Κοινωνιολογία (Γ΄ Λυκείου - Ανθρωπιστικών Σπουδών) - Βιβλίο Μαθητή
 |
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
|
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
Συγγραφείς
Μέλη Επιτροπής Κρίσης Σωκράτης Κονιόρδος, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης Χρήστος Πατσός, Διδάκτορας Κοινωνιολογίας, Εκπαιδευτικός Β'/θμιας Εκπαίδευσης Σοφία Σταμάτη, Κοινωνιολόγος, Εκπαιδευτικός Β'/θμιας Εκπαίδευσης Εποπτεία στο πλαίσιο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Νικόλαος Πετρόπουλος
Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Γλωσσική Επιμέλεια
Μαιρίτα Κλειδωναρη, Φιλόλογος
Φωτογραφική Επιμέλεια Ευγενία Κουμανταρη, Κοινωνιολόγος, Εκπαιδευτικός Β'/θμιας Εκπαίδευσης ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗΣ
Οι διορθώσεις πραγματοποιήθηκαν κατόπιν έγκρισης του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής |
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ1. Εισαγωγή στην κοινωνιολογία Εισαγωγή 1.1. Η γέννηση της κοινωνιολογίας 1.1.1 Αντικείμενο της κοινωνιολογίας 1.2. Κοινωνιολογική θεώρηση 1.2.1 Ένα παράδειγμα εφαρμογής της «κοινωνιολογικής φαντασίας» 1.2.2 Οι θεμελιωτές της κοινωνιολογίας Α. Κοντ Κ. Μαρξ Ε. Ντυρκέμ Μ. Βέμπερ 1.2.3 Κοινωνιολογικές σχολές Η σχολή του λειτουργισμού Η σχολή των συγκρούσεων Η σχολή της συμβολικής αλληλεπίδρασης 1.3. Η διεπιστημονική προσέγγιση 1.4. Η χρησιμότητα της κοινωνιολογίας 1.5. Η κοινωνιολογία στην Ελλάδα Ερωτήσεις 2. Μορφές κοινωνικής οργάνωσης Ελληνική κοινωνία Εισαγωγή 2.1. Από την αγροτική κοινωνία στην κοινωνία της πληροφορίας Αγροτικές κοινωνίες Βιομηχανική κοινωνία Μεταβιομηχανική κοινωνία 2.2. Σύγχρονες κοινωνίες 2.2.1 Τα στάδια ανάπτυξης των σύγχρονων κοινωνιών 2.3. Βασικά χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας 2.3.1 Κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας στην ελληνική κοινωνία Αγροτικός τομέας Βιομηχανικός τομέας Τομέας υπηρεσιών Δημογραφικά χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας Κοινωνικές αξίες στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία Ερωτήσεις |
Κοινωνιολογία
3. Κοινωνικοποίηση και κοινωνικός έλεγχος Εισαγωγή 3.1. Οι στόχοι της κοινωνικοποίησης και η σημασία του κοινωνικού περιβάλλοντος για τον άνθρωπο 3.2. Ανάπτυξη του κοινωνικού εαυτού Οι διαφορετικές προσεγγίσεις 3.3. Φορείς κοινωνικοποίησης 3.3.1 Πρωτογενείς φορείς κοινωνικοποίησης Οικογένεια Παρέα συνομηλίκων 3.3.2 Δευτερογενείς φορείς κοινωνικοποίησης Σχολείο Θρησκεία Μ.Μ.Ε Κράτος 3.4. Κοινωνικός έλεγχος - Μορφές κοινωνικού ελέγχου 3.5. Η κοινωνικοποίηση ως συνεχής διαδικασία κοινωνικής μάθησης Ερωτήσεις 4. Η σύγχρονη ελληνική οικογένεια: μορφές, προβλήματα και προοπτικές Εισαγωγή 4.1. Μορφές, λειτουργίες και κοινωνικο-οικονομικές βάσεις της ελληνικής οικογένειας 4.1.1 Μορφές οικογένειας στο παρόν και το πρόσφατο παρελθόν Από τις εκτεταμένες στις σύγχρονες μορφές της πυρηνικής οικογένειας 4.2. Καταμερισμός εργασίας στη σύγχρονη ελληνική οικογένεια 4.3. Μαθαίνοντας το ρόλο του άνδρα και το ρόλο της γυναίκας: ένα παράδειγμα πρωτογενούς κοινωνικοποίησης 4.4. Προκλήσεις, προβλήματα, προοπτικές της σύγχρονης ελληνικής οικογένειας Ερωτήσεις 5. Εκπαίδευση: παράγοντας αναπαραγωγής και αλλαγής της κοινωνίας Εισαγωγή 5.1. Ο ρόλος της εκπαίδευσης 5.1.1 Εκπαιδευτικά συστήματα Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα 5.2. Η εκπαίδευση ως παράγοντας αναπαραγωγής και αλλαγής της κοινωνίας 5.2.1 Η εκπαίδευση ως παράγοντας αναπαραγωγής της κοινωνίας 5.2.2 Η εκπαίδευση ως παράγοντας αλλαγής της κοινωνίας 5.3. Εκπαιδευτικός προσανατολισμός στο πλαίσιο της κοινωνίας της πληροφορίας Η σχέση γνώσης και πληροφορίας Ερωτήσεις 6. Εργασία, ανεργία και κοινωνικές ανισότητες Εισαγωγή 6.1. Ο ρόλος της εργασίας στη ζωή των ανθρώπων 6.1.1 Οργάνωση της παραγωγής και μορφές εργασίας 6.1.2 Νέες μορφές απασχόλησης 6.1.3 Μορφές ανεργίας 6.1.4 Η εργασία και η ανεργία στην ελληνική κοινωνία 6.2. Φτώχεια, πλούτος, κοινωνική διαστρωμάτωση και συνέπειες 6.2.1 Κοινωνική διαστρωμάτωση, κοινωνικές ανισότητες 6.2.2 Φτώχεια 6.2.3 Συνέπειες ανεργίας, φτώχειας και ανισοτήτων 6.2.4 Παιδική εργασία 6.3. Αντιμετώπιση των ανισοτήτων, της φτώχειας και της ανεργίας Ερωτήσεις |
Περιεχόμενα
7. Μορφές και κοινωνικές βάσεις της εξουσίας Εισαγωγή 7.1. Κοινωνίες με ή χωρίς κρατική οργάνωση Θεωρητική προσέγγιση 7.1.1 Μορφές εξουσίας 7.1.2 Συγκρότηση του έθνουςκράτους και συστήματα διακυβέρνησης 7.1.3 Μορφές υπερκρατικής εξουσίας Ευρωπαϊκή Ένωση 7.2. Κοινωνικές βάσεις της εξουσίας Το μοντέλο των ελίτ Το πλουραλιστικό μοντέλο Το μαρξιστικό μοντέλο 7.3. Πολιτική συμπεριφορά και κοινωνικοί παράγοντες που την επηρεάζουν 7.3.1 Πολιτικά κόμματα 7.3.2 Ομάδες συμφερόντων 7.3.3 Κοινή γνώμη 7.3.4 Πολιτική και εκλογική συμπεριφορά 7.3.5 Ενδεικτικές εμπειρικές έρευνες Εκπροσώπηση στη Βουλή 7.4. Πολιτική αλλοτρίωση Ερωτήσεις 8. Το άτομο, η κοινωνία και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας Εισαγωγή 8.1. Τα Μ.Μ.Ε.: η διάδοση και η χρήση τους στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία 8.2. Κοινωνικές επιδράσεις των Μ.Μ.Ε. και των Η/Υ 8.2.1 Θεωρητικές προσεγγίσεις 8.2.2. Κοινωνικές επιδράσεις των Μ.Μ.Ε 8.3 Αγωγή αναγνωστών, θεατών, ακροατών και χρηστών Η/Υ Ερωτήσεις 9. Αποκλίνουσα συμπεριφορά: παραβατικότητα και εγκληματικότητα Εισαγωγή 9.1 Οι έννοιες της παραβατικότητας και της εγκληματικότητας Το έγκλημα ως κοινωνικό φαινόμενο 9.1.1 Τύποι εγκλημάτων 9.2 Θεωρητικές προσεγγίσεις της αποκλίνουσας συμπεριφοράς Δύο κοινωνιολογικές οπτικές 9.2.1 Θεωρίες της συναίνεσης: ανομία και κοινωνική οικολογία 9.2.2 Θεωρίες της σύγκρουσης για την αποκλίνουσα συμπεριφορά 9.3. Η αντιμετώπιση της παραβατικότητας και της εγκληματικότητας: σωφρονισμός, κοινωνική επανένταξη και πρόληψη 9.3.1 Σωφρονισμός και κοινωνική επανένταξη 9.3.2 Πρόληψη της παραβατικότηταςεγκληματικότητας Ερωτήσεις 10. Ετερότητα, διαπολιτισμικές και διακοινωνιακές σχέσεις Εισαγωγή 10.1. Ετερότητα, πολιτισμικές διαφορές και υποκουλτούρες στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία 10.1.2 Μετακινήσεις πληθυσμών (μετανάστευση παλιννόστηση) 10.1.3 Διαφορετικές πολιτισμικές ομάδες και μειονότητες στις σύγχρονες κοινωνίες 10.2. Προκατάληψη και ρατσισμός 10.2.1 Στερεότυπα, προκατάληψη, ρατσισμός, σοβινισμός α. Στερεότυπα β. Προκατάληψη γ. Ρατσισμός δ. Σοβινισμός και εθνικισμός 10.2.2 Τα αίτια και οι συνέπειες της προκατάληψης και του ρατσισμού |
Κοινωνιολογία
α. Κοινωνικά αίτια β. Οικονομικά αίτια γ. Ψυχοδυναμικά αίτια δ. Συνέπειες των προκαταλήψεων και του ρατσισμού 10.3. Πόλεμος, τρομοκρατία: μορφές, αίτια και συνέπειες 10.3.1 Πόλεμος α. Οι βίαιες συγκρούσεις μεταξύ κρατών β. Οι βίαιες συγκρούσεις εντός των συνόρων των κρατών (επανάσταση, εμφύλιος πόλεμος) γ. Τα αίτια των πολέμων δ. Συνέπειες των πολέμων 10.3.2 Τρομοκρατία 10.3.3 Συνέπειες και αντιμετώπιση της τρομοκρατίας 10.4 Αντιμετώπιση της προκατάληψης και της οργανωμένης βίας Ερωτήσεις Γλωσσάριο Βιβλιογραφία |
Σημείωμα των συγγραφέων
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝΗ συγγραφή του βιβλίου της κοινωνιολογίας έχει ως στόχο να συμβάλει στην κατανόηση της σύγχρονης κοινωνίας, να προβληματίσει τους μαθητές για όσα συμβαίνουν γύρω τους, κυρίως όμως να αναπτύξει την κριτική τους ικανότητα και να τους παροτρύνει να ενεργοποιηθούν ως αυριανοί πολίτες. Στη συγγραφή του βιβλίου αυτού βοήθησαν πάρα πολλοί άνθρωποι με επισημάνσεις και σχόλια που ήταν καθοριστικά για την ολοκλήρωσή του. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε ιδιαίτερα την κ. Μαρία Ν. Αντωνοπούλου, καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, για τις ουσιαστικές επισημάνσεις και τα σχόλιά της σε διάφορες ενότητες του Βιβλίου του Μαθητή, τον κ. Γιάννη Πανούση, καθηγητή Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, για τις διευκρινίσεις του σχετικά με τις γενικές κατηγορίες των αδικημάτων, καθώς και τον ερευνητή του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών κ. Διονύσιο Μπαλούρδο για τα πολύτιμα στοιχεία που μας παρείχε σχετικά με τον πληθυσμό και τη φτώχεια. Ευχαριστούμε όλους τους φορείς, δημόσιους και ιδιωτικούς, καθώς και τα μεμονωμένα άτομα που μας βοήθησαν στη συγκέντρωση και την επεξεργασία εποπτικού υλικού (π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα, στατιστικούς πίνακες κ.ά.) για το διδακτικό πακέτο. Τα στοιχεία τους μνημονεύονται στις επιμέρους ενότητες του Βιβλίου του Μαθητή και του Τ.Ε.Ε.Μ. Ευχαριστούμε, επίσης, την εκπαιδευτικό κ. Ειρήνη Σπάνθη για την πολύτιμη βοήθειά της στην ηλεκτρονική επεξεργασία των κειμένων πριν από την τελική τους κρίση, καθώς και τον κ. Χάρη Χαμηλοθώρη για την απρόσκοπτη πρόσβαση που μας εξασφάλισε σε φωτογραφικά αρχεία εφημερίδων. Το διδακτικό πακέτο κοινωνιολογίας περιλαμβάνει:
Το Τ.Ε.Ε.Μ. περιλαμβάνει ιδέες για σχέδια εργασίας, ασκήσεις και ερωτήσεις διάφορων τύπων, καθώς επίσης και παραδείγματα εφαρμογής, που θεωρούμε ότι θα βοηθήσουν στην εμπέδωση βασικών εννοιών οι οποίες περιλαμβάνονται στο παρόν εγχειρίδιο κοινωνιολογίας. Το Βιβλίο του Καθηγητή εμπεριέχει οδηγίες προς τους διδάσκοντες και περισσότερο εξειδικευμένες πληροφορίες σχετικά με τις θεωρίες και τις μεθόδους της κοινωνιολογίας, οι οποίες πιστεύουμε ότι θα συνδράμουν το διδακτικό τους έργο. Αγαπητοί μαθητές και μαθήτριες, ελπίζουμε το παρόν βιβλίο να πετύχει τους στόχους του, δηλαδή να συμβάλει στην ευρύτερη καλλιέργειά σας και στη μετέπειτα επαγγελματική και κοινωνική σας διαδρομή. Συγγραφείς |
Η επανέκδοση του παρόντος βιβλίου πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών & Εκδόσεων «Διόφαντος» μέσω ψηφιακής μακέτας, η οποία δημιουργήθηκε με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ / ΕΠ «Εκπαίδευση & Διά Βίου Μάθηση» / Πράξη «ΣΤΗΡΙΖΩ».