Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Β΄ Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή (Eμπλουτισμένο)

ΔΗΜΗΤΡΑ Χ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ  Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Βιβλιονέτ]

Για ένα παιδί που κοιμάται

         Στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας του εικοστού αιώνα, μετά την κατάρρευση των καθεστώτων των ανατολικών χωρών, μεγάλο μέρος του πληθυσμού τους μετακινήθηκε σε ευρωπαϊκές χώρες, με σκοπό την εξεύρεση εργασίας. Από την εποχή αυτή και ως τις μέρες μας ζουν και βιοπαλεύουν στη χώρα μας χιλιάδες οικονομικοί μετανάστες, όπως το παιδί του ποιήματος, που κερδίζει το ψωμί του στα φανάρια της λεωφόρου και κοιμάται στο μηχανοστάσιο του εργοστασίου. Το ποίημα περιλαμβάνεται στη συλλογή Το κυπαρίσσι των εργατικών (1995).

Νύχτα. Η κίνηση αραιή στη λεωφόρο.
Μες στο κλειστό, το φωτισμένο εργοστάσιο,
Οι μηχανές, αποσταμένες* μα άγρυπνες,
Επιβλέπουν σαν άκακοι γίγαντες
Τον ύπνο του μικρού. Στριμωγμένος
Κοντά στη σκάρα του ατμού,*
Με του αδερφού του το παλτό σκεπασμένος
Ξεκουράζεται.
Όλη τη μέρα δουλεύει στα φανάρια*
Σκουπίζει τζάμια βιαστικά με το κόκκινο.
Εισπράττει κέρματα ή την εύλογη* αγανάκτηση. Περιμένει το επόμενο φανάρι.
Τίμια κερδίζει έτσι το ψωμί
Και το μερίδιο του νυχτοφύλακα,
Που τον αφήνει να κοιμάται εκεί μέσα.

Τα χιονισμένα βουνά της πατρίδας του,
Τα χέρια της μάνας του που τύλιγαν γύρω του
Γυναίκειο μαντίλι για το κρύο,
Το δάσκαλο που πληρωνότανε με γάλα
Μόλις θυμάται.
Θυμάται κάτι ελληνικά από το στόμα του,
Που τώρα εδώ ακούγονται αλλιώτικα.
Όχι σαν βότσαλα γυαλιστερά μεγάλης θάλασσας,
Όχι σαν ποδοβολητό του αλόγου
Ενός ανίκητου στρατηλάτη,*
Αλλά να, σαν τα κέρματα στην τσέπη,

Σαν το φτύσιμο στο βλέμμα του πελάτη.
Καμιά φορά πιο εγκάρδια
Σαν τούτο δω το βουητό της σκάρας,
Που όλο ανεβάζει το θερμό ατμό.

Δ. Χ. Χριστοδούλου, Το κυπαρίσσι
των εργατικών
, Καστανιώτης

img

Αντώνης Σαμαράκης, «Το νυχτερινό σχολά»   Σωτήρης Δημητρίου, «Σαν τα χελιδόνια, λέλε μου»


* αποσταμένες: κουρασμένες * σκάρα του ατμού: τεχνική κατασκευή σε σχήμα σχάρας, απ' όπου βγαίνουν οι θερμοί ατμοί των μηχανών * φανάρια: φωτεινοί σηματοδότες * εύλογη: δικαιολογημένη, αναμενόμενη * στρατηλάτης: ο αρχηγός του στρατού, ίσως έμμεση αναφορά στο Μ. Αλέξανδρο

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής  Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

 

ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1 Περιγράψτε πώς περνάει τη μέρα και τη νύχτα του το παιδί.
 
2 Το ποίημα αναφέρεται σε δύο χρονικά επίπεδα και χωρίζεται σε δύο αφηγηματικά μέρη. Ποια είναι αυτά και τι περιλαμβάνει το καθένα;
 
3

Ποια σχέση φαίνεται να έχει με την ελληνική γλώσσα το παιδί; Αιτιολογήστε την απάντησή σας βρίσκοντας και άλλες εκφράσεις του κειμένου που αποτυπώνουν τη συναισθηματική του κατάσταση.

Ξένοι στην ίδια πόλη (βίντεο) [πηγή: Εκπαιδευτική Τηλεόραση]  Ανοιχτή Επιστολή: «Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα στο σχολείο, μην τους το στερείτε» [πηγή: Μη Κυβερνητική Οργάνωση ActionAid Ελλάς]

 
4

Βρείτε στο κείμενο εικόνες που δείχνουν α) τη στερημένη ζωή β) τον αγώνα για την επιβίωση που δίνει καθημερινά το παιδί.

Τα παιδιά των φαναριών [πηγή: Εθελοντικός οργανισμός «Το χαμόγελο του παιδιού»]  Τα βλέμματα των φαναριών (κοινωνικό ντοκιμαντέρ) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]

 
 
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
♦ 

Βρείτε την εθνικότητα του παιδιού, με βάση τα στοιχεία για τον τόπο και τις συνθήκες ζωής των κατοίκων του που δίνονται στο ποίημα, και εντοπίστε στο χάρτη τη χώρα από την οποία προέρχεται. Με τη βοήθεια των καθηγητών της Ιστορίας και της Γεωγραφίας, εξετάστε τη σχέση της χώρας αυτής με τον ελληνισμό.

Ταξίδι της Φυγής (εκπαιδευτικό παιχνίδι που σου δίνει την ευκαιρία να βιώσεις τι σημαίνει να είσαι πρόσφυγας [πηγή: Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες]  Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες  Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες  Οι πρόσφυγες στον κόσμο [πηγή: εφ. «Η Καθημερινή»]