Αρχαία Ελληνική Γλώσσα (Α΄ Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
Ενότητα 8

Ένα μοιραίο λάθος


Α. Κείμενο

Στόχος της σκληρής κοινωνικής κριτικής που άσκησε ο Λουκιανός (βλ. Ενότητα 4) στην εποχή του ήταν οι κάθε λογής «παράσιτοι», δηλαδή όλοι εκείνοι που ζούσαν προσκολλημένοι σε κάποιον πλούσιο με την ελπίδα ποικίλων ανταλλαγμάτων (συνήθως κληρονομιάς). Ο διάλογος που ακολουθεί προέρχεται από το έργο του Λουκιανού Νεκρικοὶ Διάλογοι, που παρουσιάζει συζητήσεις μεταξύ νεκρών στον Άδη. Ο Καλλιδημίδης περιγράφει στον Ζηνόφαντο ποια κατάληξη είχε η προσπάθειά του να επισπεύσει τον θάνατο του ηλικιωμένου προστάτη του Πτοιοδώρου.
Λουκιανός, «Νεκρικοί  Διάλογοι»

  Γενειοφόρος άνδρας και νεαρός οινοχόος προετοιμάζονται για το συμπόσιο (6ος αι. π.Χ., Μουσείο Λούβρου)  

ΖΗΝ.: Σὺ δέ, ὦ Καλλιδημίδη, πῶς ἀπέθανες; Ἐγὼ μὲν γὰρ παράσιτος ὢν Δεινίου πλέον τοῦ ἱκανοῦ ἐμφαγὼν ἀπεπνίγην.
ΚΑΛ.: Τὸ δὲ ἐμὸν παράδοξόν τι ἐγένετο. Οἶσθα γὰρ καὶ σύ που Πτοιόδωρον τὸν γέροντα;
ΖΗΝ.: Τὸν ἄτεκνον, τὸν πλούσιον;
ΚΑΛ.: Ἐκεῖνον αὐτὸν ἀεὶ ἐθεράπευον ὑπισχνούμενον ἐπ’ ἐμοὶ τεθνήξεσθαι. Ἐπεὶ δὲ ὑπὲρ τὸν Τιθωνὸν ὁ γέρων ἔζη, ἐπίτομόν τινα ὁδὸν ἐπὶ τὸν κλῆρον ἐξηῦρον· πριάμενος γὰρ φάρμακον ἀνέπεισα τὸν οἰνοχόον, ἐπειδὰν τάχιστα ὁ Πτοιόδωρος αἰτήσῃ πιεῖν, ἐμβαλόντα εἰς κύλικα ἕτοιμον ἔχειν αὐτὸ καὶ ἐπιδοῦναι αὐτῷ· εἰ δὲ τοῦτο ποιήσει, ἐλεύθερον ἐπωμοσάμην ἀφήσειν αὐτόν.
ΖΗΝ.: Τί οὖν ἐγένετο; Πάνυ γάρ τι παράδοξον ἐρεῖν ἔοικας.
ΚΑΛ.: Ἐπεὶ τοίνυν λουσάμενοι ἥκομεν, δύο δὴ ὁ μειρακίσκος κύλικας ἑτοίμους ἔχων οὐκ οἶδ’ ὅπως ἐμοὶ μὲν τὸ φάρμακον, Πτοιοδώρῳ δὲ τὸ ἀφάρμακτον ἔδωκεν· εἶτα ὁ μὲν ἔπινεν, ἐγὼ δὲ αὐτίκα μάλα ἐκτάδην ἐκείμην ὑποβολιμαῖος ἀντ’ ἐκείνου νεκρός. Τί τοῦτο γελᾷς, ὦ Ζηνόφαντε; Καὶ μὴν οὐκ ἔδει γε ἑταίρῳ ἀνδρὶ ἐπιγελᾶν.

Λουκιανός, Νεκρικοὶ Διάλογοι 17 (διασκευή)


Γλωσσικά σχόλια

ὤν (μτχ. ενεστ. ρ. εἰμί) όντας (πβ. ν.ε.: ουσία, οντολογία)
πλέον (συγκρ. βαθμ. επιρρ. πολύ) τοῦ ἱκανοῦ ἐμφαγών ἀπεπνίγην (οριστ. παθ. αορ. β′ ρ. ἀποπνίγομαι) επειδή έφαγα περισσότερο απ’ όσο έπρεπε, έσκασα
τὸ δὲ ἐμὸν παράδοξόν τι ἐγένετο η δική μου περίπτωση όμως υπήρξε κάπως περίεργη
οἶσθα (οριστ. ενεστ. ρ. οἶδα) που γνωρίζεις ίσως
ἀεί πάντοτε, συνεχώς
θεραπεύω καλλιεργώ (αγρό), λατρεύω (θεό), φροντίζω (άνθρωπο)
ὑπισχνούμενον ἐπ’ ἐμοὶ τεθνήξεσθαι (απαρ. συντ. μέλλ. ρ. θνῄσκω) επειδή υποσχόταν ότι μετά τον θάνατό του θα τον κληρονομούσα (επί λέξει: ο θάνατός του θα ήταν προς όφελός μου)
ὑπὲρ τὸν Τιθωνόν πιο πολύ και από τον Τιθωνό
ὁ/ἡ ἐπίτομος, τὸ ἐπίτομον (<ἐπί + τέμνω) σύντομος
ὁ κλῆρος η κληρονομιά
ἐξηῦρον (οριστ. αορ. β′ ρ. ἐξευρίσκω) βρήκα, ανακάλυψα
πριάμενος (μτχ. αορ. ρ. ὠνέομαι, ὠνοῦμαι) αφού αγόρασα
τὸ φάρμακον το δηλητήριο
ἀναπείθω πείθω κάποιον παρά τη θέλησή του, παρασύρω
ἐπειδὰν τάχιστα αἰτήσῃ (υποτ. αορ. ρ. αἰτέω, αἰτῶ) πιεῖν (απαρ. αορ. β′ ρ. πίνω) αμέσως μόλις ζητήσει να πιει (πβ. ν.ε.: αίτηση, αίτημα)
ἐμβαλόντα (μτχ. αορ. β′ ρ. ἐμβάλλω) εἰς κύλικα ουσ. ἡ κύλιξ, τῆς κύλικος)... καὶ ἐπιδοῦναι (απαρ. αορ. β′ ρ. ἐπιδίδωμι) αφού το βάλει σε ποτήρι του κρασιού… και να το δώσει
ἐλεύθερον ἐπωμοσάμην (οριστ. αορ. ρ. ἐπόμνυμαι) ἀφήσειν (απαρ. μέλλ. ρ. ἀφίημι) ορκίστηκα ότι θα τον αφήσω ελεύθερο
πάνυ πολύ
ἐρεῖν (απαρ. μέλλ. ρ. λέγω) ἔοικας (οριστ. παρακ. ρ. ἔοικα) δείχνεις / μοιάζεις ότι θα πεις
ἐπεὶ τοίνυν λουσάμενοι (μτχ. αορ. ρ. λούομαι) ἥκομεν αφού, λοιπόν, μετά το λουτρό μας ήρθαμε (στο σπίτι)
ὁ μειρακίσκος το παλικαράκι
οὐκ οἶδ' ὅπως δεν ξέρω πώς
 ὁ/ἡ ἀφάρμακτος, τὸ ἀφάρμακτον αυτός που δεν περιέχει δηλητήριο
εἶτα έπειτα
αὐτίκα μάλα αμέσως, την ίδια στιγμή
ἐκείμην (οριστ. παρατ. ρ. κεῖμαι) ἐκτάδην κειτόμουν ξαπλωμένος (πβ. ν.ε.: κείμενο, κοιτώνας, κοίτασμα)
ὁ ὑποβολιμαῖος, ἡ ὑποβολιμαία, τὸ ὑποβολιμαῖον αυτός που παίρνει τη θέση κάποιου άλλου (πβ. ν.ε.: υποβολή, υποβάλλω)
καὶ μήν κι όμως
οὐκ ἔδει (οριστ. παρατ. απρόσ. ρ. δεῖ) γε ἐπιγελᾶν (απαρ. ενεστ. ρ. ἐπιγελάω, ἐπιγελῶ) ἑταίρῳ
δεν έπρεπε βέβαια να γελάς εις βάρος ενός συντρόφου/ φίλου (πβ. ν.ε.: εταιρεία, εταιρικός)

Ερμηνευτικά σχόλια

ὑπὲρ τὸν Τιθωνόν: Η Ηώς, η θεά της αυγής, ερωτεύτηκε τον Τιθωνό, γιο του βασιλιά της Tροίας Λαομέδοντα. Αφού τον έκλεψε, παρακάλεσε τον Δία να του χαρίσει την αθανασία. Λησμόνησε, όμως, να ζητήσει να παραμείνει για πάντα νέος, με αποτέλεσμα, όταν ο Τιθωνός άρχισε να γερνά, να πάψει να τον επιθυμεί και, τελικά, να τον μεταμορφώσει σε τζίτζικα.
Λουκιανός  «Νεκρικοί  Διάλογοι», 5ος Πλούτωνος και Ερμού (παράλληλο κείμενο) Λουκιανού «Περί Παρασίτου ή Τέχνη Παρασιτική» 1-7

Ερωτήσεις

  1. Ποια ήταν η «σύντομη οδός» που ανακάλυψε ο Καλλιδημίδης για την κληρονομιά του Πτοιοδώρου;
  2. Ποια ήταν η κατάληξη του σχεδίου του Καλλιδημίδη;
  3. Ποια παροιμία σάς θυμίζει το πάθημα του Καλλιδημίδη;
πορεία προς τον Άδη  
Η πορεία προς τον Άδη. Ο Ερμής ψυχοπομπός οδηγεί μια γυναίκα στον Χάροντα που περιμένει στη βάρκα του (425 π.Χ., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθήνας).

  Πλούτων και Περσεφόνη
Ο Πλούτων, ο άρχοντας του Κάτω Κόσμου, κάθεται στο παλάτι του συντροφιά με τη γυναίκα του Περσεφόνη 4ος αι. π.Χ., Staatlische Antikensammlungen Μονάχου)

Β1. Λεξιλογικός Πίνακας Ψηφιακό λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (των H.G. Liddell & R. Scott, ελληνική μετάφραση) Ηλεκτρονικά λεξικά της μεσαιωνικής και νέας ελληνικής γλώσσας Λεξικό αρχαίας ελληνικής γλώσσας [σχολικό εγχειρίδιο Γυμνασίου]

ἐλεύθερος 
 [στο κείμενο συναντήσατε τον τύπο ἐλεύθερον]
 
Αρχαία Ελληνική
Αρχαία / Νέα  Ελληνική
Νέα  Ελληνική
img img αἱ ᾿Ελευθεραί (περιοχή της αρχαίας Αττικής)
ἐλευθερόω, ἐλευθερῶ (-ώνω)
ἡ ἐλευθερία
ἡ ἐλευθέρωσις (-η)
ὁ ἐλευθερωτής
ἐλευθεριάζω
ἡ ἐλευθεριότης (-τητα) [= (α.ε.) η συμπεριφορά ελεύθερου ανθρώπου, (ν.ε.) η έλλειψη ηθικών φραγμών]
ἐλευθέριος [= (α.ε.) αυτός που χαρακτηρίζει ελεύθερο άνθρωπο, και ως επίθ. του Δία Ελευθερωτή, (ν.ε.) χωρίς περιορισμούς]
λευτεριά
λεύτερος
Λευτέρης
img ὁ ἐλευθερόπαις [= αυτός που έχει ελεύθερα παιδιά]
ἐλευθεροποιός
ἐλευθεροπρεπής [= αυτός που ταιριάζει σε ελεύθερο άντρα]
ἐλευθερόστομος [= αυτός που μιλάει ελεύθερα]
ἡ ἐλευθεροστομία
ἀπελεύθερος
ἡ ἀπελευθέρωσις (-η)
φιλελεύθερος
ελευθεροτυπία
ελευθερόφρων [= 1. αυτός που σκέφτεται ελεύθερα, 2. ο απαλλαγμένος από προκαταλήψεις]
φιλελευθεροποιώ
φιλελευθερισμός
απελευθερώνω


Ασκήσεις
  1. Να γράψετε τι δηλώνουν τα παράγωγα ουσιαστικά ἐλευθέρωσις και ἐλευθερωτής, σε σχέση με όσα διδαχτήκατε στις προηγούμενες Ενότητες (πρόσωπο που ενεργεί, κατάσταση κτλ.).
  2. α. Να συνδυάσετε σε φράσεις το επίθετο «ελεύθερος» με τα ουσιαστικά «ζώνη», «σκοπευτής», «χρόνος» και να γράψετε τη σημασία των φράσεων που θα σχηματίσετε.
    β. Να γράψετε προτάσεις με τις φράσεις: «προσωπική ελευθερία», «ελευθερία του λόγου», «ελευθερία του Τύπου».
  3. Να αποδώσετε τη σημασία των υπογραμμισμένων φράσεων:
    α. Ο γενικός διευθυντής απέσυρε την υποψηφιότητά του για τη θέση του προέδρου αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο σε άλλους υποψηφίους.
    β. Μόλις άρχισαν οι πόνοι, έφυγαν για το μαιευτήριο και όλοι της ευχήθηκαν «καλή λευτεριά».
    γ. Σταμάτα επιτέλους να αγχώνεσαι με τη δουλειά και άφησε τον εαυτό σου ελεύθερο να απολαύσει τις διακοπές.
    δ. Εξέτισε την ποινή φυλάκισής του και αφέθηκε ελεύθερος.
  4. Να βρείτε από τον Λεξιλογικό Πίνακα ν.ε. αντώνυμα των παρακάτω λέξεων: «υποδουλώνω», «κατακτητής», «εξαρτημένος» / «δεσμευμένος», «εξάρτηση» / «δέσμευση».

Β2. Ετυμολογικά

Παραγωγή ουσιαστικών

Παραγωγή ουσιαστικών από επίθετα

Τα ουσιαστικά που παράγονται από επίθετα είναι αφηρημένα ουσιαστικά, γένους θηλυκού ή ουδετέρου, και φανερώνουν ιδιότητα. Συνηθισμένες παραγωγικές καταλήξεις, ανάλογα με την κλίση των επιθέτων, είναι:

Καταλήξεις ουσιαστικών που παράγονται από επίθετα
-ία

-(ε)ια (προπαροξύτονα)

-(ο)ια (προπαροξύτονα)

-ος

-σύνη

-(υ)της

-(ό)της

-άς
από επίθετα β′ κλίσης σε -ος και από μερικά γ′ κλίσης
κακός > ἡ κακία, ἀτυχής > ἡ ἀτυχία
από επίθετα γ′ κλίσης σε -ης, -ης, -ες
ὑγιής > ἡ ὑγίεια
από συνηρημένα επίθετα β′ κλίσης σε -ους
εὔνους > ἡ εὔνοια
από επίθετα γ′ κλίσης σε -ύς, -εῖα, -ύ
πλατύς > τὸ πλάτος
από επίθετα β′ κλίσης και γ′ κλίσης σε -ων, -ων, -ον
δίκαιος > ἡ δικαιοσύνη, ἄφρων > ἡ ἀφροσύνη
από επίθετα γ′ κλίσης σε -ύς, -εῖα, -ύ
βαρύς > ἡ βαρύτης, ταχύς > ἡ ταχυτής / ἡ ταχύτης
από επίθετα β′ κλίσης σε -ος
ἀρχαῖος > ἡ ἀρχαιότης
από αριθμητικά επίθετα
μόνος > ἡ μονάς

Παράγωγα ουσιαστικά σε -ότητα, -ύτητα, -σύνη


Ασκήσεις
  1. Να γράψετε ουσιαστικά παράγωγα των παρακάτω επιθέτων:
    σοφός > ______________________
    εὐγενής > ______________________
    δοῦλος > ______________________
    ἀγαθός > ______________________
    σώφρων > ______________________
    γενναῖος > ______________________
    δριμύς > ______________________

  2. Να βρείτε από ποια επίθετα προέρχονται τα παρακάτω ουσιαστικά:
    ἁβρότης
    (= τρυφερότητα)
    > ______________________
    εὖρος > ______________________
    βραδυτής > ______________________
    ἀπείθεια > ______________________
    ἀπειρία > ______________________
    αὐθάδεια > ______________________
    ὡραιότης > ______________________

  3. Να συμπληρώσετε στα τετραγωνίδια παράγωγα ουσιαστικά των επιθέτων που δίνονται. Στην έγχρωμη στήλη σχηματίζεται παράγωγο ουσιαστικό του επιθέτου λαμπρός.
    α. λεπτός
    β. αἴτιος
    γ. ἀμελής
    δ. ἄπνους
    ε. ἀκριβής
    στ. πρᾶος
    ζ. ἄτακτος
    η. κύριος
    θ. θρασύς
    crossword λαμπρός

Γ. Γραμματική

1. Δευτερόκλιτα επίθετα

Τα επίθετα στη ν.ε [πηγή:Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας Α΄,Β΄,Γ΄Γυμνασίου]

Όπως και στη ν.ε., τα επίθετα προσδίδουν μια ιδιότητα σε ένα ουσιαστικό. Στην α.ε. υπάρχουν δευτερόκλιτα και τριτόκλιτα επίθετα. Στα δευτερόκλιτα περιλαμβάνονται επίθετα τρικατάληκτα (δηλ. με τρεις καταλήξεις, μία για κάθε γένος) και δικατάληκτα (δηλ. με δύο καταλήξεις, μία κοινή για το αρσενικό και το θηλυκό και μία για το ουδέτερο). Συγκεκριμένα:

  αρσενικό θηλυκό ουδέτερο  
τρικατάληκτα -ος
-ον ὁ καλός, ἡ καλή, τὸ καλόν
ὁ δίκαιος, ἡ δικαία, τὸ δίκαιον
δικατάληκτα -ος -ος -ον ὁ ἔνδοξος, ἡ ἔνδοξος, τὸ ἔνδοξον

red arrowΠαρατηρήσεις

  1. Στα τρικατάληκτα δευτερόκλιτα επίθετα το αρσενικό και το ουδέτερο γένος κλίνονται σύμφωνα με τη β′ κλίση των ουσιαστικών (βλ. Ενότητα 4), ενώ το θηλυκό κλίνεται σύμφωνα με την α′ κλίση των ουσιαστικών (βλ. Ενότητα 6).
  2. Το θηλυκό γένος των τρικατάληκτων δευτερόκλιτων επιθέτων κανονικά λήγει σε . Όταν, όμως, πριν από την κατάληξη -ος του αρσενικού υπάρχει φωνήεν ή -ρ-, τότε λήγει σε (μακρό), π.χ. ἀγαθ-ός, ἀγαθ-ή, ἀγαθ-όν, αλλά πλούσι-ος, πλουσί-α (προσοχή στον τονισμό, η λήγουσα είναι μακρά), πλούσι-ον και μικρ-ός, μικρ-ά, μικρ-όν.
  3. Το θηλυκό των τρικατάληκτων δευτερόκλιτων επιθέτων στην ονομαστική, γενική και κλητική του πληθυντικού τονίζεται όπου και όπως το αρσενικό στις αντίστοιχες πτώσεις, π.χ. πλούσιαι, πλουσίων (αρσ.: πλούσιοι, πλουσίων).
  4. Δικατάληκτα είναι κυρίως τα περισσότερα σύνθετα επίθετα σε -ος, π.χ. ὁ/ἡ ἔνδοξος, τὸ ἔνδοξον – ὁ/ἡ ἀθάνατος, τὸ ἀθάνατον.

Παραδείγματα δευτερόκλιτων επιθέτων. Δικατάληκτα δευτερόκλιτα επίθετα [πηγή: Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής Γυμνασίου – Λυκείου]

  • Να συμπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν:
      αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
    ενικός αριθμός
    ονομ. ὁ φαιδρός ___________ τὸ φαιδρόν
    γεν. ___________ ___________ ___________
    δοτ. ___________ ___________ ___________
    αιτ. ___________ ___________ ___________
      πληθυντικός αριθμός
    ονομ. ___________ ___________ ___________
    γεν. ___________ ___________ ___________
    δοτ. ___________ ___________ ___________
    αιτ. ___________ ___________ ___________

  • Να εντοπίσετε τα δευτερόκλιτα επίθετα του κειμένου της Ενότητας και να τα γράψετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού και στα τρία γένη.

2. Η δεικτική αντωνυμία οὗτος, αὕτη, τοῦτο

Η αντωνυμία οὗτος, αὕτη, τοῦτο (= αυτός, -ή, -ό) είναι τρικατάληκτη και κλίνεται ως εξής:

  αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
ενικός αριθμός πληθυντικός αριθμός ενικός αριθμός πληθυντικός αριθμός ενικός αριθμός πληθυντικός αριθμός
ονομαστική
γενική
δοτική
αιτιατική
κλητική
οὗτος
τούτου
τούτῳ
τοῦτον
οὗτος
οὗτοι
τούτων
τούτοις
τούτους
----
αὕτη
ταύτης
ταύτῃ
ταύτην
αὕτη
αὗται
τούτων
ταύταις
ταύτας
----
τοῦτο
τούτου
τούτῳ
τοῦτο
----
ταῦτα
τούτων
τούτοις
ταῦτα
----

red arrowΠαρατηρήσεις

  1. Είναι η μόνη αντωνυμία που έχει κλητική πτώση στον ενικό αριθμό του αρσενικού και του θηλυκού γένους.
  2. Το ουδέτερο δεν έχει τελικό στην ονομαστική και αιτιατική ενικού.
  3. Οι τύποι του ουδετέρου γένους και οι πλάγιες πτώσεις του αρσενικού και του θηλυκού γένους έχουν αρχικό γράμμα τ-.
  4. Για τις υπόλοιπες δεικτικές αντωνυμίες βλ. Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής.

Ασκήσεις
  1. Να κλίνετε τα ονοματικά σύνολα: ἡ ὡραία νῆσος, ὁ καλὸς μαθητής, τὸ γνήσιον τέκνον.

  2. Να γράψετε τα επίθετα που δίνονται στην παρένθεση στον κατάλληλο τύπο, ώστε να συμφωνούν με τα αντίστοιχα ουσιαστικά:
    α. τὰς ________________ συμφοράς (δεινός) δ. οἱ ________________ στρατιῶται (γενναῖος)
    β. τὴν ________________ πολιτείαν (δίκαιος) ε. τοῖς ________________ ἀνθρώποις (ἔντιμος)
    γ. τῶν ________________ δένδρων (ἄκαρπος)  

  3. Να μεταφέρετε τα παρακάτω επίθετα στα υπόλοιπα γένη διατηρώντας τον αριθμό και την πτώση:
    αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
    α. τοὺς ἀρχαίους _____________ _____________
    β. _____________ τῇ δεξιᾷ _____________
    γ. τῶν θείων _____________ _____________
    δ. _____________ αἱ ὠφέλιμοι _____________
    ε. _____________ _____________ τῶν ὀλίγων

  4. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο της δεικτικής αντωνυμίας οὗτος, αὕτη, τοῦτο και, σε όσες περιπτώσεις είναι νοηματικά αποδεκτό, να μεταφέρετε τις προτάσεις στον άλλον αριθμό:
    α. Οἱ τόποι ________________ χθαμαλοί (= χαμηλοί, χωρίς ορεινούς όγκους) εἰσιν.
    β. Τὰ παιδία ________________ οὐκ ἐγίγνωσκον τοὺς κινδύνους.
    γ. ________________ τὸ ἀριστεῖον λαμβάνει.
    δ. Ἐκεῖνοι εἰς ________________ τὸν ἀγῶνα κατέστησαν ἡμᾶς.
    ε. ________________ ἡ ψῆφος τοῦ δικαστοῦ ἐστιν.
    Δεικτική αντωνυμία οὗτος, αὕτη, τοῦτο (άσκηση)
  5. Να εντοπίσετε στο παρακάτω κείμενο τα δευτερόκλιτα επίθετα και να τα μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού και στα τρία γένη:

    Ἀνὴρ πλούσιος Ἀθηναῖος μεθ' ἑτέρων τινῶν ἔπλει. Καὶ δὴ χειμῶνος σφοδροῦ γενομένου καὶ τῆς νηὸς περιτραπείσης οἱ μὲν λοιποὶ πάντες διενήχοντο, ὁ δὲ Ἀθηναῖος παρ' ἕκαστα τὴν Ἀθηνᾶν ἐπικαλούμενος μυρία ἐπηγγέλλετο, εἰ περισωθείη. Εἷς δέ τις τῶν συννεναυαγηκότων παρανηχόμενος ἔφη πρὸς αὐτόν· σὺν Ἀθηνᾷ καὶ χεῖρα κίνει.

    Μύθος του Αισώπου


Γλωσσικά σχόλια

μεθ’ ἑτέρων τινῶν ἔπλει  ταξίδευε με καράβι μαζί με άλλους
ὁ χειμών  η κακοκαιρία, η θαλασσοταραχή
τῆς νηὸς περιτραπείσης  αφού ανατράπηκε το πλοίο του
διενήχοντο (ρ. διανήχομαι κολυμπούσαν
τὴν Ἀθηνᾶν ἐπικαλούμενος μυρία ἐπηγγέλλετο  επικαλούνταν συνεχώς την Αθηνά τάζοντάς της ένα σωρό πράγματα
παρανηχόμενος  που κολυμπούσε πλάι του
σὺν Ἀθηνᾷ καὶ χεῖρα κίνει  μαζί με την επίκληση στην Αθηνά, κούνα και τα χέρια σου

Πενίαν φέρειν οὐ παντός, ἀλλ’ ἀνδρὸς σοφοῦ
Μένανδρος, Γνῶμαι Μονόστιχοι

Δεν μπορεί ο καθένας να αντέξει τη φτώχεια, παρά μόνο ο σοφός.