Δ. Έγκλιση
Ο γιος του κυρ Πέτρου σπουδάζει αστροναύτης.
ΟΡΙΣΤΙΚΗ: κάτι το πραγματικό/βέβαιο
Ο κυρ Πέτρος ήθελε να σπουδάσει ο γιος του αστροναύτης.
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ: κάτι το επιθυμητό/αβέβαιο
Ο κυρ Πέτρος έλεγε συχνά στον γιο του «Όταν μεγαλώσεις,
σπούδασε αστροναύτης!»
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ: συμβουλή/απαίτηση
Χρησιμοποιούμε διαφορετικούς τύπους του ρήματος για να δείξουμε αν η πράξη που
περιγράφουμε είναι πραγματική/βέβαιη (οριστική) ή επιθυμητή/αβέβαιη (υποτακτική) ή
ακόμα αν απαιτούμε την πραγματοποίησή της (προστακτική). Οι διαφορετικοί αυτοί
ρηματικοί τύποι λέγονται εγκλίσεις.
Η άρνηση στην οριστική σχηματίζεται με το μόριο δε(ν),
ενώ στην υποτακτική με το μόριο μη(ν).
Π.χ. Ο γιος του κυρ Δημήτρη δε σπουδάζει αστροναύτης.
Ο κυρ Δημήτρης επέμενε να μη σπουδάσει αστροναύτης ο γιος του.
Προσέχω τον σχηματισμό των εγκλίσεων:
- Όταν περιγράφω κάτι ως πραγματικό/βέβαιο, το τοποθετώ στη χρονι-
κή βαθμίδα στην οποία συνέβη/συμβαίνει/θα συμβεί (δηλ. παρόν/πα-
ρελθόν/μέλλον). Γι' αυτό και η οριστική έγκλιση σχηματίζει τύπους
στους διάφορους χρόνους (οριστική ενεστώτα, παρατατικού, αορί-
στου, συνοπτικού μέλλοντα, εξακολουθητικού μέλλοντα, παρακειμέ-
νου, υπερσυντελίκου, συντελεσμένου μέλλοντα).
- Όταν περιγράφω κάτι ως επιθυμητό/αβέβαιο ή απαιτώ την πραγματο-
ποίησή του, δεν το τοποθετώ σε χρονική βαθμίδα. Έτσι, η υποτακτική
και η προστακτική είναι άχρονες εγκλίσεις.
- Οι βασικοί και πιο συνηθισμένοι τύποι της υποτακτικής σχηματίζονται
με το να + τους τρεις απλούς τύπους ποιού ενεργείας (εξακολουθη-
τικό – επαναλαμβανόμενο, συνοπτικό – στιγμιαίο, συντελεσμένο):
π.χ. να γράφω – να γράψω – να έχω γράψει.
Υπάρχουν και άλλοι τύποι υποτακτικής που παράγονται επίσης με το
να:
π.χ. να έγραφα – να έγραψα – να είχα γράψει.
-
Η προστακτική σχηματίζεται με τον εξακολουθητικό – επαναλαμβα-
νόμενο και με τον συνοπτικό – στιγμιαίο τύπο του ποιού ενεργείας:
π.χ. γράφε – γράψε.
