3. Η Αμερικανική επανάσταση

α. Η Αγγλία και οι αποικίες της στην Αμερική

Από τις ευρωπαϊκές χώρες που στράφηκαν προς την οικονομική εκμετάλλευση των αποικιών, η Ολλανδία, η Αγγλία και η Γαλλία αποκόμισαν τα περισσότερα οφέλη. Αντίθετα, οι Ισπανοί και οι Πορτογάλοι, αν και πρωτοστάτησαν στις ανακαλύψεις, δεν κατόρθωσαν να αναδειχθούν σε ισχυρές οικονομικές δυνάμεις, λόγω έλλειψης ορθολογικού σχεδιασμού και ευέλικτης πολιτικής.

Κατά το 18ο αιώνα η Αγγλία κατείχε δεκατρείς αποικίες στη βόρεια Αμερική, που ιδρύθηκαν κατά την περίοδο από το 1607 έως το 1732. Οι αποικίες αυτές εκτείνονταν από τον Ατλαντικό Ωκεανό μέχρι τα Απαλλάχια όρη και παρουσίαζαν μεταξύ τους σημαντικές διαφορές, οι οποίες οφείλονταν τόσο στη διαφορετική προέλευση των κατοίκων, όσο και στις κλιματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες.

Χάρτης των αγγλικών αποικιών

Οι αποικίες είχαν κατά τα τέλη του 18ου αιώνα αναπτυχθεί οικονομικά και διέθεταν σε πολιτικό επίπεδο μεγάλη αυτονομία. Η υποχρέωση, όμως, των κατοίκων των αποικιών να διατηρούν εμπορικές σχέσεις μόνο με τη μητρόπολη αποτελούσε αιτία δυσαρέσκειας και έντασης.

β. Η ρήξη (1774) και ο πόλεμος της Ανεξα- ρτησίας (1775-1783)

Το 1763, μετά τη λήξη του Επταετούς Πολέμου (1756-1763) μεταξύ της Γαλλίας και της Αγγλίας, ο Καναδάς και η Λουιζιάνα που ανήκαν μέχρι τότε στη Γαλλία και την Ισπανία αντίστοιχα, περιήλθαν στην Αγγλία. Οταν όμως η αγγλική κυβέρνηση απαγόρευσε στους αποίκους την οικονομική εκμετάλλευση των νέων περιοχών, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Η δυσαρέσκεια κορυφώθηκε, όταν η μητρόπολη, για την κάλυψη των δαπανών του πολέμου, επέβαλε στις αποικίες αφενός πρόσθετη φορολογία σε μια σειρά από προϊόντα, όπως το τσάι και η ζάχαρη, αφετέρου ειδικό φόρο χαρτοσήμου στις εφημερίδες και στα εμπορικά έγγραφα.

Γιορτή τον τσαγιού της Βοστώνης. Τη νύχτα της 16ης προς τη 17η Δεκεμβρίου 1773, αγανακτισμένοι κάτοικοι της Βοστώνης μεταμφιεσμένοι σε Ινδιάνους ρίχνουν στη θάλασσα 340 κιβώτια τσαγιού πον ανήκαν στην αγγλική εταιρεία των Ινδιών. Γκραβούρα του 1773. Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη.

Γιορτή του τσαγιού της Βοστώνης. Τη νύχτα της 16ης προς τη 17η Δεκεμβρίου 1773, αγανακτισμένοι κάτοικοι της Βοστώνης μεταμφιεσμένοι σε Ινδιάνους ρίχνουν στη θάλασσα 340 κιβώτια τσαγιού πον ανήκαν στην αγγλική εταιρεία των Ινδιών. Γκραβούρα του 1773. Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη.

Η υπογραφή της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας, 4 Ιουλίου 1776. Έργο του J. Trumbull (18ος αιώνας), Νέα Υόρκη, Αίθουσα Τέχνης τον Πανεπιστημίου Γέιλ.

Η ενέργεια αυτή θεωρήθηκε ότι υπονόμευε την οικονομία των αποικιών και, παρά τη μερική υποχώρηση της αγγλικής πολιτικής στο ζήτημα αυτό, προκάλεσε το ξέσπασμα ταραχών στη Βοστώνη (1773), που αποτέλεσαν το έναυσμα αλυσιδωτών αντιδράσεων. Το Σεπτέμβριο του 1774 συνήλθαν στη Φιλαδέλφεια για πρώτη φορά οι αντιπρόσωποι των δεκατριών αποικιών, οι οποίοι διεκδικούσαν την αυτοδιοίκηση τους και απηύθυναν στον βασιλιά μια διακήρυξη δικαιωμάτων. Η ανένδοτη στάση της Αγγλίας προκάλεσε την οριστική ρήξη των αποικιών με τη μητρόπολη.

Η ιδεολογία της Αμερικανικής Επανάστασης στηρίχθηκε στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας που ψήφισε η Συνέλευση της Φιλαδέλφειας στις 4 Ιουλίου 1776. Το έγγραφο αυτό, που συντάχθηκε με την καθοδήγηση του Βενιαμίν Φραγκλίνου και του Θωμά Τζέφερσον, αποτελεί την πρώτη πρακτική εφαρμογή των πολιτικών ιδεών του Διαφωτισμού.

Ο πόλεμος της Ανεξαρτησίας κράτησε επτά χρόνια και υπήρξε στην αρχή μια δεινή δοκιμασία για τον ανοργάνωτο στρατό των αποίκων. Ωστόσο οι Αμερικανοί, που ενισχύθηκαν από Γάλλους αλλά και από άλλους Ευρωπαίους εθελοντές, κατόρθωσαν βαθμιαία να αποκτήσουν στρατιωτική υπεροχή χάρη στις ικανότητες του αρχιστράτηγου Γεωργίου Ουάσινγκτον και στην ευνοϊκή στάση πολλών ευρωπαϊκών δυνάμεων.

Η Γαλλία, επιθυμώντας να περιορίσει τη βρετανική αποικιακή αυτοκρατορία, συμμάχησε με τους Αμερικανούς

Η Βοστώνη στο τέλος τον 18ου αιώνα

Ένωση ή Θάνατος. Σκίτσο του Φραγκλίνου που καλεί σε ενότητα τις 13 αποικίες.

(1778) και κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Αγγλίας. Το παράδειγμα της Γαλλίας ακολούθησαν για τους ίδιους λόγους η Ισπανία και η Ολλανδία, ενώ η Ρωσία, η Δανία και η Σουηδία αντιστάθηκαν στην απόφαση της Αγγλίας να διενεργεί νηοψία σε πλοία ουδετέρων χωρών για την ανεύρεση εχθρικού φορτίου.

Έτσι, η Αγγλία, μετά τη διπλωματική της απομόνωση και την ολοκληρωτική στρατιωτική ήττα της στο Γιόρκταουν, αναγνώρισε την ανεξαρτησία των 13 αποικιών (Συνθήκη των Βερσαλλιών, Σεπτέμβριος 1783).

Η νίκη στο Γιορκτάουν (1781). Έργο τον J. Trumbull, (18ος αι.)

Η νίκη στο Γιορκτάουν (1781). Έργο τον J. Trumbull, (18ος αι.), Νέα Υόρκη, Αίθουσα Τέχνης του Πανεπιστημίου Γέιλ.

γ. Η γέννηση ενός νέου κράτους

Μετά την κατάκτηση της ανεξαρτησίας, άρχισαν οι ζυμώσεις για τη δομή και τη συγκρότηση του νέου κράτους. Το Συντακτικό Κογκρέσο (Συνέλευση), που συγκλήθηκε το 1787 στη Φιλαδέλφεια, κατόρθωσε να συγκεράσει τις δύο επικρατούσες αντίθετες τάσεις, τη μια που επιθυμούσε ισχυρή κεντρική εξουσία και την άλλη που επιδίωκε διατήρηση της αυτονομίας κάθε πολιτείας, και να ψηφίσει το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών (Σεπτέμβριος 1787).

Το Σύνταγμα αυτό, που ισχύει με ορισμένες τροποποιήσεις ως σήμερα, στηρίζεται στην αρχή της διάκρισης των εξουσιών και προβλέπει μια ομοσπονδιακή κεντρική κυβέρνηση με αρμοδιότητες για την εξωτερική πολιτική, την άμυνα και τα οικονομικά. Κάθε Πολιτεία όμως διατηρεί τη νομοθετική και την εκτελεστική εξουσία σε θέματα της τοπικής αυτοδιοίκησης, της αστυνομίας, της δικαιοσύνης και της εκπαίδευσης.

Η νομοθετική εξουσία του ομόσπονδου κράτους ανήκει στο Κογκρέσο, που αποτελείται από δύο σώματα, τη Βουλή και τη Γερουσία. Κάθε Πολιτεία εκπροσωπείται στη Βουλή από αριθμό αντιπροσώπων κατ' αναλογία του πληθυσμού της, ενώ στη Γερουσία από δύο Γερουσιαστές, ανεξαρτήτως του πληθυσμού της. Η εκτελεστική εξουσία ασκείται από τον Πρόεδρο που εκλέγεται από εκλέκτορες για τέσσερα χρόνια.

Απόσπασμα από τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας

Θεωρούμε ως αναμφισβήτητες τις παρακάτω αλήθειες: όλοι οι άνθρωποι γεννήθηκαν ίσοι και ο Δημιουργός τους προίκισε με ορισμένα αναπαλλοτρίωτα δικαιώματα. Σ' αυτά περιλαμβάνονται η ζωή, η ελευθερία και η επιδίωξη της ευτυχίας. Οι κυβερνήσεις εγκαταστάθηκαν από τους ανθρώπους για να εξασφαλίσουν αυτά τα δικαιώματα και η δίκαιη εξουσία πηγάζει από τη συγκατάθεση των κυβερνωμένων, Κάθε φορά που μια μορφή διακυβέρνησης αποδεικνύεται καταστροφική για το σκοπό αυτό, ο λαός έχει δικαίωμα να την αλλάξει ή να την καταργήσει και να εγκαταστήσει μια νέα κυβέρνηση. Η ιστορία του τωρινού βασιλιά της Μεγάλης Βρετανίας είναι η ιστορία μιας σειράς συνεχών αδικιών και σφετερισμών, που έχουν ως μόνο στόχο τους την εγκαθίδρυση μιας απόλυτης τυραννίας σε βάρος αυτών των πολιτειών.
Επομένως, Εμείς, οι αντιπρόσωποι των ΗνωμένωνΠολιτειών της Αμερικής, συναθροισμένοι σε Γενικήσυνέλευση, δημοσιεύουμε και διακηρύσσουμε επίσημα στο όνομα και με την εξουσιοδότηση του καλού λαού αυτών των Αποικιών ότι αυτές οι Ηνωμένες Αποικίες έχουν το δικαίωμα να είναι κράτηελεύθερα και ανεξάρτητα.

Τέλος, η δικαστική εξουσία με επικεφαλής το Ανώτατο Δικαστήριο είναι ανεξάρτητη. Πρώτος πρόεδρος και για δύο συνεχείς τετραετίες εξελέγη ο πρωτεργάτης της επανάστασης, ο Γεώργιος Ουάσιγκτον (1789-1797).

δ. Οι συνέπειες

Οι πολιτικές και ιδεολογικές ζυμώσεις κατά τη διάρκεια της αμερικανικής επανάστασης παραμέρισαν σταδιακά τις επιμέρους εθνικές ιδιαιτερότητες των αποίκων, Ετσι δεν δημιουργήθηκε μόνο ένα νέο κράτος αλλά και ένα νέο Εθνος.

Το Αμερικανικά Σύνταγμα, όπως και η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, απηχεί βέβαια και μεταφέρει στο πρακτικό πεδίο τις ιδέες του Διαφωτισμού. Ταυτόχρονα όμως προχωρεί περισσότερο, καθιερώνοντας δύο άγνωστους μέχρι τότε πολιτειακούς θεσμούς, το θεσμό της ομοσπονδίας και της αβασίλευτης δημοκρατίας.

Παράλληλα, η αμερικανική ανεξαρτησία αποτέλεσε το πρώτο παράδειγμα επιτυχούς έκβασης μιας επανάστασης και διαδραμάτισε ρόλο καταλύτη. Έτσι, στις αρχές του 19ου αιώνα επαναστάτησαν οι ισπανικές αποικίες στη Λατινική Αμερική, ενώ στην Ευρώπη δημιουργήθηκε ένας επαναστατικός άνεμος, που εξαπλώθηκε διαδοχικά στην Ελβετία, στην Ολλανδία, στο Βέλγιο και στη Γαλλία.

Το νέο κράτος, παρά τις αρχικές δυσχέρειες, παρουσίασε ταχύτατη ανάπτυξη σε όλους τους τομείς και αναδείχθηκε σύντομα σε μεγάλη δύναμη. Με τη Συνθήκη της Γάνδης (1814) οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν στην Αγγλία την οριστική απομάκρυνσή της από την Αμερική, ενώ με το Δόγμα Μονρόε (1823) εγκαταλείφθηκαν οριστικά οι αποικιακές βλέψεις των Ευρωπαίων στην ήπειρο αυτή.

Ο Αμερικανός, ένας νέος άνθρωπος

Ποιος είναι λοιπόν ο Αμερικανός, αυτός ο νέος άνθρωπος;
Ένα μίγμα Αγγλου, Σκοτσέζου, Γάλλου, Ολλανδού, Γερμανού και Σουηδού. Από αυτή την ανάμειξη γεννήθηκε μια νέα ανθρώπινη ράτσα, αυτή που ονομάζουμε Αμερικανούς.
Είναι Αμερικανός εκείνος ο οποίος, αφήνοντας πίσω του τις παλιές προκαταλήψεις και συνήθειες, δέχεται νέες απόψεις από το νέο τρόπο ζωής που αποδέχτηκε, από τη νέα κυβέρνηση στην οποία υπακούει και από τη νέα τάξη που κατέχει.
Ο Αμερικανός είναι ένας άνθρωπος που ενεργεί σύμφωνα με τις νέες αρχές. Εχει νέες ιδέες και απόψεις

Από το βιβλίο του Έκτορα Σαιν Τζων Κρέβεκερ (Hector Saint John de Crevecoer, 1700-1786), Επιστολές ενός Αμερικανού αγρότη.

Ερωτήσεις

1. Με βάση και αφετηρία το απόσπασμα από τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας (βλ. σχετικό παράθεμα) να απαντήσετε στα εξής:

Πότε ο λαός έχει δικαίωμα να καταργήσει και να αλλάξει μια κυβέρνηση;
Πώς ονομάζεται αυτό το δικαίωμα και από από ποια αρχή απορρέει;
Γιατί το Κογκρέσο αντικατέστησε το δικαίωμα της ιδιοκτησίας με την επιδίωξη της ευτυχίας; Από ποιες ιδέες επηρεάστηκε;
Όι κυβερνήσεις... μια νέα κυβέρνηση': Να συγκριθεί το απόσπασμα αυτό με τις ιδέες του Λοκ.
Στις αρχές του 18ου αι. οι αγγλικές αποικίες της Β. Αμερικής αριθμούσαν περίπου 4 εκ. κατοίκους που προέρχονταν, στο μεγαλύτερο μέρος τους, από όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης. Ποιοι δεσμοί ένωναν αυτούς τους ανθρώπους, ώστε να ανταποκριθούν στην κήρυξη του αγώνα εναντίον των Αγγλων;

ΘΕΜΑ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ:

Στο παράθεμα από το έργο του Ε. Κρέβεκερ αποδίδονται στους Αμερικανούς ορισμένες ιδιότητες που τους διαφοροποιούν από τους άλλους λαούς. Ποιες είναι αυτές και πώς τις εξηγεί ο συγγραφέας; Συγκρίνετε το απόσπασμα αυτό με την περιγραφή των Αθηναίων στον Επιτάφιο (Θουκυδίδη Ιστορία, Β, 37-40 και Α', 70). Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές παρατηρείτε;