. . . . . Πολιτείες ντυμένες στα λευκά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
-
Η πόλη χάθηκε στο χιόνι
-
Η πόλη χάθηκε στο χιόνι (συνέχεια)
-
Τόσο χιόνι δεν ξανάγινε!
Ο καιρός αλλάζει. Τα δελτία ειδήσεων προειδοποιούν για κακοκαιρία. Πόλεις και χωριά ντύνονται στα λευκά.
. . . . . . . Η πόλη χάθηκε στο χιόνι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Το πρωί εκείνο τον ξύπνησε η σιωπή. Ο Μαρκοβάλντο σηκώθηκε από το κρεβάτι του νιώθοντας κάτι παράξενο στον αέρα. Δεν καταλάβαινε τι ώρα ήταν. Το φως που περνούσε από τις περσίδες των παραθυρόφυλλων ήταν εντελώς διαφορετικό από οποιαδήποτε άλλη ώρα της ημέρας ή της νύχτας. Άνοιξε το παράθυρο. Η πόλη είχε χαθεί, είχε αντικατασταθεί από ένα λευκό χαρτί. Ζαρώνοντας τα μάτια, διέκρινε μες στην ασπράδα μερικές αχνές γραμμές στη θέση της εικόνας που συνήθως έβλεπε. Τα παράθυρα, οι στέγες και οι κολόνες του δρόμου ήταν εκεί, αλλά είχαν σκεπαστεί από το χιόνι που είχε πέσει τη νύχτα. […]
Πήγε στη δουλειά με τα πόδια. Τα τραμ είχαν ακινητοποιηθεί εξαιτίας του χιονιού. Καθώς περπατούσε και άνοιγε ο ίδιος το δρόμο του, ένιωθε πιο ελεύθερος παρά ποτέ. Στους δρόμους της πόλης δεν υπήρχε πια διαφορά ανάμεσα στο πεζοδρόμιο και στο οδόστρωμα. Τα αυτοκίνητα δεν μπορούσαν να περάσουν. Ο Μαρκοβάλντο, παρόλο που σε κάθε του βήμα βούλιαζε στο χιόνι ως τα μισά της γάμπας και το ένιωθε να του μουσκεύει τις κάλτσες, είχε γίνει δεξιοτέχνης στο να περπατάει στη μέση του δρόμου, να ποδοπατάει τις πρασιές, να προχωρεί με ζικ ζακ.
Οι δρόμοι και οι λεωφόροι ανοίγονταν έρημοι και απέραντοι σαν ολοκάθαρα περάσματα ανάμεσα στους βράχους των βουνών. Ποιος ξέρει αν η πόλη είχε μείνει ίδια κάτω από το μανδύα που την έκρυψε ή αν μια άλλη πόλη είχε πάρει τη θέση της; Ποιος ξέρει αν κάτω από εκείνα τα άσπρα βουναλάκια υπήρχαν ακόμη τα περίπτερα, οι στάσεις του τραμ ή αν δεν ήταν παρά μόνο σωροί από χιόνι;
Καθώς ο Μαρκοβάλντο περπατούσε, ονειρευόταν ότι είχε χαθεί σε μια διαφορετική πόλη. Όμως τα βήματά του τον οδήγησαν ίσια στο μέρος όπου δούλευε κάθε μέρα, στη συνηθισμένη αποθήκη.
Μόλις ο αχθοφόρος έφτασε στο κατώφλι, ένιωσε έκπληξη που ξαναβρέθηκε ανάμεσα στους ίδιους πάντα τοίχους, λες και η αλλαγή, που είχε σβήσει τον έξω κόσμο, είχε αφήσει μόνο την επιχείρησή του. Εκεί καθόταν και τον περίμενε ένα φτυάρι πιο ψηλό από το μπόι του. Ο αρχιαποθηκάριος, ο κύριος Βιλιτζέλμο, του το έδωσε και είπε:
– Ο καθαρισμός του πεζοδρομίου μπροστά στην εταιρεία είναι δική μας δουλειά, δηλαδή δική σου.
Ο Μαρκοβάλντο αγκάλιασε το φτυάρι και γύρισε να βγει έξω. Το φτυάρισμα του χιονιού δεν είναι παιχνίδι, ιδίως για όποιον δουλεύει με αδειανό στομάχι. Όμως ο Μαρκοβάλντο ένιωθε ότι το χιόνι ήταν φίλος του και στρώθηκε πρόθυμα στη δουλειά πετώντας μεγάλες φτυαριές χιόνι από το πεζοδρόμιο στη μέση του δρόμου.
(συνεχίζεται)
Ίταλο Καλβίνο
Ξεκλειδώνω το κείμενο
- Ο Μαρκοβάλντο κινείται σε μια πόλη που έχει αλλάξει. Ποια ήταν η αιτία αυτής της αλλαγής;
- Να υπογραμμίσεις τις προτάσεις που σου μιλούν για τη μεταμόρφωση της πόλης.
- Πώς ήταν συνήθως η πόλη, όπου ζούσε ο ήρωάς μας, πριν χιονίσει;
Παρατηρώ και μαθαίνω
Ο Μαρκοβάλντο πήγε στη δουλειά με τα πόδια.
Τα τραμ είχαν ακινητοποιηθεί εξαιτίας του χιονιού.
Καθώς περπατούσε, σε κάθε του βήμα βούλιαζε στο χιόνι.
Τα ρήματα των παραπάνω προτάσεων μας λένε τι έγινε στο παρελθόν.
 
Παρελθόν;
Τι σημαίνει αυτό;
Πρόσεξε! Αν κάτι γίνεται τώρα, λέμε ότι συμβαίνει στο παρόν. Ό,τι έχει γίνει πριν, λέμε πως είναι παρελθόν. Π.χ. τώρα σου μιλάω (παρόν), ενώ χθες μιλήσαμε στο τηλέφωνο (παρελθόν).
Το θυμάμαι. Χθες δεν ήρθα στο σχολείο γιατί ήμουν άρρωστος.
Ευτυχώς όλα αυτά
είναι πια παρελθόν!
![Βίντεο για τα ρήματα [πηγή: Εκπαιδευτική Τηλεόραση]](extras/images/link_ext.png "Βίντεο για τα ρήματα [πηγή: Εκπαιδευτική Τηλεόραση]")
Παίζω με τις λέξεις
- Συζητήστε στην τάξη τη σημασία των παρακάτω λέξεων και αντιστοίχισέ τες με τις εικόνες:
περσίδες πρασιά αχθοφόρος
- Βρες τη λέξη «πρόθυμος» στο λεξικό και γράψε:
α. τη σημασία της λέξης: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
β. μια αντίθετη λέξη: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Γράφω σωστά
- Το χιόνι σκέπασε ακόμη και τα γράμματα των λέξεων. Μπορείς να τα αποκαλύψεις;
Στους δρόμους τ_ς πόλ_ς δεν _πήρχε π_α διαφορά ανάμεσα στο πεζοδρόμ_ο και στο οδόστρωμα.
η οδός, το _δ_στρωμα, ο δρ_μ_ς, το πεζοδρ_μι_ , η λε_φόρ_ς
. . . . . Η πόλη χάθηκε στο χιόνι (συνέχεια) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ο Μαρκοβάλντο είχε ήδη στρίψει στη γωνία και φτυάριζε στην αυλή. Τα παιδιά της αυλής είχαν φτιάξει ένα χιονάνθρωπο.
– Του λείπει μια μύτη! είπε ένα τους.
– Τι να του βάλουμε; Ένα καρότο! Και έτρεξε το καθένα στην κουζίνα του να μαζέψει ζαρζαβατικά*.
Ο Μαρκοβάλντο κοίταζε το χιονάνθρωπο. «Να, κάτω από το χιόνι δε φαίνεται τι είναι από χιόνι και τι είναι απλώς θαμμένο μέσα του».
Απορροφημένος στις σκέψεις του, δεν πρόσεξε ότι δύο άντρες πάνω στη σκεπή τού φώναζαν:
 – Έι, κύριος, φύγε λίγο απο κεί!
Ήταν εκείνοι που καθάριζαν το χιόνι από τα κεραμίδια. Και ξαφνικά μια μεγάλη ποσότητα χιονιού έπεσε ακριβώς επάνω του.
Τα παιδιά ξαναγύρισαν με τα λάφυρά* τους σε καρότα.
– Α! κάποιος έφτιαξε ακόμα ένα χιονάνθρωπο! Στη μέση της αυλής υπήρχαν δύο ίδια ομοιώματα πλάι πλάι.
– Να βάλουμε μύτη και στους δύο! και βύθισαν δύο καρότα στα κεφάλια των δύο χιονανθρώπων. Ο Μαρκοβάλντο, περισσότερο πεθαμένος παρά ζωντανός, ένιωσε την τροφή να του ’ρχεται μέσα από το περίβλημα* του χιονιού που τον είχε θάψει και καταψύξει. Και μάσησε.
- Μαμά μου! Χάθηκε το καρότο!
Τα παιδιά είχαν κατατρομοκρατηθεί.
Το πιο τολμηρό δε λιγοψύχησε*. Είχε μια ανταλλακτική μύτη, μια πιπεριά και την έβαλε στο χιονάνθρωπο. Ο χιονάνθρωπος και πάλι την καταβρόχθισε. Τότε δοκίμασαν να του βάλουν ένα κομματάκι κάρβουνο, από εκείνα που μοιάζουν με ραβδάκια, για μύτη. Ο Μαρκοβάλντο το έφτυσε με όλη του τη δύναμη.
– Βοήθεια! Είναι ζωντανός! Είναι ζωντανός!
Τα παιδιά το έβαλαν στα πόδια.
Σε μια γωνιά της αυλής υπήρχε μια σχάρα απ’ όπου έβγαινε ένα σύννεφο ζέστης. Ο Μαρκοβάλντο, με το βαρύ βήμα του χιονάνθρωπου, πήγε και στάθηκε εκεί. Το χιόνι έλιωσε πάνω του, κύλησε ρυάκια στα ρούχα του. Εμφανίστηκε ένας Μαρκοβάλντο με μια μύτη πρησμένη και βουλωμένη από το κρυολόγημα.
Πήρε το φτυάρι του, περισσότερο για να ζεσταθεί, και βάλθηκε να δουλεύει στην αυλή. Είχε ένα φτέρνισμα που στεκόταν στην κορυφή της μύτης, στεκόταν εκεί και δεν έλεγε να βγει έξω. Ο Μαρκοβάλντο φτυάριζε με τα μάτια μισόκλειστα και με το φτέρνισμα κουρνιασμένο* στην κορυφή της μύτης του. Και ξαφνικά το «Αααααψιού…» ακούστηκε σχεδόν σαν βροντή. Το ρεύμα του αέρα τίναξε το Μαρκοβάλντο πάνω στον τοίχο...
Όταν ο Μαρκοβάλντο άνοιξε τα μάτια του μετά τη λιποθυμία του, η αυλή ήταν εντελώς καθαρή, δίχως μια νιφάδα χιόνι. Στα μάτια του ξαναεμφανίστηκε η αυλή που ήξερε, με τους γκρίζους τοίχους, τα κιβώτια στην αποθήκη, τα πράγματα που έβλεπε κάθε μέρα.
Ίταλο Καλβίνο, Μαρκοβάλντο ή Οι εποχές στην πόλη,
μτφρ. Έφη Καλλιφατίδη, εκδ. Καστανιώτη (με αλλαγές)
* ζαρζαβατικά: λαχανικά
* λάφυρα: αντικείμενα που έχουν αρπαχθεί
* περίβλημα: προστατευτικό κάλυμμα
* λιγοψύχησε: δείλιασε
* κουρνιασμένο: κρυμμένο
Ξεκλειδώνω το κείμενο
- Διάβασε τη συνέχεια της ιστορίας που έγραψες στο τετράδιό σου. Συζήτησε με την ομάδα σου πού διαφέρει η δική σου συνέχεια από την εξέλιξη της ιστορίας του συγγραφέα.
- Ποια είναι τα πρόσωπα που συμμετέχουν στη συνέχεια της ιστορίας όπως την έγραψε ο Ίταλο Καλβίνο;
- Ποια γεγονότα νομίζεις ότι κάνουν ενδιαφέρουσα την ιστορία;
- Τι συνέβη στο τέλος της ιστορίας;
Παρατηρώ και μαθαίνω
Ο Μαρκοβάλντο κοίταζε το χιονάνθρωπο... Και ξαφνικά μια μεγάλη ποσότητα χιονιού έπεσε ακριβώς επάνω του.
Το χιόνι έπεσε επάνω στο Μαρκοβάλντο. Το ρήμα «έπεσε» μας λέει τι συνέβη στο Μαρκοβάλντο.
Τα ρήματα που μας δείχνουν τι έγινε στο παρελθόν λέμε ότι είναι σε χρόνο Αόριστο.
Και το ρήμα «κοίταζε» αναφέρεται στο παρελθόν. Μας δείχνει όμως τι γινόταν πριν πέσει το χιόνι στο Μαρκοβάλντο.
Τα ρήματα που μας δείχνουν τι γινόταν στο παρελθόν λέμε ότι είναι σε χρόνο Παρατατικό.
| |
◗ ◗ Χρόνοι του ρήματος |
| Ενεστώτας: |
Τι γίνεται τώρα. |
(π.χ. παίζω ) |
| Παρατατικός: |
Τι γινόταν στο παρελθόν. |
(π.χ. έπαιζα) |
| Αόριστος: |
Τι έγινε στο παρελθόν. |
(π.χ. έπαιξα) |
Το ρήμα παίζω
| ◗ ◗ Ενεστώτας |
◗ ◗ Παρατατικός |
◗ ◗ Αόριστος |
| Ενικός αριθμός |
| εγώ |
παίζ -ω |
έπαιζ -α |
έπαιξ -α |
| εσύ |
παίζ -εις |
έπαιζ -ες |
έπαιξ -ες |
| αυτός -ή -ό |
παίζ -ει |
έπαιζ -ε |
έπαιξ -ε |
| Πληθυντικός αριθμός |
| εμείς |
παίζ -ουμε |
παίζ -αμε |
παίξ -αμε |
| εσείς |
παίζ -ετε |
παίζ -ατε |
παίξ -ατε |
| αυτοί -ές -ά |
παίζ -ουν |
έπαιζ -αν |
έπαιξ -αν |
Παίζω με τις λέξεις
- Φτιάξε λέξεις από χιόνι!
|
 |
άνθρωπος = χιονάνθρωπος |
| χιόνι |
θύελλα = .............................................................. |
| νερό = ................................................................. |
| πόλεμος = ............................................................. |
| μπάλα = ................................................................ |
- Σε συνεργασία με το διπλανό ή τη διπλανή σου υπογραμμίστε τη σωστή σημασία των φράσεων.
| τι λέω |
τι σημαίνει |
| σαν τα χιόνια |
μας έφερες την κακοκαιρία
καιρό είχαμε να σε δούμε
|
| η τηλεόραση κάνει χιόνια |
η τηλεόραση δεν έχει καλό σήμα
η τηλεόραση έχει βλάβη
|
| χιόνι είναι τα χέρια σου |
έχεις παγωμένα χέρια
έχεις άσπρα χέρια
|
| μαθημένα τα βουνά στα χιόνια |
μου αρέσει το χιόνι
δε με τρομάζουν οι δυσκολίες |
Γράφω σωστά
- Υπογράμμισε το κομμάτι που είναι ίδιο στην παρακάτω οικογένεια λέξεων.
κρύο κρυώνω κρυολόγημα
- Συμπλήρωσε τα κενά κάθε στήλης του πίνακα γράφοντας τα ρήματα στον αντίστοιχο χρόνο.
Πρόσεξε όμως την ορθογραφία σε μερικά ρήματα.
| ◗ ◗ Ενεστώτας |
◗ ◗ Αόριστος |
σκουπίζω
καθαρίζω
ποτίζω |
σκούπισα
........................
........................ |
συναντώ
τραγουδώ |
συνάντησα
........................ |
μπαίνω
βγαίνω
........................
πηγαίνω |
μπήκα
........................
ανέβηκα
........................ |
| δακρύζω |
δάκρυσα |
| μένω |
έμεινα |
| αθροίζω |
άθροισα |
| πλένω |
έπλυνα |
| δανείζω |
δάνεισα |
| στέλνω |
έστειλα |
| λέω |
είπα |
| βλέπω |
είδα |
| πίνω |
ήπια |
| φεύγω |
έφυγα |
| μεθώ |
μέθυσα |
| ντύνω |
έντυσα |
. . . . . . . Τόσο χιόνι δεν ξανάγινε! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ΤΟΣΟ ΧΙΟΝΙ ΔΕΝ ΞΑΝΑΓΙΝΕ!
Μια δεκαήμερη κακοκαιρία έπληξε τη Σκύρο στα τέλη του Γενάρη, δημιουργώντας πολλά προβλήματα στη ζωή των κατοίκων. Ξεκίνησε από το βράδυ της Τετάρτης 21 Ιανουαρίου με ισχυρούς ανέμους, οι οποίοι γίνονταν ολοένα και ισχυρότεροι με αποτέλεσμα να φέρουν τη θάλασσα μέχρι τα πρώτα σπίτια των ακτών. Τους ισχυρότατους ανέμους διαδέχτηκε από το βράδυ της Πέμπτης μέχρι το
Στην κατάλευκη Σκύρο οι κάτοικοι
µε δυσκολία βγαίνουν από τα σπίτια τους.
Φωτ/φία: Τ. Γεννηµατάς
μεσημέρι του Σαββάτου πυκνή χιονόπτωση. Το ύψος του χιονιού εντός του οικισμού ξεπέρασε το ένα μέτρο. Στις ορεινές περιοχές το χιόνι έφτασε τα δύο μέτρα και στα παράλια το κύμα χτυπούσε το χιόνι!
Η συγκοινωνία στο εσωτερικό του νησιού ήταν από δύσκολη έως επικίνδυνη. Πολλά άτομα αποκλείστηκαν, ακόμα και μέσα στο χωριό.
Προβλήματα υπήρξαν και στο δίκτυο ηλεκτροδότησης, αφήνοντας αρκετά σπίτια χωρίς ρεύμα και νερό. Τα συνεργεία της ΔΕΗ και του Δήμου εργάστηκαν με αυτοθυσία, προκειμένου να αποκαταστήσουν τις ζημιές. Βλάβες δημιουργήθηκαν και στο δίκτυο του ΟΤΕ.
Μεγάλη καταστροφή έχει διαπιστωθεί στους ελαιώνες, αφού δεν υπάρχει ελιά στο νησί που να μην έχει σπάσει. Επίσης έχει χαθεί μεγάλος αριθμός ζώων, κυρίως κατσικιών και προβάτων νεαρής ηλικίας.
Ευτυχώς μετά τη Δευτέρα ο καιρός γύρισε σε νοτιά και το χιόνι έλιωσε χωρίς να παγώσει.
Διασκευασμένο κείμενο και φωτογραφία
από την ηλεκτρονική εφημερίδα: www.inskyros.gr
Ξεκλειδώνω το κείμενο
- Ποιες πληροφορίες αντλούμε από τον τίτλο της εφημερίδας και ποιες από την εικόνα και το σχόλιο που τη συνοδεύει;
- Απαντώντας προφορικά στις παρακάτω ερωτήσεις θα κατανοήσεις καλύτερα την είδηση.
Η ΕΙΔΗΣΗ
• Τι συνέβη;
• Πού συνέβη;
• Πότε συνέβη;
• Πόση διάρκεια είχε;
• Τι αλλαγές έφερε στη ζωή των κατοίκων;
- Γράψε ένα διαφορετικό τίτλο για την είδηση που διάβασες
- Εσύ και η ομάδα σου είστε δημοσιογράφοι. Πρόκειται να μεταδώσετε αυτό που βλέπετε στη φωτογραφία στους ακροατές ενός ραδιοφωνικού σταθμού, οι οποίοι δεν μπορούν να δουν ό,τι βλέπετε εσείς. Να προετοιμάσετε τη μετάδοση αυτή και να την παρουσιάσετε στην τάξη.
Παρατηρώ και μαθαίνω
Η κακοκαιρία ξεκίνησε με ισχυρούς ανέμους οι οποίοι γίνονταν ολοένα και ισχυρότεροι... Τους ισχυρότατους ανέμους διαδέχτηκε πυκνή χιονόπτωση.
Το επίθετο ισχυρός εμφανίζεται με τρεις διαφορετικές μορφές (οι οποίες μας δείχνουν την εξέλιξη των ανέμων).
Αυτές οι μορφές λέγονται βαθμοί του επιθέτου.
Ο άνεμος ήταν ισχυρός. (θετικός βαθμός)
Γινόταν συνεχώς ισχυρότερος, δηλαδή πιο ισχυρός από πριν. (συγκριτικός βαθμός)
Στο τέλος έγινε ισχυρότατος, δηλαδή πάρα πολύ ισχυρός. (υπερθετικός βαθμός)
Παίζω με τις λέξεις
- Βάλε στη σειρά τις παρακάτω λέξεις από την πιο «ζεστή» στην πιο «κρύα»:
παγωνιά, καύσωνας, ζέστη, κρύο, ψύχρα
- Συζητήστε στην τάξη και γράψε ολόκληρη την ονομασία των παρακάτω υπηρεσιών.
Δ.Ε.Η.: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ο.Τ.Ε.: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ΕΛ.ΤΑ.: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Γράφω σωστά
- Γράψε τον τίτλο μιας είδησης που άκουσες ή διάβασες αυτές τις ημέρες και σου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση.
- Γράψε τον τίτλο που συνοδεύει τη φωτογραφία στο κείμενο που διάβασες.
- Συμπλήρωσε τις παρακάτω λέξεις με τα γράμματα της παρένθεσης (η, υ, ει) και βάλε τόνο όπου χρειάζεται.
η __δηση, ο δ_μοσιογράφος, η ψ_χρα, το ψ_χος, ορ__νός -η -ο, ορ__νότερος -η -ο, π_κνός -η -ο, π_κνότερος -η -ο
Αύριο Ανθολόγιο
Λεξιλόγιο
Αποκάλυψε τις λέξεις ή τα τμήματα των λέξεων που έχουν καλύψει οι νιφάδες του χιονιού και βάλε τόνους όπου χρειάζεται.
οδ_ς, ____στρωμα, δρ_μος, πεζο____, λε_φόρος,
ξ_πνώ- ξ_πν_σα, πηγαίνω- π_γα, περπατώ- περπάτ_σα,
μένω- έμ__να, καθαρ_ζω- καθάρ_σα, λέω- __πα, βλέπω - __δα,
είδ_ση, δ_μοσιογράφος,
ψ_χρα, χ__μώνας, κρ_ο, κ____λόγημα,
χ____άνθρωπος, χ____θύελλα, χ____νερο, χ____πτωση,
πρόθ_μος -η -ο, ορ_νός -ή -ό, π_κνός -ή -ό
 
Εκφράσεις:
Σαν τα χ_______!
Χ_______ είναι τα χέρια σου!
Μαθημένα τα _______ στα χιόνια!
Λέξεις του χειμώνα
Συμπλήρωσε το λεξιλόγιο γράφοντας δικές σου λέξεις σχετικές με το χειμώνα.
|
