Νεοελληνική Γλώσσα (Β΄ Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
Β ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής εικόνα

B1 Οι μορφές του υποκειμένου

 

εικόναΑκούω και μιλώ

  1. Ποια είναι τα υποκείμενα των ρημάτων που υπογραμμίζονται στις παρακάτω προτάσεις και σε ποια πτώση βρίσκονται;
    α. Ο Μαρίνος, ο Νικόλας, η Δέσποινα και η Κασσάνδρα είχαν αποφασίσει να εξερευνήσουν το Φαράγγι του Διαβόλου. (κειμ. 1)
    β. Θα σας οδηγήσω εγώ. (κειμ. 1)
    γ. Πολλοί από αυτούς που ζουν και εργάζονται στις τουριστικές περιοχές αγνοούν παντελώς το νόημα της λέξης φιλοξενία. (κείμ. 3)
    δ. Ό,τι θα δείτε από εκεί και πέρα ανήκει στη σφαίρα του ονείρου. (κείμ. 4)
    • Ποια μορφή (ουσιαστικό, επίθετο, αντωνυμία, πρόταση ή κάτι άλλο) έχουν τα υποκείμενα που βρήκατε;
  2. Εντοπίστε τα υποκείμενα των ρημάτων που είναι γραμμένα με έντονους χαρακτήρες:
    Και αξίζει να αναζητήσετε στα ταξίδια σας και τα δύο, ίσως περισσότερο τους ανθρώπους της. Αλλά αν είναι μία φορά δύσκολο να ανακαλύψετε αμόλυντα και αυθεντικά τοπία, είναι δύο φορές δύσκολο να ανακαλύψετε αυθεντικούς Έλληνες. (κείμ. 3)
  3. Στο τελευταίο τμήμα του 2ου κειμένου: Τα μάτια όλων είχαν δακρύσει…παρατηρήστε αν σε όλα τα ρήματα υπάρχει υποκείμενο. • Μπορείτε να βρείτε τα υποκείμενα που παραλείπονται; • Μπορείτε τώρα να πείτε γιατί παραλείπονται;

εικόναΔιαβάζω και γράφω

  1. Υπογραμμίστε τα υποκείμενα των ρημάτων και σημειώστε δίπλα ποια μορφή έχουν:
    α. Οι σημερινοί Έλληνες είναι αρκετά διαφορετικοί. (……………………) (κείμ. 3)
    β. Εγώ πήγα μ' έναν άλλο οδηγό απ' τον παλιό δρόμο. (……………………) (κείμ. 2)
    γ. Ένας ξένος χτυπούσε την πόρτα τους. (……………………) (κείμ. 3)
    δ. Το καλύτερο ήταν (το) να διαβάσω μεγαλόφωνα τους στίχους 205 ως 412 της ραψωδίας ω. (.......…….........)(........……........) (κείμ. 2)
  2. Αντικαταστήστε τα υποκείμενα των προτάσεων της προηγούμενης άσκησης με άλλα, διαφορετικής μορφής από αυτή που έχουν:
    α. .………………………είναι αρκετά διαφορετικοί. (κείμ. 3)
    β. .……………………… πήγα μ' έναν άλλο οδηγό απ' τον παλιό δρόμο. (κείμ. 2)
    γ. .………...……………… χτυπούσε την πόρτα τους. (κείμ. 3)
    δ.     Το καλύτερο ήταν .……………………… (κείμ. 2)
  3. Εντοπίστε στο κείμενο 4 στις παραγράφους Μπλε Λιμανάκι και Μονή Παναγίας τα ρήματα χωρίς υποκείμενο. • Μπορείτε να συμπληρώσετε τα υποκείμενα που παραλείπονται;
  4. Σχηματίστε καινούριες προτάσεις, αντικαθιστώντας τις προτάσεις-υποκείμενα που γράφονται με έντονους χαρακτήρες με άλλες δικές σας:
    α. Είναι αλήθεια ότι είχαν προσαρμοστεί τέλεια μέσα στο φυσικό περιβάλλον και στη ζωή του δάσους. (κείμ. 2)
    β.Απαγορεύεται να έχετε ανοικτά τα κινητά σας στο θέατρο.

 

εικόναΜαθαίνω για το υποκείμενο

  • Το υποκείμενο μπορεί να είναι ουσιαστικό, αντωνυμία ή οποιαδήποτε άλλη λέξη (επίθετο, μετοχή, άκλιτη λέξη κτλ.) ή πρόταση, με άρθρο ή χωρίς άρθρο.
  • Το υποκείμενο παραλείπεται συχνά όταν είναι: α΄ ή β΄ πρόσωπο (και δε δίνεται έμφαση σε αυτό). Στο γ΄ πρόσωπο συνήθως παραλείπεται:
    • όταν εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα,
    • όταν είναι μια γενική έννοια (π.χ. οι άνθρωποι),
    • όταν μόνο ένα υποκείμενο μπορεί να εννοηθεί (π.χ. στις αρχές του 20ού αιώνα εφηύραν το τηλέφωνο, τον ασύρματο, τον κινηματογράφο, υποκείμενο: οι εφευρέτες)
    • όταν το ρήμα δείχνει κάποιο φυσικό φαινόμενο.
  • Τα απρόσωπα ρήματα και οι απρόσωπες εκφράσεις έχουν ως υποκείμενο μια ολόκληρη πρόταση (με το ότι  ή με το να).

Β2 Συμφωνία υποκειμένου – ρήματος

εικόναΑκούω και μιλώ

Στο παρακάτω απόσπασμα έχει αλλάξει το υποκείμενο των ρημάτων της β΄ παραγράφου του κειμένου 1 (ήταν τα παιδιά και έχει γίνει εγώ). Συγκρίνετε τα δύο κείμενα και πείτε ποιες αλλαγές έγιναν στα ρήματα. 

Δε θέλησα να πάρω τίποτα μαζί μου, ούτε φαγητό ούτε νερό. Θα έψαχνα να βρω μόνος (-η) την τροφή μου μέσα στο δάσος, όπως έκαναν οι πρωτόγονοι άνθρωποι για χιλιάδες χρόνια.

εικόνα Κείμενο 5 Τοματοκεφτέδες (Κυκλάδες)

ΥΛΙΚΑ

500 γραμμάρια ώριμες τομάτες
2 μεγάλα κρεμμύδια ψιλοκομμένα
2 κλωνάρια δυόσμο ψιλοκομμένα
αλάτι, πιπέρι, κανέλα
αλεύρι
λάδι για τηγάνισμα

 

εικόνα

περ. Μενού & άλλα, τεύχ. 44, Μάρτιος-Απρίλιος 2002

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

    Καθαρίζουμε και ψιλοκόβουμε τις τομάτες. Προσθέτουμε αλάτι, πιπέρι, δυόσμο, τα κρεμμύδια και την κανέλα και τα ζυμώνουμε όλα μαζί σε μια μεγάλη κούπα. Προσθέτουμε όσο αλεύρι χρειάζεται για να γίνει ένας πολτός πολύ μαλακός. Βάζουμε λάδι να κάψει στο τηγάνι και παίρνουμε μια κουταλιά από το μείγμα μας και το ρίχνουμε στο τηγάνι. Όταν οι κεφτέδες ψηθούν από τη μια μεριά, τους γυρνάμε κι από την άλλη. Κατά προτίμηση, σερβίρονται ζεστοί. Στο μείγμα μπορούμε να προσθέσουμε και λίγο τριμμένο τυρί φέτα για να γίνουν ακόμα πιο εύγευστοι.

http:// www.mfa.gr/greece/living/cuisine/

 

εικόναΔιαβάζω και γράφω

  1. Έφτασα λοιπόν στα χωράφια του Λαέρτη και κάθισα να ξεκουραστώ και να διαβάσω τη ραψωδία ω της Οδύσσειας. (κείμ. 2) • Ξαναγράψτε αυτό το απόσπασμα ξεκινώντας έτσι:
    Ο Ερρίκος Σλήμαν ……………………………………………..…………………………………………………………………….. ...........................................................................………………………………………………………………….....
    Ο Ερρίκος Σλήμαν και ο συνοδός του .…………………….…………………………………………………………………… …………………………………………………………………….............................................................................
  2. Χωριστείτε σε ομάδες και κάθε ομάδα να ξαναγράψει τη συνταγή (κείμ. 5) ξεκινώντας με έναν από τους παρακάτω τρόπους:
    Εγώ…
    Εσύ…
    Εσύ και η μητέρα σου…
    Οι μαγείρισσες…
    • Έπειτα συγκρίνετε τα κείμενά σας και παρατηρήστε πώς συμφωνεί κάθε φορά το ρήμα με το υποκείμενό του.


εικόναΜαθαίνω ότι:

  • Το ρήμα συμφωνεί με το υποκείμενό του σε πρόσωπο και αριθμό.
  • Όταν υπάρχουν περισσότερα από ένα υποκείμενα, το ρήμα μπαίνει σε πληθυντικό αριθμό και στο επικρατέστερο πρόσωπο (το α΄ είναι επικρατέστερο του β΄και το β΄ του γ΄).