Γεωγραφία ΣΤ' Δημοτικού - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
Kεφάλαιο 4ο
Ο άξονας και η περιστροφή
της Γης − Ημέρα και Νύχτα
«Το παραμύθι της Μέρας και της Νύχτας»Τ´ άρχοντα Ουρανού κι αφέντη δυο οι θυγατέρες γίναν, Ζούσαν πάντα ενωμένες και οι δυο αγαπημένες, και παντρεύτηκε τη Μέρα παίρνοντάς την απ´ τη Νύχτα, Στο παλάτι του Ήλιου τώρα, που είναι σφαίρα φωτεινή, Κάποτε έρχεται η Νύχτα, να μιλήσουν, να ιδωθούν, Στ´ ολοστρόγγυλο παλάτι τρέχουν διαρκώς τριγύρω, Μαρία Ταστσόγλου
Καθώς
η Γη περιστρέφεται συνεχώς, φωτίζονται οι τόποι της ο ένας μετά τον
άλλον, δηλαδή σε κάθε τόπο την ημέρα διαδέχεται η νύχτα και τη νύχτα η
ημέρα. Η εναλλαγή αυτή είναι αδιάκοπη. Αν στην Ελβετία είναι μεσημέρι, μπορείτε χρησιμοποιώντας την υδρόγειο σφαίρα να βρείτε μία χώρα όπου θα επικρατεί νύχτα; Η διάρκεια της ημέρας και της
νύχτας δεν είναι πάντα η ίδια στους
διάφορους τόπους της Γης. Άλλοτε η ημέρα είναι μεγαλύτερη από τη νύχτα
και άλλοτε συμβαίνει το αντίστροφο. Αιτία του φαινομένου αυτού είναι η
μικρή κλίση που έχει ο νοητός άξονας της Γης. Η κλίση αυτή επίσης είναι
η βασική αιτία της δημιουργίας των εποχών, την οποία θα εξηγήσουμε στο
επόμενο κεφάλαιο.
Γεωγραφικό γλωσσάριο
Ημέρα: το χρονικό διάστημα, κατά το οποίο ένας τόπος φωτίζεται από τον Ήλιο Νύχτα: το χρονικό διάστημα, κατά το οποίο ένας τόπος δεν φωτίζεται από τον Ήλιο
Oμαδική δραστηριότητα (προαιρετική)
Χωριζόμαστε σε ομάδες, επιλέγουμε υλικά (πορτοκάλια, πλαστελίνη, πλαστικά μπαλάκια, οδοντογλυφίδες, καλαμάκια από σουβλάκια, χρώματα κ.λπ.) και κατασκευάζουμε μακέτες, που αναπαριστούν την περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονά της δείχνοντας την ημέρα και τη νύχτα. Aν θέλεις, διάβασε κι αυτό... Οι αρχαίοι Έλληνες διαπιστώνουν πρώτοι και στη συνέχεια οι υπόλοιποι… «Κατά τη διάρκεια του Χρυσού Αιώνα του Περικλή (5ος αι. π.Χ.) τέθηκε σε σταθερές βάσεις η αστρονομία ως επιστήμη και η Γη και οι υπόλοιποι πλανήτες θεωρήθηκαν ως σφαίρες κι όχι επίπεδοι. Ο Έλληνας φιλόσοφος και μαθηματικός Αρίσταρχος πίστευε ότι ο Ήλιος ήταν το κέντρο του ηλιακού μας συστήματος, οι ιδέες του όμως έρχονταν σε αντίθεση με τις θρησκευτικές αντιλήψεις της εποχής. Το 1546 ο Κοπέρνικος εξήγησε ότι ο Ήλιος είναι το κέντρο του ηλιακού συστήματος και η Γη μαζί με τους υπόλοιπους πλανήτες περιφέρεται σε κυκλική τροχιά γύρω από τον Ήλιο». (MARINER-VENUS, NASA 1962, Μετάφραση: Θ. Παλευρατζής-Ασόβερ) Την κίνηση της Γης γύρω από τον Ήλιο υποστήριξε και ο Ιταλός φυσικός Γαλιλαίος, γεγονός που τον οδήγησε στην πυρά. Για να γλιτώσει τη ζωή του, παραδέχτηκε δημοσίως ότι έκανε λάθος και, τη στιγμή που τον απομάκρυναν από την πυρά, είπε την ιστορική φράση: «και όμως κινείται». Οι συγγραφείς |
Ο
Ήλιος φωτίζει τη Γη, όπως ο φακός στη διπλανή εικόνα φωτίζει την
υδρόγειο σφαίρα. Επειδή η Γη είναι σχεδόν σφαιρική και περιστρέφεται
γύρω από τον άξονά της, δεν φωτίζεται ολόκληρη την ίδια ώρα. Φωτίζεται
μόνο η μισή, δηλαδή το μέρος που βρίσκεται απέναντι από τον Ήλιο. Το
μέρος αυτό έχει 
