Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Β΄ Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή (Eμπλουτισμένο)

ANΤΩΝΗΣ ΣΟΥΡΟΥΝΗΣ  Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]

Άνθρωποι και δελφίνια

         Το αφήγημα προέρχεται από το βιβλίο Κυριακάτικες ιστορίες (2002) του Αντώνη Σουρούνη. O συγγραφέας εκκινεί από τη θλιβερή φωτογραφία που είδε στην εφημερίδα και απεικόνιζε δύο πεθαμένα και παραπεταμένα δελφίνια σε παραλία της Χαλκιδικής. Το δυσάρεστο αυτό συμβάν προβληματίζει γενικότερα το συγγραφέα για την ανθρώπινη αδιαφορία και την κακομεταχείριση των έξυπνων και φιλικών δελφινιών.

Αυτό που παθαίνω με τα δελφίνια δεν το παθαίνω ούτε με τους ανθρώπους. Όσα και να 'χω δει στη ζωή μου χαράχτηκαν ανεξίτηλα στη μνήμη μου. Άσχετα αν τα είδα στην πραγματικότητα, στη μικρή ή μεγάλη οθόνη ή φωτογραφημένα σε εφημερίδες και περιοδικά. Δεν ξέρω πώς γίνεται αυτό. Η αλήθεια είναι ότι τ' αγαπάω. Κι άλλα ζώα όμως αγαπάω και τα 'χω ξεχάσει. Υπάρχουν μάλιστα και ορισμένα που ζήσαμε μαζί και τα ξέχασα. Όλ' αυτά τα δελφίνια που προανέφερα, ζωντανά, φωτογραφημένα, κινηματογραφημένα, εκτοπίστηκαν εδώ και κάμποσο καιρό από ένα νεκρό δελφίνι, που το είδα σε φωτογραφία της εφημερίδας Μακεδονία. Κείτονταν νεκρό στην παραλία της Αρετσούς, της Νέας Κρήνης, πυροβολημένο από την καραμπίνα κάποιου ψαρά. Δε θυμάμαι τι έλεγε το ρεπορτάζ. Αν δηλαδή είχε εξοκείλει μόνο του για να πεθάνει εκεί, αν το είχε ξεβράσει η θάλασσα σαν άχρηστο πια ή αν το είχε σύρει ο φονιάς του για να το επιδείξει. Έχω ξεχάσει τα λόγια, μόνο τη φωτογραφία θυμάμαι. Κείτονταν νεκρό, όπως είπα, στη βρόμικη άμμο, με μια αιώνια θα 'λεγα μεγαλοπρέπεια, τέτοια που λίγα ζώα διαθέτουν κι ακόμα πιο λίγοι άνθρωποι. Πάνω από μια βδομάδα ήταν σ' εκείνη τη θέση, κατάχαμα, σαν πίνακας νεκρής, κατάνεκρης φύσης, έργο κι αυτό του ανθρώπου, μέχρι που δημοσιεύτηκε η φωτογραφία του κουφαριού* του κι ήρθαν και το περιμάζεψαν, όχι από ντροπή αλλά από δημαρχιακή πολιτική. Αναδύθηκε* στη μνήμη μου πάλι προχτές, που διάβασα στις εφημερίδες πως δυο γερμανοί βιοψυχολόγοι, πειραματιζόμενοι με διατηρημένους εγκεφάλους δελφινιών, έφταναν να αναρωτιούνται «μήπως τα δελφίνια δεν είναι τόσο έξυπνα όσο φαίνονται». Κάποτε θα έφταναν. Μπορεί να είδαν κι αυτοί τη φωτογραφία που είδα εγώ στη Μακεδονία και που φάνταζε σαν το τέλος όλων των δελφινιών του κόσμου. Κι όταν έχει επέλθει το τέλος κάποιου που υπήρξε ιδιαίτερα ευφυής, ιδιαίτερα αγαπητός, ιδιαίτερα γενναίος, έρχονται κάποιοι κάποτε και τον αποκαθηλώνουν,* φέρνοντάς τον στα μέτρα του δικού τους μυαλού, της δικής τους καρδιάς και της δικής τους ανδρείας.
         Πριν από χρόνια που ταξίδευα με ελικόπτερο πάνω από τη θάλασσα του Αγίου Όρους, είχα την τύχη να δω μια οικογένεια δελφινιών, που ταξίδευε κι αυτή παίζοντας. Ελεύθερα μέσα στο πέλαγο, φωνάζανε, μας χαιρετούσαν, έκαναν άλματα για να μας φτάσουν. Κι είχα την ατυχία να παρακολουθήσω σ' ένα θαλάσσιο τσίρκο την κατάντια τους. Μπορεί να ήταν και η ίδια οικογένεια, δεν ξέρω, όμως ό,τι έκαναν το έκαναν για ένα ψάρι. Εκτελούσαν κάθε νούμερο που τους πρόσταζε ο δεσμοφύλακάς τους μόνο για την τροφή τους. Βουτιές, πηδήματα, τούμπες και κωλοτούμπες. Τα παιδάκια χειροκροτούσαν και οι γονείς χαίρονταν με τη χαρά τους. Κανείς δεν τους λέει ότι τα δελφίνια αυτά είναι φυλακισμένα και καταδικασμένα σε θάνατο. Ότι έχουν ψαρευτεί απ' τους επιτήδειους, όπως οι γυναίκες που καταφθάνουν από τις γύρω χώρες στη χώρα μας, κι ότι έχουν πουληθεί με το κεφάλι, όπως εκείνες. Πενήντα χιλιάδες δολάρια, τόσα κοστίζει ένα δελφίνι στο τσίρκο, και πρέπει να βγάλει γρήγορα τα λεφτά του γιατί πεθαίνει και γρήγορα.
         Στη θάλασσα ζει μέχρι και πενήντα χρόνια, στις πισίνες όμως με το χλώριο, τις κρέμες που τα αλείφουν και τ' άλλα δηλητήρια δεν αντέχει για πολύ. Είναι και η αντιπαλότητα που υπάρχει με τ' άλλα δελφίνια για κείνο το ψάρι και πρέπει συνεχώς να μάχεται όπως οι μονομάχοι στις αρένες.* Το πλήθος ενθουσιάζεται με κάτι τέτοια και επευφημεί. Τον πρώτο καιρό εξάλλου τα ταΐζουν με νεκρά ψάρια για να τα καταστήσουν τελείως υπάκουα. Πολλά κερδίζουν το ψάρι τους τρελαμένα, επειδή μπερδεύονται με τα κύματα που αναπαράγονται στις τετράγωνες αυτές δεξαμενές και παθαίνουν ό,τι θα πάθαινε κι ο άνθρωπος αν ζούσε σ' ένα δωμάτιο γεμάτο καθρέφτες. Έτσι λένε κάτι άλλοι επιστήμονες.
         Η είδηση δε λέει αν οι δύο επιστήμονες για τα πειράματά τους χρησιμοποίησαν εγκεφάλους φυλακισμένων ή αλανιάρικων δελφινιών. Γιατί όσο έξυπνος και να 'σαι, έπειτα από τόσο μακρόχρονη φυλάκιση και τέτοια ζωή, το λιγότερο που μπορείς να χάσεις είναι το μυαλό σου. Μπορεί όμως να συμβαίνει και τ' άλλο. Να επρόκειτο δηλαδή για δελφίνια αλανιάρικα και όπως ένα κουτός άνθρωπος θεωρεί βλακείες ό,τι αδυνατεί να καταλάβει, έτσι κι εμείς να φτάσαμε στο συμπέρασμα πως τα δελφίνια «δεν είναι τόσο έξυπνα όσο φαίνονται».

Α. Σουρούνης, Κυριακάτικες ιστορίες,
Καστανιώτης

img

Οδ. Ελύτης, «Ναυτάκι του περιβολιού»  Φανή Παπαλουκά, «Τα δελφίνια» (παράλληλο κείμενο) [πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού]  Αλεξάνδρα Δέλτα-Παπαδοπούλου, «Ο Αρίων» (παράλληλο κείμενο) [πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού]  Στρατής Μυριβήλης, «Τα ζα» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ' Γυμνασίου]


* κουφάρι: πτώμα * αναδύθηκε: ξαναήρθε * αποκαθηλώνουν: κατεβάζουν από ψηλά, υποβιβάζουν * αρένες: χώρος διεξαγωγής θηριομαχιών ή ταυρομαχιών

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής  Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής 

 

ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1 Πώς αντέδρασε η τοπική κοινωνία και η κοινή γνώμη μπροστά στη θλιβερή είδηση του νεκρού δελφινιού στη Χαλκιδική;
 
2

Καταγράψτε τις εικόνες από τη ζωή των δελφινιών που αναφέρονται στο αφήγημα, προσθέτοντας, αν έχετε, και δικές σας εμπειρίες. Ποια από τις εικόνες αυτές σας επηρεάζει περισσότερο και γιατί;

Δελφίνι (λήμμα) [πηγή: Βικιπαίδεια]

 
3 Πώς αντιδρά ο συγγραφέας απέναντι στο πείραμα των δύο Γερμανών βιοψυχολόγων; Με ποια επιχειρήματα αντικρούει τις παρατηρήσεις τους;
 
 
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
♦ 

Πολλά ζώα για διάφορους λόγους έχουν γνωρίσει ως σήμερα την ανθρώπινη καταπίεση. Αντιστοιχίστε κάθε ζώο με την προσφορά και την εργασία που παρέχει στον άνθρωπο. Αξιολογήστε τη συνεισφορά του και ιεραρχήστε το ανάλογα με το είδος, τη διάρκεια και τη σημασία της προσφοράς του στον άνθρωπο.

Τα Πρόσωπα του Πόνου (κοινωνικό ντοκιμαντέρ της σειράς «Το Βλέμμα» με θέμα τον παραλογισμό της κακοποίησης των ζώων) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]  Τζακ Λόντον, «[Ένας σκύλος σωτήρας]» [Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Ε' και ΣΤ' Δημοτικού]

 
♦ 

Βρείτε πληροφορίες για τα δελφίνια και για την ειδική σχέση που έχουν με τον άνθρωπο, όπως αυτή απεικονίζεται από την αρχαία ελληνική ως τη νεότερη τέχνη και λογοτεχνία.

 «Απρόσκλητοι βοηθοί» από το βιβλίο του Αἰλιανού, «Περὶ ζῴων ἰδιότητος» [Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Β' Γυμνασίου]  Το δελφίνι (διαθεματική δραστηριότητα) [πηγή: Πύλη Παιδαγωγικού Υλικού Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης]  Σχολική εργασία των μαθητών της Β' τάξης του 2ου Γυμνασίου Χανίων με θέμα τα δελφίνια [πηγή: Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο]  εικόνα

 
♦ 

Αναζητήστε στο διαδίκτυο πληροφορίες για τις διάφορες οργανώσεις υπεράσπισης των δικαιωμάτων των ζώων.

 εικόνα

 

 


Γιώργος Γουναρόπουλος, Ψάρι και κανάτι σε θαλασσινό τοπίο
Γιώργος Γουναρόπουλος, Ψάρι και κανάτι σε θαλασσινό τοπίο