Η αθροιστική θεωρία του Αριστοτέλη

Η αθροιστική θεωρία είναι καλύτερα γνωστή από την έρευνα που κάνει ο Αριστοτέλης στο τρίτο βιβλίο των "Πολιτικών" με θέμα το πολιτειακό πρόβλημα, ή, κατά την διατύπωση του ίδιου, την "απορία", ποιος πρέπει να είναι ο κύριος φορεύς της πολιτικής εξουσίας ("τί δεῖ τὸ κύριον εἶναι τῆς πόλεως"). Συγκεκριμένα εξετάζει την σχετική με κάθε φορέα επιχειρηματολογία: τις αξιώσεις των "πολλών" (χρησιμοποιούνται οι λέξεις "πλήθη" ή "πλῆθος" και "ὄχλος"), δηλ. του δήμου, των "ολίγων", που διακρίνονται είτε για τον πλούτο τους ("πλούσιοι"), είτε για την πνευματική και ηθική τους υπεροχή ("ἐπιεικεῖς"), δηλ. των ολιγαρχικών ή των αριστοκρατικών, και του "Ενός", της με εξαιρετικά προσόντα προικισμένης προσωπικότητος ("βέλτιστος πάντων"), δηλ. της μοναρχίας. Η έρευνα καταλήγει στη διαπίστωση, ότι καμμιά από τις αξιώσεις αυτές δεν μπορεί να αναγνωρισθή ως απόλυτα δίκαιη. Κεντρική ιδέα της αθροιστικής θεωρίας είναι ότι το πλήθος ως σύνολο είναι "καλύτερο" ή ισχυρότερο από τους λίγους ή τον Ένα. Ανάλογα με τα κριτήρια που λαμβάνονται υπ' όψιν ("αρετή", "φρόνησις", "πλούτος") η υπεροχή αυτή είναι ηθική, διανοητική και υλική.

Ι.Σ. Τουλουμάκος, "Η δημοκρατική επιχειρηματολογία στα Πολιτικά του Αριστοτέλη" στο Δ. Ζ. Ανδριόπουλος (εκδ.), Αριστοτέλης. Οντολογία, Γνωσιοθεωρία, Ηθική, Πολιτική Φιλοσοφία, εκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 1987, σελ. 75

[πηγή: Φιλοσοφικός Λόγος, Γ Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης. Βιβλίο καθηγητή, σελ. 243]