Δημοτικό τραγούδι, «Κόρη που λάμπει»

Δημοτικό τραγούδι

Κόρη που λάμπει deco_right

Τα δημοτικά τραγούδια της αγάπης είναι παλιά όσο παλιό είναι και το συναίσθημα που τα εμπνέει. Το ερωτικό στοιχείο, με την ευρύτερη έννοια του όρου, είναι το βασικό σε όλα τα τραγούδια αυτής της κατηγορίας, τα οποία παρουσιάζουν εκφραστική και στιχουργική ποικιλία. Περίφημα είναι τα ερωτικά δίστιχα (λιανοτράγουδα) που επιζούν ως τις μέρες μας, ή ορισμένες από τις αυτοσχέδιες μαντινάδες. Ανάμεσα στις διάφορες μορφές των ερωτικών τραγουδιών είναι τα παινέματα, οι καημοί, τα πεισματικά, τα πειρακτικά κ.λπ. Το τραγούδι που ακολουθεί είναι «παίνεμα της αγαπητικής», υμνεί δηλαδή την ομορφιά της κόρης συγκρίνοντάς τη με το φεγγάρι και τον ήλιο.

Εδώ σ’ αυτή τη γειτονιά δεν πρέπει να είν’ φεγγάρι,
μόν’ πρέπει να ’ναι συννεφιά, να ’ναι βαθύ σκοτάδι,
γιατ’ έχω μια αγαπητικιά κι εκείνη είν’ το φεγγάρι,
π’ όντες προβάλλει να τη διω σκορπιέται το σκοτάδι.
Και με τον ήλιο μάλωνε και με τον ήλιο λέγει:

Ήλιε μου, για έβγα για να βγω, για λάμψε για να λάμψω.

Έλαμψε ο ήλιος το ταχύ, μαραίνει τα χορτάρια,
πρόβαλε η κόρη π’ αγαπώ, μαραίνει παλικάρια·
φλογίζει νιους και καίγει οχτρούς, σκλαβώνει παλικάρια,
καίγει κι εμένα π’ αγαπώ μέσα στα φυλλοκάρδια.

Τα δημοτικά μας τραγούδια, επιμέλεια Γ. Ιωάννου, Ερμής

img10_3

Δημήτρης Γερανιώτης, Κορίτσι στην εξοχή

*όντες: όταν *να διω: να δω *το ταχύ: γρήγορα, το πρωί

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

Ερωτήσεις

1 Στην πρώτη στροφική ενότητα η ομορφιά της νέας προβάλλεται με την παρομοίωση και την υπερβολή. Εντοπίστε και σχολιάστε αυτά τα στοιχεία.

2 Ποιος υπερτερεί σε λάμψη, ο ήλιος ή η κόρη; Αιτιολογήστε την απάντησή σας κάνοντας αναφορά σε λέξεις ή εκφράσεις του δημοτικού τραγουδιού.

3 Συγκρίνετε το δημοτικό τραγούδι με τα παρακάτω λιανοτράγουδα ως προς το περιεχόμενο:

1. Απ' όλα τ' άστρα τ' ουρανού ένα είναι που σου μοιάζει
ένα που βγαίνει το πουρνό όταν γλυκοχαράζει

2. Όντε σ' εγέννα η μάνα σου, ο ήλιος εκατέβη
και σου 'δωκε την ομορφιά και πάλι μετανέβη

N.Γ. Πολίτης, Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού

Διαθεματική εργασία

Στην ελληνική μυθολογία η γυναικεία ομορφιά συνδέθηκε με ουράνια σώματα και αστερισμούς (π.χ. Πλειάδες – Πούλια, Ηώς – Αυγή, Αστραία – αστερισμός της Παρθένου). Συγκεντρώστε σχετικό πληροφοριακό και εικαστικό υλικό και παρουσιάστε το στην τάξη.

img10_4

Ιάκωβος Ρίζος, Κυρία στον κήπο με το σκύλο της