Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής 
 Ακούω και μιλώ
1. Ο Ρ. Κενό παρουσίασε με εκατό περίπου διαφορετικούς τρόπους ένα επεισόδιο. Δείτε πρώτα τα δύο παραδείγματα από το βιβλίο του Ασκήσεις ύφους.
Παράδειγμα 1
Τι στριμωγμένοι που ήμασταν σε κείνη την πλατφόρμα του λεωφορείου! Και τι γελοίος κι ανόητος που έδειχνε εκείνος ο νεαρός! Και τι θαρρείτε πως έκανε; Ούτε λίγο ούτε πολύ τα 'βαλε με τον ταλαίπωρο το διπλανό του! Κι ο λόγος; Ισχυρίστηκε –αυτός ο λιμοκοντόρος!– πως το ανθρωπάκι δίπλα του τον έσπρωχνε! Σα να μην έφτανε αυτό, μόλις είδε μια θέση ελεύθερη, όρμηξε να την πιάσει! Αντί να την παραχωρήσει σε μια κυρία!
Δύο ώρες αργότερα, μαντέψτε ποιον συνάντησα μπροστά στο σταθμό του Σαιν Λαζάρ; Τον ίδιο το λιμοκοντόρο! Να παίρνει συμβουλές για το ντύσιμό του! Από κάποιο φίλο του!
Απίστευτο!
Παράδειγμα 2
Μια μέρα γύρω στο μεσημέρι, στην περιοχή του πάρκου Μονσό, πάνω στην πλατφόρμα ενός σχεδόν πλήρους λεωφορείου της γραμμής 8 (σήμερα 84), πρόσεξα έναν άνθρωπο με πολύ μακρύ λαιμό, που φορούσε ένα μαλακό καπέλο, που είχε γύρω του ένα πλεχτό κορδόνι αντί για κορδέλα. Ο άνθρωπος αυτός τα 'βαλε ξαφνικά με το διπλανό του, κατηγορώντας τον πως επίτηδες του πατούσε τα πόδια κάθε φορά που επιβάτες ανέβαιναν ή κατέβαιναν. Εγκατέλειψε πάντως νωρίς τη συζήτηση, για να ριχτεί σε μια θέση που άδειασε.
Δύο ώρες αργότερα, τον ξαναείδα μπροστά στο σταθμό Σαίν Λαζάρ, να συζητάει μεγαλοφώνως μ' ένα φίλο του, που τον συμβούλευε να μικρύνει το άνοιγμα του πέτου του παλτού του, βάζοντας έναν έμπειρο ράφτη να του ράψει λίγο ψηλότερα το πάνω πάνω κουμπί.
Ραιημόν Κενώ, Ασκήσεις ύφους, μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ύψιλον, Αθήνα 1984 |
Στη συνέχεια αφηγηθείτε ένα τροχαίο ατύχημα που συνέβη κοντά στο σχολείο σας. • Η πρώτη αφήγηση θα γίνει σ' ένα φίλο σας, ενώ η δεύτερη στο διοικητή-αξιωματικό της Τροχαίας, που σας κάλεσε να τον ενημερώσετε πώς έγινε το συγκεκριμένο τροχαίο ατύχημα. • Επιλέξτε το κατάλληλο ύφος (λεξιλόγιο, σύνταξη, γλωσσική ποικιλία) για την καθεμία από τις δύο αφηγήσεις.
2. Υποθέστε ότι είστε εκπαιδευτικός και απευθύνεστε σ' ένα μαθητή ο οποίος αισθάνεται ιδιαίτερο άγχος στο σχολείο, κυρίως κατά την περίοδο των εξετάσεων. Χρησιμοποιήστε το κατάλληλο ύφος, ώστε ο μαθητής να αποφορτιστεί από το άγχος που νιώθει. |
 Διαβάζω και γράφω
1. Είδες σήμερα ένα φίλο σου, μεγαλύτερο σε ηλικία, να οδηγεί ένα μηχανάκι με τέτοιο τρόπο ώστε παραλίγο να προκαλέσει ατύχημα. Στείλε του ένα μήνυμα με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο στο οποίο θα τον επιπλήττεις για τη συμπεριφορά του αυτή και ταυτόχρονα θα τη σατιρίζεις με χιουμοριστικό ύφος.
2. Στην πρόσφατη εκδρομή του σχολείου σας επισκεφτήκατε μία από τις ομορφότερες παραλίες (ή φυσικό τοπίο) του νομού ή της περιοχής σας και μείνατε έκπληκτοι από τον τεράστιο όγκο σκουπιδιών και πλαστικών που «εγκατέλειψαν» εκεί οι διάφοροι επισκέπτες. Επιστρέφοντας στο σχολείο αποφασίσατε να στείλετε μια επιστολή στο Δήμαρχο της περιοχής διαμαρτυρόμενοι για την κατάσταση που είδατε και απαιτώντας ταυτόχρονα να λάβει άμεσα μέτρα για την απομάκρυνση των σκουπιδιών. Στο τέλος της επιστολής εκφράστε την επιθυμία να βοηθήσετε εθελοντικά στο έργο αυτό.
3. Πρόσφατα διατυπώθηκε η πρόταση, εκτός από το Συνήγορο του Πολίτη, να θεσμοθετηθεί και ένας νέος θεσμός: Ο Συνήγορος του Παιδιού. Υποθέστε ότι σας ζητούν να υποβάλετε στο Συνήγορο του Παιδιού μια αναφορά (τριών παραγράφων) στην οποία θα περιγράφετε τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζετε τόσο στην καθημερινή σας ζωή όσο και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο ζείτε.
Κριτήρια αξιολόγησης
• Η σύντομη αλλά ουσιαστική παρουσίαση των σημαντικότερων προβλημάτων
• Η χρήση του κατάλληλου ύφους (πιο σύνθετο λεξιλόγιο, επίσημο ύφος κτλ.)
• Η χρήση ποικίλων τρόπων σύνδεσης των προτάσεων και των παραγράφων
|
 Διαθεματική εργασία
«Εμείς οι μαθητές είμαστε ενεργοί πολίτες»
- Επιλέξτε ένα από τα παρακάτω προβλήματα της καθημερινής ζωής που σας αφορά: αξιοποίηση ελεύθερου χρόνου, άγχος εξετάσεων, ρύπανση του περιβάλλοντος.
- Χωρισμένοι σε ομάδες συλλέξτε υλικό:
1. Πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα – ποιες είναι οι συνέπειές του:
(Συλλογή υλικού από ειδήσεις του Τύπου και των άλλων Μ.Μ.Ε., από ανακοινώσεις επίσημων φορέων κτλ. και κατάταξή τους σε κατηγορίες).
2. Πώς αντιδρούν οι μαθητές – τι προτείνουν:
(Συλλογή φωτογραφικού υλικού, σύνταξη κειμένων διαμαρτυρίας κτλ.)
- Παρουσιάστε αυτό το υλικό σε ειδική εκδήλωση του σχολείου σας, όπου θα καλέσετε εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και άλλων φορέων καθώς και ειδικούς επιστήμονες να πάρουν θέση στο πρόβλημα που καταγράψατε καθώς και στις προτάσεις που θα παρουσιάσετε για την επίλυσή του. Φιλοτεχνήστε μία αφίσα για την εκδήλωση αυτή με τη συνεργασία του καθηγητή των Καλλιτεχνικών προβάλλοντας ένα μήνυμα, όπως στις αφίσες που ακολουθούν, ή αλλάζοντας το μήνυμα αυτών των αφισών.
Χρήσιμες ηλεκτρονικές διευθύνσεις
http://www.minocp.gov.gr (ο δικτυακός τόπος του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη με στατιστικά στοιχεία για τα τροχαία ατυχήματα)
http: //www.ypepth.gr (το Γραφείο Αγωγής Υγείας του Υπουργείου Παιδείας (παλιά ιστοσελίδα) – Ενημέρωση και για θέματα κυκλοφοριακής αγωγής)
http://www.minedu.gov.gr (η νέα ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας)
http:www.helmepa.gr (ιστοσελίδα της Ελληνικής Ένωσης Προστασίας θαλάσσιου Περιβάλλοντος)
http: //www.synigoros.gr (ιστοσελίδα ενός σημαντικού θεσμού: του Συνήγορου του Πολίτη)
ΑΣ ΘΥΜΗΘΟΥΜΕ ΤΙ ΜΑΘΑΜΕ Σ' ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ
- Οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί παίρνουν τις ακόλουθες μορφές:
α. …………………………, β. …………………………, γ. …………………………,
δ. …………………………, ε. ………………………… .
|
- Να σχηματίσετε παράγωγα επιρρήματα από τα επίθετα:
έντονος → …………………………..
δυστυχής → …………………………
άλλος → …………………………......
|
|
