Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Β΄ Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή (Eμπλουτισμένο)

NΙΚΟΣ KΑΒΒΑΔΙΑΣ  

Οι γάτες των φορτηγών

         Το ποίημα ανήκει στην πρώτη συλλογή του ποιητή Νίκου Καββαδία Μαραμπού (1933), και αναφέρεται στη στενή συναισθηματική σχέση των ναυτικών με τη γάτα του πλοίου.

Οι ναυτικοί στα φορτηγά* πάντα μια γάτα τρέφουν,
που τη λατρεύουνε, χωρίς να ξέρουν το γιατί,
κι αυτή, σαν απ' τη βάρδια τους σχολάνε κουρασμένοι,
περήφανη στα πόδια τους θα τρέξει να τριφτεί.

Τα βράδια, όταν η θάλασσα χτυπάει τις λαμαρίνες,
και πολεμάει με δύναμη να σπάσει τα καρφιά,
μέσα στης πλώρης τη βαριά σιγή, που βασανίζει,
είναι γι' αυτούς σα μια γλυκιά γυναίκεια συντροφιά.

Είναι περήφανη κι οκνή,* καθώς όλες οι γάτες,
κι είναι τα γκρίζα μάτια της γιομάτα ηλεκτρισμό·
κι όπως χαϊδεύουν απαλά τη ράχη της, νομίζεις
πως αναλύεται σ' ένα αργό και ηδονικό σπασμό.

Στο ρεμβασμό και στο θυμό με τη γυναίκα μοιάζει
κι οι ναύτες περισσότερο την αγαπούν γι' αυτό·
κι όταν αργά και ράθυμα* στα μάτια τους κοιτάζει,
θαρρείς έναν παράξενο πως φέρνει πυρετό.

Της έχουν πάντα στο λαιμό μια μπακιρένια γύρα,*
για του σιδέρου την κακήν αρρώστια* φυλαχτό,
χωρίς όμως, αλίμονο, ποτέ να κατορθώνουν
να την φυλάξουν απ' το μαύρο θάνατο μ' αυτό.

Γιατί είναι τ' άγρια μάτια της υγρά κι ηλεκτρισμένα
κι έτσι άθελα το σίδερο το μαύρο τα τραβά,
κι ουρλιάζοντας τρελαίνεται σ' ένα σημείο κοιτώντας
φέρνοντας δάκρυα σκοτεινά στους ναύτες και βουβά.

Λίγο πριν απ' το θάνατο από τους ναύτες ένας,
-αυτός οπού 'δε πράματα στη ζήση του φριχτά-
χαϊδεύοντάς την, μια στιγμή στα μάτια την κοιτάζει
κι ύστερα μες στη θάλασσα την άγρια την πετά.

Και τότε οι ναύτες, που πολύ σπάνια λυγά* η καρδιά τους,
πάνε στην πλώρη να κρυφτούν με την καρδιά σφιχτή,
γεμάτη μια παράξενη πικρία που όλο δαγκώνει,
σαν όταν χάνουμε θερμή γυναίκα αγαπητή.

Ν. Καββαδίας, Μαραμπού, Άγρα

img

Τίτος Πατρίκιος, «Όπως οι γάτες»  Ευγένιος Τριβιζάς, «Η τελευταία μαύρη γάτα» (απόσπασμα)  Ζαχαρίας Παπαντωνίου, «Ο παπαγάλος»

Νίκη Ελευθεριάδη, Γυναίκα και γάτα
Νίκη Ελευθεριάδη, Γυναίκα και γάτα

* φορτηγά: εμπορικά πλοία * οκνή: αργοκίνητη * ράθυμα: παθητικά, νωχελικά * μπακιρένια γύρα: χάλκινο περιλαίμιο * κακή αρρώστια: η τρέλα, από τη συνεχή θέα του σιδήρου * λυγά: λυγίζει

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής  Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

 

ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1 Για ποιους λόγους, σύμφωνα με το ποίημα, οι ναυτικοί στα φορτηγά πλοία τρέφουν γάτες;
 
2 Από ποια αρρώστια κινδυνεύει η γάτα του καραβιού και πώς προσπαθούν οι ναυτικοί να την προφυλάξουν; Πώς συμπεριφέρονται όταν η γάτα τους τελικά αρρωστήσει και είναι ετοιμοθάνατη;
 
3

Βρείτε εκφράσεις που συνδέουν τη γάτα με τη γυναίκα (π.χ., «κουνάει σα γάτα την ουρά της») ή χρησιμοποιούν τη λέξη «γάτα» για να αποδώσουν μια έννοια (π.χ., «αυτός είναι γάτα») και εξηγήστε τη σημασία τους.

Για τα πλάσματα με τις βελούδινες πατούσες [πηγή: Ηλεκτρονικό περιοδικό «Μικρός Αναγνώστης»]

 
4 Βρείτε τα μορφολογικά στοιχεία του ποιήματος, επισημαίνοντας ειδικότερα το είδος και το ρόλο της ομοιοκαταληξίας.
 
 
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚH ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤA
♦ 

Συγκεντρώστε και ακούστε στην τάξη τραγούδια που αναφέρονται στη σχέση του ανθρώπου με τα ζώα.

«Οι φίλοι μας τα ζώα». Σχολική εργασία των μαθητών και μαθητριών της Ε' Τάξης του Δημοτικού σχολείου Ριζού Πέλλας [πηγή: Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο]  Πουλάκι είχα στο κλουβί (δημοτικό τραγούδι) [πηγή: Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου]  Παντρεύουνε τον κάβουρα (δημοτικό τραγούδι) [πηγή: Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου]  Ακούστε το τραγούδι «Η μαύρη γάτα» του Νίκου Κηπουργού [πηγή: Τα Μυστικά του Κήπου (MINOS-EMI, 2001)]  εικόνα

 

 


Γιάννης Τσαρούχης, Ναύτης
Γιάννης Τσαρούχης, Ναύτης