Στο βιβλίο αυτό έχουν ανθολογηθεί μεταφρασμένα φιλοσοφικά κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, ποιητικά ή πεζά. Μέσα από τα κείμενα αυτά, παρακολουθούμε τον φιλοσοφικό στοχασμό της αρχαιότητας, όπως αναπτύχθηκε στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου από τον 6ο αι. π.Χ. μέχρι και τον 6ο αι. μ.Χ., και την εξέλιξη της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας.

Το βιβλίο απαρτίζεται από την Εισαγωγή, όπου αναλύεται η έννοια της φιλοσοφίας, δίνονται ορισμοί της και γίνεται λόγος για τη σημασία της στη ζωή του ανθρώπου, την ιστορική εξέλιξή της από την αρχαϊκή εποχή μέχρι την ύστερη αρχαιότητα και τη διαίρεση αυτής σε κλάδους. Παράλληλα, αναφέρονται οι πηγές που στηρίζουν την παράδοση της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας. Tα ανθολογημένα κείμενα που ακολουθούν, σε είκοσι τέσσερις ενότητες, αναδεικνύουν τον ηθικό, πολιτικό και κοινωνικό στοχασμό των φιλοσόφων της αρχαιότητας. Τα προβλήματα που εξετάζονται αναφέρονται στις έννοιες: γνώση και αλήθεια, φύση και κοινωνία, νόμος και φύση, ευδαιμονία και αρετή, πολιτεία και πολιτική οργάνωση, δικαιοσύνη και νόμος. 

Oι είκοσι τέσσερις ενότητες κατανέμονται σε πέντε κεφάλαια. Aπό αυτά τα δύο πρώτα είναι αφιερωμένα στους Προσωκρατικούς και τους Σοφιστές και το καθένα περιλαμβάνει τέσσερις ενότητες. Τα επόμενα δύο αναφέρονται στους φιλοσόφους της κλασικής αρχαιότητας, Σωκράτη, Πλάτωνα και Αριστοτέλη, και περιέχουν πέντε ενότητες το καθένα. Tο πέμπτο κεφάλαιο, αφιερωμένο στην κυνική φιλοσοφία, η οποία διαμορφώθηκε μετά τον θάνατο του Σωκράτη, και στις φιλοσοφικές σχολές των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, περιέχει έξι ενότητες. Κάθε κεφάλαιο συγκροτείται από έναν γενικό προοργανωτή, την εισαγωγή και τις επιμέρους ενότητες. Σε κάθε ενότητα υπάρχει το μεταφρασμένο κείμενο, στο οποίο προτάσσεται ο προοργανωτής, που παρουσιάζει με συντομία τους θεματικούς άξονες του κειμένου που έχει επιλεγεί, και συμπληρώνεται με τα σχόλια, τα παράλληλα κείμενα, τις ερωτήσεις, τις εργασίες και τις δραστηριότητες. Kάθε κεφάλαιο ολοκληρώνεται με την ανακεφαλαίωση. Στο τέλος του βιβλίου, σε μια ενότητα, παρουσιάζεται η γενική επισκόπηση των προβλημάτων που αναπτύχθηκαν σε αυτό.

Ο σκοπός του βιβλίου είναι διπλός: αφενός να παρακολουθήσει την εξέλιξη της φιλοσοφικής σκέψης μέσα από τα ανθολογούμενα κείμενα και αφετέρου να δείξει μερικά σημαντικά προβλήματα της φιλοσοφίας σε σχέση με το κοινωνικό, πολιτικό και ιστορικό πλαίσιο της εποχής κατά την οποία συζητήθηκαν. Παράλληλα, το βιβλίο είναι μια εικονογραφημένη ιστορία της φιλοσοφίας, καθώς περιλαμβάνει αυθεντικά ή φανταστικά πορτρέτα φιλοσόφων και απεικονίσεις από καλλιτέχνες όλων των εποχών, σχετικές προς τα θέματα που συζητούνται. Προτείνεται η παράλληλη αξιοποίηση του βιβλίου της Α΄, Β΄ και Γ΄ Γυμνασίου Iστορία της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.

Τελειώνοντας, θα θέλαμε να εκφράσουμε τις ευχαριστίες μας στον συνάδελφο Γιάννη Σπυράλατο, θεολόγο-φιλόλογο με ειδίκευση στην Ιστορία της Φιλοσοφίας, για την ουσιαστική και ανιδιοτελή συμβολή του σε όλα τα στάδια της εκπόνησης του βιβλίου αυτού.