Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Α΄ Λυκείου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)

Εις Αγαρηνούς

Η ωδή περιλαμβάνεται στη συλλογή Η Λύρα. O A. Κάλβος στα περισσότερα ποιήματά του υπερασπίζεται την αρετή (που ταυτίζεται με τη δικαιοσύνη) και εναντιώνεται στην αδικία και την τυραννία. Το ποίημά μας, μαζί με τις ωδές Εις Πάργαν και Εις Χίον, αποτελεί, μπορούμε να πούμε, μια τριλογία «κατά τυράννων». Την απονομή της δικαιοσύνης και την τιμωρία των αδίκων, ο ποιητής εμπιστεύεται στο Θεό.

α'
ιβ'  

Ένας Θεός και μόνος,
αστράπτει από τον ύψιστον
θρόνον· και των χειρών του
επισκοπεί τα αιώνια
άπειρα έργα.

60  

 

Το αχόρταστον δρέπανον
αυτοί βαστούν· θερίζουν
πάντα όσα ο ίδρωτάς μας
ωρίμασεν αστάχυα
δια τους υιούς μας.

       
β'
ιγ'

10

Κρέμονται υπό τους πόδας του
πάντα τα έθνη, ως κρέμεται
βροχή έτι εναέριος
εν ω κοιμώνται οι άνεμοι
της οικουμένης.

65  

Τρέξε επάνω εις τα κύματα
της φοβεράς θαλάσσης,
κινδύνευσε, αναστέναξε,
πίε το πικρόν ποτήριον
της ξενιτείας·

       
γ'
ιδ'
15

Αλλ' η φωνή του ακούεται,
φωνή δικαιοσύνης,
και οι ψυχαί των ανόμων
ως αίματος σταγόνες
πέφτουν στον άδην.

70

Δια την τροφήν που εσύναξας
με κόπους ανεκφράστους,
εις τα παραθαλάσσια
ιδού χάσκει το λαίμαργον
στόμα τυράννων.

       
δ'
ιε'

20

Των οσίων τα πνεύματα
ως αργυρέα ομίχλη
τα υψηλά αναβαίνει,
και εις ποταμούς διαλύεται
φωτός και δόξης.

75

Τι τα ευωδή αγκαλιάζετε
προσκέφαλα του γάμου;
τι φιλείτε το μέτωπον
ιερόν των γονέων σας
με τόσον πόθον;

       
ε'
ις'

25

Μόνον βλέπω τον 'Ηλιον
μένοντα εις τον αέρα·
τους τριγύρω χορεύοντας
ουρανούς κυβερνάει
με δίκαιον νόμον.

80 

Η σάλπιγγα, τα τύμπανα
σας προσκαλούν· αδίκους,
ασυνέτους πολέμους
φέρετε, κατασφάξατε
τα έθνη αθώα.

ς'
ιζ'

30

Φαίνεται εις τον ορίζοντα
ωσάν χαράς ιδέα,
και φωτίζει την γην
και των θνητών τα έργα
των πολυπόνων.

85

Όχι μόνον τον ίδρωτα,
αλλά και τ' αίμα οι τύραννοι
ζητούσιν από σας·
κι αφού ποτάμια εχύσατε
μήπως τους φθάνει;

       
ζ'
ιη'

35 

Όμως ιδού τα σκήπτρα
άφησεν, εβασίλευσεν·
ότι ανάγκην το ανθρώπινον
στήθος έχει αναπαύσεως
ανάγκην ύπνου.

90

Την πνοήν σας αχόρταστοι
επιθυμούν·αλίμονον
αν ποτέ επί τα σφάγια
των τυράννων αναστε-
-νάξη η ψυχή σας.

       
η'
ιθ'

40

Ποίος ποτέ του Θεού
ποίος του Ηλίου ωμοίασεν;
διατί βωμούς, θυμίαμα
διατί ζητούν οι μύριοι
τύραννοι, κι ύμνους;

95

Αλίμονον, αλίμονον,
όταν ο θεός πέμψῃ
ακτίναν αληθείας
και με αυτήν το στήθος σας
ζωοποιήση.

       
θ'
κ'

45

Ύψιστοι αυτοί! - λαμπρότεροι
αυτοί των άλλων! - μόνοι! -
Λαμπροί, κι ύψιστοι οι δίκαιοι,
και μόνοι των ανθρώπων
οι ευεργέται.

100

Εάν τις το νουθέτημα
θείον ακολουθήση
στόμα μαχαίρας, βάσανα,
κλαύματα φυλακής
τότε ας προσμένη.

       
ι'
κα'

50

Κριταί ως θεοί! και πότε
την αρετήν αθλίως,
πότε δεν εκατάτρεξαν;
πότε ευσπλαγχνίαν εγνώρισαν,
δικαιοσύνην;

105

Και τοιούτοι, εμπρός σας
εγώ να γονατίσω!
-γη ας σχισθή, εις το βάραθρον
η βροντή τ' ουρανού
ας με τινάξη·

       
ια'
κβ'

55

 

Με υπερηφάνους πόδας
καταφρονητικούς,
δεν πατούν το χρυσούν
συντριφθέν τώρα ζύγωθρον
του ορθού νόμου;

110

Προτού σας ατιμήσω
ω γόνατά μου. - Ατάρακτον
έχω το βλέμμα, οπόταν
το καταβάσω εις πρόσωπον
ενός τυράννου.

       
κγ'
115  Εσείς ωσάν ο Ήλιος
λαμπροί! - ναι φλόγας βέβαια
βλέπω διαδημάτων,
αλλά τας δυστυχίας μας
     μόνον φωτίζουν.

 


Αγαρηνοί: Οι Άραβες ως απόγονοι της Άγαρ που ήταν δούλη της Σάρρας.
ζύγωθρον
: ζυγαριά.

Εικόνα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

  1. Το ποίημα παρουσιάζει αυστηρή αρχιτεκτονική διάρθρωση. Οι πρώτες επτά στροφές αποτελούν τον πρόλογο· στις στροφές η'-κβ' αναπτύσσεται το θέμα· η τελευταία στροφή είναι ο επίλογος. Με βάση τη διαίρεση αυτή να παρακολουθήσετε α) πώς συνδέει ο ποιητής τις ενότητες μεταξύ τους, β) τι προβάλλει στην κάθε ενότητα.
  2. Πώς θεωρούν τους εαυτούς τους οι τύραννοι και πώς τους παρουσιάζει ο ποιητής; Ποιες ενέργειές τους κυρίως στηλιτεύει;
  3. Τι ήθος φανερώνει η στάση του ποιητή απέναντι στους τυράννους;
  4. Να εξετάσετε το εικονοπλαστικό σύστημα των στροφών α'-ζ'. Πώς σχετίζεται με την ιδέα που θέλει να μεταδώσει ο ποιητής;
  5. Ποιος είναι ο τόνος του ποιήματος στις στροφές θ', ι' και κγ';

Ανώνυμος, «Ελληνική Νομαρχία ήτοι Λόγος περί Ελευθερίας» (απόσπασμα)  Γ. Σεφέρης, «Επί Ασπαλάθων...» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Λυκείου]  Α. Κάλβος, «Αι Ευχαί»

 

Εξώφυλλο του βιβλίου Η Λύρα

Εξώφυλλο του βιβλίου Η Λύρα