Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ

■Από τα κείμενα που είδαμε και από τις θέσεις που έχει πάρει ο αρχαίος κόσμος -το είδαμε κι αυτό- σε βασικά θέματα της ζωής, νομίζουμε ότι θα μπορούσαμε να επαληθεύσουμε κι εμείς αυτό που από πολλούς μελετητές έχει παρατηρηθεί, ότι, δηλαδή, η Αρχαία Ελλάδα αντικρίζει πρώτ' απ' όλα τον άνθρωπο. Η φιλοσοφία της γίνεται ανθρωποκεντρική. Τον άνθρωπο αντικρίζει και η τέχνη, ο καθρέφτης κάθε λαού και κάθε καιρού. Τίποτε το υπεράνθρωπο και απόκοσμο ή υπερκόσμιο. Είναι απλώς ανθρώπινη. Ο Παρθενώνας, είπε η Ε. Hamilton, είναι ένα σπίτι πρόσφορο για μιαν ανθρωπότητα ήρεμη, άνετη, ωραία οργανωμένη, σίγουρη και για τον εαυτό της και για τον κόσμο γύρω της.

Ανθρωποκεντρική, όμως, είναι και η πολιτική. Γι' αυτό και κατακτά το πιο ανθρώπινο πολίτευμα· φτάνει στη δημοκρατία, η οποία δημιουργεί "κράτος Πρόνοιας" και προστατεύει τ' ανθρώπινα δικαιώματα αιώνες πριν τα ανακαλύψει η Ευρώπη. "Δούλος είναι εκείνος που δεν μπορεί να εκφράσει τη σκέψη του", λέει ο Ευριπίδης. "Η Αθήνα ήταν μια πολιτεία λόγων, λέει ο F. Droit, όπου οι λέξεις μετρούσαν περισσότερο από τα τείχη". "Αφήστε το άτομο ελεύθερο και να έχετε εμπιστοσύνη ότι θα κάνει συνειδητά το καθήκον του". Αυτή είναι η ελληνική ιδέα.

Η πίστη στον άνθρωπο έχει περάσει από την Αρχαία στη Νέα Ελλάδα· έχει γίνει παράδοση. Διαβάστε το κείμενο του Γιώργου Σεφέρη (ακολουθεί) και θα το διαπιστώσετε. Είναι η ομιλία του στη Στοκχόλμη την ημέρα που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ της Λογοτεχνίας. Σας επισημαίνουμε κάποιες από τις γραμμές του. Προσέξτε τις κατά την ανάγνωση. Είναι: η γλώσσα, η παράδοση, η ανθρωπιά, η δικαιοσύνη, η λογοτεχνία, ο άνθρωπος κατά την αρχαιότητα και σήμερα.