• Τους παράγοντες που επηρεάζουν τη γεωργία και τη δασοκομία στην Ευρώπη
• Τα χαρακτηριστικά της ευρωπαϊκής γεωργίας και δασοκομίας.
• Τη γεωγραφική κατανομή στην ήπειρο μας αυτών των παραγωγικών κλάδων του πρωτογενούς τομέα.
• Την Κοινή Αγροτική Πολιτική (Κ.Α.Π.) της Ε.Ε.

• Η ανάπτυξη των δικτύων μεταφοράς προϊόντων.
• Η κατανομή και η συγκέντρωση του πληθυσμού.
• Οι προτιμήσεις των κατοίκων και οι αποφάσεις των κυβερνήσεων.

Στην Ευρώπη τόσο οι παράγοντες που συνδέονται με τη φύση (π.χ. κλίμα) όσο και αυτοί που συνδέονται με τον άνθρωπο (π.χ. επάρκεια γεωργικών μηχανημάτων) είναι ιδιαίτερα ευνοϊκοί για την ανάπτυξη της γεωργίας. Έτσι, λιγοστές (οι πολύ ορεινές ή οι πολικές) περιοχές δεν αξιοποιούνται στην ήπειρο μας για γεωργικές καλλιέργειες.

Το κλίμα και η μορφολογία του εδάφους είναι δύο πολύ σημαντικοί παράγοντες για τη γεωργία, αφού επηρεάζουν άμεσα το είδος των καλλιεργούμενων φυτών. Η Ευρώπη είναι, συγκριτικά, μικρή σε έκταση, η ύπαρξη όμως μεγάλης ποικιλίας κλιματικών τύπων και φυσιογραφικών περιοχών επιτρέπει την καλλιέργεια πολλών και διαφορετικών φυτών στο έδαφος της. Έτσι, υπάρχουν φυτά που μπορεί να τα συναντήσουμε να καλλιεργούνται, αλλού περισσότερο και αλλού λιγότερο, σε όλη την Ευρώπη (π.χ. τα δημητριακά, τα ζαχαρότευτλα, οι πατάτες), φυτά που καλλιεργούνται σε αρκετές περιοχές αλλά μόνο μέχρι ένα ορισμένο γεωγραφικό όριο (π.χ. το αμπέλι) και φυτά που ευδοκιμούν μόνο σε συγκεκριμένες περιοχές (π.χ. η ελιά, που καλλιεργείται στα παράλια της Μεσογείου, αφού χρειάζεται ζεστό κλίμα και έχει μικρές απαιτήσεις σε νερό, ή το ρύζι, που επίσης καλλιεργείται στη νότια Ευρώπη αλλά σε ζεστά πεδινά σημεία με πλούσια νερά).

Διακρίνουμε τις εξής περιοχές στην Ευρώπη με κριτήριο τη γεωργική τους παραγωγή:
• Μεσογειακή ζώνη καλλιεργειών. 0ι χώρες με το μεγαλύτερο ποσοστό αρδευόμενων καλλιεργειών βρίσκονται στη Μεσόγειο (αν εξαιρέσουμε την 0λλανδία, η οποία παρουσιάζει επίσης υψηλό ποσοστό άρδευσης, λόγω όμως της ύπαρξης πολλών θερμοκηπίων). Έτσι, στις περιοχές της Μεσογείου στις οποίες υπάρχουν δυνατότητες άρδευσης οι καλλιέργειες είναι εντατικές (δηλαδή χρησιμοποιούνται πολλά μηχανήματα, λιπάσματα και φυτοφάρμακα, οι καλλιέργειες αρδεύονται με αρδευτικά συστήματα κ.ά.) και τα φυτά που καλλιεργούνται είναι λαχανικά, εσπεριδοειδή και φρούτα. Στις περιοχές όμως της Μεσογείου στις οποίες δεν υπάρχουν δυνατότητες άρδευσης καλλιεργούνται φυτά ανθεκτικά στη ζέστη και την ξηρασία, όπως το αμπέλι ή η ελιά.
• Ζώνη μεικτών αγροτικών δραστηριοτήτων. Εκτείνεται από τα παράλια του Ατλαντικού μέχρι τη ρωσική πεδιάδα. Σ' αυτές τις περιοχές εφαρμόζεται σε μεγάλο βαθμό η εντατική γεωργία και η παραγωγή κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα, ενώ με εντατικό τρόπο ασκείται και η κτηνοτροφία. Σε αρκετές περιοχές επικρατούν οι μονοκαλλιέργειες (δηλαδή η καλλιέργεια ενός μόνο φυτού, π.χ. της πατάτας). Τα ζαχαρότευτλα, οι πατάτες, τα δημητριακά κυριαρχούν σ' αυτή την καλλιεργητική ζώνη.
• Ζώνη εξειδικευμένων καλλιεργειών. Ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες (κλίμα, ανάγλυφο, ύπαρξη νερού, παρουσία μεγάλων πόλεων κτλ.), υπάρχουν διάσπαρτες περιοχές στην Ευρώπη με εξειδίκευση στην καλλιέργεια φυτών όπως, για παράδειγμα, το ρύζι, ο ηλίανθος, τα τριαντάφυλλα κ.ά. Ενδεικτικά, εξειδικευμένες καλλιεργητικές ζώνες βρίσκονται στη βόρεια Ιταλία (ρύζι), στην 0λλανδία (τουλίπες), στη Βουλγαρία (τριαντάφυλλα), στη Ρουμανία (ηλίανθος) κ.α.
• Ζώνη μη καλλιεργήσιμων εδαφών. Περιλαμβάνει εδάφη της βόρειας Σκανδιναβίας και της Ρωσίας και τα πολύ ορεινά σημεία της κεντρικής Ευρώπης, όπου το αντίξοο κλίμα ή το τραχύ ανάγλυφο δυσχεραίνουν τη συστηματική καλλιέργεια της γης. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές πηγές φυσικού πλούτου σ' αυτές τις περιοχές (π.χ. εκτεταμένα δάση στη Σκανδιναβία) και έχουν αναπτυχθεί εκεί άλλες δραστηριότητες του πρωτογενούς τομέα (π.χ. υλοτομία, κτηνοτροφία) που αποφέρουν σημαντικά έσοδα στους κατοίκους τους.

Για τη γεωργία (αλλά και για τους άλλους κλάδους του πρωτογενούς τομέα, όπως π.χ. την κτηνοτροφία) η Ε.Ε. ακολουθεί Κοινή Αγροτική Πολιτική (Κ.Α.Π.). Ήδη από το 1957 η τότε Ευρωπαϊκή Κοινότητα είχε θέσει πέντε στόχους για την Κ.Α.Π.: αύξηση της παραγωγικότητας, εξασφάλιση ικανοποιητικού επιπέδου ζωής στους γεωργούς, σταθεροποίηση των αγορών, διασφάλιση τακτικού εφοδιασμού και λογικές τιμές για τους καταναλωτές.

Η Κ.Α.Π., στα 50 χρόνια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πέτυχε τους στόχους της, παρουσίασε όμως και αρκετά μειονεκτήματα στην εφαρμογή της. Ενδεικτικά, είχε αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, αφού βοήθησε στην ανάπτυξη της εντατικής γεωργίας, ενίσχυσε τις ανισότητες ανάμεσα στους Ευρωπαίους αγρότες (δεδομένου ότι ευνόησε τα γεωργικά προϊόντα του κοινοτικού βορρά, όπως π.χ. τα σιτηρά ή το βούτυρο, σε σχέση με τα προϊόντα του νότου), οδήγησε την ευρωπαϊκή γεωργία στην παραγωγή όλο και περισσότερων ποσοτήτων χωρίς να νοιάζεται για το τι ζητά η αγορά (με συνέπεια πολλές φορές την απόσυρση και την καταστροφή γεωργικών προϊόντων, όπως είναι π.χ. οι ντομάτες, τα ροδάκινα, το βούτυρο) κ.ά. Σήμερα η Κ.Α.Π. της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει διαφοροποιηθεί και στοχεύει πλέον στην ασφάλεια των τροφίμων, στη διατήρηση του περιβάλλοντος, στην ανάπτυξη των βιολογικών καλλιεργειών, στην ανάδειξη τοπικών γεωργικών προϊόντων κ.ά.

H δασοκομία

Δασοκομία ονομάζουμε το σύνολο των δραστηριοτήτων που συνδέονται με τη φροντίδα του δάσους και την εκμετάλλευσή του προς όφελος του ανθρώπου. Αποτελεί παραγωγικό κλάδο του πρωτογενούς τομέα. Η υλοτομία, η συλλογή ρητίνης, η συγκομιδή φελλού αποτελούν μερικές μόνο δραστηριότητες που εντάσσονται στη δασοκομία. Η υλοτομία στην Ευρώπη είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη στη Σουηδία (πρώτη χώρα σε παραγωγή ακατέργαστης ξυλείας στην ήπειρο), στη Φινλανδία (πρώτη χώρα σε παραγωγή χαρτομάζας στον κόσμο) και στη Ρωσία, ενώ η Πορτογαλία είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο σε παραγωγή φελλού που παράγεται από τη φελλοβελανιδιά. Η έκταση των δασών επηρεάζει τις δασοκομικές δραστηριότητες. Στην κεντρική και στη βόρεια Ευρώπη η έκταση των δασών έχει σταθεροποιηθεί, ενώ στη νότια Ευρώπη τα δάση κινδυνεύουν για διάφορους λόγους. Τα δάση της βόρειας Ευρώπης απειλούνται κυρίως από την όξινη βροχή και τις αποψιλωτικές υλοτομίες για παραγωγή ξυλείας, ενώ στη νότια Ευρώπη απειλούνται, μεταξύ άλλων, από τις πυρκαγιές, την επέκταση των οικισμών, την κατασκευή μεγάλων τεχνικών έργων (αυτοκινητοδρόμων, φραγμάτων) και τη μείωση των βροχοπτώσεων.