Αρχαία Ελληνικά (ΜΤΦΡ.) Ομηρικά Έπη Οδύσσεια (Α΄ Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)

EYPETHPIA

I. Γλωσσάριο (για τις λέξεις που σημειώνονται με αστερίσκο)

αγιάζι: το πρωινό διαπεραστικό κρύο.

αίρω: σηκώνω, αφαιρώ, ανακαλώ.

αμφορέας: μεγάλο, πήλινο συνήθως, αγγείο με δύο λαβές και ψηλό λαιμό, που χρησιμοποιούνταν για αποθήκευση ή μεταφορά κρασιού κυρίως αλλά και λαδιού και άλλων τροφών. Στους νεκρικούς αμφορείς τοποθετούνταν η στάχτη του νεκρού (βλ. την εικόνα 3 της Eισαγωγής).

ανασταλτικός λέγεται αυτός που μπορεί να εμποδίσει μια ενέργεια, την πραγματοποίηση ενός σκοπού κτλ.

αναχρονισμός: η μεταφορά πολιτισμικών στοιχείων μιας εποχής σε άλλη (συνήθως προγενέστερη)· ο Όμηρος, π.χ., κάνει λόγο για σίδηρο, μέταλλο της Γεωμετρικής εποχής, το μεταφέρει όμως στη Mυκηναϊκή.

ανθρωποκεντρικός χαρακτηρίζεται ένας πολιτισμός, ένα έργο κτλ. που έχει κέντρο του τον άνθρωπο· δίνει δηλαδή έμφαση στις σωματικές και πνευματικές ικανότητές του και καταφάσκει/επιδοκιμάζει την ανθρώπινη ζωή.

αντάρα: θυελλώδης καιρός με συννεφιά | καταχνιά, ομίχλη.

απήχηση: η εντύπωση που προκαλεί κάποιο γεγονός.

αυθεντικός: γνήσιος, έγκυρος.

αύτανδρος: η λέξη λέγεται για πλοίο που βυθίζεται μαζί με όλους τους επιβάτες και το πλήρωμά του.

βεντέτα (< vendetta): φόνος για να εκδικηθεί κάποιος τον φόνο συγγενικού του προσώπου· βεντέτα (< vedetta) όμως λέγεται και ένα διάσημο πρόσωπο, ένας σπουδαίος ηθοποιός. Πρόκειται για δύο διαφορετικές λέξεις μολονότι στη νέα ελληνική έχουν την ίδια γραφή.

γραμματεία: το σύνολο των γραπτών μνημείων ενός έθνους ή μιας εποχής· ειδικότερα, το σύνολο των λογοτεχνικών και επιστημονικών έργων ενός λαού ή μιας εποχής· π.χ., αρχαιοελληνική/νεοελληνική/γαλλική γραμματεία.

διαστρωματώσεις πολιτισμικές: με τον όρο αυτό εννοούμε ότι πολιτισμικά στοιχεία διαφόρων χρονικών περιόδων συνυπάρχουν χωρίς χρονική διάκριση μεταξύ τους· π.χ. το ηρωικό ιδανικό του ένδοξου θανάτου συνυπάρχει στην Oδύσσεια με το ιδανικό της ευτυχισμένης ζωής ως τα γηρατειά.

διαχρονικός: αυτός που διατηρεί την αξία του με το πέρασμα του χρόνου | μελετώ ένα θέμα διαχρονικά: εξετάζω τη γέννηση και την εξέλιξη του θέματος μέσα στον χρόνο (από την αρχαία, ας πούμε, εποχή μέχρι σήμερα).

δίλημμα: η δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται κάποιος, όταν έχει να επιλέξει τη μία από δύο σημαντικές αποφάσεις.

δίνη: η περιστροφική κίνηση νερού (η ρουφήχτρα) ή αέρα (ο ανεμοστρόβιλος), ο στρόβιλος, γενικά.

διφορούμενος: αυτός που μπορεί να ερμηνευτεί με δύο τρόπους | ασαφής.

εθιμοτυπία: καθιερωμένοι κανόνες που τηρούνται, π.χ., στην υποδοχή και φιλοξενία ενός επισκέπτη.

έμμεσοι τρόποι, με τους οποίους χαρακτηρίζεται ένα πρόσωπο από τον ποιητή (τον συγγραφέα, γενικότερα) είναι: η εμφάνισή του, τα λόγια και η συμπεριφορά του ίδιου, οι αντιδράσεις των άλλων απέναντί του, τα σχόλια του αφηγητή κ.ά. (ενώ άμεσοι τρόποι είναι οι προσδιορισμοί που του αποδίδονται, συχνά και το ίδιο το όνομά του).

ενάργεια: σαφήνεια, καθαρότητα λόγου/έκφρασης/εικόνας.

εξιλέωση: εξευμενισμός, καταπράυνση.

επιβιώνω: εξακολουθώ να υπάρχω παρά τις δυσκολίες· επιβιώνει ένα έθιμο: διατηρείται ακόμη.

εταίρος: ο φίλος, ο σύντροφος, ιδιαίτερα ο συμπολεμιστής.

ευγενείς: ευγενείς (<ευ+γένος) στην ομηρική εποχή νοούνται όσοι έχουν αρχοντική/αριστοκρατική καταγωγή.

ευμάρεια: αφθονία υλικών αγαθών, άνετη ζωή.

θεσμός: α. πολιτικός: πολιτικό σύστημα, π.χ. η βασιλεία, η δημοκρατία κτλ.· β. κοινωνικός: κανόνας συμπεριφοράς, που έπειτα από μακροχρόνια και ομοιόμορφη επανάληψη παίρνει τυπική μορφή· π.χ., ο θεσμός της φιλοξενίας.

θρύλος: προφορική διήγηση που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά για πρόσωπα ή γεγονότα του παρελθόντος και προσλαμβάνει μυθικό χαρακτήρα.

κλιμάκωση ή κλιμακωτό σχήμα έχουμε όταν μια δραστηριότητα αναπτύσσεται κατά βαθμίδες/σκαλοπάτια, όταν παρουσιάζει δηλαδή αυξανόμενη ένταση (στην αντίθετη περίπτωση έχουμε αποκλιμάκωση).

κρατήρας: μεγάλο και πλατύστομο αγγείο, όπου ανακάτευαν το κρασί με νερό, γιατί δεν συνήθιζαν να πίνουν ανέρωτο κρασί (ἄκρατον οἶνον) (βλ. τον στ. α 124, και τις εικόνες 2 της Εισαγωγής, και 5 της 3ης Ενότητας· πρβλ. κρατήρας ηφαιστείου = το στόμιο ηφαιστείου).

κύλικα (> κυλικείο): είδος πλατύστομου ποτηριού, κυρίως για κρασί (βλ. την εικόνα 7 της 3ης Ενότητας).

κύλινδρος (εδώ): χειρόγραφο (από περγαμηνή/δέρμα ζώου ή πάπυρο) τυλιγμένο σε ξύλινη ράβδο.

μέγαρον: η μεγάλη αίθουσα των ανακτόρων, που ήταν χώρος, κυρίως, των αντρών για τα συμπόσιά τους κτλ.

μῆτις: είναι η πρακτική και πολύτροπη νόηση/ευφυΐα, η ικανότητα δηλαδή να αποφασίζει κανείς γρήγορα και εύστοχα και να δρα αστραπιαία στην κατάλληλη στιγμή, ώστε να πετυχαίνει τους στόχους του.

νήπιος: η λέξη, στο πλαίσιο της Oδύσσειας, χαρακτηρίζει συνήθως εκείνους που πλανώνται και χωρίς να το καταλαβαίνουν, με τα λόγια ή τις πράξεις τους, προκαλούν οι ίδιοι την καταστροφή τους.

οιμωγή: θρήνος.

όλεθρος: καταστροφή (πρβλ.: πανωλεθρία: ολοκληρωτική καταστροφή).

οπτική/οπτική γωνία: ο προσωπικός τρόπος με τον οποίο ο καθένας αντιλαμβάνεται τα πράγματα· τρόπος θεώρησης ενός θέματος, π.χ., δύο φίλοι αναλύουν το ίδιο θέμα από διαφορετική οπτική (γωνία).

παρρησία: η ελεύθερη και θαρρετή έκφραση γνώμης.

πατριαρχική χαρακτηρίζεται μια κοινωνία ή μια οικογένεια στην οποία κυρίαρχη θέση έχει ο πατέρας.

πάχνη: η πρωινή παγωμένη δροσιά.

ποδήρης χιτώνας: ο χιτώνας που φτάνει μέχρι την άκρη των ποδιών/μέχρι τους αστραγάλους.

πρίσμα (με μεταφορική σημασία εδώ): η οπτική γωνία/η σκοπιά από την οποία εξετάζει ή προσεγγίζει κάποιος ένα θέμα.

σκιαγραφώ: περιγράφω/παρουσιάζω ένα θέμα, ένα πρόσωπο κτλ., σε γενικές γραμμές.

σπονδή: το να σταλάζει κάποιος κρασί από το ποτήρι του, πριν πιει ο ίδιος, προς τιμήν των θεών, για να τους ευχαριστήσει ή να τους παρακαλέσει για κάτι· η σπονδή έπαιρνε επίσημο χαραχτήρα στο πλαίσιο θυσίας, συνθήκης ή όρκου. (Βλ. εικ. 6, 25η Ενότητα).

τακτική (ως ουσιαστικό) λέμε τον συνδυασμό ενεργειών που αποβλέπουν στην επιτυχία ενός σκοπού· οι συνδυασμένες ενέργειες της Aθηνάς, π.χ., στη ραψωδία α αποβλέπουν στην ενθάρρυνση και δραστηριοποίηση του Tηλέμαχου.

τεχνική (ως ουσιαστικό) λέμε τις μεθόδους και τους κανόνες, τα μέσα δηλαδή που χρησιμοποιεί κάποιος για να πετύχει ένα ορισμένο αποτέλεσμα· π.χ., να κατασκευάσει μια γέφυρα· τεχνικές αφηγηματικές είναι οι τρόποι με τους οποίους αναπτύσσεται μια αφήγηση· π.χ. τριτοπρόσωπη αφήγηση (όταν αφηγείται ο ποιητής/συγγραφέας σε τρίτο πρόσωπο, σαν παντογνώστης παρατηρητής που τα ξέρει όλα), πρωτοπρόσωπη/δραματική αφήγηση (όταν μιλούν οι ήρωες σε πρώτο πρόσωπο εκφράζοντας τις σκέψεις, τα συναισθήματά τους κτλ.) κ.ά. Bλ. στο επόμενο Eυρετήριο και τις παραπομπές στους όρους: αναδρομική διήγηση, άστοχα ερωτήματα, αφηγηματικές τεχνικές, εγκιβωτισμός, ειρωνεία, επιβράδυνση, in medias res, κύκλος, λύση από τον ακροατή, μονόλογος, προοικονομία.

φιλέταιρος χαρακτηρίζεται ο Oδυσσέας επειδή αγαπούσε τους εταίρους/τους συντρόφους του και αγωνιζόταν και για τη δική τους ζωή και τον νόστο.

χοή: προσφορά υγρών στους νεκρούς, όπως μέλι και γάλα, κρασί, νερό (ενώ η σπονδή ήταν προσφορά κρασιού στους θεούς). Tο έθιμο της χοής διατηρείται ακόμη κατά την ταφή του νεκρού (ο ιερέας χύνει λίγο κρασί μέσα στον τάφο).

II. Eυρετήριο όρων και θεμάτων (επιλογή)

Oι παραπομπές γίνονται καταρχήν στις σ(ελίδες) του Bιβλίου, αλλά και σε στοιχεία των σελίδων που διευκολύνουν την ανεύρεση· δηλαδή σε στ(ίχους: α 1, ε 2...), σχ(όλια), εικ(όνες), καθώς και στα μέρη των Eνοτήτων (π.χ., A1, A2, B1, Γ1, Δ΄...).

ἀγορὰ/συνέλευση: σ. 17, σχ. 2 (ορισμός)· σσ. 21-3 (α 31-108), σσ. 51-2 (ε 1-49), σ. 158, A1, & σ. 160 (ω 501-16) (ως χώρος θεϊκών αποφάσεων)· σ. 35, σχ. 19, σ. 45, A1, & σ. 158, A1 (ως πολιτικός θεσμός).

αγώνας τόξου: σσ. 141-5, A1, A2 & Γ4.

αγώνες (αθλητικοί των Φαιάκων): σσ. 80-3 (θ 123 κ.ε.).

Άδης και νεκροί: σσ. 101-6, (A2, A3, B3 & εικ. 13)· σ. 110, σχ. 7· σ. 151, B΄(σεβασμός στους νεκρούς)· σ. 155, ψ 358-62.

αιγίδα: σ. 92, σχ. 8.

αμβροσία και νέκταρ: σ. 54, ε 105 & σχ. 18.

αναγνωρισμός: σ. 119, Δ΄ (η τυπική διαδικασία).

αναδρομική διήγηση: σ. 47, σχ. 3.

ανάκτορο: σ. 31, εικ. 16· σσ. 36-7, σχ. 30 & εικ. 10 & 11· σ. 39, σχ. 2· σ. 43, εικ. 9· σ. 146, εικ. 2.

αναχρονισμός: σ. 101, σχ. 7 (βλ. τη λέξη και στο Γλωσσάριο).

ανθρωπομορφισμός των θεών: σ. 24, Γ5.

ανταλλακτικό εμπόριο: σ. 32η, α 203-4 & σχ. 5· σ. 42, σχ. 16.

αντίθεση: σ. 20, Γ5.

αξίες ζωής (ιδανικά): σ. 33, σχ. 13.

αοιδοί: σ. 10, A4 & εικ. 4· σ. 88, ι 3-11· (βλ. & Δημόδοκος & Φήμιος στο επόμενο Eυρετήριο).

αποικισμός: σ. 10, σχ. 5.

«Aπόλογοι»: σ. 79, σχ. 1 («Aρήτης Aπόλογος»)· σ. 90, σχ. 2, & σ. 114, Δ1 («Aλκίνου Aπόλογοι» ή «Mεγάλοι Aπόλογοι»)· σσ. 155-6, ψ 347-79 & σχ. 3 («Mικρός Aπόλογος»).

αστερισμοί: σσ. 60-1, σχ. 17, 18, 19 & εικ. 9.

άστοχα ερωτήματα: σ. 105, B1.

ασφοδελό λιβάδι/ο Άδης: σ. 110, λ 603 & σχ. 7.

ασχολίες γυναικών: σ. 40, α 397-8, σχ. 6 & εικ. 3 & 4.

αυτοδικία: σ. 36, σχ. 23· σ. 116, σχ. 2· σ. 120, σχ. 1· σ. 158, A1· σσ. 160-1, σχ. 4 & 7· σ. 164, A11.

αφηγηματικές τεχνικές: σ. 24, Γ6.

βωμός: σσ. 149-50, σχ. 3 & εικ. 8.

Γεωμετρική εποχή: σσ. 9-10, A3 & σχ. 4.

Γη (όπως την αντιλαμβάνονταν οι ομηρικοί άνθρωποι): σ. 101, εικ. 4 (με τη λεζάντα της).

δημοκρατία (η βασική της αρχή): σ. 23, σχ. 15.

δόρυ (& ακόντιο): σ. 26, σχ. 2.

Δούρειος Ίππος: σ. 48, δ 300-15 & εικ. 7· σσ. 86-7, θ 593- 627, σχ. 6 & εικ. 4, 5, 6· σ. 109, λ 584-94 & εικ. 6.

εγκιβωτισμός: σ. 114, Δ2.

εικόνα (& σκηνή): σ. 30, Γ5.

ειρωνεία: σ. 38, Γ8 (έννοια & λειτουργία)· σ. 119, Γ1 (δραματική ειρωνεία)· σ. 133, σχ. 6 (τραγική ειρωνεία) & σχ. 8 (περιπαικτική ή σαρκαστική ειρωνεία).

εκατόμβη: σ. 21, α 29 και σχ. 2.

ενδυμασία: σ. 59, ε 253 & σχ. 7 (ανδρική), ε 254-6 & σχ. 8 (γυναικεία).

επαγγελματίες (της ομηρ. εποχής περιζήτητοι): σ. 132, σχ. 5.

επιβράδυνση: σ. 50, σχ. 7· σ. 119, Γ1· σ. 139, σχ. 6.

επίθετα (χαρακτηριστικά – περιγραφικά): σ. 24, Γ8.

επιφάνεια θεού: σ. 24, Γ5· σ. 116, σχ. 3.

έπος – έπος ηρωικό: σ. 9, A1.

ζωή (ως αξία): σ. 108, λ 547-50· σ.110, B΄.

θεϊκή επέμβαση: σ. 78, Γ1(ως μέσο προώθησης του μύθου)· σσ. 160-1, A2β & σχ. 4, 7 (για επικύρωση της βασιλείας & επιβολή συμφιλίωσης και ειρήνης).

θεϊκός/θείος (ως προσδιορισμός): σ. 19, σχ. 11· σ. 33, σχ. 10.

θεοί ολύμπιοι: σ. 21, σχ. 3· θεοί δαίμονες: σ. 136, σχ. 1.

θυσία: σ. 98, σχ. 3.

ιδιοκτησία/η περιουσία του καθενός (στην ομηρική εποχή): σ. 41, σχ. 13.

in medias res: σ. 18, σχ. 9.

ικεσία – ικέτης: σ. 74, σχ. 4 – σ. 70, σχ. 5 (αντίστοιχα).

καύση νεκρού: σ. 101, σχ. 7.

κήρυκες: σ. 26, σχ. 5· σ. 51, σχ. 3.

κοσμήματα: σ. 133, σχ. 7 & εικ. 8, 9, 10.

κτερίσματα: σ. 35, σχ. 22.

κυκεώνας: σ. 100, σχ. 3.

κύκλια έπη/επικός κύκλος: σ. 9, A2 & σχ. 2.

κύκλος/κυκλικό σχήμα: σ. 18, σχ. 8.

«Kυκλώπεια»: σ. 90, σχ. 1· σ. 95, Δ΄.

λεβέτι/λέβητας: σ. 27, σχ. 10· σ. 30, εικ. 15.

λύση από τον ακροατή: σ. 52, σχ. 6.

μάντης – μαντεία: σ. 33, α 222-8 & σχ. 11.

μήνες σεληνιακοί: σ. 139, σχ. 5.

μνηστήρες: σ. 23, α 104-5· σσ. 26-43 (γενικά), σχ. 13 (στη σ. 41) & Γ4(στη σ. 43)· σσ. 45-6, A1 & A3· σ. 52, ε 22-32· σσ. 102-3, λ 127-31· σ. 121, A3· σ. 133, A2· σσ. 135-6, A2 & σχ. 1· σσ. 141-51 (γενικά)· σ. 158, A1.

«Mνηστηροφονία»: σ. 118, ν 419 κ.ε. (σχέδιο Aθηνάς)· σσ. 128- 30, π 259 κ.ε. & Δ΄ (σχέδιο Oδυσσέα)· σσ. 146-51 (εκτέλεση του σχεδίου).

μοίρα και ευθύνη του ανθρώπου: σ. 21, α 36-9 & σχ. 5.

μονόλογος (έννοια και λειτουργία): σ. 67, Γ1.

Mούσα: σ. 18, α 1 & σχ. 3· σ. 19, B1.

μύθοι αιτιολογικοί: σσ. 112-3, σχ. 2 & B1· βλ. & σσ. 105-6, B2.

Mυκηναϊκή εποχή: σ. 9, A3 & σχ. 3.

μύθος – πλοκή: σ. 134, Γ6.

«Nέκυια»: σ. 101, σχ. 5.

νέκταρ και αμβροσία: σ. 54, ε 105 & σχ. 18.

νόστοι ηρώων του Tρωικού πολέμου: σ. 50, Γ6.

νόστος: σ. 39, α 362-4 & σχ. 1 (πικρός των Aχαιών)· σ. 115, στην αρχή (νόστος εξωτερικός – εσωτερικός του Oδυσσέα.)

Nύμφες: σ. 74, ζ 153-6 & σχ. 2.

Oδύσσεια: σ. 11, A5α & β (πηγές)· σ. 12, A8 (θέματα & προβλήματα)· σ. 13, A9 (χρονολογική σειρά των γεγονότων)· σ. 14, A10 (ημερολόγιο)· σ. 15, A11 (τα τρία μέρη της)· σ. 21, σχ. 5, σσ. 150-51, χ 441-4 & Δ΄, & σ. 162, Γ3 (ηθική αρχή)· σ. 88, σχ. 11 (αντιπολεμικό έπος)· σ. 163, A1 (περιεχόμενο & δομή)· σ. 164, A13 (ανθρωποκεντρικό έπος)· σ. 164, A14 (ανθρωπιστικό έπος).

ομηρικά έπη: σσ. 9-10, A3 (& ιστορία)· σσ. 11-2, A6& σχ. 8, 9,10, & σ. 16, εικ. 10 (ενδείξεις για την αξία τους)· σ. 12, A7 (καταγραφή & διαίρεση).

ομηρικό ζήτημα: σ 11, A5.

παραλογή – παραλλαγή: σ. 156, B1.

παρομοίωση διεξοδική (έννοια & λειτουργία): σ. 67, Γ3.

περιπέτειες του Oδυσσέα: σ. 114, Δ3 (με χρονολογική σειρά) και Δ4 (αναδιάταξη στην Oδύσσεια).

πλαστή ιστορία (η πρώτη): σ. 116, ν 286-323.

πλοκή – μύθος: σ. 134, Γ6.

πολιτική κατάσταση της Iθάκης: σ. 43, Γ5.

πολύτροπος: σ. 18, α 1 & σχ. 4.

ποταμοθεοί: σ. 69, σχ. 4· σ. 72, εικ. 8.

προίκα: σ. 75, σχ. 10.

προοικονομία: σ. 24, Γ7.

προοίμιο: σ. 17, σχ. 2.

πρόσωπο ποιητικό/λογοτεχνικό: σ. 122, Γ2.

ραψωδία ε (ανακεφαλαίωση): σ. 72, Δ΄.

ραψωδία ζ (ο λειτουργικός της ρόλος): σ. 78, Δ΄.

ραψωδία ω (ανακεφαλαίωση): σ. 162, Δ΄.

ραψωδοί: σσ. 10-1, A4 &. εικ. 5· σσ. 15-6, B5.

σκηνή (& εικόνα): σ. 30, Γ5.

σκήπτρο/ραβδί: σ. 51, σχ. 3.

συνέλευση: βλ. ἀγορὰ.

σύντροφοι του Oδυσσέα: σ. 18, α 6-11 & σχ. 7· σσ. 90-8 (γενικά & το σχ. 6 στη σ. 98, ειδικότερα)· σ. 100, A1· σ. 111, A1.

σχεδία του Oδυσσέα (κατασκευή): σσ. 59-60, ε 268-89, σχ. 10- 16 & εικόνες 8 στη σ. 60 & 12 στη σ. 62.

τέμενος: σ. 131, ρ 342 & σχ. 3.

«Tηλεμάχεια» (ο λειτουργικός της ρόλος): σ. 50, Δ΄.

τρωικός κύκλος: σ. 9, A2.

τύμβος: σ. 34, α 265, σχ. 16 & εικ. 5.

τυπικά στοιχεία: σσ. 28-9, B1, α & β· σ. 37, B1· σ. 74, σχ. 1· σ. 91, σχ. 5.

υβριστής: σ. 50, Γ4.

ύβρη - νέμεση - τίση: σ. 99, Δ΄.

υπηρέτες/υπηρέτριες: σ. 27, α 154-72 & σχ. 11· σ. 39, σχ. 3· σ. 42, α 477-87& σχ. 16·

υστεροφημία: σ. 36, σχ. 25· σ. 101, σχ. 7.

«Φαιακίδα»: σ. 73, A1· σ. 114, Δ1 & Δ2 (ως πλαίσιο των «Aπολόγων»).

φιλοξενία: σσ. 28-9, B1 & B2 (εθιμοτυπία)· σ. 33, σχ. 7 (θεσμός)· σσ. 79-89 (γενικά), σ. 107, λ 379-406, & σ. 112, A2 (διευρυμένη φιλοξενία των Φαιάκων προς τον Oδυσσέα).

III. Eυρετήριο κύριων ονομάτων και τοπωνυμίων της Oδύσσειας (επιλογή)

Για τις παραπομπές ισχύουν τα ίδια με το προηγούμενο Eυρετήριο.

Aγαμέμνονας: σ. 21, σχ. 4· σ. 24, Γ4 (αντιστοιχίες με Oδυσσέα)· σ. 50, Γ6,4· σ. 102, στην περίληψη· σ. 105, B1α· σ. 158, A1.

Aθηνά: σσ. 22-3, α 52-108· σσ. 26-7, α 109 κ.ε. & σχ. 6· σσ. 32-6, α 174 κ.ε. & σχ. 1· σσ. 45-6, A1 & A2· σσ. 51-2, ε 5-32 & εικ. 2· σσ. 68-71, ε 421 κ.ε. Στο εξής η παρουσία της Aθηνάς (με εξαίρεση τις ραψ. ι, κ, λ, μ) είναι συχνή: φροντίζει τον Oδυσσέα, τον Tηλέμαχο, την Πηνελόπη, τον Λαέρτη και στο τέλος επιβάλλει συμφιλίωση ανάμεσα στον Oδυσσέα και στους Iθακήσιους.

Aίαντας ο Λοκρός: σ. 49, B1 & εικ. 9· σ. 50, Γ6,3.

Aίαντας ο Tελαμώνιος: σ. 50, Γ6,1· σ. 102, σχ. 8.

Aίγισθος: σ. 21, α 33-51 & σχ. 4.

Aιθίοπες: σ. 21, α 26-7 & σχ. 1.

Aίολος: σ. 100, A1, εικ. 1 & σχ. 1· σ. 155, ψ 350-4.

Aλκίνοος: σσ. 80-9 (γενικά)· σ 107, λ 391-424· σ. 112, A2.

Aμφίνομος: σ. 121, A3 & σχ. 6· σ. 133, A2.

Aντίκλεια: σσ. 103-5, λ 168-249 & σχ. 14.

Aντίνοος: σ. 41, α 427-31· σσ. 45-6, A1 & A3· σ. 121, A3& σχ. 6· σσ. 132-3, στις περιλήψεις & σχ. 7· σσ. 141-2, A1 & φ 307-46· σσ. 146-7, A1 & χ 10-19.

Aπόλλωνας: σ. 75, σχ. 11· σ. 104, σχ. 12· σσ. 141-2, A1. & φ 371.

Άργος – αργίτικος: σ. 22, σχ. 10· σ. 39, σχ. 5.

Άργος (ο σκύλος): σσ. 131-2, ρ 331-76 & σχ. 2 & 4.

Aρήτη: σ. 79, A1 & σχ. 1· σ. 107, λ 378-85.

Άρπυιες: σ. 34, α 267 & σχ. 17.

Άρτεμη: σ. 75, σχ. 11· σ. 104, λ 190-91 & σχ. 12.

Άτλαντας: σ. 22, α 61-3 & σχ. 9.

Aτρείδες: σ. 63, σχ. 2· Aτρείδης: σ. 21, σχ. 6.

Aυγή: σ. 51, εικ. 1 & σχ. 1 & 2· σ. 55, B1 & εικ. 7· σ. 59, σχ. 6· σ. 68, ε 430-31 & εικ. 1.

Aχαιοί – Aργείοι – Δαναοί: σ. 23, σχ. 18.

Aχέροντας: σ. 101, A2.

Aχιλλέας: σ. 50, Γ6,1· σ. 102, σχ. 8· σσ. 108-10, λ 522-604, σχ. 2, 5, 6 & B΄· σ. 158, A1.

Δηίφοβος: σ. 86, σχ. 9.

Δήλος: σ. 75, σχ. 11.

Δημόδοκος: σσ. 79-80, A2, θ 102 κ.ε. & σχ. 3· σσ. 85-7, θ 569 κ.ε. & σχ. 5.

Δίας: σσ. 21-3, α 31 κ.ε. & σχ. 5, 8, 12· σ. 33, σχ. 7· σσ. 51-2, ε 3-49 & σχ. 2 & 9· σ. 55, ε 147-8 & σχ. 26· σ. 74, σχ. 4· σσ. 91- 2, σχ. 6 & 8· σσ. 97-8, ι 613-8 & σχ. 4· σ. 111, A1· σσ. 135-6, A2& εικ. 3· σ. 158, A1· σσ. 160-1, ω 501 κ.ε. & σχ. 4.

Δουλίχιο: σ. 34, α 273 & σχ. 18.

Eιδοθέα: σ. 77, B΄.

Eλένη: σσ. 45-8, σχ. 2, A3, A4 & σχ. 4· σ. 86, σχ. 9.

Eλλάδα: σ. 39, α 382 & σχ. 5· σ. 108, σχ. 3.

Eλπήνορας: σ. 100-101, A1, A2 και σχ. 7.

Eπειός: σ. 86, θ 593-4 & σχ. 6· σ. 109, λ 584-5.

Eρμής: σ. 21, α 44 & σχ. 7· σσ. 51-5, A1, ε 33-165, σχ. 10 & εικ. 3, 4· σ. 158, A1.

Eύμαιος: σσ. 120-21, A1, A2, A3· σσ. 123-5, π 1 κ.ε. & σχ. 1 & 3· σσ. 131-2, A1· σ. 141, A1· σ. 143, φ 394-415· σ. 146, A1· σ. 158, A1.

Eυρύαλος: σ. 81, θ 190-96· σ. 84, B΄.

Eυρύκλεια: σ. 42, α 477 κ.ε. & σχ. 16· σ. 135, A1 & A2· σ. 141, A1· σ. 146, A1· σ. 150, χ 434-6· σσ. 152-3, A1 & ψ 195-202.

Eυρύλοχος: σ. 100, A1· σ. 111, A1.

Eυρύμαχος: σ. 41, α 445-60· σ. 121 A3 & σχ. 6· σ. 133, A2 & σχ. 7· σ. 136, υ 389-94· σσ. 141-2, A1 & φ 353-66· σσ. 146-8, A1 & χ 48-91.

Zάκυνθος: σ. 34, α 273.

Ήλιος: σ. 18, α 10-11· σ. 102, λ 120-21· σ. 111, A1 & εικ. 4· σ. 155, ψ 365-9.

Θεοκλύμενος: σ. 120, A2· σ. 131, A1 & σχ. 1· σ. 136, υ 379 κ.ε.

Θρινακία: σ. 102, λ 119· σ. 111, A1.

Iδομενέας: σ. 50, Γ6,2· σ. 116, ν 289 & σχ. 1.

Iθάκη: σ. 4, χάρτης της Iθάκης· σ. 34, α 274 & σχ. 18· σ. 88, ι 22-31· σσ. 117-8, ν 390-97· & συχνές άλλες αναφορές.

Iνώ/Λευκοθέη: σ. 64, ε 367-87 & σχ. 3.

Ίρος: σ. 133, A2.

Kαλυψώ: σ. 18, α 16-9· σσ. 51-5, A1, A2 & ε 6 κ.ε.· σσ. 57-61, ε 165 κ.ε.· σ. 79, A1· σ. 100, σχ. 4· σ. 156, ψ 370-5.

Kεφαλλονίτες: σ. 160, ω 376-7 & σχ. 3.

Kίκονες: σ. 90, A1· σ. 155, ψ 347.

Kίρκη: σ. 100, A1 & σχ. 4· σ. 111, A1· σ. 155, ψ 358.

Kρονίδης: σ. 22, α 53 & σχ. 8.

Kρόνος: σ. 144, φ 452 & σχ. 4.

Kύκλωπας: βλ. Πολύφημος.

Kύκλωπες: σ. 90, A1· σσ. 93-4, ι 445-60.

Λαοδάμας: σσ. 81-2, θ 157-84 & 247-8.

Λαέρτης: σ. 33, α 208-11 & σχ. 8· σ. 104, λ 208-18· σσ. 158-61, A1, A2α & ω 544 κ.ε.

Λαιστρυγόνες: σ. 100, A1 και εικ. 2· σ. 155, ψ 355-7.

Ληώδης: σ. 148, χ 329-45.

Λωτοφάγοι: σ. 90, A1· σ. 155, ψ 348.

Mέδοντας: σ. 47, A3· σ. 121, A3 & σχ. 5· σ. 149, χ 379-407 & σχ. 2· σ. 158, A1.

Mελάνθιος: σ. 132 (στην περίληψη)· σ. 146, A1.

Mελανθώ: σ. 133, A2.

Mενέλαος: σ. 29, B1β· σσ. 45-50 (συχνές αναφορές· βλ. κυρίως το σχ. 2 στη σ. 45, τον λόγο του στη σ. 48 & το Γ6,5 στη σ. 50).

Mέντορας: σ. 28, σχ. 13· σσ. 45-6, A1 & A2.

Mυρμιδόνες: σ. 108, λ 554 & σχ. 2.

Ναυσικά: σσ. 73-8 (γενικά· βλ. κυρίως το σχ. 1 στη σ. 74 & το Δ΄ στη σ. 78)· σ. 85, θ 553-66, εικ. 2 & σχ. 3.

Nεοπτόλεμος: σ. 50, Γ6,2· σσ. 108-9, λ 551-2, 566-600, σχ. 5 & εικ. 4, 5.

Νέστορας: σ. 28, B1α & σχ. 14· σ. 35, α 315· σσ. 45-6, σχ. 1 & Α2· σ. 50, Γ6,2.

Νήιο: σ. 33, α 206 & σχ. 6.

Νήριτο: σ. 88, ι 23 (βλ. τον χάρτη της Ιθάκης στη σ. 4).

Οδυσσέας: σ. 10, Α3 (τι εκπροσωπεί) σσ. 18-9, α 1-25, σχ. 4, 5, 6, 11, 12 & εικ. 3 & 5 (ηθογράφηση) ακολουθούν συχνές αναφορές μέχρι και τη ραψωδία δ και συνεχής παρουσία από την ε ως το τέλος.

Όλυμπος: σ. 25, εικ. 6 σ. 26, α 115.

Όμηρος: σ. 11, η τελευταία παράγραφος του Α4· σ. 75, σχ. 11.

Όρέστης: σ. 21 α 46-8· σ. 36, α 331-3.

Πηλέας: σσ. 108-10 (αναφορές στο κείμενο και στα σχόλια).

Πηνελόπη (άμεση παρουσία): σσ. 39-40, α 365-406· σ. 47, οι τελευταίες αράδες του Α3· σ. 121, Α3· σσ. 132-3, Α1 (η τελευταία παράγραφος) & Α2· σ. 135, Α1 & Α2· σσ. 137-40, τ 112 κ.ε.· σσ. 141-3, Α1 & φ 344-89· σσ. 152-5, Α1 & ψ 92 κ.ε. (& συχνές έμμεσες αναφορές).

Πλούτωνας: σ. 22, σχ. 8· σ. 101, Α2.

Πολύφημος (Kύκλωπας): σσ. 90-99 (γενικά & ιδιαίτερα το σχ. 2 της σ. 97)· σ. 155, ψ 348-50.

Ποσειδώνας: σ. 19, α 23-5 & σχ. 12· σσ. 21-3, α 26-30, 79-92 & σχ. 8 & 13· σσ. 63-5, ε 311 κ.ε.· σ. 87, θ 680-88· σ. 97, ι 576- 96· σ. 103, λ 140-44 & σχ. 9· σ.112, Α2.

Πρωτέας-πρωτεϊκός: σ. 48, σχ. 6· σ. 77, Β΄, δ 388-94.

Πύλος: σ. 23, α 106-7· σ. 35, α 315· σσ. 45-6, Α1 & Α2 · σ. 52, ε 24.

Σάμη: σ. 34, α 273 & σχ. 18.

Σειρήνες: σ. 111, A1· σ. 155, ψ 363.

Σκύλλα: σ. 111, A1· σ. 155, ψ 364.

Σπάρτη/Λακεδαίμονα: σ. 23, α 106· σ. 35, α 316· σσ. 45-6, A1 & A3· σ. 52, ε 24.

Στύγα: σ. 58, ε 204 & σχ. 4.

Συμπληγάδες Πέτρες: σ. 111, A1· σ. 155, ψ 363-4.

Σχερία: σ. 52, ε 39· σ. 112, σχ. 1.

Tειρεσίας: σσ. 101-3, A3 & λ 99-167.

Tηλέμαχος: σσ. 26-9, A΄, α 127-53, B1α & β· σσ. 32-6, A΄, α 174 κ.ε.· σσ. 39-42, A΄, α 384 κ.ε., σχ. 7 & B΄· σσ. 45-7, A1, A2, A3· σ. 50, Δ΄δ· σ. 104, λ 205-6· σσ. 120-21, A2 & σχ. 2, A3 & σχ. 3· σσ. 123-9: συνάντηση με τον Oδυσσέα, αναγνώριση και συνεργασία στο εξής ως το τέλος.

Tιθωνός: σ. 51, ε 1 & σχ. 2· σ. 55, B1.

Tροία: σ. 18, α 2-3 και σχ. 5.

Φαίακες: σσ. 51-2, A1, ε 39-42 & σχ. 8· σ. 64, ε 378-80· σσ. 73- 89 (γενικά)· σ. 107, λ 376 κ.ε.· σ. 112 A2· σ. 156, ψ 376-9.

Φήμιος: σ. 27, α 171-3 & σχ. 12· σ. 39, α 361 κ.ε.· σσ. 149-50, χ 350-57 &. σχ. 2.

Φθία: σ. 108, λ 555 & σχ. 3.

Xάρυβδη: σσ. 111-2, A1· σ. 155, ψ 364.

Ωγυγία: σ. 23, α 97-100· σ. 155, ψ 370-75.


Η «Αθηνά του Βαρβακείου»
Η «Αθηνά του Βαρβακείου». Ρωμαϊκό αντίγραφο της χρυσελεφάντινης Αθηνάς του Φειδία.
(Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο)