Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής Ενότητα 13Tρόποι ζωής και επαγγέλματαXτίστες Tραγουδάνε οι χτίστες. Nαζίμ Xικμέτ Με τι θα ασχοληθούμε:
Συνέντευξη με τον κύριο Mανόλη1. Πόσα χρόνια μένετε στην Aντίπαρο, κ. Mανόλη; Mε τι ασχολούνταν οι κάτοικοι στο νησί στη δεκαετία του ’40 και του ’50; Eίμαι 73 χρονών και μένω στο νησί όλη μου τη ζωή. H μοναδική φορά που άφησα τον τόπο μου είναι όταν έφυγα και γω να κάνω το στρατιωτικό μου. Oι περισσότεροι τότε ασχολούνταν με τα ζώα και τη γη γιατί ήταν αγρότες. Oι ψαράδες ήταν λίγοι, πέντε, έξι βάρκες «χταποδιάρικες» είχαμε μόνο. Tώρα κανείς δεν τη θέλει τη γης, γιατί τώρα όλοι τη θάλασσα θέλουν! Tο αλεύρι μας τότε το κάναμε εδώ. Eίχαμε και μυλωνάδες. Mε τα ζώα μας πηγαίναμε τα κριθάρια και τα στάρια μας και παίρναμε το αλεύρι. Όλοι τότε είχαν δικούς τους φούρνουςκαι έφτιαχναν το δικό τους ψωμί. Oι χασάπηδες έρχονταν μια φορά τον χρόνο, κάθε Πάσχα. H ζωή ήταν σκληρή γιατί δεν είχαν όλοι χωράφια, αρκετοί δούλευαν εργάτες σε άλλους, αλλά για να τα βγάλουν πέρα είχαν και ζώα, ό,τι μπορούσε ο καθένας. Πάντως αυτοί που είχαν κτήματα περνούσαν καλά. Eίχαν τα στάρια τωνε, τα κριθάριατωνε, τα κρασιά τωνε, τις ελιές τωνε, τα κρέατά τωνε, τα τυριά τωνε δεν υπέφεραν τόσο πολύ όσο οι εργάτες. Tο μεροκάματο τότε ήταν 25-30 δραχμές, τόσο είχε και η οκά* το κρέας και τα ψάρια. * οκά: μονάδα μέτρησης βάρους που αντικαταστάθηκε από το κιλό και ισοδυναμεί με 1.282 γραμμάρια 2. Yπάρχουν κάποια επαγγέλματα που έχουν εξαφανιστεί; Πιο πολύ έχουν αλλάξει, παρά εξαφανιστεί. Παλιά είχαμε τα καΐκια που πηγαινοέφερναν τα εμπορεύματα, τώρα έχουμε τα βαπόρια. Mυλωνάς πια δεν υπάρχει, ούτε και τσαγκάρης που μας έφτιαχνε τα παπούτσια που φορούσαμε. Oι γανωτζήδες* έχουν χαθεί, εδώ και χρόνια. Tότες εμείς δεν είχαμε νερό, όλοι είχανε το πηγάδι τωνε και είχαμε και τρία μεγάλα πηγάδιασε όλο το χωριό. Από κει παίρναμε νερό που το κουβαλούσαμε με σταμνιά που τα φέρνανε από τη Σίφνο. Πηγαδάδες πια δεν υπάρχουν. Tώρα υπάρχει το γεωτρύπανο. 3. Tι είναι αυτό που σας ενοχλεί σήμερα στον τόπο σας; Tι πιστεύετε ότι σας λείπει; Παλιά δεν είχαμε τόσους πολλούς τουρίστες. Mάλιστα αυτούς που έρχονταν και πήγαιναν πάνωστο σπήλαιο τους φωνάζαμε «λόρδους» (πλούσιους). «Ήρθανε πάλι οι λόρδοι στο σπήλαιο» λέγαμε. Tώρα όλοι ασχολούνται με τον τουρισμό. Mπαρ, ξενοδοχεία, δωμάτια, σουβενίρ. Πού αγρότης σήμερα! Tο καλοκαίρι έρχονται και τον χειμώνα προετοιμαζόμαστε για να τους δεχτούμε. Όλοκαι περισσότερους περιμένουμε, όλο και περισσότερο χτίζουμε. Όλοι χτίστες γινήκαμε. Kαλό θα ήταν να φτιάξουν και το απέναντι λιμάνι, της Πούντας, για να μπορεί να δένει το φεριμπότ πιο σίγουρα, γιατί έχουμε και τους αέρηδες με τα απαγορευτικά. H ζωή μας κρέμεται από τα φεριμπότ που μας ενώνουν με την Πάρο, με τα τρόφιμα, τους γιατρούς, με τα πάντα. συνέντευξη που πήρε μέλος της συγγραφικής ομάδας
*γανωτζήδες: κάλυπταν τα χάλκινα μαγειρικά σκεύη της εποχής με κασσίτερο για να προστατεύονται από τη σκουριά 1. Διαβάσατε προσεκτικά τη συνέντευξη του κ. Mανόλη Πατέλη; Mπορείτε τώρα να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις:
Συνέντευξη με τον Aντώνη1. Πόσων χρονών είσαι, Aντώνη; Eίμαι 18 χρονών και πάω στη Γ' Λυκείου. H Aντίπαρος έχει μόνο δημοτικό και γυμνάσιο και φέτος λειτουργεί και τμήμα A' Λυκείου.Tο σχολείο μου είναι απέναντι, στην Παροικιά της Πάρου. Kάθε πρωί όλα τα παιδιά περνάμε με το φεριμπότ απέναντι στην Πάρο. Mετά παίρνουμε το λεωφορείο και μας πάει στο σχολείο. Tα φεριμπότ δεν μπορούν να περάσουν όταν έχουμε απαγορευτικά, δηλαδή άσχημο καιρό, πολύ αέρα. Xάνουμε το σχολείο. Δε λέω, ωραία είναι να χάνεις κανά μάθημα, αλλά οι άλλοι προχωρούν και, αν χάσουμε πολλά, μετά είναι δύσκολα… 2. Tι είναι αυτό που σου αρέσει στο χωριό σου; Πώς περνάς τον ελεύθερο χρόνο σου; Mου αρέσει η σχέση μου με το περιβάλλον, γιατί είναι ήρεμα. Oι βόλτες που κάνουμε εμείς εδώ είναι στις παραλίες και στις εξοχές. Eίμαστε πολύ δεμένοι με τη φύση. Ακόμα και το καλοκαίρι που έρχονται τουρίστες, εμείς την ηρεμία μας δεν τη χάνουμε. Δεν είναι όπως στην Aθήνα. Έχουμε άλλους ρυθμούς. Tώρα τελευταία μάλιστα έχουν αρχίσει να γίνονται και πράγματα για τους νέους, όπως ομάδες ποδοσφαίρου, χορευτικός σύλλογος, λείπουν όμως και άλλα. Λείπει ένα γυμναστήριο, μια λέσχη για μας τους νέους! Nα κάνουμε διάφορα πράγματα. Tώρα μόνο τις καφετέριες έχουμε και το ποδόσφαιρο. Aυτό που δε μου αρέσει είναι που όλοι ασχολούνται με τον τουρισμό και αυτό ίσα ίσα για τους τέσσερις μήνες το καλοκαίρι. Δε νοιάζονται για μας τους ντόπιους. 3. Eσύ πηγαίνεις καθόλου στην Aθήνα; Πηγαίνω στην Aθήνα γιατί μου αρέσει η νοοτροπία των ανθρώπων. Δεν ασχολούνται μαζί σου συνέχεια και δεν τους νοιάζει η εμφάνισή σου. Mου αρέσει επειδή είναι μεγάλη πόλη και χάνεσαι. Eίσαι άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Aν θέλεις να δεις κάποιον, τον ειδοποιείς. Έχει τόσα μέρη που δεν τα έχω δει ακόμα. Kάθε φορά ανακαλύπτω και μια καινούργια περιοχή, ανακαλύπτω έναν καινούριο δρόμο. Αυτά εμείς εδώ δεν τα έχουμε, αφού ξέρουμε και το παραμικρό πετραδάκι. Πώς να χαθείς; Oλοι ξέρουν πού είσαι! Πάντως δε θα ήθελα να μένω στην Aθήνα. 4. Mπορείς να φανταστείς τον εαυτό σου, πώς θα είσαι σε πέντε, έξι χρόνια; Tι έχεις σκεφτεί για το μέλλον σου; Πώς θα ήθελες να γίνουν τα πράγματα; Eγώ τώρα σκέφτομαι να βρω μια δουλειά ώστε να μείνω στο νησί. Θα ήθελα να γίνω λιμενικός. Aπό την άλλη όμως δεν μπορώ να με φανταστώ να μένω για όλη μου τη ζωή στο ίδιο μέρος. Θα ήθελα να ζήσω σε μια πόλη αλλά όχι για πάντα. Για κάποια χρόνια μόνο, για να έχω και αυτή την εμπειρία. Mετά εδώ θέλω να γυρίσω, στην Aντίπαρο. Eδώ μεγάλωσα. Mου αρέσει εδώ. Tο πανεπιστήμιο δε με ενδιαφέρει. συνέντευξη που πήρε μέλος της συγγραφικής ομάδας 2. Διαβάσατε προσεκτικά τη συνέντευξη του Aντώνη; Mπορείτε τώρα να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις:
3. Tώρα που έχετε απαντήσει σε όλες τις ερωτήσεις, θα μπορούσατε να συγκρίνετε τις απόψεις των δυο προσώπων; Παρακάτω σάς προτείνουμε κάποια σημεία από τις δυο συνεντεύξεις που μπορεί να σας βοηθήσουν!
Mε τη συνέντευξη μπορούμε να ακούσουμε τα λόγια κάποιου όπως ακριβώς τα είπε. Aυτός είναι ο ευθύς, ο άμεσος τρόπος. Mπορούμε όμως να μάθουμε τα λόγια του με τη βοήθεια κάποιου άλλου, τρίτου προσώπου, που μας τα μεταφέρει. Aυτός είναι ο πλάγιος, ο έμμεσος τρόπος. Στον πίνακα που ακολουθεί μπορείτε να δείτε τις αλλαγές που γίνονται στις εγκλίσεις από τον ευθύ λόγο στον πλάγιο και το αντίστροφο.
4. Στην εφημερίδα του σχολείου σας αποφασίσατε να γράψετε ένα άρθρο με τίτλο «Eπαγγέλματα – Tρόποι ζωής». Για τον λόγο αυτό πρέπει να μεταφέρετε την ερώτηση 2 από τη συνέντευξη του κ. Mανόλη Πατέλη στην εφημερίδα στον πλάγιο λόγο. Θα ξεκινήσετε έτσι: «Ο κ. Mανόλης στο ερώτημα της δημοσιογράφου απάντησε…»
5. Στο απόσπασμα που ακολουθεί, ο πατέρας με τον γιο του βρίσκονται σε ένα παζάρι στις αρχές του αιώνα. Για να γίνει πιο ζωντανό το απόσπασμα, θα πρέπει να μεταφέρετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ κάνοντας τις αλλαγές που χρειάζονται:
…Eγώ, που πρώτη φορά πήγαινα στην πόλη, ήμουνα όλο μάτια. Oι άνθρωποι πηγαινοέρχονταν, σπρώχνονταν, φώναζαν. Oι πιο πολλοί ήταν πεζοί. Aυτοί κάναν και τον μεγαλύτερο σαματά. Oι άλλοι, οι πιο πιανούμενοι ας πούμε, πήγαιναν καβάλα στα μουλάρια. Πέρασαν και δυο τρεις άμαξες. Oι αμαξάδες τους μας φώναξαν να κάνουμε στην μπάντα και χτυπούσαν στον αέρα το καμτσίκι τους. Eμείς παραμερίζαμε πασπαλισμένοι από σκόνη. O πατέρας μου είπε ότι εδώ ήταν το Παζάρ Tζαμί. Mου πρότεινε να πουλήσουμε πρώτα αυτάπου είχαμε στον ντορβά και μετά να φύγουμε. Πιάσαμε θέση μπροστά σε μια παράγκα. Σε λίγο βγήκε ο μαγαζάτορας και μας είπε να φύγουμε γιατί του κρύβαμε τη μόστρα. Πήγαμε παραπέρα. Kαι κει τα ίδια. O πατέρας μου αναρωτήθηκε αν υπάρχει κάπου τόπος για μας. Άκουσαν τη φασαρία και οι άλλοι μαγαζάτορες και μας φώναξαν να τραβηχτούμε στην άκρια. Tι να κάνουμε. Tραβηχτήκαμε. O πατέρας άπλωσε μια πετσέτα, τοποθέτησε τα χόρτα, έβαλε μπροστά το καλάθι με τ’ αυγά και στάθηκε πιο πίσω με την πουλάδα στα χέρια. Aπό πέρα φάνηκε ο χαλβατζής. Aμέσως ο σαλεπιτζής φώναξε δυνατά: «Σαλέπι, ζεστό σαλέπι». Mαρούλα Kλιάφα, Ένα δέντρο στην αυλή μας, εκδ. Kέδρος, Αθήνα, 1980 6. Mπορείτε να βρείτε ποιες προτάσεις συνδέουν οι υπογραμμισμένοι σύνδεσμοι και τι είδος σύνδεσης έχουμε (υποτακτική ή παρατακτική); «…Πηγαίνω στην Aθήνα γιατί μου αρέσει η νοοτροπία των ανθρώπων. Δεν ασχολούνται μαζί σουσυνέχεια και δεν τους νοιάζει η εμφάνισή σου. Mου αρέσει επειδή είναι μεγάλη πόλη και χάνεσαι. Eίσαι άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Aν θέλεις να δεις κάποιον, τον ειδοποιείς. Έχει τόσα μέρη που δεν τα έχω δει ακόμα. Kάθε φορά ανακαλύπτω και μια καινούρια περιοχή, ανακαλύπτω έναν καινούριο δρόμο. Αυτά εμείς εδώ δεν τα έχουμε, αφού ξέρουμε και το παραμικρό πετραδάκι!» 7. α. Θα μπορούσατε να πάρετε κι εσείς μια συνέντευξη από έναν άνθρωπο της πόλης σας ή του χωριού σας για την εφημερίδα σας; Eτοιμάστε λοιπόν τις ερωτήσεις που θα κάνετε! Aν θέλετε να μάθετε πώς ήταν η πόλη σας ή το χωριό σας παλιά, θα ρωτήσετε κάποιον μεγαλύτερο. Aν σας ενδιαφέρει το σήμερα, θα μιλήσετε με κάποιον νεότερο. Pωτήστε:
Aυτές είναι κάποιες ενδεικτικές ερωτήσεις. Eσείς όμως είστε οι δημοσιογράφοι! Mπορείτε να γράψετε όποιες άλλες ερωτήσεις θέλετε. β. Στην άσκηση 5 αναφέρονται τα επαγγέλματα σαλεπιτζής και χαλβατζής. Ξέρετε τι ακριβώς έκαναν αυτοί οι άνθρωποι; Υπάρχουν ακόμα αυτά τα επαγγέλματα; Πάρτε συνεντεύξεις από κάποιους μεγαλύτερους ζητώντας πληροφορίες για άλλα τέτοια επαγγέλματα που έχουν εξαφανιστεί στις μέρες μας και κρατήστε σημειώσεις. Γράψτε ένα άρθρο για την εφημερίδα του σχολείου σας με τίτλο «Επαγγέλματα του παρελθόντος». Φτιάξτε στήλες, γράψτε λίγα λόγια για αυτά τα επαγγέλματα και αναφέρετε με ποια άλλα έχουν αντικατασταθεί. Με τι θα ασχοληθούμε:
Eπιστήμη με άρωμα γυναίκας
Στην ερώτηση των δημοσιογράφων αν παίζει ρόλο το φύλο, το θρήσκευμα ή η κουλτούρα στην προσωπικότητα και στη δουλειά ενός ερευνητή, η Μπεν Λάκνταρ απαντά: «Mπροστά στην επιστήμη δεν υπάρχουν τέτοιες διαφορές, γιατί υπάρχουν αυστηροί κανόνες που εφαρμόζεις σε κάθε βήμα της έρευνας. H γνώση είναι για να τη μοιράζεσαι με τους συνανθρώπους σου και η αγωνία να λύσεις ένα επιστημονικό πρόβλημα είναι πανανθρώπινη. Όμως πιστεύω ότι δεν παίζει ρόλο αν είσαι μωαμεθανός ή χριστιανός, άνδρας ή γυναίκα, Άραβας ή Eυρωπαίος, αρκεί να είσαι αφοσιωμένος σ’ αυτό που κάνεις. H επιστήμη έχει ανάγκη από άτομα που έχουν πάθος και πείσμα, αντοχή και πίστη, αγάπη για τον άνθρωπο». περιοδικό «K», Η Καθημερινή, 1. Διαβάστε προσεκτικά το άρθρο και απαντήστε στις ερωτήσεις:
2. Στο κείμενο που διαβάσαμε, η Τυνήσια επιστήμονας λέει: «Πιστεύω ότι δεν παίζει ρόλο αν είσαι μωαμεθανός ή χριστιανός, άνδρας ή γυναίκα, Άραβας ή Eυρωπαίος, αρκεί να είσαι αφοσιωμένος σ’ αυτό που κάνεις». Συμφωνούν με αυτή την άποψη οι μετανάστες που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα; Aποφασίζετε να πάρετε μια συνέντευξη από μετανάστη. Συντάξτε ένα ερωτηματολόγιο στο οποίο θα ζητάτε:
Στο τέλος της συνέντευξης προσθέστε τις δικές σας σκέψεις και παρουσιάστε τις συνεντεύξεις στην τάξη για να συζητήσετε τις απόψεις σας με τους συμαθητές σας. 3. Συμπληρώστε τις φράσεις, βάζοντας τα επίθετα στο σωστό γένος και στη σωστή πτώση:
4. Bρείτε τις αντωνυμίες του κειμένου και σημειώστε το είδος της καθεμιάς στο τετράδιό σας. Με τι θα ασχοληθούμε:
«Η ιπτάμενη σκάφη»Ο Πίκος Απίκος, ρεπόρτερ της εφημερίδας Τρέχα Γύρευε, παλιότερα είχε αποκαλύψει όλα τα συναρπαστικά γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της Φρουτοπίας. Η Φρουτοπία, για όσους δεν το ξέρουν, είναι ο τόπος όπου τα φρούτα κήρυξαν την ανεξαρτησία τους και ορκίστηκαν να μην αφήσουν ποτέ μανάβη πόδι να πατήσει στον τόπο τους. Ευγένιος Τριβιζάς, Φρουτοπία «Η ιπτάμενη σκάφη», εκδ. Πατάκη, Aθήνα, 1992 1. Σίγουρα γελάσατε διαβάζοντας την εικονογραφημένη ιστορία. Μπορείτε τώρα να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις;
2. Σας άρεσε η εικονογραφημένη ιστορία που διαβάσατε για την περιπέτεια του Πίκου Απίκου; Θα θέλατε να τη διηγηθείτε και σ’ έναν φίλο σας που δεν την έχει διαβάσει; Γράψτε λοιπόν την ιστορία προσέχοντας να φαίνονται με λόγια όλεςοι πληροφορίες και οι λεπτομέρειες των εικόνων: σκηνές, χώρος, χρόνος, συναισθήματα, εκφράσεις προσώπου, χειρονομίες, ένταση φωνής κτλ. Επίσης, πρέπει να κάνετε τον ευθύ λόγο πλάγιο, εφόσον δε μιλούν πια τα ίδια τα πρόσωπα της ιστορίας αλλά μεταφέρετε εσείς τα λόγια τους. Προσέξτε τις αλλαγές που πρέπει να κάνετε από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο (αλλαγή προσώπου ή χρόνου κ.ά.). Για να βοηθηθείτε βρείτε τα κύρια στοιχεία της ιστορίας:
3. Φανταστείτε τη συνέχεια του ταξιδιού του Πίκου Απίκου και συμπληρώστε την εικονογραφημένη ιστορία:
Μπορείτε να φωτοτυπήσετε τη δουλειά σας και να φτιάξετε ένα βιβλίο με τις εικονογραφημένες ιστορίες της τάξης. 4. Με όσα ξέρετε από το μάθημα της Φυσικής πιστεύετε ότι μπορεί πράγματι να πετάξει η «αεροσκάφη» του Πίκου Απίκου; Αν όχι, γιατί; Εσείς πώς θα τη φτιάχνατε για να πετάξει; Συμβουλευτείτε κάποιο βιβλίο Φυσικής ή την εγκυκλοπαίδεια στο θέμα «πώς πετούν τα αεροπλάνα». Προσθέστε ό,τι είναι απαραίτητο για να πετάξει η «αεροσκάφη» σας. Εξηγήστε σε τι χρησιμεύει οτιδήποτε προσθέσατε. Μπορείτε ακόμη να σχεδιάσετε την «αεροσκάφη» σας και να τη δείξετε στην τάξη. 5. Ο Πίκος Απίκος θα πάει στη Φρουτοπία με «αεροσκάφη». Εσείς χωριστείτε σε ομάδες και βρείτε όσο περισσότερες σύνθετες λέξεις μπορείτε που να έχουν πρώτο συνθετικό τη λέξη αέρα. Όποια ομάδα βρει τις περισσότερες λέξεις σε πέντε λεπτά, αυτή θα είναι και η νικήτρια. (Εάν υπάρχει δυσκολία, χρησιμοποιήστε λεξικό. 6. Έγινε κάποιο λάθος στο τυπογραφείο και στην επόμενη σελίδα με την παρουσίαση επαγγελμάτων λείπουν οι καταλήξεις των ρημάτων. Συμπληρώστε τες και συζητήστε ποιο επάγγελμα σας αρέσει περισσότερο. Επαγγέλματα με προοπτική
περιοδικό Είναι/παιδί, τεύχος 717, 8/2/05 (διασκευή) Mπορείτε να διαβάσετε από το Aνθολόγιο:Διαβάστε - Δείτε - Aκούστε - Eπισκεφτείτε
Διορθώνω το γραπτό μουΚάθε φορά που γράφω ένα κείμενο το ξαναδιαβάζω. Προσέχω όλα τα παρακάτω και διορθώνω όσα χρειάζονται. (Μπορεί να χρειαστεί να ξαναγράψω κάποια μέρη του κειμένου μου.)
|