Ιπποτικά μυθιστορήματα

Από το 13ο ως το 15ο αι. γράφονται στο Βυζάντιο έμμετρα ερωτικά ιπποτικά μυθιστορήματα σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο και γλώσσα λαϊκότερη. Μερικά από αυτά είναι διασκευές δυτικών προτύπων. Τα μυθιστορήματα της περιόδου αυτής καθρεφτίζουν, γράφει ο Εμμ. Κριαράς, «τον κόσμο που διαμορφώνεται στην Ανατολή με την εγκατάσταση των Φράγκων στις ελληνικές χώρες, έναν κόσμο που χωρίς να έχει πάψει να έχει τα χαρακτηριστικά της παλιότερης βυζαντινής κοινωνίας μεταμορφώνεται ως ένα βαθμό με τη φραγκική κατάκτηση και τις φραγκικές επιδράσεις». (Βυζαντινά ιπποτικά μυθιστορήματα, επιμέλεια Εμμ. Κριαρά, εκδ. Βασ. Βιβλιοθήκη, τόμ. 2, σ. 14).

Εκτός από τις φραγκικές επιδράσεις (υποταγή των ηρώων στον έρωτα, μονομαχίες, κονταροχτυπήματα, αγάπη για την περιπέτεια σε χώρες μακρινές) οι μελετητές είδαν επίσης λόγιες επιδράσεις (με τις «εκφράσεις», τις εκτενείς δηλαδή περιγραφές κάστρων, κήπων, λουτρών κτλ.), ανατολικές (ο κόσμος του παραμυθιού με τις μάγισσες, τους δράκους και τα μαγικά δαχτυλίδια) και λαϊκές νεοελληνικές (λαϊκή αίσθηση και παρεμβολή δημοτικών τραγουδιών της εποχής, όπως τα καταλόγια και τα μοιρολογήματα).

Ο Λίνος Πολίτης παρατηρεί για τα μυθιστορήματα αυτά και τα εξής: «αντίθετα από το επικό ξεκίνημα του Διγενή, αντιπροσωπεύουν τα μυθιστορήματα αυτά μια λυρικότερη και ρομαντικότερη στροφή του νέου ελληνισμού» (Λίνου Πολίτη, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα, 1978, σ. 35). Όλα έχουν λίγο πολύ κοινή υπόθεση: ένα ζευγάρι ερωτευμένων νέων χωρίζει ξαφνικά και ύστερα από σκληρές δοκιμασίες και περιπέτειες κατορθώνει να ξανασμίξει και να βρει την ευτυχία του. Πέντε βυζαντινά ιπποτικά μυθιστορήματα διασώθηκαν: Λίβιστρος και Ροδάμνη, Καλλίμαχος και Χρυσορρόη, Βέλθανδρος και Χρυσάντζα, Ιμπέριος και Μαργαρώνα, Φλώριος και Πλατζιαφλώρα.