Αρχαία Ελληνική Γλώσσα (Β΄ Γυμνασίου)

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα

Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ:	Αμφιλόχιος Παπαθωμάς, Αναπληρωτής Καθηγητής του Παν/μίου Αθηνών Μαρία Γαλάνη-Δράκου, Φιλόλογος Βασιλική Καμπουρέλλη, Φιλόλογος Ευαγγελία Λουτριανάκη, Φιλόλογος, Εκπαιδευτικός Β′/θμιας Εκπαίδευση

ΚΡΙΤΕΣ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΤΕΣ:	Ιωάννης Πετρόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής του Δημοκρίτειου Παν/μίου Θράκης Χρίστος Κυριαζόπουλος, Σχολικός Σύμβουλος Γεωργία Κατσαγάνη-Γιαννακοπούλου, Φιλόλογος, Εκπαιδευτικός Β′/θμια Εκπαίδευσης

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΣΗ:	Δημήτριος Καλανδράνης, Σκιτσογράφος
ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕλΕΙΑ	Σπυρίδων Καράμπαλης, Φιλόλογος

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΥΠΟΕΡΓΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΗ:	Σωτήριος Γκλαβάς, Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου


ΕΞΩΦΥΛΛΟ:	Ο Απόλλων (Δυτικό αέτωμα του ναού του Διός στην Ολυμπία, Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας)

ΠΡΟΕΚΤΥΠΩΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ:	ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΒΑΝΗ

Γ' Κ.Π.Σ.ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ / Ενέργεια 2.2.1 / Κατηγορία Πράξεων 2.2.1.α: «Αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών και συγγραφή νέων εκπαιδευτικών πακέτων»

	ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟYΤΟ Δημήτριος Γ. Βλάχος Ομότιμος Καθηγητής του Α.Π.Θ Πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Πράξη με τίτλο:	«Συγγραφή νέων βιβλίων και παραγωγή υποστηρικτικού εκπαιδευτικού υλικού με βάση το ΔΕΠΠΣ και τα ΑΠΣ για το Γυμνάσιο»

	Επιστημονικός Yπεύθυνος Έργου Αντώνιος Σ. Μπομπέτσης Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

	Αναπληρωτές Επιστημονικοί Yπεύθυνοι Έργου Γεώργιος Κ. Παληός Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Ιγνάτιος Ε. Χατζηευστρατίου Μόνιμος Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Έργο συγχρηματοδοτούμενο 75% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και 25% από εθνικούς πόρους.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗΣ

Η επανέκδοση του παρόντος βιβλίου πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών & Εκδόσεων «Διόφαντος» μέσω ψηφιακής μακέτας, η οποία δημιουργήθηκε με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ / ΕΠ «Εκπαίδευση & Διά Βίου Μάθηση» / Πράξη «ΣΤΗΡΙΖΩ».

Οι διορθώσεις πραγματοποιήθηκαν κατόπιν έγκρισης του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Αμφιλόχιος Παπαθωμάς — Μαρία Γαλάνη-Δράκου

Βασιλική Καμπουρέλλη — Ευαγγελία Λουτριανάκη

ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΗΣ

Η συγγραφή και η επιστημονική επιμέλεια του βιβλίου πραγματοποιήθηκε
υπό την αιγίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα

Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Εικόνα

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1
Πατρική δικαιοσύνη (Aἰλιανός, Ποικίλη Ἱστορία 1.34 [διασκευή])
Α. Κείμενο
Β. Επανάληψη ύλης ετυμολογίας Α΄ Γυμνασίου
Γ. Επανάληψη ύλης γραμματικής – σύνταξης Α΄ Γυμνασίου
ΕΝΟΤΗΤΑ 2
Το τέχνασμα του Θεμιστοκλή (Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Θεμιστοκλῆς 12.2-6 [διασκευή])
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: λέγω
Β2. Ετυμολογικά: Εισαγωγή στη σύνθεση
Γ. Γραμματική: Συμφωνόληκτα ουσιαστικά γ' κλίσης
ΕΝΟΤΗΤΑ 3
Το χρέος του ιστορικού (Πολύβιος, Ἱστορίαι 1.14.4-7)
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: κοσμέω, κοσμῶ
Β2. Ετυμολογικά: Σύνθεση — Πρώτο συνθετικό λέξη κλιτή – ουσιαστικό
Γ1. Γραμματική: Συμφωνόληκτα ουσιαστικά γ' κλίσης
Γ2. Σύνταξη: Σύνδεση προτάσεων ή όρων πρότασης – Παρατακτική και υποτακτική σύνδεση
ΕΝΟΤΗΤΑ 4
Οι Σεληνίτες (Λουκιανός, Ἀληθὴς Ἱστορία 1.23-26 [διασκευή])
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: καλός, καλή, καλόν
Β2. Ετυμολογικά: Σύνθεση — Πρώτο συνθετικό λέξη κλιτή – επίθετο
Γ. Γραμματική: Φωνηεντόληκτα επίθετα γ' κλίσης — Υποτακτική ενεστώτα και αορίστου ε.φ. βαρύτονων ρημάτων
ΕΝΟΤΗΤΑ 5
Η ελεημοσύνη βασίλισσα των αρετών (Ἰωάννης Χρυσόστομος, Εἰς τὸ ῥητὸν τοῦ Προφήτου Δαυΐδ, PG55, 517-518 [διασκευή])
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: ἄγω
Β2. Ετυμολογικά: Σύνθεση — Πρώτο συνθετικό λέξη κλιτή – ρήμα
Γ1. Γραμματική: Υποτακτική ενεστώτα ρ. εἰμὶ και παρακειμένου ε.φ. βαρύτονων ρημάτων – Αλληλοπαθητική αντωνυμία
Γ2. Σύνταξη: Απρόσωπη σύνταξη
ΕΝΟΤΗΤΑ 6
Η ευθύνη για την παιδεία των νέων (Ξενοφῶν, Ἀπολογία Σωκράτους 19-21 [διασκευή])
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: πείθω
Β2. Ετυμολογικά: Σύνθεση — Πρώτο συνθετικό λέξη άκλιτη (επίρρημα, πρόθεση, αχώριστο μόριο)
Γ. Γραμματική: Επίθετα γ' κλίσης — Ερωτηματική αντωνυμία τίς, τίς, τί – Αόριστη αντωνυμία τὶς, τὶς, τὶ
ΕΝΟΤΗΤΑ 7
Ένας στοργικός ηγέτης (Ξενοφῶν, Ἀγησίλαος 7.1-3)
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: πράττω
Β2. Ετυμολογικά: Σύνθεση — Δεύτερο συνθετικό λέξη κλιτή – ουσιαστικό
Γ. Γραμματική: Ευκτική ενεστώτα, μέλλοντα και αορίστου ε.φ. βαρύτονων ρημάτων – Αναφορική αντωνυμία ὅς, ἥ, ὅ – Αναφορική αντωνυμία ὅστις, ἥτις, ὅ τι
ΕΝΟΤΗΤΑ 8
Η γένεση της θρησκείας και της δικαιοσύνης (Κριτίας, Σίσυφος απ. 19, στ.1-21)
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: ἆθλος
Β2. Ετυμολογικά: Σύνθεση — Δεύτερο συνθετικό λέξη κλιτή – επίθετο
Γ1. Γραμματική: Ευκτική ενεστώτα ρ. εἰμὶ και παρακειμένου των βαρύτονων ρημάτων ε.φ. – Επίθετα γ' κλίσης
Γ2. Σύνταξη: Το άμεσο και έμμεσο αντικείμενο
ΕΝΟΤΗΤΑ 9
Η Καλλιπάτειρα (Παυσανίας, Ἑλλάδος Περιήγησις 5.6.7-8 [διασκευή])
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: φέρω
Β2. Ετυμολογικά: Σύνθεση — Δεύτερο συνθετικό λέξη κλιτή – ρήμα
Γ. Σύνταξη: Επιρρηματικές μετοχές – Κατηγορηματική μετοχή
ΕΝΟΤΗΤΑ 10
Ένας δύσκολος αντίπαλος (Λουκιανός, Νεκρικοὶ Διάλογοι 24.2-3)
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: βίος
Β2. Ετυμολογικά: Επαναληπτικές ασκήσεις
Γ. Γραμματική – Σύνταξη: Επαναληπτικές ασκήσεις
ΕΝΟΤΗΤΑ 11
Ο σεβασμός προς τους γονείς μέλημα του νόμου (Πλάτων, Νόμοι 881b-e [διασκευή])
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: φεύγω
Β2. Ετυμολογικά: Σύνθεση – Δεύτερο συνθετικό λέξη άκλιτη
Γ. Γραμματική: Προστακτική ενεστώτα και αορίστου ε.φ. βαρύτονων ρημάτων
ΕΝΟΤΗΤΑ 12
Τα φαινόμενα απατούν (Ἰωάννης Χρυσόστομος, Περὶ Λαζάρου, PG48.1030-1031 [διασκευή])
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: τέλος
Β2. Ετυμολογικά: Νόθα σύνθετα
Γ. Γραμματική: Προστακτική ενεστώτα ρ. εἰμὶ και παρακειμένου ε.φ. βαρύτονων ρημάτων – Ανώμαλα επίθετα
ΕΝΟΤΗΤΑ 13
Η σωστή στάση στο θέμα της τροφής (Γάιος Μουσώνιος Ροῦφος [Στοβαῖος, Ἀνθολόγιον 3.18.37, διασκευή])
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: σῖτος
Β2. Ετυμολογικά: Παρασύνθετα
Γ. Γραμματική: Υποτακτική μ.φ. βαρύτονων ρημάτων
ΕΝΟΤΗΤΑ 14
Απρόσκλητοι βοηθοί (Αἰλιανός, Περὶ ζῴων ἰδιότητος 2.8 [διασκευή])
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: νέμω
Β2. Ετυμολογικά: Άλλοι τρόποι σχηματισμού λέξεων – Μεταφορική χρήση λέξεων
Γ. Σύνταξη: Τα είδη των προσδιορισμών
ΕΝΟΤΗΤΑ 15
Η Αθήνα προπύργιο της Ευρώπης (Λυσίας, Ἐπιτάφιος τοῖς Κορινθίων βοηθοῖς 20-22 [διασκευή])
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: φρονέω, φρονῶ
Β2. Ετυμολογικά: Επαναληπτικές ασκήσεις
Γ1. Γραμματική: Ευκτική μ.φ. βαρύτονων ρημάτων – Ευκτική μέλλοντα ρ. εἰμί
Γ2. Σύνταξη: Οι ομοιόπτωτοι ονομαστικοί προσδιορισμοί
ΕΝΟΤΗΤΑ 16
Μεγαλόψυχη στάση (Ψευδο-Καλλισθένης, Μυθιστορία Αλεξάνδρου, Παραλλαγή γ, 22)
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: αἴτιος
Β2. Ετυμολογικά: Επαναληπτικές ασκήσεις
Γ1. Γραμματική: Προστακτική μ.φ. βαρύτονων ρημάτων – Κτητικές αντωνυμίες
Γ2. Σύνταξη: Οι ετερόπτωτοι ονοματικοί προσδιορισμοί
ΕΝΟΤΗΤΑ 17
Το πάθημα των ερωδιών (Παράφρασις τῶν τοῦ Διονυσίου Ἰξευτικῶν 2.9)
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: ὕδωρ
Β2. Ετυμολογικά: Επαναληπτικές ασκήσεις
Γ. Σύνταξη: Επιρρηματικοί προσδιορισμοί – Εμπρόθετοι επιρρηματικοί προσδιορισμοί
ΕΝΟΤΗΤΑ 18
Τα μειονεκτήματα του γραπτού λόγου σε σχέση με τον προφορικό (Ἀλκιδάμας, Περὶ Σοφιστῶν 15.27-28 [διασκευή])
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: δόξα
Β2. Ετυμολογικά: Επαναληπτικές ασκήσεις
Γ. Γραμματική – Σύνταξη: Επαναληπτικές ασκήσεις
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Ι. Παράλληλα κείμενα
ΙΙ. Το λεξιλόγιο των κειμένων
ΙΙΙ. Τα ανώμαλα ρήματα των κειμένων
IV. Συγκεντρωτικοί πίνακες φαινομένων

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Tο βιβλίο της Aρχαίας Eλληνικής Γλώσσας της B′ Tάξης του Γυμνασίου αποτελεί συνέχεια του βιβλίου της A′ τάξης και ακολουθεί την ίδια δομή με εκείνο. Στόχος και αυτού του βιβλίου είναι να προσεγγίσει ο μαθητής την αρχαία ελληνική γλώσσα με βάση την αττική διάλεκτο μέσα από κείμενα ποικίλου περιεχομένου, όχι μόνο της κλασικής εποχής, αλλά και μεταγενέστερα, της όψιμης αρχαιότητας.
H κλιμακούμενη δυσκολία των κειμένων, κατά κανόνα αυτούσιων, αλλά και η παρουσίαση των γλωσσικών και μορφολογικών στοιχείων, καθώς και η ποικιλία των ερωτήσεων και ασκήσεων, πιστεύουμε ότι διευκολύνει τη σταδιακή εξοικείωση των μαθητών με την αρχαία ελληνική γλώσσα. Mε τη σύνδεση της αρχαίας και της νέας ελληνικής, στο επίπεδο της ετυμολογίας, της γραμματικής και του συντακτικού, ο μαθητής θα αντιληφθεί τη διαχρονική εξέλιξη και συνέχεια της ελληνικής γλώσσας.
Kαι στην τάξη αυτή, στο πλαίσιο της διαθεματικής προσέγγισης της γνώσης, η διδασκαλία του μαθήματος συνδέεται με τα άλλα μαθήματα, τόσο στο βασικό κείμενο κάθε Eνότητας όσο και στα παράλληλα κείμενα που περιέχονταιστο Eπίμετρο του βιβλίου.
H παράθεση, τέλος, στο Eπίμετρο εποπτικών πινάκων των γραμματικών, συντακτικών και ετυμολογικών φαινομένων, που περιέχουν όχι μόνο την ύλη της τάξης αυτής αλλά και της προηγούμενης, αποτελεί μέσο, για να διευκολυνθεί ο μαθητής περαιτέρω στην προσέγγιση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

Η συγγραφική ομάδα