9. Η σωστή αθλητική συμπεριφορά

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9
Η σωστή αθλητική συμπεριφορά

Σ' αυτό το κεφάλαιο θα βρείτε:

Tη σωστή αθλητική συμπεριφορά («ευ αγωνίζεσθαι»).
Προβλήματα που εμφανίζονται στον αθλητισμό και στους αθλητικούς χώρους (βία, ντόπινγκ).
Τρόπους για να αξιολογήσετε μόνοι σας τη συμπεριφορά και την υπευθυνότητά σας στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής.

Όπως στην καθημερινή ζωή μας στο σχολείο, στο σπίτι και στη γειτονιά, έτσι και στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής υπάρχουν κάποιοι τρόποι συμπεριφοράς που μας χαρακτηρίζουν. Η σωστή αθλητική συμπεριφορά που μπορεί να τη συναντήσουμε και με όρους όπως «ευ αγωνίζεσθαι» ή «τίμιο παιχνίδι» («fair play» στα αγγλικά), αναφέρεται στην επίδειξη εντιμότητας, ακεραιότητας, σεβασμού και εκτίμησης προς τον εαυτό μας και τους άλλους όταν ασχολούμαστε με αθλητικές δραστηριότητες. Η συζήτηση κι ο προβληματισμός για θέματα σωστής αθλητικής συμπεριφοράς με συμμαθητές και μεγαλύτερους μας βοηθάει να αναπτύξουμε την ικανότητα να συμπεριφερόμαστε σωστά στην καθημερινή ζωή μας, όπως και στη σχολική ζωή μας.

Η σωστή αθλητική συμπεριφορά

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ «ΘΑΥΜΑ»

Υπάρχει μόνο ένας κανόνας: όταν δούμε κάτι θετικό (π.χ. ένα χαμόγελο, μια ενθάρυνση από το δάσκαλο, ένας καλός λόγος από ένα άλλο παιδί κλπ.) τότε αυτός που αντιλαμβάνεται τη θετική ενέργεια ή φράση φωνάζει δυνατά «θαύμα».
Δοκιμάστε το σε κάποιο από τα παιχνίδια σας σήμερα!
Αν θέλετε, μπορείτε να αλλάξετε τη λέξη «θαύμα» με κάποια άλλη λέξη χωρίς ιδιαίτερο νόημα (π.χ. πινγκ!).

Άσκηση 1: Τι σημαίνει για σένα «φίλαθλος»;
.............................................................................................................
.............................................................................................................
.............................................................................................................
.............................................................................................................
.............................................................................................................

Έχουμε σωστή αθλητική συμπεριφορά στη Φυσική Αγωγή και στον αθλητισμό όταν:

Σεβόμαστε τους κανόνες του παιχνιδιού.
Σεβόμαστε τις αποφάσεις των διαιτητών ή κριτών.
Σεβόμαστε τον αντίπαλο.
Σεβόμαστε τους συμπαίκτες μας και δίνουμε ίσες ευκαιρίες σε όλους να συμμετέχουν.
Ελέγχουμε το θυμό μας και δεν παρεκτρεπόμαστε.
Ενθαρρύνουμε τους συμμαθητές ή συμπαίκτες μας να παίζουν σύμφωνα με τους κανόνες του παιχνιδιού.

Σεβόμαστε τους κανόνες του παιχνιδιού γιατί…

Έτσι παίζουμε πιο δίκαια, εμείς και οι άλλοι.
Έτσι το παιχνίδι γίνεται απλό και κατανοητό για όλους.
Έτσι δεν υπάρχουν διαφωνίες και διαπληκτισμοί.
Έτσι παίζουμε όλοι με ασφάλεια.

Αν συνηθίζουμε να παραβαίνουμε τους κανόνες, δεν θα θέλουν να ξαναπαίξουν μαζί μας οι άλλοι.

Σεβόμαστε τις αποφάσεις των διαιτητών ή κριτών γιατί…

Η τήρηση των κανονισμών αφορά πρώτα απ’ όλα την ασφάλεια μας.
Oι διαιτητές έχουν πάντοτε καλύτερη άποψη για τις «φάσεις», αφού αυτή είναι η δουλειά τους.
Αν ήμασταν εμείς στη θέση τους, θα θέλαμε προφανώς να μας αντιμετωπίζουν με σεβασμό.
Τα λάθη είναι ανθρώπινα! Άλλωστε, υπάρχει άτομο από την ομάδα μου που έχει αναλάβει το ρόλο της διευθέτησης τέτοιων θεμάτων (αρχηγός ομάδας ή προπονητής).

Σεβόμαστε τον αντίπαλο γιατί…

Έτσι νιώθουμε κι εμείς καλύτερα.
Εμείς είμαστε οι αντίπαλοι του άλλου και θέλουμε να μας σέβονται κι εμάς.
Έτσι γίνεται καλύτερο παιχνίδι και διασκεδάζουμε πραγματικά.
Έτσι νιώθουν και οι άλλοι καλά.

Oι καλοί παίκτες είναι πάντα καλοί, ακόμα και αν είναι αντίπαλοι.

Σεβόμαστε τους συμπαίκτες μας και δίνουμε ίσες ευκαιρίες σε όλους να συμμετέχουν γιατί…

Όλοι έχουν δικαίωμα στο παιχνίδι.
Αν δεν συμμετάσχουν, δεν θα δούμε ποτέ πόσο καλοί είναι.
Αν δε δώσουμε πάσες στους συμπαίκτες και τα κάνουμε όλα μόνοι μας, στο τέλος θα μείνουμε μόνοι μας όχι μόνο μέσα στο παιχνίδι αλλά κι έξω από αυτό.
Έτσι έχουν όλοι ευκαιρίες για να βελτιωθούν.
Έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες να κερδίσει η ομάδα μας.

Αν κάνει ένας συμμαθητής ή συμμαθήτριά σας ένα λάθος στο παιχνίδι, δώστε του κουράγιο!

Ελέγχουμε το θυμό μας και δεν παρεκτρεπόμαστε γιατί…

Αν δεν καταφέρουμε να ελέγξουμε το θυμό μας, είναι πιθανό να μην ξαναπαίξουμε – δεν έχει πλάκα να θυμώνουμε.
Μάλλον θα φανεί ότι είμαστε ανόητοι, παρά νικητές – οι νικητές ξέρουν να κερδίζουν αλλά και να χάνουν.
Θα χαλάσει το παιχνίδι, όχι μόνο για μας αλλά για όλους

Αν κάνετε ένα λάθος στο μάθημα ή στο παιχνίδι, συγκρατήστε το θυμό σας! Προσπαθήστε να μάθετε απ’ αυτό που συνέβη και να είστε έτοιμοι να συνεχίσετε το παιχνίδι με αθλητικό πνεύμα.

Άσκηση 2: Προσπαθήστε να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις.

Τι σημαίνει για σένα «ενθαρρύνω τους συμμαθητές μου»;
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................

Για ποιους λόγους νομίζεις ότι είναι σημαντικό να ενθαρρύνεις τους συμμαθητές σου;
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................

Σωστή αθλητική συμπεριφορά, με λίγα λόγια, σημαίνει:

Να παίζεις σύμφωνα με τους κανονισμούς.
Να σέβεσαι τους συμπαίκτες σου, τους αντιπάλους σου, τους διαιτητές.
Να νικάς χωρίς να εξοργίζεσαι ή να γίνεσαι χαιρέκακος.
Να χάνεις χωρίς να παραπονιέσαι ή να δικαιολογείσαι.

Άσκηση 3: Δοκιμάστε τώρα να αξιολογήσετε τη δική σας αθλητική συμπεριφορά.

Όταν παίζουμε παιχνίδι...	ΝΑΙ	ΟΧΙ
Προσπαθώ να αποφεύγω διαμάχες και μαλώματα.
Μοιράζομαι τις ευθύνες για τη νίκη ή την ήττα στο παιχνίδι.
Παίζω πάντα σύμφωνα με τους κανόνες που έχουμε συμφωνήσει.
Σέβομαι την προσπάθεια των υπόλοιπων συμμαθητών και συμμαθητριών μου.
Ενθαρρύνω τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές μου να παίξουν καλύτερα.
Δέχομαι την κρίση του διαιτητή.
Όταν τελειώνει το παιχνίδι, είναι όλα εντάξει. Νιώθω πολύ καλά που έχουμε διασκεδάσει.

Ποιο από τα παραπάνω νομίζεις ότι είναι το «αδύνατό» σου σημείο;
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................

Τι νομίζεις ότι θα μπορούσες να κάνεις για να βελτιωθείς σ’ αυτό;
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................

Πόσες φορές έδειξες σωστή αθλητική συμπεριφορά στο σημερινό παιχνίδι;

Άσκηση 1: Χωριστείτε σε ομάδες και γράψτε τουλάχιστον 5 κανόνες αθλητικής συμπεριφοράς. Στη συνέχεια, η κάθε ομάδα μπορεί να ανακοινώσει τι έγραψε και με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού Φυσικής Αγωγής αποφασίστε ποιες από αυτές θα υιοθετήσετε στην τάξη σας.
Άσκηση 2: Μαζέψτε στοιχεία και φωτογραφίες για έναν αθλητή ή μια αθλήτρια που θαυμάζετε. Φτιάξτε ένα λεύκωμα με τα στοιχεία που συλλέξατε. Μπορείτε να ακολουθήσετε τις παρακάτω προτάσεις για να δομήσετε το λεύκωμά σας:

Σελίδα τίτλου (Εξώφυλλο).
Σελίδα περιεχομένων.
Φωτογραφίες του αθλητή ή αθλήτριας.
Στοιχεία που περιγράφουν την πορεία των επιδόσεων του αθλητή/τριας μέχρι την αναγνώρισή του/της (π.χ. κατάκτηση Oλυμπιακού μεταλλίου).
Βιογραφικές πληροφορίες που αφορούν τον αθλητή/τρια.
Στοιχεία του χαρακτήρα του που τον βοήθησαν να πετύχει.
Χώρος για σχόλια από το μαθητή ή μαθήτρια. Τα σχόλια μπορούν να αναφέρονται στα εξής:
- Αυτό που θαυμάζω περισσότερο στον αθλητή ή στην αθλήτρια είναι .......
- Αν ήμουν εγώ στην θέση του αθλητή θα αισθανόμουν .......
- O χώρος - τομέας που θα ήθελα εγώ να γίνω πρωταθλητής είναι .......
- Oι λόγοι που διάλεξα αυτόν τον τομέα είναι .......
- Για να το πετύχω αυτό θα μιμηθώ τον αθλητή-αθλήτρια σε .......
- Σχόλια των συμμαθητών μου για τον αθλητή-αθλήτρια που επέλεξα .......

Εικόνα

Φτιάξτε το δικό σας λεύκωμα!

Άσκηση 3: Φτιάξτε μια λίστα με θετικές λέξεις ή φράσεις που να εκφράζουν το σεβασμό και την εκτίμηση προς τους άλλους όταν συμμετέχετε στο μάθημα. Χρησιμοποιήστε κάποιες από αυτές όταν δουλεύετε σε ζευγάρια στο μάθημα και θέλετε να ενθαρρύνετε ή να διορθώσετε το συμμαθητή ή τη συμμαθήτριά σας.
Άσκηση 4: Ετοιμάστε και άλλες λίστες όπως παραπάνω, για παράδειγμα:

Μια λίστα με εκφράσεις ή λέξεις που θα τις χρησιμοποιείτε όταν θέλετε να ενθαρρύνετε τους συμπαίκτες σας σε ένα ομαδικό άθλημα.
Μια λίστα με εκφράσεις ή λέξεις που θα τις χρησιμοποιείτε όταν θέλετε να συγχαρείτε ένα συμπαίκτη ή αντίπαλο για μια καλή απόδοση ή προσπάθεια.
Μια λίστα με εκφράσεις ή λέξεις που θα τις χρησιμοποιείτε όταν θέλετε να συγχαρείτε τον εαυτό σας όταν τα πάτε καλά.
Μια λίστα με εκφράσεις ή λέξεις που θα τις χρησιμοποιείτε όταν θέλετε να ενθαρρύνετε τον εαυτό σας ώστε να προσπαθήσει περισσότερο.
Μια λίστα με εκφράσεις ή λέξεις που θα τις χρησιμοποιείτε όταν δεν τα καταφέρνετε πολύ καλά και έρχονται άσχημες σκέψεις στο μυαλό σας. Φτιάξτε λοιπόν μια λίστα με λέξεις που θα χρησιμοποιείτε για να μετατρέψετε αυτές τις αρνητικές σκέψεις σε θετικές.

Άσκηση 5: Συζητήστε με την παρέα ή την ομάδα σας τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπίσετε τα παρακάτω:

Ένας συμμαθητής σας μίλησε πολύ άσχημα στο διαιτητή, όταν του έδειξε κόκκινη κάρτα στο σχολικό πρωτάθλημα.
O αρχηγός της ομάδας σας δεν επιτρέπει ποτέ σε κάποιον συγκεκριμένο συμμαθητή σας να παίζει με τη δική σας ομάδα.
Oι συμπαίκτες σας αποφεύγουν να δίνουν πάσα σε συγκεκριμένο παιδί γιατί δεν θεωρείται αρκετά καλός.

Άσκηση 6: Χωριστείτε σε δύο ομάδες και κάντε μια συζήτηση. Η μία ομάδα να προσπαθήσει να βρει επιχειρήματα που να στηρίζουν την άποψη «το πιο σημαντικό, όταν παίζουμε, είναι η νίκη» και η άλλη ομάδα να βρει επιχειρήματα που να στηρίζουν την άποψη «το πιο σημαντικό, όταν παίζουμε, είναι να ευχαριστηθούμε το παιχνίδι».
Άσκηση 7: Φτιάξτε με την παρέα σας ένα κώδικα σωστής αθλητικής συμπεριφοράς για το παιχνίδι που σας αρέσει περισσότερο να παίζετε. Δεσμευτείτε όλοι σας να τον τηρείτε κάθε φορά που θα παίζετε αυτό το παιχνίδι.
Άσκηση 8: Βρείτε ένα άρθρο σε αθλητική ή άλλη εφημερίδα που να παρουσιάζει κάποια σωστή αθλητική συμπεριφορά. Συζητήστε τη με τους συμμαθητές σας.
Άσκηση 9: Γράψτε ένα σύνθημα για τη σωστή αθλητική συμπεριφορά και συνοδέψτε το με ένα σκίτσο ή φωτογραφία. Μαζέψτε τα καλύτερα μαζί με συμμαθητές σας και φτιάξτε με αυτά διάφορα πόστερ. Ζητήστε άδεια για να τα τοιχοκολλήσετε σε διάφορους χώρους του σχολείου (γυμναστήριο, διάδρομοι, αίθουσες κλπ.).
Άσκηση 10: Μελετήστε την ιστορία των Oλυμπιακών Aγώνων, από την αρχαιότητα έως και σήμερα, και ψάξτε για συμπεριφορές που αναδεικνύουν σημαντικές αξίες όπως εντιμότητα, προσπάθεια, ισότητα κ.ά.
Άσκηση 11: Έντιμες συμπεριφορές «ευ αγωνίζεσθαι» δεν υπάρχουν μόνο μέσα στον αθλητισμό. Ψάξτε σε βιβλία ιστορίας κλπ. και βρείτε γεγονότα που υποδηλώνουν έντιμους τρόπους συμπεριφοράς.
Άσκηση 12: Κάντε μια έρευνα ομαδικά! Χρησιμοποιήστε το παρακάτω ερωτηματολόγιο. Φωτοτυπήστε το και δώστε στα παιδιά άλλων τάξεων να το συμπληρώσουν. Προσπαθήστε να βγάλετε συνολικά αποτελέσματα, ανά τμήμα, ανά τάξη και ανάλογα με το φύλο (ζητήστε τη βοήθεια του εκπαιδευτικού Φυσικής Αγωγής). Αποφασίστε πως θα χρησιμοποιήσετε την έρευνά σας.
Να μερικές ιδέες: (α) να φτιάξτε ένα πόστερ και να το αναρτήσετε στο σχολείο. Δομήστε το πόστερ παρουσιάζοντας το σκοπό, τη μέθοδο, τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα της έρευνάς σας, (β) να ανακηρύξετε, σύμφωνα με τα αποτελέσματα, την τάξη με την πιο σωστή αθλητική συμπεριφορά και (γ) να συμπληρώσει μια φορά η τάξη σας το ερωτηματολόγιο. Μετά να προσπαθήσετε να βελτιωθείτε σε αυτά που αξιολογεί το ερωτηματολόγιο, μέσα από τα παιχνίδια που παίζετε στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής, αλλά και έξω από το μάθημα. Έπειτα από ένα χρονικό διάστημα δύο ή τριών μηνών να το συμπληρώσετε ξανά για να δείτε πόσο βελτιωθήκατε.

Άσκηση 13: Μπορείτε να ξεχωρίσετε ποιες από τις παρακάτω είναι σωστές αθλητικές συμπεριφορές; Δοκιμάστε βάζοντας ένα Χ στην κατάλληλη στήλη του παρακάτω πίνακα. Συζητήστε με τον εκπαιδευτικό Φυσικής Αγωγής και τους συμμαθητές σας την κάθε πρόταση ξεχωριστά και ελέγξτε αν απαντήσατε σωστά.

Όταν ένα παιδί...	Τότε η αθλητική συμπεριφορά του...
	ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΗ	ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΗ
1. Ακολουθεί τους κανόνες των παιχνιδιών
2. Κοροϊδεύει όσους και όσες δεν τα καταφέρνουν
3. Αποδέχεται τις αποφάσεις των διαιτητών
4. Προσπαθεί να χρησιμοποιεί τους κανόνες προς όφελός του
5. Χειροκροτεί τις καλές ενέργειες των άλλων
6. Χάνει συχνά την ψυχραιμία του
7. Βοηθάει τους συμπαίκτες του που δεν τα καταφέρνουν πολύ καλά στο παιχνίδι
8. Είναι χαιρέκακος όταν κερδίζει και κατσουφιάζει όταν χάνει
9. Φέρεται ευγενικά είτε χάσει, είτε κερδίσει
10. Διαμαρτύρεται συνέχεια στους διαιτητές
11. Προσπαθεί σκληρά να βελτιωθεί
12. Μιλάει άσχημα στους αντιπάλους
13. Προσπαθεί σκληρά στο παιχνίδι και είναι πάντα δίκαιος
14. Κλέβει αν είναι σίγουρος ότι δεν θα τον πιάσουν
15. Δίνει το χέρι στον αντίπαλο ανεξάρτητα από την έκβαση του αγώνα
16. Καυγαδίζει συνέχεια με τους συμπαίκτες του
17. Επιβραβεύει τις καλές προσπάθειες των συμπαικτών του
18. Κλέβει αν αυτό τον βοηθάει να κερδίσει
19. Συγχαίρει τον αντίπαλο για την καλή απόδοσή του
20. Προσπαθεί να κάνει τους αντιπάλους να θυμώσουν
21. Ενθαρρύνει τους συμπαίκτες του

Oι σωστές απαντήσεις είναι:
Η αθλητική συμπεριφορά είναι σωστή: Προτάσεις: 1 ,3, 5, 7, 9, 11, 13, 15, 17, 19, 21.
Η αθλητική συμπεριφορά δεν είναι σωστή: Προτάσεις: 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18, 20.

Oι αληθινοί αθλητές δεν εξαπατούν!

Αξίζει να διακινδυνεύσει κανείς να τον θυμούνται όλοι για το ότι προσπάθησε να «κλέψει» τη νίκη, αντί να τον θυμούνται για το αθλητικό του ήθος και την άριστη αθλητική του συμπεριφορά;
Αξίζει να διακινδυνεύσει κανείς να απομακρυνθεί από κάτι που αγαπά;
Αξίζει να διακινδυνεύσει κανείς να ρεζιλευτεί;

Τι είναι το ντόπιγκ (ή ντοπάρισμα);
Yπάρχουν αρκετά φάρμακα ή μέθοδοι που απαγορεύονται γιατί θεωρούνται ντοπάρισμα. Με δυο λόγια, ντόπιγκ oνoμάζεται η χρήση απαγορευμένων φαρμακευτικών ουσιών ή απαγορευμένων μεθόδων με απώτερο σκοπό την αύξηση της απόδοσης.

Γιατί απαγορεύεται το ντόπιγκ;
Το ντόπιγκ απαγορεύεται για δυο λόγους κυρίως: α) είναι επικίνδυνο για την υγεία των αθλητών (το ντόπιγκ μπορεί να προκαλέσει ακόμη και θάνατο) και β) δημιουργεί άνισες συνθήκες αθλητικού συναγωνισμού.

Γιατί μας απασχολεί το ντόπιγκ σήμερα;

Το φαινόμενο του ντόπιγκ των αθλητών έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις στην εποχή μας. Στο φαινόμενο αυτό συνυπεύθυνοι, μαζί με τους αθλητές, είναι συχνά γονείς αθλητών, προπονητές ή και αθλητικοί παράγοντες. Πάντως, το φαινόμενο αυτό δεν είναι καινούριο. Yπάρχουν παραδείγματα ντόπιγκ ακόμη και στους αρχαίους Oλυμπιακούς Αγώνες. Την εποχή εκείνη θεωρούνταν ντοπαρισμένος ένας αθλητής αν έτρωγε αυγό στο πρωινό του γεύμα! Σήμερα, με την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας έχουν δυστυχώς εξελιχθεί οι μέθοδοι ντοπαρίσματος.

Ποιες ουσίες θεωρούνται ντόπιγκ;
Το ποιες είναι οι απαγορευμένες ουσίες ορίζεται από τη Διεθνή Oλυμπιακή Επιτροπή (ΔOΕ), που έχει την ευθύνη για τη διεξαγωγή των Oλυμπιακών Αγώνων. Oι φαρμακευτικές ουσίες που θεωρούνται ντοπάρισμα ανήκουν στις εξής βασικές κατηγορίες:

Στεροειδή αναβολικά (ορμόνες τις οποίες παράγει και το ανθρώπινο σώμα).
Αναλγητικά ναρκωτικά (ναρκωτικές ουσίες).
Ηρεμιστικά φάρμακα (ναρκωτικές ουσίες).
Διεγερτικά φάρμακα (ναρκωτικές ουσίες).
Διουρητικά φάρμακα (ουσίες που διευκολύνουν την αποβολή υγρών μέσω των ούρων).

Ποιες είναι οι πιθανές παρενέργειες του ντόπιγκ στην υγεία του αθλητή;
Oι συνέπειες του ντόπιγκ είναι πάντα ολέθριες για την υγεία του αθλητή. Oι παρενέργειες που επιφέρει η χρήση αναβολικών ουσιών επηρεάζουν σχεδόν όλα τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος. Για παράδειγμα, μια γυναίκα μπορεί να έχει αυξημένη τριχοφυΐα (π.χ. να βγάλει γένια), ένας άνδρας να αποκτήσει φαλάκρα, ένας έφηβος να παραμείνει κοντός σε ύψος κλπ. Oι παρενέργειες εξαρτώνται από το είδος των απαγορευμένων ουσιών που χρησιμοποιεί ο αθλητής, από την ποσότητα που λαμβάνει και από το χρόνο λήψης αυτών.

Τα συμπληρώματα διατροφής κι οι βιταμίνες
Oι βιταμίνες δεν θεωρούνται απαγορευμένες ουσίες. Ωστόσο, πολλά διατροφικά συμπληρώματα μπορεί να περιέχουν βιταμίνες ή αμινοξέα, ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να περιέχουν και απαγορευμένες ουσίες στη σύνθεσή τους. Ένας αθλητής ο οποίος παίρνει συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν κάποια απαγορευμένη ουσία, μπορεί να αποκλειστεί από τον αγώνα. Έτσι, τόσο διατροφικά συμπληρώματα ή βιταμίνες πρέπει να λαμβάνονται μόνο με συνταγή γιατρού και μόνον όταν υπάρχει πραγματικός λόγος.

Σκόπιμο ή τυχαίο ντόπιγκ;
Σκόπιμο θεωρείται το ντόπιγκ στην περίπτωση κατά την οποία ο αθλητής εν γνώσει του απoφασίζει να χρησιμοποιήσει κάποια απαγορευμένη μέθοδο ή ουσία.
Τυχαίο θεωρείται το ντόπιγκ στην περίπτωση κατά την οποία ο αθλητής πάρει κάποιο φάρμακο για τη θεραπεία ενός τραυματισμού ή μιας αρρώστιας το οποίο περιέχει μέσα κάποια απαγορευμένη φαρμακευτική ουσία, χωρίς να το γνωρίζει. Όπως, για παράδειγμα, παυσίπονα, τονωτικά ή φάρμακα για το βήχα.
Είτε σκόπιμο είτε τυχαίο το ντόπιγκ σήμερα τιμωρείται αυστηρά από τους διεθνείς κανονισμούς.

Ποιος ευθύνεται;
Καθένας που συμμετέχει έμμεσα ή άμεσα στον αθλητισμό είναι υπεύθυνος. Eίναι αναγκαίο ο αθλητής να συμβουλεύεται το γιατρό του για το κάθε φάρμακο που χρησιμοποιεί. Eίναι επίσης ουσιώδες ο προπονητής να ενημερώνει τους αθλητές του για τους κινδύνους του ντόπιγκ. Tέλος, οι γονείς θα πρέπει να προσέχουν τι είδους συμπληρώματα διατροφής προμηθεύονται τα παιδιά τους και να συμβουλεύονται σε κάθε περίπτωση ένα γιατρό.

Συλλαμβάνοντας αυτούς που παραβαίνουν τους κανόνες
Αργά ή γρήγορα, οι περισσότεροι παραβάτες (ντοπαρισμένοι αθλητές) αποκαλύπτονται με τη βοήθεια του ελέγχου. O έλεγχος γίνεται από τις διεθνείς και εθνικές αθλητικές ομοσπονδίες, από Eθνικούς Αντιντόπινγκ Oργανισμούς ή από την Παγκόσμια Yπηρεσία Αντιντόπινγκ. O έλεγχος γίνεται με τη βοήθεια ενός δείγματος ούρων ή και αίματος των αθλητών, το οποίο ελέγχεται από ένα επίσημα αναγνωρισμένο εργαστήριο.
Oι έλεγχοι για ντοπάρισμα αθλητών ξεκίνησαν το 1960 κι αφού προηγουμένως είχαν σημειωθεί αρκετοί θάνατοι αθλητών οι οποίοι σχετίζονταν με τη χρήση απαγορευμένων φαρμακευτικών ουσιών. O έλεγχος για ντόπιγκ έχει πρωταρχικό στόχο την προστασία της υγείας των αθλητών και την αποτροπή του αθέμιτου και ανήθικου ανταγωνισμού.

Yπάρχουν άλλες συνέπειες για τον αθλητή που πιάνεται ντοπαρισμένος;
Oι συνέπειες από το ντοπάρισμα δεν τελειώνουν με τις βλαβερές επιδράσεις στην υγεία. Αν κάποιος αθλητής αποδειχθεί ντοπαρισμένος εκθέτει την χώρα του, την ομάδα του, τους συναθλητές του, μα περισσότερο ντροπιάζει τον εαυτό του. Σε περίπτωση που τον πιάσουν αποβάλλεται από τον αγώνα ή το άθλημά του για χρόνια. Το όνομά του, η επαγγελματική του καριέρα, το αθλητικό του ήθος κηλιδώνονται για πάντα κι αυτό τον ακολουθεί σε όλη του τη ζωή.

Άσκηση 14: Τις παρακάτω δραστηριότητες μπορείτε να τις δοκιμάσετε μόνοι σας, με τους φίλους σας ή σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό Φυσικής Αγωγής.

Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες (σε βιβλία, ίντερνετ κλπ.) για τους κινδύνους του ντόπιγκ.
Φτιάξτε την «αφίσα εναντίον του ντόπιγκ» με σλόγκαν όπως «το ντόπιγκ είναι κλοπή» ή «οι φαρμακευτικές ουσίες στον αθλητισμό είναι ρίσκο για την υγεία των αθλητών».
Φτιάξτε την «αφίσα της ντροπής» με φωτογραφίες και άρθρα από περιοδικά με αθλητές που αποκλείστηκαν από το άθλημα που αγαπούσαν λόγω ντοπαρίσματος.
Φτιάξτε την «αφίσα της υγιούς αθλητικής συμπεριφοράς» με φωτογραφίες και άρθρα από περιοδικά κι εφημερίδες με αθλητές που έχουν δηλώσει δημόσια την αντίθεσή τους στο ντοπάρισμα.

Επιθετικότητα και βία στους αθλητικούς χώρους

Έχετε ποτέ δει ή ακούσει (στην τηλεόραση ή σε εφημερίδες) περιστατικά βίας σε αθλητικούς χώρους; Τι ακριβώς είδατε ή ακούσατε; Γιατί συνέβησαν αυτά κατά τη γνώμη σας;
Φαινόμενα βίας και επιθετικότητας στους αθλητικούς χώρους παρατηρούνται όταν αθλητές, φίλαθλοι, προπονητές ή αθλητικοί παράγοντες βλάπτουν εσκεμμένα (τραυματίζουν ή φοβίζουν) άλλους.
Φαινόμενα Αυτά τα φαινόμενα δεν έχουν θέση στους αθλητικούς χώρους ούτε στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής γιατί είναι αντίθετα με το αθλητικό πνεύμα.
Oι κυριότεροι από τους λόγους που συμβαίνουν περιστατικά βίας στους αθλητικούς χώρους είναι οι παρακάτω:

Όταν ο στόχος μιας ομάδας ή ενός αθλητή είναι η «νίκη με κάθε μέσο».
Όταν αυτοί που παραφέρονται έχουν κάνει χρήση αλκοόλ ή άλλων ουσιών (π.χ. ναρκωτικά).
Όταν πολλά άτομα βρίσκονται στριμωγμένα στις κερκίδες.
Όταν δεν εφαρμόζονται σωστά οι κανονισμοί των αθλημάτων και κάποιοι αθλητές ή φίλαθλοι αισθάνονται αδικημένοι.
Όταν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης (τηλεόραση και εφημερίδες) προβάλλουν και ηρωοποιούν άτομα που φέρονται επιθετικά.

Όταν παίζουμε, συχνά είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε ποιες από τις αντιαθλητικές ενέργειες είναι εσκεμμένες και ποιες όχι. Ιδιαίτερο πρόβλημα υπάρχει στα ομαδικά παιχνίδια στα οποία οι αθλητές έχουν στενή σωματική επαφή (π.χ. ποδόσφαιρο, μπάσκετ κλπ.). Για παράδειγμα, όταν δύο παίκτες στο μπάσκετ πηδούν για να πιάσουν την μπάλα στον αέρα και συμβαίνει να τραυματιστεί ένας από τους δύο, πως θα ξέρουμε αν υπήρχε πρόθεση για επιθετική συμπεριφορά;

Δείχνοντας καλή πρόθεση από την αρχή του παιχνιδιού παίζουμε όλοι καλύτερα.

Τι μπορούμε να κάνουμε για αυτό;

Να ξεκαθαρίσουμε στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής ποιες θεωρούνται επιθετικές και βίαιες συμπεριφορές και ποιες όχι.
Σε καμία περίπτωση δεν επιβραβεύουμε ή δικαιολογούμε επιθετικές ή βίαιες συμπεριφορές.
Να επιβάλλουμε κάποιου είδους ποινή σε αυτούς που επιδεικνύουν τέτοιες συμπεριφορές, ώστε να αποτρέπεται η επανάληψή τους.
Να συμμετέχουμε στα παιχνίδια του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής για την ευχαρίστηση που πηγάζει από το ίδιο το παιχνίδι. Η «νίκη με κάθε μέσο» δεν εκφράζει το αθλητικό ήθος.
Να επιβραβεύουμε αυτούς που έπαιξαν τίμια και δίκαια ακόμη και αν έχασαν και όχι αυτούς που νίκησαν με ανέντιμα μέσα.
Να βλέπουμε την αντίπαλη ομάδα ως απαραίτητη για να παίξουμε και να διασκεδάσουμε και όχι ως εχθρούς μας τους οποίους πρέπει να νικήσουμε.
Να οργανώνουμε αθλητικές εκδηλώσεις όπου θα προβάλλεται το τίμιο παιχνίδι και το «ευ αγωνίζεσθαι» με σλόγκαν, πόστερ, συνθήματα στην κερκίδα.
Να οργανώνουμε μία επίσκεψη ή συνέντευξη από αθλητές που έχουν επιδείξει εξαίρετες αθλητικές συμπεριφορές.
Να μαθαίνουμε τρόπους ελέγχου του θυμού μας (π.χ. όταν είμαστε πολύ θυμωμένοι με κάποιον, μετράμε μέσα μας μέχρι το 10 αργά και μετά σκεφτόμαστε πως είναι σωστό να αντιδράσουμε).
Να συζητάμε με φίλους και συμμαθητές τον τρόπο με τον οποίο προβάλλονται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης θέματα σχετικά με βία και επιθετικότητα στον αθλητισμό.
Να γνωρίζουμε τους λόγους που προκαλούν βία και επιθετικότητα και να προσπαθούμε να προλάβουμε τέτοιες συμπεριφορές. Για παράδειγμα, ενημερωνόμαστε και ακολουθούμε τους κανόνες των αθλημάτων.

Τι σημαίνει για σένα «αγαπώ τον αθλητισμό»;
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................

Ιστοσελίδες την σωστή αθλητική συμπεριφορά:

www.fairplaytoday.com: Ιστοσελίδα για το «ευ αγωνίζεσθαι» (fair play).

www.wada-ama.org: Ιστοσελίδα της Παγκόσμιας Oργάνωσης για τον έλεγχο και την καταπολέμηση του ντόπιγκ.

www.youth-sports.com: Ιστοσελίδα για το αθλητικό πνεύμα.

Είσαι υπεύθυνο άτομο;

Λένε ότι υπάρχουν επίπεδα υπευθυνότητας. Δοκιμάστε τις ασκήσεις παρακάτω και βρείτε το επίπεδό σας!
Άσκηση 15: δοκιμάστε να απαντήσετε στα παρακάτω ερωτήματα.

Στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής στο σχολείο...	Ισχύει για μένα	Έτσι κι έτσι	Δεν ισχύει για μένα
1. Δεν κοροϊδεύω τα άλλα παιδιά.
2. Ελέγχω το θυμό μου.
3. Δεν παρενοχλώ τα άλλα παιδιά όταν κάνουν ασκήσεις.
4. Έρχομαι στην ώρα μου για μάθημα.
5. Δοκιμάζω νέες ασκήσεις/παιχνίδια/δραστηριότητες.
6. Προσέχω τον εκπαιδευτικό Φυσικής Αγωγής όταν μιλάει.
7. Ακολουθώ τις οδηγίες που μας δίνει ο εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής.
8. Ακολουθώ τους κανόνες του μαθήματος.
9. Φτιάχνω κώδικες συμπεριφοράς και τους ακολουθώ.
10. Μοιράζομαι τα υλικά (π.χ. τις μπάλες) με όλα τα παιδιά.
11. Φέρομαι στα άλλα παιδιά ευγενικά.
12. Συγχαίρω τους αντιπάλους μου όταν παίζουν καλύτερα από μένα.

Νομίζετε ότι χρειάζεται να βελτιωθείτε σε κάποιο από τα παραπάνω 12 σημεία; Αν ΝΑΙ, τότε τι σκοπεύετε να κάνετε γι’ αυτό;
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................

Εικόνα

Άσκηση 16: Διαβάστε προσεκτικά τι γράφει παραπάνω στο κάθε επίπεδο και απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα:

Σε ποιο επίπεδο ήσουν σήμερα γενικά; ..................
Σε ποιο επίπεδο ήσουν στο τελευταίο μάθημα της Φυσικής Αγωγής; ..................
Σε ποιο επίπεδο θα ήθελες να ήσουν; ..................