Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Α΄ Λυκείου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)

Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον1  Κ.Π. Καβάφης, «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον» (αναγνώσεις) [πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού]

5

Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ', ακουσθεί
αόρατος θίασος να περνά
με μουσικές εξαίσιες, με φωνές-
την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου
που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου

10

που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανοφέλετα θρηνήσεις.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει.
Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν
ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου·

15

μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι,
πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,
κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ' όχι
 

με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,
ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους,
τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,
κι αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις.

 

1. Ο τίτλος είναι παρμένος από το Βίο του Αντωνίου, 75, του Πλουτάρχου. Ο Πλούταρχος διηγείται πως το τελευταίο βράδυ πριν από την είσοδο του Οκτάβιου στην Αλεξάνδρεια (Αύγουστος του 30 π.Χ.) κάτω από το παράθυρο του Αντωνίου ακούστηκε ο θόρυβος ενός «αόρατου θιάσου». Δόθηκε η ερμηνεία πως ήταν ο προστάτης του Αντωνίου, ο θεός Διόνυσος που τον εγκατέλειπε («Ἐδόκει δέ τοῖς ἀναλογιζομένοις τό σημεῖον ἀπολείπειν ὁ Θεός Ἀντώνιον, ὧ μάλιστα συνεξομοιῶν καί συνοικειῶν ἑαυτόν διετέλεσεν»).

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

  1. Τα χαρακτηριστικότερα στοιχεία της δομής του ποιήματος είναι οι επαναλήψεις και οι προτρεπτικές προστακτικές. Τι πετυχαίνει με τα εκφραστικά αυτά μέσα ο ποιητής;
  2. Να εξετάσετε τι θέση κατέχουν στο ποίημα οι στίχοι 7 και 8 και να τους συσχετίσετε με τους προηγούμενους και με τους επόμενους.
  3. Τι συμβολίζει στο ποίημα η Αλεξάνδρεια και ο Αντώνιος;

Κ.Π. Καβάφης, «Το Τέλος του Αντωνίου»  Φωτογραφίες της Αλεξάνδρειας στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα [πηγή: Cavafy's World - Πανεπιστήμιο Μίσιγκαν]  Κ.Π. Καβάφης, «Η Πόλις» [πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού]  Κ.Π. Καβάφης, [Την συνείθισα πια την Αλεξάνδρεια]