Ο χαρακτήρας τον καθεστώτος των Ζηλωτών

Το καθεστώς των Ζηλωτών δεν θυμίζει άλλη γνωστή μορφή διακυβέρνησης. Δεν ήταν αριστοκρατία, όπως αυτή που καθιέρωσε ο Λυκούργος στο κράτος των Λακεδαιμονίων...Ούτε ήταν δημοκρατία, όπως το πρώτο πολίτευμα που εγκαθίδρυσε στην Αθήνα ο Κλεισθένης όταν αύξησε τον αριθμό των φυλών από τέσσερις σε δέκα. Δεν έμοιαζε με το καθεστώς του Ζάλευκου στους Επιζεφύριους Λοκρούς ούτε με αυτό που εγκαθίδρυσε στη Σικελία ο Χαρώνδας από την Κατάνη. Ούτε ήταν μεικτό πολίτευμα προερχόμενο από το συνδυασμό και τη σύνθεση δύο ή τριών διαφορετικών πολιτευμάτων, που αναμείχθηκαν με σκοπό να δώσουν κάτι νέο τέτοια ήταν τα πολιτεύματα των Κυπρίων και της αρχαίας Ρώμης, που λέγεται ότι εγκαθιδρύθηκε από το λαό, όταν εξεγέρθηκε εναντίον των υπάτων. Το καθεστώς των Ζηλωτών ήταν μάλλον μια παράξενη οχλοκρατία, που δημιουργήθηκε και διευθυνόταν σύμφωνα με τις περιστάσεις. Κάποιοι θρασείς και παράτολμοι άνθρωποι σχημάτισαν μια ιδιαίτερη ομάδα, επέβαλαν την εξουσία τους και εκτελούσαν τους υπόλοιπους. Καθοδηγούσαν το λαό με δημαγωγικούς λόγους, ώστε να πραγματοποιεί τις θελήσεις τους. Δήμευσαν τις περιουσίες των πλουσίων, ενώ οι ίδιοι ζούσαν μέσα στην πολυτέλεια. Σε κανένα πολίτη δεν επιτρεπόταν να υπακούει σε άλλους ηγέτες και οι αποφάσεις τους είχαν την ισχύ νόμου.

Νικηφόρος Γρηγοράς, Ρωμαϊκή Ιστορία, έκδ. L. Schopen , τόμ. II, Βόννη 1829, 795

Η εξέγερση του λαού

(Οι εξεγερμένοι) έσερναν (τους αριστοκράτες) στους δρόμους της πόλης δεμένους από το λαιμό με σχοινιά σαν δούλους. Ο (πρώην) δουλοπάροικος έσερνε χτυπώντας τον κύριό του, ο δούλος αυτόν που τον είχε πουλήσει, ο αγρότης-στρατιώτης το στρατηγό, ο γεωργός τον πολεμιστή (δηλ. τον προνοιάριο).

Δημήτριος Κυδώνης, Patrologia Graeca, τόμ. 109, στήλη 648 D.