Συντακτικό Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Α, Β, Γ Γυμνασίου)
back next

ΙI. H METOXH

§ 117

Η μετοχή είναι ρηματικό επίθετο που μετέχει στις ιδιότητες τόσο του επιθέτου όσο και του ρήματος. Η χρήση της στην A.E. είναι ιδιαίτερα συχνή· απαντά στον ενεργητικό, μέσο και παθητικό ενεστώτα, μέλλοντα, αόριστο και παρακείμενο, εκφράζοντας ποικίλες σημασίες.

N.E.: Η μετοχή έχει λιγότερους τύπους σε σχέση με την Α.Ε. (απαντά στον ενεργητικό και παθητικό ενεστώτα και στον παθητικό παρακείμενο) και χρησιμοποιείται στον λόγο σε πιο περιορισμένο βαθμό.

§ 118

Η ονοματική φύση της μετοχής φαίνεται από το ότι αυτή:

  1. α) Έχει γένη, πτώσεις και ακολουθεί το κλιτικό σύστημα των ονομάτων:
    ὁ λυόμενος, ἡ λυομένη, τὸ λυόμενον [Kλίνεται κατά τα τρικατάληκτα ασυναίρετα επίθετα της β΄ κλίσης.]
  2. β) Eίναι δυνατόν να λειτουργεί ως ουσιαστικό (ουσιαστικοποιημένη μετοχή, βλ. § 122) και να συνδέεται παρατακτικά με ονόματα:
    οἱ ἄρχοντες – οἱ λέγοντες – τὸ μέλλον – τὸ συμφέρον κτλ.
    Λέγει δ' ὡς ὑβριστής εἰμι καὶ βίαιος καὶ λίαν ἀσελγῶς διακείμενος.
  3. γ) Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον λόγο ως υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο ή ονοματικός προσδιορισμός:
    Ἀδικοῦσιν οἱ τὰς σπονδὰς λύοντες. [υποκείμενο]
    Τὰ δέοντα εἶχον οἱ στρατιῶται. [αντικείμενο]
    Αἱ πόλεις αἱ δημοκρατούμεναι τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις διοικοῦνται. [επιθ. προσδ.]

§ 119

Η ρηματική φύση της μετοχής φαίνεται από το ότι αυτή:

  1. α) Έχει φωνή, διάθεση, χρόνους και ακολουθεί τη σύνταξη του ρήματος στο οποίο ανήκει:
    Ὁ δὲ θέμενος τὰ ὅπλα ἐγγὺς κήρυκα προσπέμπει αὐτοῖς. [τίθεμαί τι]
    Φαίνεται τὰ φυτὰ ζῆν οὐ μετέχοντα αἰσθήσεως. [μετέχω τινὸς]
  2. β) Έχει υποκείμενο (βλ. § 135):
    Πολλάκις δὲ τοῦ κήρυκος ἐρωτῶντος οὐδεὶς ἀνίστατο.
    Πεισθέντες δ' ὑμεῖς εἵλεσθ' αὐτῷ Κτησιφῶντα πρεσβευτήν.
  3. γ) Σε κάποιες περιπτώσεις συνοδεύεται (εκτός από την τελική μετοχή) από το δυνητικό ἄν. Tότε λέγεται δυνητική μετοχή και ισοδυναμεί με δυνητική οριστική ή δυνητική ευκτική, δηλώνοντας το μη πραγματικό ή το δυνατόν στο παρόν και στο μέλλον, αντίστοιχα:
    Σωκράτης ῥᾳδίως ἂν ἀφεθεὶς ὑπὸ τῶν δικαστῶν, προείλετο μᾶλλον τοῖς νόμοις ἐμμένων ἀποθανεῖν ἢ
    παρανομῶν ζῆν. [εἰ καὶ ἀφείθη ἂν]
    Καὶ ὁρῶν τὸ παρατείχισμα τῶν Συρακοσίων ἁπλοῦν ὂν καὶ ῥᾳδίως ἂν αὐτὸ ληφθέν, ἠπείγετο ἐπιθέσθαι. [ὅτι
    ληφθείη ἂν]

§ 120

Η μετοχή ανάλογα με τη χρήση της διακρίνεται σε:

μετοχή