Γεωλογία - Γεωγραφία (B΄ Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
ΜΑΘΗΜΑ 48 Ο τριτογενής τομέας στην Ελλάδα
image Σ' αυτό το μάθημα θα μάθω   a Λέξεις - κλειδιά
  • Για τα χαρακτηριστικά του ελληνικού εμπορίου.
  • Για τον τουρισμό στην Ελλάδα.
  • Για τη σχέση των Ελλήνων με τη θάλασσα.
  • Για τις άλλες υπηρεσίες του τριτογενούς τομέα στη χώρα μας
  • τουρισμός • εμπόριο • ναυτιλία • δημόσιες υπηρεσίες • τραπεζικές υπηρεσίες • μεταφορές • μεταφορικά μέσα σταθερής τροχιάς • αυτοκίνητο Ι.Χ. • εκπαίδευση • υγεία.
3 Συνεργάζομαι στην τάξηΧάρτης Πολυχάρτης
1. Συνεργαστείτε μεταξύ σας τα παιδιά κάθε θρανίου.
  α. Επιστρέψτε στον πίνακα 37.1. Ποιο είναι το ποσοστό των εργαζομένων που απασχολείται στον τριτογενή τομέα της χώρας μας: 12%, 23% ή 65%;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
β. Διαβάστε τα κείμενα και απαντήστε στις ερωτήσεις που ακολουθούν:

 
«Ελληνικός ο μεγαλύτερος στόλος του κόσμου. Στο κλείσιμο του χρόνου εκτιμάται ότι οι Έλληνες θα ελέγχουν 3.397 πλοία και θα έχουν στα χέρια τους το 24% του παγκόσμιου στόλου δεξαμενόπλοιων και το 21% των πλοίων μεταφοράς ξηρού και χύμα φορτίου...»
Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 24/12/2006

«Η Ελλάδα 12η παγκοσμίως σε τουριστικά έσοδα το 2006. Το 2000 επισκέφτηκαν τη χώρα μας 13,1 εκατομμύρια τουρίστες και η χώρα μας είχε έσοδα 9,2 δισεκατομμύρια δολάρια. Το 2005 οι τουρίστες ήταν 14,3 εκατομμύρια και τα έσοδα ήταν 13,7 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ το 2006 ήταν 15 εκατομμύρια και τα έσοδα έφτασαν τα 14,3 δισεκατομμύρια δολάρια, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να κατέχει τη 12η θέση παγκοσμίως σε τουριστικά έσοδα για το 2006.»
Εφημερίδα ΤΟ ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, 5/8/2007

«Η Ελλάδα στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη. Υπογράφεται σήμερα η ιστορική συμφωνία Ελλάδας, Ρωσίας, Βουλγαρίας για την κατασκευή του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης...»
Εφημερίδα CITY PRESS, 15/3/2007

«Αέριο από την Κασπία στην Ιταλία μέσω Ελλάδας. Έπεσαν οι υπογραφές για τον αγωγό. Θα δίνει στην Ευρώπη καύσιμο από την Ασία.»
Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ, 27/7/2007

  • Ποιοι είναι δύο σημαντικοί κλάδοι του τριτογενούς τομέα στη χώρα μας;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
• Η Ε.Ε. έχει τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο του κόσμου. Κατά τη γνώμη σας, η ελληνική ναυτιλία έχει συμβάλει στην κατάκτηση αυτής της θέσης λίγο ή πάρα πολύ;…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
• Η Ελλάδα αποτελεί χώρα διέλευσης ενεργειακών αγωγών;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. Έστω ότι θέλετε να πραγματοποιήσετε ένα ταξίδι από το Ηράκλειο της Κρήτης έως τις Σέρρες σταματώντας για μια περιήγηση στην Αθήνα. Σας δίνονται τα εξής μεταφορικά μέσα και πρέπει όλα να τα χρησιμοποιήσετε: τρένο, λεωφορείο, πλοίο, ηλεκτρικός σιδηρόδρομος, μετρό. Σχεδιάστε ένα δρομολόγιο. Από ποιες πόλεις θα περάσετε; Ποιο ή ποια μέσα θα χρησιμοποιήσετε για την περιήγηση σας στην Αθήνα;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. Όλα τα παιδιά να παρουσιάσουν στην τάξη τα αποτελέσματα της εργασίας τους.

3 Μελετώ στο σπίτι
Ο τριτογενής τομέας είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένος στην Ελλάδα. Είναι ενδεικτικό ότι στους παραγωγικούς κλάδους που τον αποτελούν (εμπόριο, τουρισμός, μεταφορές, υγεία, εκπαίδευση, τραπεζικές υπηρεσίες, επικοινωνίες κτλ.) απασχολούνταν κατά το 2007 το 65% των εργαζομένων, δηλαδή οι δύο στους τρεις εργαζομένους της χώρας. Χαρακτηριστικό της ανάπτυξης του τριτογενούς τομέα στην Ελλάδα είναι και το γεγονός ότι το 1998 το αντίστοιχο ποσοστό εργαζομένων ήταν 58%. Η αύξηση των εργαζομένων στον τριτογενή παραγωγικό τομέα κατά την επταετία 1998-2005 συνοδεύτηκε από αντίστοιχη μείωση των εργαζομένων στον πρωτογενή τομέα της χώρας μας. Το εμπόριο είναι ο σημαντικότερος κλάδος του τριτογενούς τομέα στη χώρα μας, ξεπερνώντας ακόμα και τον τουρισμό και τη ναυτιλία. Πάνω από τις μισές εξαγωγές μας κατευθύνονται στις χώρες της Ε.Ε., από τις οποίες προέρχεται και το μεγαλύτερο ποσοστό των εισαγωγών μας. Εξάγουμε κυρίως γεωργικά προϊόντα (φρούτα, λαχανικά κτλ.), τρόφιμα, ενδύματα κ.ά. και εισάγουμε επικοινωνιακό εξοπλισμό (π.χ. κινητά τηλέφωνα), οχήματα, ηλεκτρονικά είδη κ.ά.

Ο τουρισμός, κυρίως ο μαζικά οργανωμένος, έχει αναπτυχθεί ραγδαία μετά το 1970 στην Ελλάδα, αλλάζοντας την οικονομική φυσιογνωμία πολλών περιοχών της χώρας μας. Το κλίμα, ο ήλιος, οι αρχαιότητες, οι μοναδικές παραλίες αποτελούν πόλο έλξης για επισκέπτες από όλο τον πλανήτη. Οι τουρίστες (ο μεγαλύτερος αριθμός των οποίων επισκέπτεται τη χώρα μας στη διάρκεια του καλοκαιριού) ξεπέρασαν το 2006 τα 15 εκατομμύρια. Η Ρόδος, η Κέρκυρα, η Κρήτη, οι Κυκλάδες, η Χαλκιδική αποτελούν μερικούς από τους πολλούς αγαπημένους προορισμούς των επισκεπτών μας. Η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι οι δύο πρώτες χώρες προέλευσης των τουριστών μας. Εκτός αυτού, στην Ελλάδα είναι αναπτυγμένος ο θρησκευτικός, ο χειμερινός και ο ιαματικός τουρισμός, ενώ γίνονται προσπάθειες για την ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισμού και την προσέλκυση τουριστών όλες τις εποχές του χρόνου.

Όσον αφορά τις χερσαίες μεταφορές, ο αριθμός των οχημάτων που κυκλοφορούν στη χώρα μας αγγίζει τα 4,5 εκατομμύρια, ενώ περίπου 300.000 νέα αυτοκίνητα πωλούνται κάθε χρόνο. Στις πόλεις ένας στους δύο πολίτες χρησιμοποιεί για τις μετακινήσεις του το αυτοκίνητο του ή δίκυκλο, ένας στους τέσσερις πολίτες χρησιμοποιεί τα μέσα μαζικής μεταφοράς (λεωφορεία κτλ.) και ένας στους τέσσερις περπατά ή χρησιμοποιεί ποδήλατο. Η υπερβολική χρήση του Ι.Χ. αυτοκινήτου δυσκολεύει την καθημερινή ζωή όλων μας και προκαλεί πολλά προβλήματα, με κυριότερο από αυτά τη ρύπανση του περιβάλλοντος. Τα λιγότερο ρυπογόνα για το περιβάλλον μέσα μαζικής μεταφοράς είναι τα μέσα σταθερής τροχιάς (τρόλεϊ, τραμ, μετρό, ηλεκτρικός σιδηρόδρομος, προαστιακός σιδηρόδρομος). Η Αθήνα, με έργα που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια, διαθέτει δίκτυα για όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς σταθερής τροχιάς που αναφέρθηκαν.

Το οδικό μας δίκτυο είναι περίπου 115.000 χιλιόμετρα. Η εθνική οδός Πάτρας-Αθήνας-Θεσσαλονίκης-Ευζώνων (Π.Α.θ.Ε.) και η Εγνατία 0δός από την Ηγουμενίτσα έως τα ελληνοτουρκικά σύνορα ήταν το 2007 οι δύο μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι, ενώ στο στάδιο της υλοποίησης βρίσκονταν την ίδια περίοδο η Ιόνια Οδός στα δυτικά παράλια της χώρας και ο οδικός άξονας της κεντρικής Ελλάδας (για τη σύνδεση του άξονα Π.Α.Θ.Ε., στο ύψος της Λαμίας, με την Εγνατία Οδό, στο ύψος των Γρεβενών διαμέσου της Θεσσαλίας). Στα όρια ορισμένων μεγάλων πόλεων υπάρχουν περιφερειακοί αυτοκινητόδρομοι για την εκτόνωση της κυκλοφορίας (π.χ. η περιφερειακή οδός της Πάτρας).

Flash applet Google Earth Google Earth

Το σιδηροδρομικό μας δίκτυο δεν είναι πολύ αναπτυγμένο (το ανάγλυφο του τόπου μας αποτελεί μία σοβαρή αιτία) και έχει μήκος περίπου 2.500 χιλιόμετρα. Ο βασικός σιδηροδρομικός άξονας είναι η γραμμή Αθηνών-Θεσσαλονίκης-Αλεξανδρούπολης.

Ο μεγάλος αριθμός τουριστών που δέχεται η χώρα μας έχει ευνοήσει την ανάπτυξη των αερομεταφορών. Πολλές πόλεις μας και νησιά διαθέτουν αεροδρόμια. Μεγαλύτερο σε κίνηση επιβατών και ένα από τα πιο σύγχρονα της Ευρώπης είναι το αεροδρόμιο της Αθήνας «Ελευθέριος Βενιζέλος». Άλλα σημαντικά αεροδρόμια είναι αυτά του Ηρακλείου, της Θεσσαλονίκης, της Κέρκυρας κ.ά.

Google Earth

Ιδιαίτερα αναπτυγμένες στην Ελλάδα, από την αρχαιότητα ακόμη, είναι οι θαλάσσιες μεταφορές. Το ορεινό ανάγλυφο της χώρας μας, που δεν επέτρεπε την οδική σύνδεση μεταξύ των διάφορων περιοχών, και ο μεγάλος αριθμός των νησιών μας ήταν καθοριστικοί παράγοντες γι' αυτό. Ο ελληνικός εμπορικός στόλος είναι μέσα στους πέντε πρώτους του πλανήτη σε χωρητικότητα με βάση τη σημαία νηολόγησης και ο πρώτος σε χωρητικότητα με βάση την πλοιοκτησία, συμβάλλοντας καθοριστικά στο να είναι και ο εμπορικός στόλος της Ε.Ε. πρώτος στον κόσμο. Επίσης, η Ελλάδα είναι η χώρα της Ε.Ε. με τη μεγαλύτερη συμμετοχή των θαλάσσιων μεταφορών στο εσωτερικό της εμπόριο.

 

  img48.1
48.1 Τουρίστες στην Επίδαυρο: οι ελληνικές αρχαιότητες συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Google Earth


img48.2

48.2 Χιονοδρομικό κέντρο Βόρα: ο χειμερινός τουρισμός είναι αναπτυγμένος στη χώρα μας.


img48.3
48.3 Τα πλοία καλύπτουν μεγάλο μέρος των μεταφορών στη χώρα μας.

img48.4
48.4 Τραμ στην Αθήνα

Το λιμάνι του Πειραιά είναι το μεγαλύτερο της Ελλάδας και ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης σε κίνηση επιβατών και εμπορευμάτων. Άλλα μεγάλα λιμάνια μας είναι αυτά της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας, του Βόλου, της Ελευσίνας κ.ά. Εικονική περιήγηση

Η θέση της χώρας μας (στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης, στα όρια με Ασία και Αφρική, και στα παράλια της Μεσογείου, πολύ κοντά στον Εύξεινο Πόντο και την Ερυθρά θάλασσα) την αναδεικνύει σε στρατηγικής σημασίας κόμβο για τις ευρωπαϊκές διαμεταφορές τόσο τις χερσαίες όσο και τις θαλάσσιες, ενώ η υλοποίηση των συμφωνιών διέλευσης αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου θα τη μετατρέψει σε σημαντικό ενεργειακό παράγοντα.

Όπως και τα άλλα προηγμένα κράτη της Ε.Ε., η χώρα μας έχει αναπτυγμένες τις επικοινωνίες, αλλά και τις άλλες υπηρεσίες του τριτογενούς τομέα της παραγωγής. Ενδεικτικά, το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων της χώρας διαθέτει κινητό τηλέφωνο, το ποσοστό του πληθυσμού που χρησιμοποιεί το διαδίκτυο αυξάνεται συνεχώς, στον τομέα της εκπαίδευσης το ποσοστό των αναλφάβητων είναι πλέον μικρό, στον τομέα της υγείας έχει μειωθεί δραστικά η βρεφική θνησιμότητα και το προσδόκιμο όριο ζωής είναι από τα υψηλότερα της Ευρώπης κ.ά.

3 Επεκτείνω τις γνώσεις μου

Πανέμορφες ακρογιαλιές της χώρας μας
Η πατρίδα μας έχει εκατοντάδες πανέμορφες παραλίες, όπου μπορεί κανείς να κολυμπήσει και να χαρεί την εκπληκτική μας θάλασσα. Πάρα πολλές ελληνικές παραλίες κερδίζουν κάθε χρόνο τη "Γαλάζια Σημαία", διάκριση που απονέμεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση σε παραλίες που ξεχωρίζουν για την καθαρότητα των νερών τους και την υποδομή που διαθέτουν (π.χ. παρουσία ναυαγοσωστών).

Ο Μύρτος στην Κεφαλλονιά, οι Κουκουναριές στη Σκιάθο, η παραλία του Βάι στην Κρήτη, η Κόκκινη Παραλία στη Σαντορίνη, το Πόρτο Κατσίκι στη Λευκάδα είναι μερικές μόνο από τις πανέμορφες παραλίες μας, αφού, όπου κι αν βρεθεί ο επισκέπτης, είτε στο Ιόνιο είτε στο Αιγαίο, μια γλυκιά θάλασσα περιμένει να τον αγκαλιάσει.

  img48.5
48.5 Ζάκυνθος: το Ναυάγιο, μία από τις πολλές δημοφιλείς ελληνικές παραλίες
3 Αξιολογώ τι έμαθα
1. α. Σημείωσε τρία μέσα μαζικής μεταφοράς που χρησιμοποιούνται στην Αθήνα και κινούνται σε σταθερή τροχιά.
  β. Ανάφερε τρεις πόλεις που βρίσκονται στον άξονα Π.Α.Θ.Ε. και τρεις που βρίσκονται στην Εγνατία 0δό.
2. Χαρακτήρισε τις παρακάτω προτάσεις με το γράμμα (Σ), αν είναι σωστές, και με το γράμμα (Λ), αν είναι
  α. Ο ένας στους δύο Έλληνες απασχολείται στον τριτογενή τομέα παραγωγής.
β. Το αεροδρόμιο του Ηρακλείου είναι το πρώτο σε κίνηση επιβατών στην Ελλάδα.
γ. 0 τουρισμός αποτελεί τον σημαντικότερο κλάδο του τριτογενούς τομέα στη χώρα μας.
δ. Η Ελλάδα εξάγει κυρίως βιομηχανικά μεταλλουργικά προϊόντα (αυτοκίνητα, γεωργικά μηχανήματα κ.ά.).

• Η Ευρώπη αποτελείται από χώρες αρκετά έως πολύ αναπτυγμένες.
• Από τους τρεις τομείς της οικονομίας ο περισσότερο αναπτυγμένος στην Ευρώπη είναι ο τομέας των υπηρεσιών (τουρισμός, επικοινωνίες, μεταφορές κ.ά.).
 
• Υπάρχουν σημαντικές βιομηχανικές περιοχές στην Ευρώπη που διαμορφώθηκαν ως τέτοιες είτε με την έναρξη της βιομηχανικής επανάστασης είτε αργότερα.
   
• Ο πρωτογενής τομέας της ευρωπαϊκής οικονομίας είναι πολύ εκσυγχρονισμένος, καταφέρνοντας να παραγάγει πολλά και καλής ποιότητας προϊόντα και απασχολώντας μικρό μέρος του πληθυσμού.
• Ο τουρισμός είναι μια πολύ σημαντική οικονομική δραστηριότητα των χωρών της Ευρώπης. Στη Μεσόγειο ο τουρισμός είναι μία από τις πιο βασικές ασχολίες των κατοίκων.
• Η Ελλάδα είναι μια χώρα υπηρεσιών, αφού οι περισσότεροι εργαζόμενοι απασχολούνται στον τριτογενή τομέα.