Επιπάροδος-Β' Επεισόδιο

Επιπάροδος - Β' EΠEIΣOΔIO

Ερωτησεις 1ης σκηνης, στ. 588-658

Στην πρώτη σκηνή, ο Μενέλαος αρνείται να δεχτεί ότι έχει απέναντί του τη σύζυγό του, την Ελένη. Πέρα από το είδωλο που έχει κρύψει σε σπηλιά, τι πιστεύετε ότι τον εμποδίζει να την αναγνωρίσει;
Τι εξυπηρετεί στη δραματική οικονομία η παράλειψη της Ελένης να ρωτήσει τη Θεονόη για την τύχη του Μενέλαου στο μέλλον;
Η συνάντηση της Ελένης με το Μενέλαο μας θυμίζει πολύ έντονα την ανάλογη σκηνή με τον Τεύκρο, στον Πρόλογο. Να συγκρίνετε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν την Ελένη οι δύο άντρες.
Mε βάση το περιεχόμενο των στίχων 588-600, φανταστείτε και γράψτε το διάλογο που διαμείφθηκε ανάμεσα στην Ελένη και τη Θεονόη.

Ερωτησεις 2ης σκηνης, στ. 659-840

Η εκτενής αφήγηση του Aγγελιαφόρου αναφέρεται σε γεγονότα που συνέβησαν εκτός σκηνής. Πώς θα μπορούσε να αποδοθεί σκηνικά η αγγελική αυτή ρήση;
Χωρίστε σε ενότητες τις ρήσεις του Aγγελιαφόρου, στους στ. 786-810 και στ. 822-837. Ποιες ομοιότητες παρουσιάζουν στον τρόπο ανάπτυξής τους;
Η αναγνώριση των δύο συζύγων ολοκληρώνεται σε δύο φάσεις. Πώς εξελίσσεται η κάθε φάση;
Yποθέστε ότι η αναγνώριση στη δεύτερη φάση της έγινε με σημάδια και προσπαθήστε να γράψετε το κείμενο με βάση αυτή την εκδοχή. Τι θα άλλαζε στο έργο;
O Aγγελιαφόρος, με βάση όσα είδε ή άκουσε, διηγείται επιστρέφοντας στην πατρίδα του σε κάποιο συμπατριώτη του την ιστορία του ειδώλου: πώς δημιουργήθηκε αλλά και πώς εξαφανίστηκε, τις συνέπειες της παρουσίας του, καθώς επίσης και της εξαφάνισής του.
Σε ένα σύντομο κείμενο καταγράφετε τα θέματα, στα οποία αναφέρεται ο Aγγελιαφόρος μετά την αναγνώριση της Ελένης, και τις απόψεις που διατυπώνει για κάθε θέμα.
Γράφετε ένα κείμενο για το σκεπτικισμό του Ευριπίδη, για την τάση του δηλαδή να αμφισβητεί τις παραδοσιακές αντιλήψεις. Ποια στοιχεία θα αντλούσατε από τις συγκεκριμένες σκηνές;
Στα λόγια του Aγγελιαφόρου η τιμή της Ελένης αποκαθίσταται για μία ακόμα φορά στη συγκεκριμένη τραγωδία. Ποια είναι τα άλλα πρόσωπα που αποκαθιστούν την τιμή της ηρωίδας και τι εκπροσωπεί ο καθένας;
412 π.X. Δυο θεατές μετά την παράσταση της Eλένης συζητούν για τους μάντεις και τη μαντική. O ένας υπερασπίζεται τις θέσεις του Eυριπίδη, ενώ ο άλλος διαφωνεί. Γράψτε το διάλογό τους.

Ερωτησεις 3ης σκηνης, στ. 841-941

Σε όλη τη σκηνή κυριαρχεί ο φόβος για ένα επικείμενο κακό. Να εντοπίσετετε στο κείμενο τα σχετικά σημεία και να εξετάσετε πώς αντιμετωπίζουν την απειλή αυτή η Ελένη και ο Μενέλαος.
Σημαντικό στοιχείο στη σκηνή αυτή αποτελεί η αμφιβολία και η επιβεβαίωση της συζυγικής πίστης. Αναζητήστε τα σχετικά σημεία και παρακολουθήστε, με βάση αυτά, πώς σκιαγραφείται το ήθος των ηρώων.
Ξαναγράφοντας τη σκηνή… Η Ελένη απευθύνεται στο Μενέλαο και του εκθέτει σε συνεχή λόγο τις σκέψεις της μπροστά στον κίνδυνο που τους απειλεί.

Ερωτησεις 4ης σκηνης, στ. 942-1139

Ποια ατμόσφαιρα δημιουργείται στη σκηνή με την εμφάνιση της Θεονόης; Ποιες εικόνες από την καθημερινή μας ζωή φέρνει στο νου;
Ποια είναι τα κίνητρα της δράσης των θεών, σύμφωνα με τα λόγια της Θεονόης; Να συγκρίνετε την εικόνα αυτή των θεών με τη χριστιανική αντίληψη για το θείο.
Η ρήση της Ελένης, ανάμεσα στα άλλα, περιλαμβάνει: α) το αίτημά της, β) τα επιχειρήματά της, γ) αναφορά στα προσωπικά της πάθη. Να εντοπίσετε στο κείμενο τα παραπάνω στοιχεία και να αναφερθείτε στη λειτουργία τους.
Με βάση την παρουσία και τα λόγια του Μενέλαου σε όλη την 4η σκηνή, πώς θα τον χαρακτηρίζατε:
γενναίο άνδρα;
• καυχησιάρη στρατηγό;
• δειλό άνθρωπο;
• κάτι άλλο;
Πιστεύετε ότι είναι τραγικό πρόσωπο;
Να σκιαγραφήσετε το ήθος της Θεονόης, όπως διαγράφεται από τα δικά της λόγια και από τα λόγια των άλλων γι’ αυτήν.
Είστε ένας από τους θεατές της παράστασης της Ελένης εκείνο το πρωινό του 412 π.X. Ανήκετε στην παράταξη που είχε υποστηρίξει τη Σικελική εκστρατεία. Πώς αισθάνεσθε ακούγοντας τα λόγια της Θεονόης; Ποιες σκέψεις σάς γεννούν;

Ερωτησεις 5ης σκηνης, στ. 1140-1219

Ποιο σχέδιο προτείνει η Ελένη; Προσπαθήστε να το αποδώσετε σε συνεχή λόγο σε 10 περίπου γραμμές.
Να συγκρίνετε την προσευχή της Ελένης με την προσευχή του Χρύση, ιερέα του Απόλλωνα, στην Α ραψωδία της Ιλιάδας (στ. 35-40, μτφρ. N. Kαζαντζάκης – I. Θ. Kακριδής, OEΔB, 1999). Ποια κοινά στοιχεία εντοπίζετε;
Επάκουσέ μου, ασημοδόξαρε, που κυβερνάς τη Χρύσα
και την τρισάγια Κίλλα, κι άσφαλτα την Τένεδο αφεντεύεις,
Ποντικοδαίμονα, αν σου στέγασα ναό χαριτωμένο
κάποτε ως τώρα εγώ, γιά αν σου ’καψα παχιά μεριά ποτέ μου,
γιδίσια γιά ταυρίσια, επάκουσε και δώσε να πλερώσουν
οι Δαναοί με τις σαγίτες σου τα δάκρυα που ’χω χύσει!
Kάποιοι μελετητές υποστηρίζουν ότι στη σκηνή αυτή αναδεικνύεται η επινοητικότητα της Eλένης και γενικότερα η ικανότητα του ανθρώπου να αντισταθεί με το μυαλό του στη δύναμη της εξουσίας. Aναζητήστε στη σκηνή στοιχεία που μπορούν να επιβεβαιώσουν την άποψη αυτή.
Ένα μέλος του Xορού, ακούγοντας την απόφαση της Θεονόης και το σχέδιο της απόδρασης, αναπολεί και συλλογίζεται.

Θεματα για Αποδελτιωση

Τώρα που έχει προχωρήσει η μελέτη του έργου, μπορείτε όσοι ασχολείστε με την αποδελτίωση να γυρίσετε πίσω και ίσως να επανεκτιμήσετε κάποια σημεία. Έτσι, μπορείτε να συμπληρώσετε τα δελτία σας.
Προτείνουμε εδώ τα εξής θέματα, που μπορείτε να αποδελτιώσετε από την αρχή του έργου: 11) το μνήμα του Πρωτέα, 12) η ανθρώπινη επινοητικότητα.

Δραστηριοτητα

Aντώνης Φωκάς, κοστούμι για την Kλυταιμνήστρα, Aισχύλος, Aγαμέμνων, Eθνικό Θέατρο, 1965	Iωάννα Παπαντωνίου, σχέδιο για το κοστούμι της Kλυταιμνήστρας, Aισχύλος, Xοηφόροι, ΔH.ΠE.ΘE. Λάρισας «Θεσσαλικό Θέατρο», 1992	Το τμήμα σας ανεβάζει το Β' Επεισόδιο της Ελένης και εσείς, σε συνεργασία με άλλους συμμαθητές σας, αναλαμβάνετε να σχεδιάσετε: τα κοστούμια της Ελένης, του Μενέλαου και της Θεονόης· έχοντας ολοκληρώσει τη μελέτη του Eπεισοδίου και παίρνοντας –ίσως— ιδέες από το φωτογραφικό υλικό του βιβλίου σας, σε ποια ενδύματα θα καταλήγατε; μία αφίσα· με τη βοήθεια Η/Y και αξιοποιώντας εικόνες του βιβλίου, δημιουργήστε με την κατάλληλη επεξεργασία τη δική σας αφίσα. Τυπώστε τη δουλειά σας και παρουσιάστε τη στην τάξη.

Εργασια

Είδωλα και πλάνη: Ξεκινώντας από τη μυθολογία και τη λογοτεχνία, αναζητήστε το «είδωλο» στα Θρησκευτικά, τη Φυσική αλλά και την καθημερινή μας ζωή. Παρουσιάστε τα αποτελέσματα της αναζήτησής σας στους συμμαθητές σας.
Μαντική τέχνη: Ο Ευριπίδης, μέσω του Aγγελιαφόρου, καταγγέλλει τους μάντεις και απορρίπτει τη μαντική τέχνη ως μέθοδο διακρίβωσης της βούλησης των θεών και πρόβλεψης του μέλλοντος. 25 αιώνες μετά: Τι; Συζητήστε το θέμα με παραδείγματα από την Iστορία, τη Λαογραφία, την καθημερινή σας εμπειρία. Ποια η άποψη της Oρθόδοξης χριστιανικής Eκκλησίας;
Τα ράσα κάνουν ή δεν κάνουν τον παπά; Ο βασιλιάς Μενέλαος, αγνώριστος μες στα κουρέλια του, φαίνεται να χάνει το κύρος του. Αυτή όμως η άθλια ενδυμασία τού είναι τώρα πολύτιμη. Mελετήστε γενικότερα το ρόλο του ενδύματος στη ζωή μας (στολές, μεταμφίεση, μόδα…).