμη δεσμεύονται να μην παραβούν τον όρκο που έδωσαν και να μην αρνούνται, όταν καλούνται, να καταθέσουν ενώπιον της δικαιοσύνης. Μετά από αυτό συνηθίζουν να λαμβάνουν την τροφή τους η οποία, ανεξάρτητα από ό,τι λέγεται, είναι συνηθισμένη και αθώα.

Η υπόθεση φαίνεται αξιοπρόσεκτη και σου την αναφέρω γιατί αφορά ένα πλήθος ανθρώπων. Πλήθη κάθε ηλικίας, κάθε κοινωνικής τάξης, και των δύο φύλων, στις πόλεις και τα χωριά έχουν μολυνθεί από αυτή τη δοξασία. Νομίζω όμως ότι μπορούμε να την περιορίσουμε και να την εξαλείψουμε.

Πλίνιος ο νεότερος, Επιστολές, X, XCVI – XCVII (Μετ. Β.Σ.)

Η επιστολή γράφτηκε περί το 111 μ.Χ. Τι συμπέρασμα βγάζουμε για τη διάδοση του Χριστιανισμού στη Μικρά Ασία;

Η διάδοση του Χριστιανισμού

Η νέα θρησκεία είναι φορέας πραότητας και παρηγοριάς. Αυτός είναι ο λόγος που κερδίζει οπαδούς σε όλες τις επαρχίες της αυτοκρατορίας. Κυρίως ο Χριστιανισμός προσελκύει αρχικά τους φτωχούς πληθυσμούς των μεγάλων πόλεων. Η ύπαιθρος, περισσότερο δεμένη με τις παραδόσεις, παραμένει, για πολύ, πιστή στην αρχαία θρησκεία.

Σιγά-σιγά όμως ο Χριστιανισμός αποκτά οπαδούς και ανάμεσα στους ανώτερους οικονομικούς, πνευματικούς και διοικητικούς κύκλους και μερικές φορές αγγίζει και μέλη του αυτοκρατορικού περιβάλλοντος.

Η οργάνωση της Εκκλησίας

Στο μεταξύ η Εκκλησία, η οποία δρα μέσα στο ρωμαϊκό κράτος, καθορίζει τη διοικητική της οργάνωση σύμφωνα με την οργάνωση του κράτους. Σε κάθε διοικητική μονάδα αντιστοιχεί μια επισκοπή με το δικό της επίσκοπο, ο οποίος εκλέγεται από το λαό και έχει ως έργο την πνευματική καθοδήγηση της τοπικής εκκλησίας. Ήδη στα τέλη του 2ου αιώνα στην ανατολική περιοχή της Αυτοκρατορίας οι Χριστιανοί αποτελούν την πλειονότητα των κατοίκων και η δράση της Εκκλησίας αγκαλιάζει τους τομείς της εκπαίδευσης, της κοινωνικής πρόνοιας και, συχνά, της οικονομικής διαχείρισης.

Οι διωγμοί

Οι κατακόμβες της Πρίσκιλας Ρώμη,
3ος αιώνας μ.Χ.. Κατά τους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού οι πιστοί της Ρώμης θάβονταν σε υπόγεια κοιμητήρια, τις κατακόμβες. Σ’ αυτές τελούσαν και τις λατρευτικές τους τελετές.

Αντίθετοι με τα θεάματα οι Χριστιανοί αποφεύγουν την επιδεικτική δημόσια ζωή. Για να αποφύγουν την επαφή με τους οπαδούς της αρχαίας θρησκείας τελούν μυστικά τις λατρευτικές εκδηλώσεις τους. Αυτό τους καθιστά ύποπτους. Ακόμη η αντίθεσή τους στη λατρεία του αυτοκράτορα εμφανίζεται επικίνδυνη για την ενότητα του κράτους. Όχι και τόσο συστηματικοί κατά τους δύο πρώτους αιώνες, οι διωγμοί κατά των Χριστιανών γενικεύονται και γίνονται φοβεροί κατά τον 3ο αιώνα μ.Χ. Ο Δέκιος (249-251) και ο Διοκλητιανός (284-305) εξαπολύουν τους φοβερότερους διωγμούς κατά των Χριστιανών σε όλη την έκταση της Αυτοκρατορίας.

Ερωτήσεις-Δραστηριότητες

1. Ποιος ο ρόλος του Παύλου στη διάδοση του Χριστιανισμού;

2. Πώς, κατά τη γνώμη σας, βοήθησε η ελληνική γλώσσα στη διάδοση του Χριστιανισμού;

3. Γιατί, κυρίως, οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες καταδίωξαν τους Χριστιανούς;

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΔΙΩΓΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ: 64 μ.Χ.

(Μία φήμη απέδιδε στο Νέρωνα την πυρπόληση της Ρώμης).

Για να διαλύσει αυτή τη φήμη ο Νέρων εφεύρε υποθετικούς ενόχους και υπέβαλε σε φρικτά βασανιστήρια αυτούς που το πλήθος μισούσε και τους ονόμαζε Χριστιανούς. Αυτό το όνομα προέρχεται από το Χριστό, τον οποίο κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Τιβερίου ο ανθύπατος Πόντιος Πιλάτος θανάτωσε. Εξουθενωμένη προσωρινά, αυτή η νέα θρησκεία αναγεννήθηκε όχι μόνο στην Ιουδαία, όπου το κακό είχε γεννηθεί, αλλά ακόμη και μέσα στη Ρώμη, όπου, ό,τι το σιχαμερό και βρωμερό υπάρχει στον κόσμο, συρρέει και βρίσκει άφθονη πελατεία. Άρχισαν στην αρχή να συλλαμβάνουν αυτούς που διακήρυτταν την πίστη τους. Ύστερα, στηριζόμενοι στις ομολογίες των πρώτων, συνέλαβαν ένα πλήθος άλλων όχι τόσο γιατί θεωρούνταν ένοχοι για την πυρκαγιά, αλλά περισσότερο για την πίστη τους. Δεν αρκέστηκαν να τους θανατώσουν. Τους έντυναν με δέρματα ζώων και τους άφηναν να τους ξεσκίζουν τα σκυλιά. Άλλους τους έδεναν σε σταυρούς, τους περιέλουζαν με εύφλεκτο υγρό και, κατά το βράδυ, τους έβαζαν φωτιά και σαν πυρσοί φώτιζαν τα σκοτάδια.

Τάκιτος, Χρονικά, XV, XLIV (Μετ. Β.Σ.)

Ο Τάκιτος είναι Ρωμαίος ιστορικός. Σας κάνει εντύπωση η αντικειμενικότητά του;