| |
4. Η YΠΟΤΑΓΗ ΤΟY ΕΛΛΗΝIΚΟY ΚΟΣΜΟY |
| Oι Ρωμαίοι και ο ελληνικός κόσμος |
Μετά τη νίκη επί των Καρχηδονίων (202 π.Χ.) οι Ρωμαίοι έστρεψαν τα βλέμματά τους προς τον ελληνικό κόσμο. Η επαφή τους άλλωστε με τις ελληνικές πόλεις του ιταλικού νότου τους είχε γοητεύσει. Σίγουροι για τη δύναμή τους επιχείρησαν το μεγάλο βήμα.  |
ΑΠΟ ΤΗΣ ΕΣΠΕΡΑΣ ΝΕΦΗ
(Ο Αγέλαος) είπε πως ποτέ δεν πρέπει να πολεμούν οι Έλληνες μεταξύ τους, αλλά να χρωστούν μεγάλη χάρη στους θεούς, αν μπορούσαν, με μια σκέψη και δένοντας τα χέρια, όπως αυτοί που περνάνε ποτάμια, να αποκρούουν τις επιθέσεις των βαρβάρων σώζοντας τον εαυτό τους και τις πόλεις τους. Αν όμως αυτό είναι εντελώς αδύνατον, έλεγε με έμφαση, τουλάχιστον τώρα έπρεπε να συμφωνήσουν και να φυλάγονται λαμβάνοντας υπόψη τους ισχυρούς στρατούς και το μεγάλο πόλεμο που είχε αρχίσει στη Δύση. Γιατί είναι φανερό στον καθένα, που και λίγο ανακατεύεται με την πολιτική, ότι, είτε ο Καρχηδόνιοι νικήσουν τους Ρωμαίους είτε οι Ρωμαίοι τους Καρχηδόνιους, είναι φυσικό να μην περιοριστούν οι νικητές με κανέναν τρόπο στην κυριαρχία της Ιταλίας και της Σικελίας, αλλά να έρθουν στην Ελλάδα και να προσπαθήσουν να επεκτείνουν τα σχέδιά τους και την εξουσία τους… Δεν πρέπει να περιμένει να σταθούν πάνω από την Ελλάδα τα νέφη που συσσωρεύονται στη Δύση…
Πολύβιος, Ε. 104. 1-3, 10 (μετ. Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλου) |
|
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Ο Φλαμινίνος. Οι ελληνικές πόλεις για να τιμήσουν τον Φλαμινίνο έκοψαν νομίσματα με τη μορφή του. (Αθήνα, Νομισματική Συλλογή Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου) |
Την εποχή αυτή οι Έλληνες παρουσιάζονται διαιρεμένοι και αποδυναμωμένοι. Το κέντρο βάρους του ελληνισμού έχει μεταφερθεί ανατολικότερα, ενώ ένα μεγάλο μέρος του ανδρικού κυρίως πληθυσμού έχει μεταναστεύσει. Στο λιμάνι του Πειραιά έφθαναν όλο και λιγότερα εμπορικά πλοία. Τα γεγονότα του Αννιβαϊκού πολέμου (218-202 π.Χ.), που συντάραξαν την ιταλική χερσόνησο, δεν προκάλεσαν ιδιαίτερη αίσθηση στην Ελλάδα. Κάποιοι όμως διέβλεπαν τον κίνδυνο από τη συνεχή άνοδο της Ρώμης. Ο Αγέλαος ο Αιτωλός μίλησε για σύννεφα που συσσωρεύονταν στη Δύση και απειλούσαν την Ελλάδα. Οι μόνες δυνάμεις που μπορούσαν να προβάλουν αντίσταση στον ρωμαϊκό επεκτατισμό ήταν η Μακεδονία και οι δύο Συμπολιτείες. |
Η πολιτική του «διαίρει και βασίλευε»
Η υποταγή της Μακεδονίας
Η σύγκρουση Ρωμαίων και Ελλήνων.
Νόμισμα με την κεφαλή του Περσέα. (Αθήνα, Νομισματική Συλλογή, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο)
Η υποταγή της νότιας Ελλάδας
|
Η κατάσταση που παρουσιαζόταν στην Ελλάδα ήταν ευνοϊκή για τα σχέδια των Ρωμαίων. Οι ίδιοι εφάρμοσαν πολύ αποτελεσματικά την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε». Πέτυχαν εύκολα να επεμβαίνουν στις υποθέσεις των Ελλήνων και να τους κρατούν αποδυναμωμένους.
Έτσι, όταν δημιουργήθηκε ένας συνασπισμός εναντίον του Φιλίππου Ε’ της Μακεδονίας, οι Ρωμαίοι έσπευσαν να προσφέρουν τη βοήθειά τους. Ο Ρωμαίος στρατηγός Φλαμινίνος, υποστηριζόμενος και από τις δυνάμεις της Αιτωλικής συμπολιτείας, κατάφερε να νικήσει τον Φίλιππο στη θέση Κυνός Κεφαλές (197 π.Χ.). Η Μακεδονία αναγκάστηκε να πληρώσει πολεμική αποζημίωση και να αναγνωρίσει την ελευθερία των πόλεων κι των Συμπολιτειών. Τον επόμενο χρόνο ο Φλαμινίνος στη διάρκεια των Ισθμίων διακήρυξε υπό τις επευφημίες των παρευρισκομένων την ελευθερία των Ελλήνων.
Παρά την ήττα της, η Μακεδονία διατηρούσε αρκετές δυνάμεις. Ο Φίλιππος είχε αρχίσει μάλιστα μια συστηματική προσπάθεια για να αναμετρηθεί και πάλι με τους Ρωμαίους. Το έργο ανέλαβε να συνεχίσει ο γιος του Περσέας. Νικήθηκε όμως στην Πύδνα (168 π.Χ.) από τον Αιμίλιο Παύλο και πιάστηκε αιχμάλωτος. Η Μακεδονία έχασε την ανεξαρτησία της.
Από κει και πέρα οι Ρωμαίοι μπορούσαν εύκολα να υποτάξουν και τις υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις. Τελευταία αντίσταση προέβαλαν οι δυνάμεις της Αχαϊκής συμπολιτείας στη Λευκόπετρα κοντά στον Ισθμό, όπου νικήθηκαν (146 π.Χ.). Βαρύ τίμημα πλήρωσε η Κόρινθος. Ο Ρωμαίος στρατηγός Μόμμιος έδωσε εντολή να καταστραφεί η πόλη και οι κάτοικοι να πουληθούν ως δούλοι.
Τελευταία πράξη του δράματος υπήρξε η κατάληψη της Αλεξάνδρειας από τον Οκταβιανό (30 π.Χ.), με συνέπεια τη μετατροπή της Αιγύπτου σε επαρχία του ρωμαϊκού κράτους.
|
ΡΩΜΑΙΟΙ ΟΙ "ΕΛΕΥΘΕΡΩΤΕΣ" ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Τότε λοιπόν γίνονταν οι γιορτές των Ισθμίων. Πλήθος θεατές κάθονταν στο στάδιο παρακολουθώντας τα αθλητικά αγωνίσματα… Σε μια στιγμή ήχησε η σάλπιγγα, επιβάλλοντας στα πλήθη τη σιγή˙ στη μέση του στίβου προχώρησε ο κήρυκας και διακήρυξε ότι η σύγκλητος των Ρωμαίων και ο στρατηγός-ύπατος Τίτος Κοΐντιος, αφού επολέμησαν το βασιλιά Φίλιππο (Ε’) και τους Μακεδόνες, αφήνουν αφρούρητους και ελεύθερους και αφορολόγητους, με το δικαίωμα να ακολουθούν τους πάτριους νόμους τους, τους Κορίνθιους, Λοκρούς, Φωκείς, Ευβοείς, Αχαιούς, Φθιώτες, Μάγνητες, Θεσσαλούς και Περραιβούς. Στην αρχή δεν ακούστηκε το κήρυγμα πολύ καθαρά κι ήταν πολλοί που δεν τ’ άκουσαν καθόλου˙ δημιουργήθηκε λοιπόν στο στάδιο μια κίνηση του πλήθους, γεμάτη ανησυχία και θόρυβο˙ απορούσαν, ρωτούσαν τι ειπώθηκε και ζητούσαν ν’ απαγγελθεί πάλι το κήρυγμα. Όταν λοιπόν έγινε ξανά ησυχία και ο κήρυκας υψώνοντας τη φωνή σε ζωηρότερο τόνο έκανε ώστε να ακουστεί απ’ όλους το κήρυγμα, μια χαρούμενη κραυγή, απίστευτα δυνατή, απλώθηκε ως τη θάλασσα, ενώ το θέατρο είχε σηκωθεί όρθιο και κανείς δεν έδινε προσοχή στους αγωνιζόμενους αθλητές. Όλοι αναπηδούσαν κι έτρεχαν να χαιρετήσουν και να προσφωνήσουν το σωτήρα και υπερασπιστή της Ελλάδας…
Πλούταρχος, Τίτος Φλαμινίνος, 10 (Μετ. Α. Λαζάρου) |
|
ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΑΧΑΪΚΗΣ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
ΠΟΛΕΜΗΣΑΝΤΕΣ
Ανδρείοι σεις που πολεμήσατε και πέσατε ευκλέως τους πανταχού νικήσαντας μη φοβηθέντες.Όταν θέλουν οι έλληνες να καυχηθούν,<<τέτοιους βγάζει το έθνος μας>> θα λένε για σας.Έτσι θαυμάσιος θα' ναι ο έπαινός σας.
Κ.Καβάφης. |
|
Κεφαλή που εικονίζει την Κλεοπάτρα, τελευταία βασίλισσα της Αιγύπτου (Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο). |
|
| |
Ερωτήσεις-Δραστηριότητες
1. Τι είναι η πολιτική του «διαίρει και βασίλευε». Σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιούμε τη φράση; Μπορείτε να αναφέρετε ένα παράδειγμα από την ιστορία;
2. Αφού μελετήσετε το παράθεμα για τον Αγέλαο, να συζητήσετε το μήνυμα που εκπέμπει, λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις που σημειώθηκαν τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα. |
|
