Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής ![Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής [πηγή:Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα]](extras/images/link_ext.png)
OPIΣTIKO KAI AOPIΣTO APΘPO B |
Ήδη από τα βιβλία της Γλώσσας του Δημοτικού σχολείου γνωρίζουμε ορισμένες λέξεις που κλίνονται μαζί με τα ονόματα, τα άρθρα. Ας δούμε τι θυμόμαστε γι' αυτές τις λέξεις.
- Υποθέστε ότι ακούσατε τις απόψεις του Γ. Γραμματικάκη (κείμ. 3) σε μια τηλεοπτική συζήτηση. • Ποιες λέξεις είναι άρθρα και σε τι χρησιμεύουν; • Μπροστά από τι είδους λέξεις τα χρησιμοποιεί ο ομιλητής;
- Στο μάθημα της Ιστορίας σε συνεργασία και με τον καθηγητή Πληροφορικής επισκέπτεστε την ιστοσελίδα του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, για να «θαυμάσετε» την ψηφιακή απεικόνιση του ναού του Δία (κείμ. 2). Με την είσοδό σας ακούτε τη φωνή του «ηλεκτρονικού ξεναγού» να σας καθοδηγεί. • Παρατηρήστε αν χρησιμοποιεί άλλα άρθρα, για να αναφερθεί σε πρόσωπο ή πράγμα συγκεκριμένο-γνωστό, κι αν χρησιμοποιεί άλλα, όταν αναφέρεται γενικά σε πρόσωπα ή πράγματα.
Διαβάζω και γράφω
- Στο κείμενο 1 υπογραμμίστε τα άρθρα, καθώς και τις λέξεις που προσδιορίζουν. Αυτές οι λέξεις είναι ονόματα ή ρήματα; • Δηλώνουν πρόσωπα, πράγματα ή κάτι άλλο;
-
Από τα προηγούμενα κείμενα διαλέξαμε τα ονόματα που ακολουθούν. Συμπληρώστε τους αντίστοιχους τύπους του οριστικού άρθρου:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ |
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ APIΘMOΣ |
άρθρο |
όνομα |
άρθρο |
όνομα |
Aρσ. |
θηλ. |
ουδ. |
|
Aρσ. |
θηλ. |
ουδ. |
|
|
|
|
χυδαίο (κείμ. 3)
γοητεία (κείμ. 3)
άνθρωπος (κείμ. 3) |
|
|
|
μαύρες τρύπες (κείμ. 3)
κουμπιά (κείμ. 3)
καθηγητές (κείμ. 1) |
|
|
|
μαύρης τρύπας (κείμ. 3)
σχολικού
προγράμματος (κείμ. 1)
κόσμου (κείμ. 1) |
|
|
|
άθλων (κείμ. 2) |
|
|
|
ορίζοντα (κείμ. 3)
πραγματική ζωή (κείμ.3)
όνομα (κείμ. 3) |
|
|
|
άλλους (κείμ. 3)
επόμενες λέξεις (κείμ. 1)
στεφάνια (κείμ. 2) |
- Βρείτε τους τύπους του αόριστου άρθρου (ένας, μια, ένα) στα εισαγωγικά κείμενα. • Αλλάξτε τους τύπους του αόριστου άρθρου με τύπους του οριστικού άρθρου. • Τι παρατηρείτε στη σημασία των νέων φράσεων που σχηματίστηκαν;
- Στο κόμικ που ακολουθεί (κείμ. 5), προσέξτε πότε χρησιμοποιείται το αόριστο άρθρο (ένας, μια, ένα) και πότε το αριθμητικό (ένας, μία, ένα).
 Kείμενο 5 [Ηλεκτρονική γνωριμία]
Zήσης Παπαγεωργίου, περ. RAM, Aπρίλιος 2003
- ◗Τα άρθρα είναι λέξεις που χρησιμοποιούμε μπροστά από ουσιαστικά, κυρίως για να δηλώσουμε αν αναφερόμαστε σε κάτι (πρόσωπο, πράγμα) συγκεκριμένο ή όχι.
- ◗Η ελληνική γλώσσα έχει δύο άρθρα, το οριστικό (ο, η, το) και το αόριστο (ένας, μια, ένα).
- ◗Το άρθρο μια χρησιμοποιείται ως αόριστο άρθρο χωρίς τόνο, ενώ το αριθμητικό μία χρησιμοποιείται πάντα τονισμένο.
- Αναγνωρίστε με ποια πρόθεση συνδυάζεται το οριστικό άρθρο στις φράσεις που ακολουθούν:
– στην αγορά (κείμ. 3)
– στον οπισθόδομο (κείμ. 2)
Αναζητήστε και άλλα παραδείγματα στο κείμενο 1.
-
Aφού εντοπίσετε τα άρθρα στο κείμενο, χωρίστε τα σε δύο κατηγορίες: σ' αυτά που αναφέρονται σε πρόσωπο ή πράγμα συγκεκριμένο (οριστικό άρθρο) και σ' αυτά που έχουν γενική και αόριστη σημασία (αόριστο άρθρο).
ΣYΓKEKPIMENH ANAΦOPA |
ΓENIKH – AOPIΣTH ANAΦOPA |
οριστικό άρθρο |
ουσιαστικό |
αόριστο άρθρο |
ουσιαστικό |
τα (τέσσερα) |
βιβλία |
μια (κρυφή) |
αίθουσα |
- Mήπως μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το οριστικό άρθρο και με άλλη σημασία; Για να απαντήσετε, να διαβάσετε την πρόταση που ακολουθεί:
«Tότε ο άνθρωπος ανακαλύπτει πάλι τους άλλους» (κείμ. 3).
• Mπορείτε να σκεφτείτε και άλλα παραδείγματα, όπου το οριστικό άρθρο χρησιμοποιείται με ανάλογη σημασία;
- ◗ Tο οριστικό άρθρο το χρησιμοποιούμε
α. συγκεκριμένα: όταν αναφερόμαστε σε κάτι που γνωρίζει ο ακροατής / αναγνώστης, ή μπορεί να το αναγνωρίσει, επειδή έχουμε ήδη μιλήσει γι' αυτό.
β. γενικευτικά: όταν η λέξη που συνοδεύει είναι «ο αντιπρόσωπος» του είδους, ή όταν αναφερόμαστε στα μέλη ενός συνόλου, π.χ. Tο λιοντάρι είναι ο βασιλιάς των ζώων.
- ◗ Tο αόριστο άρθρο το χρησιμοποιούμε συνήθως, όταν αναφερόμαστε γενικά και αόριστα σε κάτι, το οποίο ίσως είναι άγνωστο στον ακροατή / αναγνώστη μας ή του είναι γνωστό, αλλά εμείς δε θέλουμε να μιλήσουμε συγκεκριμένα, π.χ. τηλεφώνησα σε έναν φίλο μου.
|
