Νεοελληνική Γλώσσα (Β΄ Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
Γ ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής εικόνα

εικόναΑκούω και μιλώ

1. Δύο μαθητές να υποδυθούν δύο ανθρώπους-οδηγούς (δραματοποίηση) που συζητούν για τα τροχαία ατυχήματα και ο ένας συμπληρώνει τον άλλο με βάση τις φράσεις που υπάρχουν στις επόμενες στήλες. Συμπληρώστε τις προτάσεις της δεύτερης πρότασης σύμφωνα με το παράδειγμα.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ:
Τα τροχαία ατυχήματα συνεχώς αυξάνονται. 		Η αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων είναι συνεχής.
Τόσο οι οδηγοί όσο και οι επιβάτες παραβαίνουν συστηματικά τον ΚΟΚ […]. Τόσο οι οδηγοί όσο και οι επιβάτες κάνουν …………………… παραβάσεις του ΚΟΚ.
[…] τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αναφέρονται συχνά στους θανάτους που προκαλούνται από τροχαία ατυχήματα […] Η αναφορά των μέσων ενημέρωσης στους θανάτους που προκαλούνται από τροχαία ατυχήματα είναι ……………………
Είμαστε ανυπόμονοι, ευέξαπτοι […]; Αντιδρούμε πάντα …………………… και …………………… ;

Στην παραπάνω άσκηση τι μέρος του λόγου είναι οι λέξεις που συμπληρώσατε στη δεξιά στήλη; • Τι μέρος του λόγου είναι οι λέξεις τις οποίες αντικατέστησαν;

2. Περιμένετε τα αποτελέσματα των εξετάσεων κι έχετε αγωνία. Μοιραστείτε την αγωνία σας με το φίλο/τη φίλη σας, χρησιμοποιώντας τις παρακάτω λέξεις από τα κείμενά σας (είτε ως επίθετα ή μετοχές είτε ως επιρρήματα): νευρικός, βιαστικά, δυνατά, ευέξαπτος, συστηματικά, ευκολότερα, συνεχώς, πολιτισμένες.

3. επί τόπου (κείμ. 2), για χρόνια (κείμ. 3) διά βίου: τι είδους επιρρηματική σχέση φανερώνουν οι εκφράσεις αυτές; • Από ποια μέρη του λόγου σχηματίζονται;

 

εικόναΜαθαίνω για τα παράγωγα επιρρήματα:

  • Επιρρήματα παράγονται από επίθετα, μετοχές, αντωνυμίες και από άλλα επιρρήματα.
  • Σχηματίζονται με τις παραγωγικές καταλήξεις:
    εικόνα

Προσοχή: Υπάρχουν επιρρήματα που παράγονται και με την προσθήκη της κατάληξης -α αλλά και της κατάληξης -ως.
Ο διαφορετικός αυτός σχηματισμός συνήθως συνδέεται και με διαφορετική σημασία.
Παράδειγμα:

απλός → απλά: Να απαντήσετε όσο πιο απλά μπορείτε. (=με απλότητα)
→ απλώς: Ήθελα απλώς να ρωτήσω τι κάνετε. (=μόνο)

Ορισμένα τέτοια ζεύγη επιρρημάτων παράγονται από διαφορετικά επίθετα:
ακριβά (από το ακριβός): Το πλήρωσες πολύ ακριβά.
ακριβώς (από το ακριβής): Ακριβώς αυτό εννοώ κι εγώ.

 

εικόναΜαθαίνω για τα προθετικά σύνολα:

  • Τα προθετικά σύνολα φανερώνουν κυρίως επιρρηματικές σχέσεις. Με την έννοια αυτή μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο λόγο όπως και τα επιρρήματα για να δηλώσουν:

    τόπο → προς την πόρτα, ως εκεί, από την Αθήνα
    τρόπο → με ζωηρότητα, με συντομία
    χρόνο → κατά τα Χριστούγεννα, για λίγο, ως αύριο
    κτλ.

 

εικόναΔιαβάζω και γράφω

1. Αντικαταστήστε τα ακόλουθα επιρρήματα με προθετικά σύνολα:

κείμ. 2 αναλυτικότερα  
κείμ. 4 βιαστικά  
κείμ. 4 δυνατά  

2. Συμπληρώστε τις στήλες του πίνακα σύμφωνα με το παράδειγμα:

κείμ. 2 επιδεικτική συμπεριφορά συμπεριφέρομαι επιδεικτικά
            αντικανονικό προσπέρασμα  
            προκλητική παράβαση του ΚΟΚ  
κείμ. 4 αντιμετωπίζω θετικά

3. Περιγράψτε ένα παραλίγο ατύχημα του οποίου υπήρξατε αυτόπτης μάρτυρας, χρησιμοποιώντας στην περιγραφή σας μερικές από τις φράσεις που σχηματίσατε στις ασκήσεις 1 και 2, καθώς και τα ακόλουθα επιρρήματα: βιαστικά, απρόσεκτα, επιθετικά.