Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Β΄ Γυμνασίου): Ηλεκτρονικό Βιβλίο

ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ

Χρονικό

Το ποίημα περιλαμβάνεται στη συλλογή του Λ. Ξανθόπουλου Αντίψυχα (1982). Μέσα από τις ατομικές ζωές των προσώπων μιας οικογένειας παρακολουθούμε από τη μια τη συνύπαρξη των μελών της οικογένειας (πατέρας, μητέρα) και από την άλλη τη μετάβαση από τον παραδοσιακό τρόπο ζωής σε νέες αναζητήσεις τις οποίες εκφράζουν οι αβέβαιες τύχες των δυο γιων.

Δημήτρης Γιολδάσης, Καπνοχώραφα

Δημήτρης Γιολδάσης,
Καπνοχώραφα

O πατέρας είπε
αγαπώ τον ξεραμένο καπνό
έγινε καπνεργάτης

η μητέρα γύρεψε παιδιά
ταίρι και σπιτικό
ζευγάρωσαν*

ο μεγάλος
έψαχνε από παιδί
τον κούρασαν οι μάχες

ο μικρός
δε ζήτησε τίποτα
έφυγε σε ξένο τόπο

το σπίτι μπογιατίζεται κάθε χρόνο
ο πατέρας βγήκε στη σύνταξη
η μητέρα χτίστηκε στις κάμαρες*
ο μικρός γίνηκε σιδερόδρομος μακρύς
κι ο μεγάλος σκέφτηκε να πει
αγαπώ τον ξεραμένο καπνό

άργησε προκόψανε* οι μηχανές

Λ. Ξανθόπουλος,
Αντίψυχα, Ανδρομέδα

* ζευγάρωσαν: παντρεύτηκαν, έκαναν οικογένεια * κάμαρες: δωμάτια * προκόψανε: προόδευσαν

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1	Παρατηρήστε τη δομή του ποιήματος. Τι δηλώνουν τα ενδιάμεσα κενά και πώς συνδέεται ο τίτλος με το περιεχόμενο του ποιήματος;

2	Αντιστοιχίστε κάθε μέλος της οικογένειας με τη δράση και το ρόλο που ανέλαβε στη ζωή του. Ποιος ανθρώπινος τύπος σάς προκαλεί μεγαλύτερο ενδιαφέρον και γιατί;

3	«Ο μεγάλος κουράστηκε από τις μάχες» - «ο μικρός έγινε σιδερόδρομος» - «η μητέρα χτίστηκε στις κάμαρες». Πώς αντιλαμβάνεστε αυτούς τους στίχους για τη ζωή του κάθε προσώπου;

4	Ποια σημασία έχει η επανάληψη του δεύτερου στίχου στο τέλος του ποιήματος; Πώς συνδέεται ο στίχος αυτός με τη ζωή του μεγάλου γιου;

5	Βρείτε τα σημεία στα οποία ο αφηγητής αναφέρεται στους Αλβανούς, ως παιδί και ως ενήλικος. Πώς τους αντιμετωπίζει σε κάθε περίσταση και γιατί;

6	Καταγράψτε τις κοινωνικές μεταβολές που αναφέρονται στο ποίημα, βρείτε σε ποιο χρόνο εκδηλώνονται στη ζωή των προσώπων και εξηγήστε ποια μεταβολή έχει μεγαλύτερη σημασία α) για το κάθε πρόσωπο β) για την οικογένεια.


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
♦	Πώς αντιμετώπισαν οι δυο γιοι το θέμα της επαγγελματικής τους αποκατάστασης; Συζητήστε με πρόσωπα του οικογενειακού και κοινωνικού σας περιβάλλοντος τα οποία βρίσκονταν σε νεαρή ηλικία τη δεκαετία του 1980 και ρωτήστε τα ποιες επαγγελματικές επιλογές είχαν, ποια επαγγέλματα είχαν τη μεγαλύτερη ζήτηση και γιατί. Εξετάστε αν αυτά τα επαγγέλματα εξακολουθούν να έχουν ζήτηση στην εποχή μας.

♦	Βρείτε ιστορικές πληροφορίες για το επάγγελμα και την κοινωνική θέση του καπνεργάτη στην Ελλάδα. Ερευνήστε επίσης σε ποιες περιοχές ασχολούνταν με την καλλιέργεια και την επεξεργασία του καπνού στη μεταπολεμική περίοδο. Συγκρίνετε τα παλαιότερα δεδομένα με τη σημερινή εξέλιξη του επαγγέλματος. Ποια συμπεράσματα προκύπτουν από την έρευνά σας για την τύχη αλλά και για τις προοπτικές του επαγγέλματος;