Γλώσσα Στ΄ Δημοτικού - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής Λεξικά για το Δημοτικό Ενότητα 16MουσείαΣτο μουσείοTο ακέφαλο άγαλμα στημένο κάπως γόνατο, το τεντωμένο από τη μια στιγμή ως την άλλη ασύγκριτα προσθέτοντας κάλλη, Άθως Δημουλάς Με τι θα ασχοληθούμε:
Το άγαλμα που κρύωνε
Το μικρό μαρμάρινο αγόρι, το άγαλμα, άφησε σαν προσφυγάκι την πατρίδα του στη Μικρασία και στεγάστηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Από τότε κρύωνε ολοένα, γιατί νοσταλγούσε αθεράπευτα την πατρίδα του στην αντίπερα ακτή του Αιγαίου. Τα πράγματα θ’ αλλάξουν όμως όταν θα βρει δυο φίλους καρδιάς, την κυρία Γαλάτεια, την καθαρίστρια του Μουσείου, και τον μικρό Λάμπη, τον γιο του νυχτοφύλακα. Τα πράγματα θ’ αλλάξουν μ’ ένα παράξενο όνειρο. Απ’ τ’ όνειρο θα φτερουγίσει στο Μουσείο ένα μεγάλο γαλάζιο πουλί που θα τους ταξιδέψει μια νύχτα με πανσέληνο στις χαμένες πατρίδες, στη Μικρασία. Την τελευταία νύχτα εκείνου του Οκτώβρη ήρθε κι ο Λάμπης, ο μικρός γιος του νυχτοφύλακα. Πολύ το ’χε μεράκι ο Λάμπης να γινόταν γλύπτης όταν θα μεγάλωνε. Να σκάλιζε, λέει, κι αυτός στο μάρμαρο αγάλματα σαν κι εκείνα στο μεγάλο μουσείο της Αθήνας. Τι όμορφα που είναι τα αρχαία αγάλματα! Και λαχταρούσε ο Λάμπης να τ’ ακουμπήσει με το χέρι του, να τα χαϊδέψει. Όμως όλο «μη» και «μη» τού έλεγαν, «απαγορεύεται να τ’ αγγίξεις». Μα το ένιωθε εκείνος πως τ’ αρχαία αγάλματα αποζητούσανε αγγίγματα σαν το δικό του. Κι αφού τη μέρα οι φύλακες είχαν τα μάτια τετρακόσια, άλλη λύση δεν έμενε: παρακαλούσε τον πατέρα του μήνες και μήνες, «πάρε με μαζί σου μια νύχτα στο μουσείο, πάρε με, πατέρα. Να γίνω γλύπτης θέλω, πατέρα». Μια, δυο, τρεις, δέκα, απ’ τα πολλά τα παρακάλια τελικά του ’κανε το χατίρι. Σαν μελένιο όνειρο ήταν, και πιο πολύ ακόμη… Μπερδεύτηκε ο Λάμπης μέσα σε πλήθος αγάλματα που σεριανούσαν στις αίθουσες του μουσείου, αργά, νωχελικά, λες κι είχαν μόλις βγει από βαθύ λήθαργο. Γυναίκες και παιδιά και άντρες και θεοί, όλοι ανάκατα, στο βελουδένιο μισοσκόταδο. Κι ανάμεσά τους να φυσάει, θαρρείς, ένα απαλό αεράκι. Δεν πίστευε στα μάτια του ο Λάμπης. «Κοίτα να δεις… Καλά μού το ’λεγε ο πατέρας… τις νύχτες ζωντανεύουν τ’ αγάλματα!» Κι είδε περήφανους θεούς να υποκλίνονται ταπεινά σε ανθρώπους που μοιάζανε θεοί, και παιδιά να ’χουν πάρει στο κατόπι θεούς κρατώντας τους απ’ το μακρύ τους ρούχο. Και κοπελιές είδε σαν τα κρύα νερά να προχωρούν ζευγαρωτά με νεαρούς πανέμορφους. Είδε και μοναχικά αγάλματα να στέκονται απόμερα στη γωνιά κι άλλα μαζεμένα σε παρέες να συζητούν, χωρίς όμως ν’ακούγεται μιλιά. Έστησε αυτί ο Λάμπης μήπως και πιάσει καμιά λέξη. Μα τίποτα. Ξαφνικά, μες στη σιωπή των αγαλμάτων, άκουσε ο Λάμπης μια λεπτή φωνίτσα: – Έι, ψιτ. Σε σένα μιλάω… Από το βάθος της αίθουσας ερχόταν η φωνή. Τράβηξε κατά κει και μόνο τότε πρόσεξε ένα μικρό αγόρι να στέκεται ακίνητο, σφιχτοτυλιγμένο στην κάπα του, μ’ ένα σκυλάκι αγκαλιά. Το άγαλμα κρύωνε πολύ, όχι απ’ το κρύο, όχι. Ο λόγος ήταν άλλος, πιο βαθύς. Νοσταλγούσε αθεράπευτα τη μακρινή πατρίδα του στη Μικρασία, στην άλλη, την αντίπερα όχθη του Αιγαίου. – Σίγουρα είσαι ο Λάμπης εσύ! – Ναι, ο Λάμπης είμαι, ο γιος του νυχτοφύλακα. Μα τ’ όνομά μου πού το ξέρεις; – Σε περίμενα. Είχε δίκιο το γαλάζιο πουλί πως θα ’ρχόσουν. Ήρθες! Καλώς ήρθες! – Το γαλάζιο πουλί; Ποιο πουλί; έκανε διπλά απορημένος ο Λάμπης. Και του τα εξήγησε όλα το μικρό προσφυγάκι. Για το γαλάζιο πουλί του ’πε που βγάζει αληθινές τις πιο τρελές επιθυμίες. Του ’πε για την πατρίδα του στη Μικρασία. Και για την κυρία Γαλάτεια του ’πε, που είναι κι αυτή προσφυγοπούλα κι είναι τα μάτια της σαν τα νερά του Αιγαίου. – Σ’ έβλεπα τόση ώρα, Λάμπη, ν’ αγγίζεις τ’ αγάλματα. – Ναι. Μια μέρα θέλω να γίνω γλύπτης, προσφυγάκι μου, γι’ αυτό. – Έλα, ακούμπησε κι εμένα, χάιδεψέ με. – Αλήθεια το λες; Μπορώ; Το θέλεις; έκανε ο Λάμπης και το ’σφιξε όλο πεθυμιά στην αγκαλιά του. Κι αφού χόρτασε χάδια το μικρό προσφυγάκι, είπε: – Να παίξουμε τώρα, Λάμπη; – Ναι, να παίξουμε. Πρώτη φορά θα παίξω με άγαλμα! Κι έπαιξαν τρίλιζα, κι έπαιξαν αγαλματάκια ακούνητα, αμίλητα κι αγέλαστα, κι ύστερα κρυφτό. Είχε και μπίλιες πολύχρωμες στην τσέπη του ο Λάμπης και μια σβούρα ξύλινη. Έπαιξαν μπίλιες, έπαιξαν και σβούρα. Κι αφού χόρτασε παιχνίδι το μικρό προσφυγάκι, είπε: – Ξέρεις παραμύθια, Λάμπη; Πολύ μ’ αρέσουνε τα παραμύθια. – Ξέρω… Μια φορά κι έναν καιρό… Εκείνη τη νύχτα έγινε τρισευτυχισμένο το μικρό άγαλμα που κρύωνε. Χρήστος Μπουλώτης, Το άγαλμα που κρύωνε, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 2003 (διασκευή) 
α. Ο Λάμπης είναι νυχτοφύλακας σε μουσείο. β. Το όνειρο του Λάμπη είναι να γίνει γλύπτης και να χαϊδεύει τα αγάλματα. γ. Ο Λάμπης μεταμορφώθηκε σε άγαλμα και μπήκε τη νύχτα στο μουσείο. δ. Ο Λάμπης χαϊδεύει τα αγάλματα και εκείνα τον αποφεύγουν. ε. Το μικρό προσφυγάκι, το άγαλμα, έγινε φίλος με το Λάμπη και έπαιζαν όλη τη νύχτα. στ. Tο μικρό προσφυγάκι νιώθει πολύ μόνο του και το έχει παράπονο που δεν επισκέπτονται κι άλλα παιδιά το μουσείο. 
Θυμηθείτε να αναφέρετε:
Στο πρώτο άρθρο, ο δημοσιογράφος χρησιμοποιεί ενεργητική σύνταξη, για να προσέξουμε κυρίως αυτόν που ενεργεί (το υποκείμενο) (π.χ. Στη μόνιμη συλλογή του Μουσείου θα βρείτε αγροτικά εργαλεία), ενώ στο δεύτερο άρθρο χρησιμοποιεί παθητική σύνταξη για να προσέξουμε όχι αυτόν που ενεργεί αλλά το γεγονός (π.χ. Το Μουσείο ιδρύθηκε το 1997 και στα εκθέματά του συμπεριλαμβάνονται μουσικά όργανα). Τις περισσότερες φορές στην παθητική σύνταξη δεν αναφέρεται αυτός που ενεργεί ή άλλες φορές εννοείται. Όταν αναφέρεται αυτός που ενεργεί, τότε έχουμε το ποιητικό αίτιο, δηλαδή τη φράση που αρχίζει με την πρόθεση από (π.χ. Μια κινητή έκθεση δημιουργήθηκε από τους υπεύθυνους του Μουσείου). 
5. Θέλετε να κάνετε πιο επίσημο το πρώτο άρθρο για να το δημοσιεύσετε στην εφημερίδα του σχολείου σας. Για να το πετύχετε, ξαναγράψτε το μεταφέροντάς το στην παθητική σύνταξη, όπου αυτό είναι δυνατό. Τι άλλαξε και τι παρέμεινε ίδιο; 
6. Ένα από τα δύο ρήματα που προτείνονται είναι σωστό. Βρείτε ποιο: Μία μεγάλη έκθεση με πίνακες που εισήχθησαν εισάγηκαναπό το εξωτερικό Οι πίνακες που αναδείχθηκαν αναδείχτησανήταν του Πικάσο και το θέμα τους είχε σχέση με την ελληνική Η προσπάθεια που καταβλήθηκε καταβάλθηκε από τους υπεύθυνους ήταν μεγάλη. H έκθεσηυπερέβηκε υπερέβητις προσδοκίες των επισκεπτών και άφησε καλές εντυπώσεις.
Με τι θα ασχοληθούμε:
Μουσείο Αφής
Πηγαίνοντας στο Μουσείο Αφής του Φάρου Τυφλών στην Καλλιθέα δεν ήξερα τι να περιμένω, εκτός του ότι προφανώς δε θα υπήρχε πουθενά η ταμπέλα «Μην αγγίζετε», που συνετίζει το κοινό στους περισσότερους, αν όχι σε όλους, τους μουσειακούς χώρους. Η πρώτη μου εντύπωση από τον χώρο είναι ότι θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ένα οποιοδήποτε αρχαιολογικό μουσείο. Μοναδική διαφορά οι ταμπέλες των εκθεμάτων που, πάνω από την κλασική ευδιάκριτη γραφή, καλύπτονται από διαφάνειες «χτυπημένες» με την ανάγλυφη γραφή Μπράιγ. Tην ξενάγηση αναλαμβάνει η τυφλή διευθύντρια του μουσείου, η κυρία Δήμητρα Ασιδέρη. Στο γραφείο της, στο κεντρικό κτίριο του Φάρου, μου μιλάει για την ιστορία του Mουσείου: «Το Μουσείο Αφής δημιουργήθηκε το 1984, με το σκεπτικό ότι στα άλλα μουσεία της χώρας οι τυφλοί –όπως και όλοι οι επισκέπτες– δεν επιτρέπεται να αγγίξουν τίποτα. Είναι ένα από τα 4-5 μουσεία του είδους σε όλο τον κόσμο. Το Mουσείο επιφυλάσσει στους επισκέπτες πολλές εκπλήξεις. Στον πάνω όροφο, για παράδειγμα, μια μακέτα της Ακρόπολης, προσφορά της Ένωσης Φίλων της Ακρόπολης, με κάνει να συνειδητοποιήσω ότι ένας τυφλός δε θα μπορούσε διαφορετικά να έχει αντίληψη για ένα από τα πιο φημισμένα μνημεία του κόσμου. Η κυρία Ασιδέρη μού επισημαίνει ότι στους στόχους του μουσείου περιλαμβάνεται ακριβώς και η ευαισθητοποίηση σε θέματα τυφλότητας: «Πριν από τους σεισμούς είχαμε ένα πρόγραμμα με τίτλο “Ψηλαφίζοντας τα αρχαία χρόνια”, στο οποίο συμμετείχαν παιδιά από 11 μέχρι 15 χρονών, βλέποντα και τυφλά. Ένας εκπαιδευτής έδινε στα παιδιά μάσκες και μπαστούνια και τα ευαισθητοποιούσε στο τι σημαίνει για κάποιον να είναι τυφλός, πώς κινείται και πώς είναι δυνατόν να αντιληφθεί τη γλυπτική τέχνη με την αφή. Ήταν ένα πρόγραμμα πάρα πολύ ωραίο και φιλοδοξούμε να το ξεκινήσουμε ξανά». Στο κυλικείο του Φάρου 10-15 άτομα κάθονται μοιρασμένα σε παρέες, ανάμεσά τους κάποιοι που περιμένουν τη διευθύντρια να τους ξεναγήσει στο Mουσείο. Αποφασίζω να τους ακολουθήσω και πιάνουμε κουβέντα. « Έχετε ξαναδεί το Mουσείο ή είναι η πρώτη φορά;» ρωτάω κι αμέσως διευκρινίζω δαγκωμένος: «Εννοώ αν έχετε ξαναπάει». «Καλά το είπες!» μου λέει η Γωγώ Ρουκουτάκη, που, όπως θα μάθω αργότερα, είναι τυφλή εκ γενετής. «Εγώ, όταν βλέπω τηλεόραση, λέω ‘βλέπω’, δε λέω ποτέ ‘ακούω’».
Kλείνω τα μάτια και προσπαθώ να «δω» με τα χέρια ένα άγαλμα. Δεν τα καταφέρνω καλά – και δεν είμαι ο μόνος! Αυτή τη φορά η περιήγηση ξεκινάει από τον κάτω όροφο, από το λεγόμενο Βυζαντινό, ένα δωμάτιο διαμορφωμένο σαν παρεκκλήσι, με ξυλόγλυπτο τέμπλο, Αγία Τράπεζα και πλήρη εξοπλισμό. Στις πάνω αίθουσες διασκορπίζονται και αγγίζουν για να δουν εκθέματα από τους προϊστορικούς χρόνους, με συλλογές κυκλαδικού, μινωικού και μυκηναϊκού πολιτισμού, μέχρι την κλασική εποχή και τους ελληνιστικούς χρόνους. «Προσπαθούμε να έχουμε συνεργασία με τα υπόλοιπα μουσεία της χώρας» προσθέτει η κυρία Ασιδέρη «κι έχουμε πάει πολλές φορές σε συνέδρια για να πούμε τις απόψεις μας και να γνωρίσουμε τους ανθρώπους που εργάζονται σε αυτά. Συχνά μάς ρωτούν τι θα μπορούσε να γίνει, ούτως ώστε στα εκπαιδευτικά τους προγράμματα να συμμετέχουν τυφλοί. Εμείς απαντάμε ότι είναι καλό να υπάρχει μια αίθουσα όπου οι προθήκες να ανοίγονται. Με αυτό τον τρόπο, οι τυφλοί θα μπορούν να αγγίζουν, αν όχι τα ίδια τα εκθέματα, τουλάχιστον αντίγραφά τους, ή αυθεντικά αντικείμενα που πλεονάζουν στις αποθήκες. Ακόμη δεν έχει γίνει κάτι τέτοιο, δείχνουνε πάντως καλή διάθεση». περιοδικό «Ε», Ελευθεροτυπία, τεύχος 689, Ιούνιος 2004 (διασκευή)
Ένας τυφλός Γάλλος καθηγητής έγραψε,
Παρουσιάζω ένα μουσείο που επισκέφτηκα
Με τι θα ασχοληθούμε:
Eλληνικό Παιδικό Mουσείο, Kυδαθηναίων 14, Tηλ.: 210 3312995
Για να γίνετε περισσότερο πειστικοί και να δικαιολογήσετε όσα λέτε Θυμηθείτε να χρησιμοποιήσετε:
Θυμηθείτε! Στην πρόταση: «Θαυμάστε τις συλλογές παιδιών του Μουσείου» ρωτάμε «Ποιοι να θαυμάσετε;» και απαντάμε «Εσείς», για να βρούμε το υποκείμενο. Επίσης ρωτάμε «Tι να θαυμάσετε;» και απαντάμε «Tις συλλογές», για να βρούμε το αντικείμενο. Ακόμη, θυμηθείτε ότι το κατηγορούμενο δείχνει τι είναι ή τι γίνεται κάποιος ή κάτι. Π.χ. «Tο Ελληνικό Παιδικό Μουσείο είναι αρκετά μεγάλο και γίνεται όλο και πιο ενδιαφέρον για μικρούς και μεγάλους».
Χωρισμένοι σε δύο ομάδες βρείτε και κυκλώστε μόνο τα αμετάβατα ρήματα των φράσεων. Η ομάδα που θα τα βρει όλα μπορεί να επιλέξει από τον θεματικό κατάλογο που ακολουθεί το είδος του μουσείου που θα επισκεφτεί η τάξη.
Θεματικός κατάλογος μουσείων 
Yπουργείο Πολιτισμού: www.culture.gr
Με τι θα ασχοληθούμε:
Πάμε… μουσεία;
από Tουριστικό Xάρτη Xανίων  
1. Bρίσκεστε στα Χανιά, είναι Δευτέρα 7.00 μ.μ. και αποφασίζετε να επισκεφτείτε ένα μουσείο. Αν ενδιαφέρεστε κυρίως για τα θέματα: ζωγραφική, ζωή στην αρχαιότητα, βυζαντινή εποχή, ήθη και έθιμα, σε ποιο μουσείο του καταλόγου θα μπορούσατε να πάτε; 2. Ενώ συζητάτε στην τάξη σας για πιθανή επίσκεψη σε κάποιο μουσείο, οι συμμαθητές σας εκφράζουν διαφορετικές προτιμήσεις. Μελετήστε τον παραπάνω κατάλογο και προτείνετε τα μουσεία που θα άρεσαν περισσότερο σε έναν συμμαθητή σας που ενδιαφέρεται για: τη ζωγραφική, τη ζωή στην αρχαιότητα, την εποχή του Bυζαντίου, τα ήθη και τα έθιμα ενός τόπου.
Επαναληπτικοί πίνακες της ενότητας για να
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
